Վիքիպեդիա

«Մադրիդ»–ի խմբագրումների տարբերություն

Դիտել պատմությունը
← Նախորդ տարբՀաջորդ տարբ →
Content deleted Content added
ՎիզուալԵլատեքստ
չ կետադրական նշանը ծանոթագրությունից հետո oգտվելով ԱՎԲ
Տող 80.
'''Մադրիդ''' ({{lang-es|''Madrid''}}; {{IPA-es|maˈðɾið|lang}}), [[Իսպանիա]]յի մայրաքաղաքը և երկրի ամենամեծ քաղաքը։ Քաղաքի բնակչությունը մոտ 3.3 միլիոն է<ref>[http://www.ine.es/nomen2/index.do?accion=busquedaDesdeHome&language= 1&nombrePoblacion=madrid&x= 0&y= 0 INE.es] Instituto Nacional de Estadística (Ազգային վիճակագրական ինստիտուտ)</ref>, իսկ արվարձաններով հանդերձ՝ մոտ 6.271 միլիոն<ref name="Eurostat">[http://epp.eurostat.ec.europa.eu/tgm/table.do?tab=table&init= 1&language=en&pcode=tgs00080&plugin= 1 Eurostat]</ref>։ Այն [[Եվրոպա]]յի երրորդ խոշորագույն քաղաքն է [[Լոնդոն]]ից և [[Բեռլին]]ից հետո և իր արվարձաններով նույնպես երրորդն է Եվրոպայում [[Լոնդոն]]ից և [[Փարիզ]]ից հետո<ref name="Demographia">{{cite web |url=http://www.demographia.com/db-worldua.pdf|title=World Urban Areas: Population & Density|publisher=Demographia|accessdate= օգոստոսի 10, 2008|format=PDF}}</ref><ref name="UrbanAudit.org">Eurostat, [http://www.urbanaudit.org/DataAccessed.aspx UrbanAudit.org], accessed on 12 March 2009. Data for 2004.</ref><ref name="citypopulation.de">Thomas Brinkoff, [http://www.citypopulation.de/world/Agglomerations.html Principal Agglomerations of the World], accessed on 12 March 2009. Data for 1 January 2009.</ref><ref name="un.org">United Nations Department of Economic and Social Affairs, [http://www.un.org/esa/population/publications/wup2007/2007WUP_Highlights_web.pdf World Urbanization Prospects (2007 revision)], (United Nations, 2008), Table A.12. Data for 2007.</ref>։ Քաղաքի մակերեսն 604.3&nbsp;կմ² է<ref>[http://www.madrid.es/UnidadesDescentralizadas/UDCObservEconomico/MadridEconomia/Ficheros/MadridEconomia2010Ingles.pdf Member of the Governing Council. Delegate for Economy, Employment and Citizen Involvement. Page 6]</ref>։
 
Մադրիդի քաղաքային ագլոմերացիան ունի երրորդ խոշորագույն ՀՆԱ-ն<ref name="pricewater">{{cite web|url=https://www.ukmediacentre.pwc.com/imagelibrary/downloadMedia.ashx?MediaDetailsID= 1562|title=Global city GDP rankings 2008–2025|publisher=Pricewaterhouse Coopers|accessdate= 2009 նոյեմբերի 20}}</ref> [[Եվրամիություն]]ում և նրա [[Կրթություն|կրթական համակարգը]], [[ժամանցային վայրեր]]ը, [[շրջակա միջավայր]]ը, [[Զանգվածային լրատվական միջոց|ԶԼՄ]]-ները, [[նորաձևություն]]ը, [[գիտություն]]ն ու [[արվեստ]]ը միասին վերցված դարձնում են Մադրիդն աշխարհի ամենահետաքրքիր քաղաքներից մեկը։մեկը<ref name="GaWC">{{cite web|url=http://www.lboro.ac.uk/gawc/world2008t.html|title=The World According to GaWC 2008|author=Globalization and World Cities (GaWC) Study Group and Network, [[Loughborough University]]}}</ref><ref name="mori-m-foundation.or.jp">{{cite web|url=http://www.mori-m-foundation.or.jp/english/research/project/6/pdf/GPCI2009_English.pdf |title=Global Power City Index 2009 |format=PDF |date= |accessdate= 2011-04-14}}</ref>։ Չնայած ֆինանսական ճգնաժամին, բարձր կենսամակարդակը և շուկայի մեծությունը Մադրիդին դարձնում են տարածաշրջանի ֆինանսական կենտրոններից մեկը։ Այստեղ կան գրեթե բոլոր խոշորագույն ընկերությունների գրասենյակները։ Մադրիդն ամենատուրիստական քաղաքն է Իսպանիայում, չորրորդը՝ Եվրոպայում։Եվրոպայում<ref>{{cite web|url=http://www.madridiario.es/2007/Enero/feria/feriamadrid/8577/turistas-madrid.html |title=Madrid is the most touristic city of Spain |publisher=Madridiario.es |date= հունվարի 30, 2007 |accessdate= հոկտեմբերի 18, 2010}}</ref>։ Մադրիդը նաև 12-րդ ամենականաչ քաղաքն է աշխարհում 2010 թվականի դրությամբ։դրությամբ<ref name="http://www.citymayors.com/environment/greenest-cities-europe.html">[http://www.citymayors.com/environment/greenest-cities-europe.html Greenest cities in Europe]. City Mayors (2010-03-03). Retrieved on 2010-12-16.</ref>։ Մադրիդը 2020 օլիմպիական խաղերի անցկացման թեկնածու քաղաքներից էր<ref>{{cite web|url=http://www.olympic.org/media?articleid= 138217 |title=Media |publisher=Olympic.org |date= |accessdate= 2011-09-15}}</ref>: Մադրիդը կեցության համար աշխարհի լավագույն քաղաքների մեջ 17-րդն է, համաձայն 2014 թվականի Մոնոկլ ամսագրի հրատարակման<ref name=":0">{{cite web|url=http://monocle.com/magazine/issues/25/the-worlds-top-25-most-liveable-cities-2009/ |title=Monocle's World's Most Liveable Cities Index 2009 |publisher=Monocle.com |date=10 June 2009 |accessdate=18 October 2010 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20130827225428/http://monocle.com/magazine/issues/25/the-worlds-top-25-most-liveable-cities-2009 |archivedate=27 August 2013 }}
</ref><ref>{{cite web|url=http://www.monocle.com/sections/affairs/Magazine-Articles/Top-20-liveable-cities---10-Madrid/ |title=Top 20 liveable cities&nbsp;– 10 Madrid |publisher=Monocle.com |date= |accessdate=18 October 2010 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110107144449/http://www.monocle.com/sections/affairs/Magazine-Articles/Top-20-liveable-cities---10-Madrid/ |archivedate=7 January 2011 }}</ref>:
 
