«Հայկական իժ»–ի խմբագրումների տարբերություն
Content deleted Content added
No edit summary |
No edit summary |
||
Տող 1.
{{Տաքսոտուփ2|Վիքիդատա=այո}}
'''Հայկական իժ''' ({{lang-lat|Vipera raddei}}),
[[ՀՀ]]-ում հանդիպում է [[Շիրակի մարզ|Շիրակի]], [[Արագածոտնի մարզ|Արագածոտնի]], [[Կոտայքի մարզ|Կոտայքի]], [[Արարատի մարզ|Արարատի]], [[Վայոց ձորի մարզ|Վայոց ձորի]] և [[Սյունիքի մարզ]]երի լեռներում։ Տարածված է կիսաչորային, լեռնատափաստանային, թփուտային կամ նոսրանտառային բուսականությամբ ժայռոտ ու քարքարոտ կենսավայրերում։
Մարմնի երկարությունը տարիքի հետ փոխվում է (18-99 սմ),
Սնվում է մանր [[հոդվածոտանիներ]]ով ([[մորեխ]]ներ, [[ծղրիդ]]ներ) և մանր [[ողնաշարավորներ]]ով ([[մողեսներ]], [[թռչուններ]] և մանր [[կրծողներ]])։ Ձմեռում է աշնան երկրորդ կեսից գարնան կեսը։ Զուգավորումը տեղի է ունենում մայիսի վերջից հունիսի սկզբին։ Օգոստոսի վերջից սեպտեմբերի վերջը էգն ունենում է 3-14 ձագ։
Տող 12.
Գրանցված է [[ՀՀ Կարմիր գիրք|ՀՀ Կարմիր գրքում]]։
== Տարածվածություն ==
[[Արեալ]]ը ներառում է Արևելյան [[Անդրկովկաս]]ի լեռնային շրջանները, ինչպես նաև [[Թուրքիա]]յի և [[Իրան]]ի հարակից հյուսիսային հատվածները: Հանդիպում է հանրապետության հյուսիսարևմտյան, կենտրոնական և հարավային շրջաններում, հիմնականում լեռնատափաստանային լանդշաֆտներում և բարձրադիր մարգագետիններում` ծովի մակարդակից 1200-3000 մ բարձրության վրա:
== Էկոլոգիա ==
Հայաստանում բնակեցվում է խիստ քարքարոտ, լեռնաքսերոֆիտային տափաստաններում և ալպիական մարգագետիններում: Հանդիպում է նաև լեռնային նոսրանտառներում, լեռնալանջերի քարերի ցրվածքների, սրածայր աստրագալների և այլ չորային բույսերի արանքներում: Հազվադեպ հանդիպում են նաև մշակվող լանդշաֆտներում` քարերի կույտերի տակ: Որպես թաքստոցներ օգտագործում է կրծողների բները, քարերի տակի դատարկությունները, տարբեր թփերի մերձարմատա յին մասերը, ժայռերի և հողի ճեղքերը և այլն:
Ակտիվ են ապրիլի կեսերից մինչև հոկտեմբերի կեսերը: Սնվում են անողնաշար կենդանիներով և մողեսներով: Զուգավորումը տեղի է ունենում ապրիլ-մայիսին` կախված ապրելավայրի բարձրությունից և ձմեռումից դուրս գալու ժամկետներից: Ձվակենդանածին է: Ձագերի ծնվելը սկսվում է հուլիսի վերջից և տևում մինչև սեպտեմբերի կեսերը: Հղիությունը տևում է 90-130 օր:
== Պահպանություն ==
Հայկական բարձրավանդակի էնդեմիկ, տեսակ է: Տեսակն ընդգրկված է [[ԲՊՄՄ]] Կարմիր ցուցակում «Vulnerable B1ab(iii,v)» կարգավիճակով: ԲՊՄՄ Կարմիր ցուցակի չափորոշիչներով գնահատվում է որպես խոցելի տեսակ։
Թվաքանակը մեծ չէ, սակայն նախալեռնային բիոտոպերում` կուտակման տեղերում, քարերի ցրվածքներում հանդիպում է մոտ 6-8 առանձնյակ 1 հա վրա: Ընդհանուր առմամբ, թվաքանակը կայուն է, ինչը պայմանավորված է լեռնատափաստանային իժի բարձրադիր գոտիներում տարածվածությամբ:
Վտանգման հիմնական գործոն է հանդիսանում մանր եղջերավոր անասունների արածեցումը լեռնատափաստանային և մարգագետնային գոտիներում:
Պահպանվում է [[Խոսրովի անտառ արգելոց|«Խոսրովի անտառ» արգելոց]]ի լեռնամարգագետնային գոտու փոքր հատվածներում: Անհրաժեշտ է պահպանության տակ վերցնել Հայաստանի հյուսիսում գտնվող մեկուսացված [[պոպուլյացիա]]ները (արգելավայրերի ստեղծում) և ընդլայնել «Խոսրովի անտառ» արգելոցի սահմանները<ref name=":0">{{Գիրք:Կարմիր գիրք}}</ref>
== Ծանոթագրություններ ==
{{ծանցանկ}}
{{Արտաքին հղումներ}}
{{ՀԲ}}{{ՎՊԵ|Vipera raddei}}
[[Կատեգորիա:Օձեր]]
[[Կատեգորիա:Իժեր]]
[[Կատեգորիա:Սողուններ]]
[[Կատեգորիա:Խոցելի տեսակներ]]
[[Կատեգորիա:ՀՀ Կարմիր գրքում գրանցված կենդանիներ]]
[[Կատեգորիա:ՀՀ Կարմիր գիրք]]
|