«Ռետինոլ»–ի խմբագրումների տարբերություն

Content deleted Content added
No edit summary
Տող 229.
1967թ․-ին [[Ջորջ Ուալդ|Ջորջ Ուալդը]] ֆիզիոլոգիայի (բժշկության) բնագավառում արժանացավ [[Նոբելյան մրցանակ|Նոբելյան մրցանակի]], ի շնորիհիվ [[Աչք|ցանցաթաղանթի]] պիգմենտների (այլ կերպ վիզուալ պիգմենտներ) վերաբերյալ հետազոտությունների։ Այս հետազոտության հիմնական նպատակն էր՝ պարզել վիտամին A-ի դերը տեսողության մեջ։
 
Վիտամին A-ի տեսողության հետ չկապված ֆունկցիաները միջնորդավորված են ռետինոյաթթվով, որն առաջանում է ռետինոլից։ Ռետինոյաթթուն կարգավորում է գեն էքսպրեսիան ՝ կորիզային ռետինոյաթթվի ռեցեպտորների ակտիվացմամբ<ref name="Duester, G. 2008">{{cite journal|author=Duester, G. |pmid=18805086|year=2008|title=Retinoic acid synthesis and signaling during early organogenesis|volume=134|issue=6|pages=921–31|doi=10.1016/j.cell.2008.09.002|pmc=2632951|journal=Cell}}</ref>։ Վիտամին A-ի տեսողության հետ չկապված ֆունկցիաները ողնաշարավորների մոտ կարևոր դեր ունեն իմունոլոգիական ֆւնկցիայիֆունկցիայի, ռեպրոդուկցիայի և սաղմնային զարգացման գործում։ Այս ամենի ապացույց է այն, որ վիտամինի անբավարարության դեպքում ավելի շատ են հանդիպում ինֆեկցիաները և սաղմի բնածին արատները։
 
==Բիոսինթեզ==
Տող 237.
 
==Պատմություն==
1913թ․-ին [[Վիսկոնսին|Վիսկոնսինի]] Մեդիսոնի համալսարանի բիոքիմիկոս Էլմեր Մքքոլումը և իր կոլեգա Մարգուրիտ Դևիսը կաթի յուղի և ձկան յուղի մեջ հայտնաբերեցին ճարպալույծ սննդանյութ։ Նրանց հայտագործությունը հաստատեց Թոմաս Բուր Օսբորնի և Լաֆայետ Մենդելի աշխատանքը, ովքեր [[Եյլի համալսարան|Եյլի]] համալսարանում 1913-ին նույնպես հայտնաբերել էին կաթի ճարպի մեջ ճարպալույծ սննդանյութ<ref name=Semba>{{cite journal|author=Semba RD|pmid=10203551|year=1999|title=Vitamin a as "anti-infective" therapy, 1920–1940|volume=129|issue=4|pages=783–91|journal=The Journal of Nutrition|doi=10.1093/jn/129.4.783}}</ref>։ Վիտամին A<sub>1</sub>-ն առաջին անգամ սինթեզվել է հոլանդացինիդերլանդցի գիտնականներ ԴավիդԴեյվիդ Ադրիան ֆոն Դորպի և Ջոզեֆ Ֆերդինանտ Արենսի կողմից։
 
Ճիշտ է, մինչև 20-րդ դարը վիտամին A-ն իդենտիֆիկացված չեր, սակայն կան հին գրառումներ, որտեղ ներկայացվում են այդ սննդանյութի անբավարարության հետևանքները։ Sommer-ը (2008) հրապարակեց 18-19-րդ դարերի վիտամին A-ի անբավարարության հետ կապված գրառումների դասակարգումը, 20-րդ դարի սկզբերի կենդանիների վրա կատարված լաբորատոր փորձերը և համաճարակաբանական ու կլինիկական նկատառումները, որոնք ապացուցում էին այդ յուրահատուկ սննդանյութի առկայությունը և դրա անբավարարությամբ պայմանավորված դեպքերը<ref name="Sommer" />։
Տող 246.
*[[ռետինիլ պալմիտատ]] ("վիտամին A պալմիտատ")
 
Վիտամին-A-ի բոլոր ռետինոիդ ձևերը օգտագործվում են կոսմետիկ և բժկականբժշկական նպատակներով՝ որպես մաշկի քսուք։ Ռետինոյաթթուն, այլ կերպ [[տրետինոին]], օգտագործվում է [[Ակնե|ակնեի]] և [[Ֆոլիկուլյար կերատոզ|keratosis pilaris]]-ի բուժման համար, հիմնականում՝ կրեմների ձևով։ Տրետինոինի իզոմեր [[Իզոտրետինոին|իզոտրետինոինը]] (առևտրային անունը՝ Accutane(ԱՄՆ), Roaccutane) կարելի է ընդունել նաև բերանային տարբերակով։ Օգտագործվում է ակների ծանր դեպքերի բուժման նպատակով։
 
Տրետիոնինը, այլ կերպ հայտնի որպես ամբողջությամբ տրանս ռետինոյաթթու, օգտագործվում է [[Սուր պրոմիելոցիտար լեյկոզ|սուր պրոմիելոցիտար լեյկոզի]] ([[Սուր միելոգենային լեյկոզ|սուր միելոգենային լեյկոզի]] տեսակ) քիմեոթերապիայի ժամանակ։ Այս ամենի պատճառն այն է, որ այս տեսակի լեյկոզների բջիջները զգայուն են ռետինոյաթթվի ընկալիչների ագոնիստների նկատմամբ։
 
==Հասարակություն և մշակույթ==
===Արտադրություն===
Ռետինոլի առևտրային արտադրությունը սովորոբարսովորաբար իրականացվում է պենտադիենի վերականգնումով, հետագայում թթվայանցումով և վերջնական իզոմերի հիդրոլիզով, որպեսզի սինթեզվի ռետինոլ։ Մաքուր ռետինոլը շատ զգայուն է օքսիդացման հանդեպ և այդ պատճառով այն տեղափոխում են ցածր ջերմաստիճանային և անթթվածնային պայմաններում։ Որպես սննդային հավելում ռետինոլը կայունացվում է բարդ էսթերների տեսքով՝ [[Ռետինիլ ացետատ|ռետինիլ ացետատի]] կամ [[Ռետինիլ պալմիտատ|ռետինիլ պալմիտատի]] ձևով։
 
== Ծանոթագրություններ ==
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/wiki/Ռետինոլ» էջից