Քաղաքը գտնվում է [[Մանզանարես (գետ)|Մանզանարես գետի]] ափին՝ երկրի կենտրոնում։ Այն ներառվում է [[Մադրիդ (ինքնավար համայնք)|Մադրիդի համայնքի]] կազմի մեջ (որն էլ իր հերթին բացի Մադրիդ քաղաքից՝ ներառում է նաև արվարձանները և շրջակա գյուղերը), որը սահմանակցում է [[Կաստիլիա և Լեոն]] ու [[Կաստիլե Լա-Մանչա]] համայնքների հետ։
 
Որպես Իսպանիայի մայրաքաղաք՝ այն նաև կառավարության և միապետ [[Ֆելիպե VI]]-ի նստավայրն է։ Մադրիդը նաև Իսպանիայի քաղաքական կենտրոնն է։է<ref name="Madrid">{{cite news|url=http://www.indiana.edu/~overseas/flyers/mad_ies.html|publisher=Indiana.edu|title=Madrid|date=2006 հուլիսի 10}}</ref>։ Քաղաքի ներկայիս քաղաքապետն է [[Մանուելա Կարմենա]]ն՝ [[Ժողովրդական կուսակցություն (Իսպանիա)|Ժողովրդական կուսակցությունից]]:
 
Մադրիդում ժամանակակից ենթակառուցվածքի ձևավորման հետ մեկտեղ նաև աշխատում են պահպանել նրա պատմական տեսքը հնամենի փողոցներով և շինություններով։ Դրա ապացույցներն են [[Մադրիդի թագավորական պալատ]]ը, [[Տեատրո Ռեալ]]ը (թագավորական թատրոնը) իր [[1850]] թվականին վերանորոգված Օպերայի տան հետ։ [[Բուեն Ռետիրո այգի]]ն հիմնադրված [[1631]] թվականին, [[19-րդ դար]]ի ազգային գրադարանը, որտեղ պահպանվում են Իսպանական պատմական գործեր, ինչպես նաև [[Ազգային հնագիտական թանգարան (Մադրիդ)|Ազգային հնագիտական թանգարանը]] և [[Արվեստի ոսկե եռանկյունի]]ն, տեղակայված Պասեո դել Պրադո փողոցում, որը կազմված է երեք թանգարաններից։
Տող 92.
[[Պատկեր:Calle de Alcalá (Madrid) 16.jpg|ձախից|մինի|Ալկարա փողոցը և Մետրոպոլիս շինությունը]]
 
Մադրիդի անվան ծագման հետ կապված մի քանի վարկածներ կան։ Ըստ մի ավանդազրույցի՝ Մադրիդը հիմնադրել է Օքնո Բիանորը (Տոսկանայի ու Մանտուայի արքա Տիրենիուսի որդին) և անվանել «Մետրագիրթա» կամ «Մանտուա Կարպետանա»: Մեկ այլ ավանդույթի համաձայն քաղաքն անվանվել է «Ուրսարիա» (թարգմ.՝ արջերի երկիր), քանի որ շրջակա անտառներում նախկինում ապրել են մեծ թվով [[արջ]]եր, որոնք [[Միջնադար|միջին դարերում]] ելակածառի հետ միասին եղել են քաղաքի խորհրդանիշը։խորհրդանիշը<ref name="History of Madrid">{{cite web |url=http://elmadridmedieval.jmcastellanos.com/ |title=El Madrid Medieval (Medieval Madrid). Includes Pre-historic, roman and medieval up to the Catholic Monarchs times.|work=History of Madrid. |publisher=José Manuel Castellanos |accessdate= 2007 հոտկեմբերի 28|language=Իսպաներեն}}</ref>։
 
Քաղաքի արձանագրված հնագույն անունը ''Մագերիտ''-ն է (կամ Մատերիտ, Մագետերիտ), որը եղել է 9-րդ դարում Մանզաներաս գետի ափին կառուցված մի ամրոցի անուն, և որը նշանակում է «առատ ջրի վայր»:<ref>{{cite web|url=http://www.indigoguide.com/spain/madrid-history.htm |title=Madrid History – Museums – Suggested Itineraries Madrid |publisher=Indigoguide.com |date= |accessdate= 2010 փետրվարի 3}}</ref>։
 
