«Արաքս»–ի խմբագրումների տարբերություն
Content deleted Content added
No edit summary |
No edit summary |
||
Տող 40.
Մի շարք բանասերներ ար [[արմատ]]ի մեջ տեսնում են արև, արփի, արեգ իմաստները, նաև՝ լույս, փայլ, մեծություն, զորություն, արիություն<ref>Լևոն Կյուրեղյան, «Կարս և Արտահան», Վենետիկ, 1949, էջ 8</ref> 9։
Հնախոսությունը Արաքս գետի հետ է կապում պատմական Էպիրոսի (Հունաստան) Արախտոս գետի անունը։ Պատմական Պոնտոսի Թերմոդոն գետը կոչվել է Արաքս։ Հույն գրող և քաղաքական գործիչ [[Մետրոդորոս Սկեպսացի]]ն (մ.թ.սւ. 163-69 թթ.) հայոց հզոր արքա Տիգրան Բ Մեծի մասին գրել է մի գիրք, որը չի հասել մեզ։ Այդ գրքից միայն մի նախադասություն է պահպանվել. «Ասում են, որ Մետրոդորոսը Տիգրանի մասին (պատմության) առաջին գրքում Թերմոդոն (գետը) անվանում է Արաքս»։ [[Քսենոփոն]]ը (մ.թ.ա. 5-4-րդ դարեր) Արաքս անունով է կոչել Եփրատ գետի Խապուրաս վտակը։
[[Հրաչյա Աճառյան]]ը գրում է, որ XIX դարից Արաքս գետի անունը հայերի մոտ սկսեց գործածվել որպես իգական անուն ([[Արաքսի]], [[Արաքսյա]])<ref>{{Cite web|url=http://www.nayiri.com/imagedDictionaryBrowser.jsp?dictionaryId=35&dt=HY_HY&query=%D5%A1%D6%80%D5%A1%D6%84%D5%BD%D5%AB|title=Հայոց անձնանունների բառարան, Հրաչեայ Աճառեան - արաքսի|website=www.nayiri.com|accessdate=2018-12-11}}</ref>։ Վրաց աղբյուրներում կոչվում է ''Արեզ''<ref>{{Գիրք:ՏԲ|420}}</ref>։▼
== Աշխարհագրական ակնարկ ==
Տող 72 ⟶ 69՝
== Արաքսի կամուրջներ ==
Արաքսի վրա շատ [[կամուրջ]]ներ են եղել։ Դրանցից ամենանշանավորները հինգն էին, որոնք եղել են [[Բասեն]]ում, [[Երվանդակերտ]]ում, [[Արտաշատ (մայրաքաղաք)|Արտաշատում]]
Պատմական կամուրջներից այսօր մնացել է միայն մեկը՝ Բասեն գավառի Բ. Հոբբի կամուրջը։ Կամուրջների անհետացումը պայմանավորված է Արաքսի հունի հաճախակի փոփոխություններով՝ Մովսես Խորենացու վկայությամբ, գետը ժամանակին հոսել է հայկական հինավուրց մայրաքաղաքների [[Արմավիր]]ի, [[Արտաշատ]]ի և [[Վաղարշապատ]]ի մոտով, բայց հետագայում հեռացել է այդ քաղաքներից, ինչի արդյունքում կամուրջները կործանվել են։ Պատահական չէ, որ հռոմեացի բանաստեղծ ([[մ.թ.ա. 1-ին դար]]) Միտիլիոս (Վիտիլիոս) Արաքսն անվանում է կամուրջընկեց, իսկ հռոմեացի բանաստեղծ Ալբիոս Տիբուլլոսը (մ.թ.ա. 54 - 19 թթ.)
== Հոկտեմբերյանի ջրանցք ==
Տող 100 ⟶ 97՝
{{քաղվածք|Հայոց Արաքս թագավորը պարսիկների հետ պատերազմելու ժամանակ մեկի միջոցով նախազգուշացվամ է, որ ինքը միայն այն ժամանակ հաղթանակ կտանի, երբ աստվածներին զոհ կմատուցի երկու լավագույն ու գեղեցիկ կույսերի։ Խնայելով իր դուստրերին, Արաքս թագավորը զոհաբերում է հպատակներից մեկի աղջիկներին։ Սրանց հայրը միառժամանակ խեղդում է իր մեջ դառնության ու վիրավորանքի զգացումը, սակայն հենց որ հարմար առիթ է ներկայանում, թաքստոցից սպանում է Արաքսի աղջիկներին և, լքելով իր հայրենիքը, գնում է օտարություն։ Իմանալով այդ մասին, Արաքս թագավորը նետվում է Հալմոս գետը, որն այնուհետև նրա անունով կոչվում է Արաքս։|Ղանալանյան Ա., Ավանդապատում, 1969, էջ 87}}
* [[Արաքսի ջրամբար]]
▲[[Հրաչյա Աճառյան]]ը գրում է, որ XIX դարից Արաքս գետի անունը հայերի մոտ սկսեց գործածվել որպես իգական անուն ([[Արաքսի]], [[Արաքսյա]])<ref>{{Cite web|url=http://www.nayiri.com/imagedDictionaryBrowser.jsp?dictionaryId=35&dt=HY_HY&query=%D5%A1%D6%80%D5%A1%D6%84%D5%BD%D5%AB|title=Հայոց անձնանունների բառարան, Հրաչեայ Աճառեան - արաքսի|website=www.nayiri.com|accessdate=2018-12-11}}</ref>։
* [[Խոդա Աֆարինի ջրամբար]]
== Պատկերասրահ==
| |||