Այնուամենայնիվ ներկայումս լեզվաբանների մեծ մասը հակված են այն տարբերակին, ըստ որի անվանումը գալիս է [[2-րդ դար]]ից, երբ [[Հռոմեական կայսրություն]]ը Մանզանարես գետի ափին բնակավայր հիմնեց։ Այդ բնակավայրը կոչվել է «Մատրիս» (հղելով բնակավայրի մոտ գտնվող գետին)։ Հետագայում այս տարածքները գրավեցին գերմանական ցեղերը, իսկ [[5-րդ դար]]ում՝ [[ալաններ]]ը: Հռոմեական կայսրությունը կորցրեց այս տարածքներում ռազմական ներկայությունը, և շուտով այս տարածքները անցան վեստգոթերին։ [[8-րդ դար]]ում [[Պիրենեյան թերակղզի]]ն նվաճվեց [[արաբներ]]ի կողմից։ Շուտով իսլամական իշխանությունը փոխեց բնակավայրի անվանումը «Մայրիտ» ({{lang-ar|ميرا}}[[արաբերեն]]՝ «մայրա» (նշանակում է «ծառեր» կամ «կյանք պարգևող» և իբերո-ռոմանական «իտ» ածանցից, որը նշանակում է «վայր»)։<ref name="El origen del nombre">{{cite news
Տող 114.
[[Կաստիլիայի թագավորություն]]ը՝ [[Տոլեդո]] մայրաքաղաքով և [[Արագոնի թագավորություն]]ը՝ [[Սարագոսա]] մայրաքաղաքով միավորվեցին՝ ստեղծելով ներկայիս [[Իսպանիա]]ն, որը տեղի ունեցավ [[Իզաբելլա I (Կաստիլիայի թագուհի)‎|Իզաբելլա I Կաստիլիացու]] և [[Ֆերդինանդ II Արագոնացի|Ֆերդինանդ II Արագոնացու]] ամուսնության արդյունքում։<ref name="History of Madrid"/>
 
Չնայած նրանց թոռը՝ Կառլոս V-ը ծնվել էր Սևիլիայում, այնուամենայնիվ [[1560]] թվականին տեղափոխվել է Մադրիդ։ Շուտով Կառլոսը Մադրիդը պաշտոնապես հռչակեց մայրաքաղաք։ [[Սևիլյա]]ն շարունակում էր վերահսկել իսպանական գաղութները, իսկ Մադրիդը վերահսկում էր Սևիլյան։Սևիլյան<ref name="History of Madrid 2">{{cite web |url=http://www.ucm.es/info/hcontemp/leoc/madrid%20I.htm#INDICE |title=Madrid, de territorio fronterizo a región metropolitana. Madrid, from being the "frontier" to become a Metropole.|work=History of Madrid. |publisher=Luis Enrique Otero Carvajal (Profesor Titular de Historia Contemporánea. Universidad Complutense. Madrid) |accessdate= հոկտեմբերի 28, 2007 |language=Իսպաներեն}}</ref>։
 
[[Պատկեր:Puerta de Alcalá&nbsp;-&nbsp;06.jpg|մինի|ձախից|[[Պուերտա դե Ալկարա]].]]
Տող 322.
1992-ից 2006 թվականների ընթացքում Մադրիդի տնտեսության ծառայությունների ոլորտում տեղի ունեցավ զգալի աճ։ Այս ծառայություններից առավել նշանակալից էին կապի, տրանսպորտի, ֆինանսական և սեփականության հետ կապված ծառայությունները։ Ծառայությունների այս չորս խմբի մասնաբաժինը Մադրիդի տնտեսության մեջ կազմում են 51%-ը համախառն արդյունքի և 62% ամբողջ ծառայության ոլորտի։ Ահռելի է Բարախաս օդանավակայանի դերը Մադրիդի տնտեսության մեջ։
 
Երբ Իպանիայում սկսվեց ապակենտրոնացման քաղաքականությունը, Մադրիդը ստացավ ամենափոքր վարչական միավորը Իսպանիայի մյուս մարզերի մեջ։ Չնայած դրան Մադրիդի ինքնավար համայնքը ցուցաբերեց ամենամեծ տնտեսական աճը 2004-ից 2006 թվականներին Իսպանիայի մյուս շրջանների նկատմամբ։ Նրա տնտեսական աճը ավելի բարձր էր քան երկրինը 2000-2006 թվականներին։թվականներին<ref>{{cite web|url=http://www.esmadrid.com/recursos/doc/en/Negocio/ObservatorioEconomico/829557579_161200885839.pdf|title=Madrid Economy|publisher=Empresa Municipal Promoción de Madrid|accessdate= օգոստոսի 15, 2008|format=PDF|archiveurl=http://web.archive.org/web/20080819202208/http://www.esmadrid.com/recursos/doc/en/Negocio/ObservatorioEconomico/829557579_161200885839.pdf|archivedate=օգոստոսի 19, 2008}}</ref>։
 
Մադրիդը դարձավ աշխարհի 23-րդ ամենահարուստ քաղաքը և Եվրոպայի երրորդ ամենահարուստը իր ՀՆԱ-ի ցուցանիշներով։ Ըստ 2005-ի տնտեսական վիճակագրության արդյունքների քաղաքի ՀՆԱ-ն $201.5 միլիարդ էր, նրանից հարուստ էր միայն Փարիզը ($460 միլիարդ) և Լոնդոնը ($452 միլիարդ) և ավելի աղքատ էին այնպիսի քաղաքներ ինչպիսին են օրինակ [[Մոսկվա]]ն և [[Բարսելոնա]]ն:<ref>{{cite web|url=http://www.citymayors.com/statistics/richest-cities-2005.html |title=City Mayors reviews the richest cities in the world in 2005 |publisher=Citymayors.com |date= մարտի 11, 2007 |accessdate= հուլիսի 8, 2009}}</ref>։ Մեկ շնչին ընկնող ՀՆԱ-ի մակարդակով Մադրիդը ամենահարուստն էր Իսպանիայում և ամենահարուստներից մեկը Եվրոպայում։ Մադրիդի մեկ շնչին ընկնող ՀՆԱ-ի միջին մակարդակակը կազմում է եվրոպական միջին մակարդակի 133.9%-ը կամ 25,800€ (34,572€/$48,313) այս ցուցանիշով Մադրիդը առաջ է 8 իսպանական տարածաշրջաններից միասին վերցված։վերցված<ref>{{cite web|author=Colpisa |url=http://www.laverdad.es/murcia/20080218/economia/ocho-regiones-espanolas-superan-20080218.html |title=Ocho regiones españolas superan ya el PIB medio de la Unión Europea. La Verdad |publisher=Laverdad.es |date= |accessdate= հուլիսի 8, 2009}}</ref>։ Մադրիդի գնողունակության մակարդակը կազմում է Նյու Յորքի 97.8%-ը։
 
Մադրիդը աշխարհի ֆինանսական կենտրոններից մեկն է, հանդիսանում է Եվրոպայի հինգ մեծագույն առևտրային կենտրոններից մեկը։ Մադրիդը շարունակում է իր արագ տեմպերով աճի հետագիծը, 2007 թ. 16-րդ տեղից հասնելով 11-րդ տեղ աշխարհում և 6-րդ տեղից 5-րդ տեղ Եվրոպայում։
 
Մադրիդը Պիրենեյան թերակղզու այն քաղաքներից մեկն է, որտեղ իրականացվում են առավել շատ ներդրումներ և այն փաստորեն ձգում է աշխատանք փնտրողներին։ Միջին [[աշխատավարձ]]ը Մադրիդում 2007 թվականին կազմել է 2540 €, մինչդեռ Իսպանիայում այն 2085 € էր։էր<ref>{{cite web|url=http://www.elmundo.es/mundodinero/2007/09/20/economia/1190291524.html |title=El salario medio bruto se acerca a 2.000 euros en el segundo trimestre del año |publisher=elmundo.es |date= 2007-09-20 |accessdate= 2009-07-08}}</ref>։ Հասույթների առումով Մադրիդը նույնպես առաջինն է Իսպանիայում, իսկ աշխարհում 28-րդը։րդը<ref>{{cite web|url=http://www.citymayors.com/economics/richest_cities.html |title=World's richest cities in 2008 |publisher=City Mayors |date= |accessdate= 2009-07-08}}</ref>։
 
{{Համայնապատկեր|Panoramic of Madrid.jpg|1000px|<center>Մադրիդի համայնապատկերը:</center>}}
Տող 439.
Բնակչության արագ տեմպերով աճ տեղի ունեցավ 1990-ականների վերջին և 21-րդ դարի սկզբին ի հաշիվ օտարերկրյա ներգաղթյալների, որը արդյունք էր քաղաքի տնտեսական մեծ աճին։ Ըստ մարդահամարի տվյալների 2001-ից 2005 թվականներին ընկած ժամանակահատվածում քաղաքի բնակչությունը աճեց 271,856-ով։
 
Որպես Իսպանիայի մայրաքաղաք, քաղաքը գրավում էր բազմաթիվ ներգաղթյալների ամբողջ աշխարհից։ Բնակչության մոտ 83.8%-ը իսպանացիներ են, իսկ 16.2%-ը այլազգիներ, այդ թվում Լատինական Ամերիկայից, Եվրոպայից, Ասիայից, Հյուսիսային Աֆրիկայից և Արևմտյան Աֆրիկայից գաղթածներ։գաղթածներ<ref name="munimadrid.es">{{cite web|url=http://www.munimadrid.es/UnidadesDescentralizadas/UDCEstadistica/Publicaciones/PoblacionExtranjera/1Julio2007/Extranjeros_Julio07.pdf |title=Foreign Population in the city of madrid. A study by the Dirección General de Estadística of the municipality of Madrid |format=PDF |date= |accessdate= ապրիլի 13, 2010|archiveurl=http://web.archive.org/web/20071029180949/http://www.munimadrid.es/UnidadesDescentralizadas/UDCEstadistica/Publicaciones/PoblacionExtranjera/1Julio2007/Extranjeros_Julio07.pdf|archivedate=հոկտեմբերի 29, 2007}}</ref>։
 
Ամենամեծ գաղթօջախներն են կազմում [[Էկվադոր|Էկվադորցիները]]՝ 104,184, [[Ռումինացի|ռումինացիները]]՝ 52,875, [[Բոլիվիա|բոլիվիացիները]]՝ 44,044, [[Կոլումբիա|կոլումբիացիները]]՝ 35,971, [[Պերու|պերուացիները]]՝ 35,083, [[չինացի]]ներ<nowiki/>ը՝ 34,666, [[Մարոկկո|մարոկացիներ]]<nowiki/>ը՝ 32,498, [[Դոմինիկյան Հանրապետություն|դոմինիկացիներ]]՝ 19,602, [[Բրազիլիա|բրազիլիացիները]]՝ 14,583 և [[պարագվայ]]ցիներ<nowiki/>ը՝ 14,308: Մեծ համայնքներ ունեն նաև ֆիլիպինցիները, [[Հասարակածային Գվինեա]]յից գաղթածները, [[բուլղարացի]]ները, [[հնդիկ]]ները, [[Իտալիա|իտալացիները]], [[արգենտինա]]ցիները, [[սենեգալ]]ցիները և [[Լեհաստան|լեհերը]]:<ref name="munimadrid.es"/>▼
 
 
▲Ամենամեծ գաղթօջախներն են կազմում [[Էկվադոր|Էկվադորցիները]]՝ցիները՝ 104,184, [[Ռումինացի|ռումինացիներըռումինացի]]՝ները՝ 52,875, [[Բոլիվիա|բոլիվիացիներըբոլիվիա]]՝ցիները՝ 44,044, [[Կոլումբիա|կոլումբիացիներըկոլումբիա]]՝ցիները՝ 35,971, [[Պերու|պերուացիներըպերու]]՝ացիները՝ 35,083, [[չինացի]]ներ<nowiki/>ը՝ 34,666, [[Մարոկկո|մարոկացիներ]]<nowiki/>ը՝ 32,498, [[Դոմինիկյան Հանրապետություն|դոմինիկացիներ]]՝ 19,602, [[Բրազիլիա|բրազիլիացիներըբրազիլիա]]՝ցիները՝ 14,583 և [[պարագվայ]]ցիներ<nowiki/>ը՝ 14,308: Մեծ համայնքներ ունեն նաև ֆիլիպինցիները, [[Հասարակածային Գվինեա]]յից գաղթածները, [[բուլղարացի]]ները, [[հնդիկ]]ները, [[Իտալիա|իտալացիները]], [[արգենտինա]]ցիները, [[սենեգալ]]ցիները և [[Լեհաստան|լեհերը]]:<ref name="munimadrid.es"/>
 
Ամենաշատ թվով ներգաղթյալներ ունեցող թաղամասերն են [[Ուսերա]]ն (28.37%), [[Սենտրո (Մադրիդ)|Սենտրոն]] (26.87%), [[Կարաբանչել]]ը (22.72%) և [[Տետուան (Մադրիդ)|Տետուանը]] (21.54%)։ Ամենաքիչ ներգաղթյալներ ունեցող թաղամասերն են [[Ֆուենկարրել-Էլ Պրադո]]ը (9.27%), [[Ռետիրո (Մադրիդ)|Ռետիրոն]] (9.64%) և [[Չամարտին]]ը (11.74%)։
Տող 453 ⟶ 451՝
[[Քաղաքային խորհուրդ]]ը բաղկացած է 57 անդամից, որոնցից մեկը ընտրվում է քաղաքապետ։ Ներկայիս քաղաքապետն է [[Մանուելա Կարմենա]]ն: Քաղաքապետին ընտրում է խորհուրդը։
 
Քաղաքային խորհուրդը կազմվում է երկրի քաղաքացիներից, որոնց ընտրում են քաղաքի բնակչությունը։ Նրա լիազորությունների մեջ են մտնում, հարկերի հետ կապված որոշումների ընդունումը, քաղաքապետի ընտրությունը, հրամանագրերի փոփոխությունը և հաստատումը, կանոնակարգերը փոփոխությունը և հատատումը, բյուջեի հաստատումը և այլն։այլն<ref>{{cite web|url=http://www.munimadrid.es/portal/site/munimadrid/menuitem.5fbdbaf471a1b0aa7d245f019fc08a0c/?vgnextoid=da51a5a66b2ce010VgnVCM1000000b205a0aRCRD&vgnextchannel=f4ea39b48936c010VgnVCM100000d90ca8c0RCRD |title=Pleno de Madrid (Spanish Only) |language={{es}} |publisher=Munimadrid.es |date= |accessdate= ապրիլի 13, 2010}}</ref>։ Այժմյան քաղաքային կառավարությունը կազմված է քաղաքապետից, նրա տեղակալից և 8 անդամներից։ Բոլորն էլ քաղաքային խորհրդից են։<ref>{{cite web|url=http://www.munimadrid.es/portales/munimadrid/es/Inicio/El-Ayuntamiento/Gobierno-y-Administracion/Junta-de-Gobierno-de-la-Ciudad-de-Madrid/Junta-de-Gobierno-de-la-Ciudad-de-Madrid?vgnextfmt=especial3&vgnextoid=f22aad613938d010VgnVCM100000d90ca8c0RCRD&vgnextchannel= 18b9e3d5d3e07010VgnVCM100000dc0ca8c0RCRD |title=Local Government Organization (Spanish Only) |language={{es
}} |publisher=Munimadrid.es |date= |accessdate= ապրիլի 13, 2010}}</ref>
 
Տող 469 ⟶ 467՝
[[Պատկեր:Museo del Prado (Madrid) 04.jpg|մինի|[[Պրադո թանգարան]].]]
 
[[Պրադո թանգարան (Մադրիդ)|Պրադո թանգարանը]] [[թանգարան]] և [[պատկերասրահ]] է, որտեղ գտնվում են Եվրոպական արվեստի լավագույն գործերը սկսած 12-րդ դարից մինչև 19-րդ դարի սկզբները, որոնց հիմքն է Իսպանիայի թագավորական հավաքածուն։ Հավաքածուն ներկայումս ներառում է մոտ 7,600 գեղանկար, 1,000 քանդակ, 4,800 գծանկար և 8,200 նկար, ինչպես նաև մեծ թվով արվեստի և պատմական գործեր։ Պրադոն ամենաշատ հաճախվող թանգարաններից մեկն է աշխարհում։ Այնտեղ են [[Ֆրանցիսկո Գոյա]]յի, [[Դիեգո Վելասկես]]ի, [[Էլ Գրեկո]]յի, [[Ռուբենս]]ի, [[Տիցիան]]ի, [[Հիերոնիմուս Բոշ]]ի, [[Ժոզե դե Ռիբերա]]յի և [[Պատինիր]]ի լավագույն գործերը, ինչպես նաև [[Ռոջեր վան դեր Վեյդեն]]ի, [[Ռաֆայել]]ի, [[Տինտորետո]]յի, [[Պաոլո Վերոնեզե]]ի, [[Կարավաջո]]յի, [[Վան Դեյք]]ի, [[Կլոդ Լորեն]]ի, [[Բարտոլոմե Էստեբան Մուրիլյո|Մուրիլյոյի]] և [[Սուրբարան]]ի գործերը։գործերը<ref>{{cite web|url=http://www.museodelprado.es/en/ |title=Museo del Prado, official english webpage}}</ref>։
 
[[Պատկեր:MNCARS ampliación 10.jpg|մինի|ձախից|[[Ռեյնա Սոֆիա թանգարան]] (MNCARS).]]
 
[[Ռեյնա Սոֆիա թանգարան]]ը (MNCARS) [[Իսպանիա]]յի 20-րդ դարի արվեստի ազգային թանգարանն է։ Այստեղ հիմնականում ներկայացված են իսպանական արվեստի նմուշներ։ Թանգարանի հավաքածուները ներառում են 20-րդ դարի իսպանացի համբավավոր այնպիսի արվեստագետների աշխատանքներ, ինչպիսիք են՝ [[Պաբլո Պիկասո]]ն, [[Սալվադոր Դալի]]ն, [[Խուան Միրո]]ն, [[Խուան Գրիս]]ը և [[Խուլիո Գոնսալես (քանդակագործ)|Խուլիո Գոնսալեսը]]: Թանգարանի լավագույն գործը Պիկասոյի ''[[Գեռնիկա (գեղանկար)|Գեռնիկա]]'' գեղանկարն է։ Ռեյնա Սոֆիան ունի նաև անվճար գրադարան, որտեղ պահվում են մոտ 100,000 գիրք, մոտ 3,500 ձայնագրություններ և մոտ 1,000 տեսագրություն։տեսագրություն<ref>{{cite web|url=http://www.museoreinasofia.es/index_en.html |title=Museo Reina Sofía (MNCARS), official english webpage}}</ref>։
[[Պատկեր:Thyssen.JPEG|մինի|[[Տիսեն-Բորնեմիսա թանգարան]]:]]
 
[[Տիսեն-Բորնեմիսա թանգարան]]ը գեղարվեստական թանգարան է, որը լրացնում է իր գործընկերների պատմական բացերը. Պրադոյի դեպքում այն ներառում է իտալական գործերը Անգլիայից, Հոլանդիայից և Գերմանիայից, իսկ Ռեյնա Սոֆիայի դեպքում ներառում է [[Իմպրեսիոնիզմ|իմպրեսիոնիստների]], [[Էքսպրեսիոնիզմ|էքսպրեսիոնիստների]] և եվրոպական ու ամերիկյան գեղանկարները 20-րդ դարի կեսերից հետո, մոտ 1,600 կտավներով։կտավներով<ref>{{cite web|url=http://www.museothyssen.org/en/thyssen/home |title=Thyssen-Bornemisza Museum, official english webpage}}</ref>։
 
[[Ռեալ Ակադեմիա դե Բելլաս Արտես դե Սան Ֆեռնանդո|Սան Ֆեռնանդոյի գեղարվեստի թագավորական ակադեմիան]] ներկայումս գործում է որպես թանգարան և պատկերասրահ, որտեղ գտնվում է 15-ից 20-րդ դարերի կտավների հրաշալի հավաքածու. [[Ջովաննի Բելինի]], [[Կորեջո]], [[Ռուբենս]], [[Սուրբարան]], [[Բարտոլոմե Էստեբան Մուրիլյո|Մուրիլյո]], [[Գոյա]], [[Խուան Գրիս]], [[Պաբլո Սեռանո]]: Ակադեմիան հանդիսանում է նաև կերպարվեստի կենտրոնը Մադրիդում։ [[Ֆրանցիսկո Գոյա]]ն եղել է ակադեմիայի տնօրենը, ակադեմիա, որի շրջանավարտներն են եղել [[Պաբլո Պիկասո]]ն, [[Սալվադոր Դալի]]ն, [[Անտոնիո Լոպես Գարսիա]]ն, [[Խուան Լունա]]ն և [[Ֆեռնանդո Բոտերո]]ն:<ref>{{cite web|url=http://www.gomadrid.com/museums/bellas-artes.html |title=The Real Academia de Bellas Artes de San Fernando Museum, Madrid |publisher=Gomadrid.com |date= |accessdate= 2011-04-14}}</ref><ref>[http://karaart.com/botero/fernando_botero.html ]{{dead link|date=April 2011}}</ref>։
 
[[Պատկեր:ArmeriaPalacioRealMadrid.JPG|ձախից|մինի|[[Մադրիդի Թագավորական պալատ|Թագավորական զինանոցը]], Մադրիդի Թագավորական պալատում:]]
 
[[Մադրիդի թագավորական պալատ]]ը [[Խուան Կառլոս I]]-ի պաշտոնական նստավայրն է, բայց օգտագործվում է միայն պաշտոնական ծիսակատարությունների համար։ Այն բարոկկո ոճի ամրոց է լի արվեստի գործերով, Եվրոպայի խոշորագույն թագավորական պալատներից մեկն է, հայտնի իր շքեղ սենյակներով և զենքի և զրահի, ինչպես նաև արծաթեղենի, սպասքի, ժամացույցների, կտավների հարուստ հավաքածուով։հավաքածուով<ref>.http://www.patrimonionacional.es/Home/Palacios-Reales/Palacio-Real-de-Madrid.aspx</ref>։
 
[[Ազգային հնագիտական թանգարան (Մադրիդ)|Իսպանիայի ազգային հնագիտական թանգարանի]] հավաքածուն ներառում է [[Նախապատմություն|նախապատմական]], [[կելտ]]ական, [[Իբերիացիներ|իբերիական]], [[Հին Հունաստան|հունական]] և [[Հին Հռոմ|հռոմեական]] հնագույն իրեր ինչպես նաև [[Միջին դարեր|միջնադարյան]] ([[վեստգոթական]], [[Իսլամի պատմություն|մուսուլմանական]] և քրիստոնեական) իրեր։
Տող 491 ⟶ 489՝
[[Պատկեր:Palacio de las Artes e Industrias (Madrid) 01.jpg|մինի|Բնական գիտությունների ազգային թանգարան]]
 
Բնական գիտությունների ազգային թանգարանը [[Իսպանիա]]յի բնության պատմության [[Ազգային թանգարան]]ն է։ Թանգարանի հետազոտական բաժիններն են՝ [[Կենսաբանություն]]ը, [[Էվոլուցիոն կենսաբանություն]]ը, [[Էվոլուցիոն բնագիտություն]], [[Հրաբխագիտություն]]ը և [[Երկրաբանություն]]ը:<ref>{{cite web|url=http://www.mncn.csic.es/ |title=Portada |publisher=MNCN |date= 2011-05-27 |accessdate= 2011-06-02}}</ref>։
 
Լաս Դեսկալզաս Ռեալես մենաստանը նախկինում եղել է [[Կառլոս I (Իսպանիայի թագավոր)|Կառլոս I]] թագավորի և Իզաբել պոտուգալացու ամրոցը։ 1559 թվականին նրանց դուստր Ժուանը այս տեղում հիմնեց մենաստան։ 16-րդ դարից մինչև 17-րդ դարը մենաստանը ներգրավում էր երիտասարդ այրիներին և ծերացած կույսերին։ Մենաստանը ձեռք բերեց մեծ հարստություններ և դարձավ Եվրոպայի ամենահարուստ մենաստանը։ Այն ունի բազմաթիվ գործեր վերածննդի և բարոկկո ոճի, այդ թվում՝ Գասպար Բակերայի Քրիստոսի նկարները, որոնք նկարվել են անհայտ հեղինակի կողմից (չի բացառվում Վելասկեսի կողմից) դրանք են համարվում իսպանական ներկարվեստի գլուխգործոցները։գլուխգործոցները<ref>{{cite web|url=http://www.patrimonionacional.es/Home/Monasterios-y-Conventos/Monasterio-de-las-Descalzas-Reales.aspx |title=Patrimonio Nacional – Monasterio de las Descalzas Reales |publisher=Patrimonionacional.es |date= |accessdate= 2011-04-14}}</ref>։
 
[[Խոսե Լազարո Գալդիանո|Լազարիո Գալդիանո]] թանգարանը ներառում է դեկորատիվ արվեստի հանրագիտարանային հավաքածուներ։
Հավաքածուն ներառում է [[Լեոնարդո դա Վինչի]]ի, [[Կլադիո Կոելլո]]յի, [[Ֆրանցիսկո Գոյա]]յի, [[Պեդրո Բերուգուետե]]ի, [[Էլ Գրեցիո]]յի, [[Հիերոնիմուս Բոշ]]ի, [[Ռեմբրանդտ]]ի, [[Թոմաս Գայնսպորու]]ի, [[Թոմաս Լավրենս]]ի և [[Խոսուա Ռեյնոլդս]]ի նկարները, ինչպես նաև [[Գյամոլոնա]]յի և [[Վերոչիո]]յի քանդակները, 10-րդ դարի Բյուզանդական էմալ, Արաբական և Բյուզանդական փղոսկրե տուփեր, Հելենական, Հռոմեական, միջնադարյան, վերածննդի և բարոկկո զարդեր, [[Պիզանելլո]] և [[Պոմպեո Լեոնի]] մեդալներ, Իսպանական և Իտալական կերամիկա, Իտալական և արաբական հագուստ և Իննոսենտ VIII պապի ունիկալ զենքի հավաքածուն՝ ներառյալ նրա սուրը։սուրը<ref>{{cite web|url=http://www.flg.es/museo/museo.htm |title=Fundación Lázaro Galdiano museum website |publisher=Flg.es |date= |accessdate= 2011-04-14}}</ref>։
 
Դեկորատիվ արվեստի ազգային թանգարանը քաղաքի ամենահին թանգարաններից մեկն է։ Այն ցուցադրում է «մանր արվեստների» էվոլյուցիան ([[կահույք]], կերամիկա և ապակի, տեքստիլ և այլն)։ Նրա 60 սենյակներում ցուցադրված են 15,000 օբյեկտներ, որոնք ունեն մոտ 40,000 նմուշ։նմուշ<ref>{{cite web|url=http://mnartesdecorativas.mcu.es |title=Museo de Artes Decorativas |publisher=Mnartesdecorativas.mcu.es |date= |accessdate= 2011-06-01}}</ref>։
 
Ազգային Ռոմանտիզմի թանգարանը պարունակում է արվեստի և արտեֆակտների մեծ հավաքածու, որոնք պատկերում են 19-րդ դարի կյանքը և ոճը, հատուկ ուշադրություն դարձնելով ռոմանտիզմին։ռոմանտիզմին<ref>{{cite web|url=http://museoromanticismo.mcu.es |title=Museo del Romanticismo |publisher=Museoromanticismo.mcu.es |date= |accessdate= 2011-06-01}}</ref>։
 
Մադրիդի մնացած նշանավոր թանգարաններն ու պատկերասրահներն են.
Տող 561 ⟶ 559՝
Մադրիդում ծնված վերջին ժամանակաշրջանի գրողներից են՝ [[Լեոնարդո Ֆերնանդես դե Մորատին]]ը, [[Մարիանո Ժոզե դե Լարրա]]ն, [[Ժոզե դը Էչեգարայ]]ը (Գրականության Նոբելյան մրցանակակիր), [[Ռամոն Գոմես դե լա Սերնա]]ն, [[Դամասո Ալոնսո]]ն, [[Էնրիքե Ժարդիել Պոնսելա]]ն և [[Պեդրո Սալինաս]]ը:
 
Մադրիդում է գտնվում իսպաներենի թագավորական ակադեմիայի տունը, ինչը շատ կարևոր մշակութային հաստատություն է, որը զբաղվում է լեզվական օրենքների մշակմամբ, գիտական ուսումնասիրություններով և լեզվական տերմինների միասնականությամբ։միասնականությամբ<ref>{{cite web|url=http://noticias.juridicas.com/base_datos/Admin/rd1109-1993.html |title=Real Decreto 1109/1993, de 9 de julio, por el que se aprueba los Estatutos de la Real Academia Española |publisher=Noticias.juridicas.com |date= 2011-01-21 |accessdate= 2011-04-14}}</ref>։
 
Մադրիդում է գտնվում [[Ինստիտուտո Սերվանտես]] մշակութային հաստատության տունը, որի խնդիրն է [[իսպաներեն]]ի խթանումը և դասավանդումը, ինչպես նաև [[Իսպանիա]]յի և [[Լատինական Ամերիկա]]յի մշակույթի տարածումը։
 
[[Իսպանիայի ազգային գրադարան]]ը գլխավոր ազգային գրադարանն է և ամենամեծը Իսպանիայում։ Գրադարանի հավաքածուն բաղկացած է ավելի քան 26,000,000 նյութերից, այդ թվում՝ 15.000.000 գրքեր և այլ տպագիր նյութեր, 30.000 ձեռագրեր, 143.000 թերթեր և ամսագրեր, 4.500.000 գրաֆիկական նյութեր, 510.000 երաժշտական միավորներ, 500.000 քարտեզներ, 600.000 ձայնագրությունները, 90.000 աուդիո և վիդեո ձայնագրություններ, 90.000 էլեկտրոնային փաստաթղթեր և այլն։այլն<ref>[http://www.bne.es/es/Colecciones/ National Libray's website]</ref>։
 
=== Գիշերային կյանք ===
Տող 578 ⟶ 576՝
Երաժշտության ազգային լսարանը
<ref>{{cite web|url=http://www.timeout.com/madrid/music/venue/13683/auditorio-nacional-de-musica|title=Auditorio Nacional de Música |publisher=Time Out | accessdate= օգոստոսի 19, 2009}}</ref>
դասական երաժշտության համերգների անցկացման հիմնական վայրն է։ Այն Իսպանիայի ազգային և սիմֆոնիկ նվագախմբերի տունն է համարվում։համարվում<ref name="Orquesta Sinfónica Chamartín-Historia (in Spanish)">{{cite web |title=Orquesta Sinfónica Chamartín-Historia (in Spanish)| url=http://www.oschamartin.org/osc/index.php?option=com_content&task=view&id= 12&Itemid= 35 |publisher=Orquesta Sinfónica Chamartín |date= փետրվարի 20, 2008 |accessdate= օգոստոսի 28, 2008}}</ref>։ Այստեղ են անցկացվում Մադրիդի համայնքի նվագախմբերի և Մադրիդի սիմֆոնիկ նվագախմբի համերգները։ Այստեղ են անցկացվում նաև Մադրիդ ժամանած տարբեր նվագախմբերի համերգներ։
 
[[Տեատրո Ռեալ]]ը Մադրիդի օպերայի հիմնական շենքն է, որը տեղակայված է Թագավորական պալատի հենց դիմացի մասում, այստեղ է ելույթ ունենում Մադրիդի սիմֆոնիկ նվագախումբը։նվագախումբը<ref>{{cite web | url=http://www.timeout.com/madrid/music/venue/13686/teatro-real | title=Teatro Real (Timeout Madrid)| accessdate= հունվարի 31, 2009}}</ref>։ Ամեն տարի այստեղ անցկացվում են մոտ տասնյոթ օպերային ներկայացում, նաև երկու բալետ և մի քանի համերգ։
 
[[Տեատրո դե լա Զուրզուելա]]ն նվիրված է հիմնականում [[Զուրզուելա]]յին (իսպանական ավանդական երաժշտական ​​թատրոնի ժանր)։<ref>[http://teatrodelazarzuela.mcu.es/teatro/historia.asp ''History of the Teatro de la Zarzuela'']</ref><ref>{{cite web|url=http://www.timeout.com/madrid/music/venue/13687/teatro-de-la-zarzuela |title='&#39;Teatro de la Zarzuela – Timeout Madrid'&#39; |publisher=Timeout.com |date= |accessdate= ապրիլի 13, 2010}}</ref>։ Այստեղ ելույթ է ունենում Մադրիդի համայնքի նվագախումբը։
 
[[Տեատրո Մոնումենտալ]]ում ելույթ է ունենում [[RTVE]] Սիմֆոնիկ նվագախումբը։նվագախումբը<ref>{{cite web | author= | title=La Orquesta Sinfónica (in Spanish)| url=http://www.rtve.es/orquesta/orquesta/index.php| publisher=RTVE | date= | accessdate= օգոստոսի 24, 2009}}</ref>։
 
=== Ցլամարտ ===
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/wiki/Մադրիդ» էջից