«Երկբևեռ աֆեկտիվ խանգարում»–ի խմբագրումների տարբերություն

'''Երկբևեռ աֆեկտիվ խանգարումը''' (բիպոլյար պսիխոզ, նախկինում հայտնի էր որպես մանիակալ-դեպրեսիվ պսիխոզ), հոգեկան խանգարում է, բնորոշվում է հոգեհուզական ոլորտի պարբերաբար ընթացող խանգարումներով (մանիակալ, դեպրեսիվ փուլեր), միջփուլային շրջանում ախտանշանների լրիվ դարձելիությամբ <ref name="BMJ2012" /><ref name="DSM5">{{cite book|title=Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders|author=American Psychiatry Association|date=2013|publisher=American Psychiatric Publishing|isbn=978-0-89042-555-8|edition=5th|location=Arlington|pages=123–154}}</ref><ref name="FDA4">{{cite web|title=DSM IV Criteria for Manic Episode|url=https://www.fda.gov/ohrms/dockets/ac/00/slides/3590s1c/tsld002.htm|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170731230148/https://www.fda.gov/ohrms/dockets/ac/00/slides/3590s1c/tsld002.htm|archivedate=July 31, 2017|df=mdy-all}}</ref>։ Էական ցուցանիշ է տվյալ դեպքում տրամադրության բարձրացումը՝ էյֆորիան , որը կարող դրսևորվել մանիակալ կամ հիպոմանիկալ դրվագների տեսքով<nowiki/>[[:en:Bipolar_disorder#cite_note-BMJ2012-3|[3]]]։ [[Մանիակային համախտանիշ|Մանիակալ փուլում]] հիվանդները էներգիայով լի են , երջանիկ , անհիմն լավատես կամ դյուրագրգիռ <ref name="BMJ2012" />։ Հաճախ անմիտ որոշումներ են կայացնում՝ չմտածելով հետևանքների մասին: Բացի այդ այս փուլում հիվանդերը քնի կարիք չեն զգում<ref name="DSM5" />։ Դեպրեսիվ փուլին բնորոշ են տրամադրության անկումը, ընկճվածությունը, կյանքի հանդեպ բացասական վերաբերմունք և ցածր տեսողական կոնտակտը <ref name="BMJ2012" />։ Հիվանդը կորցնում է հետաքրքրությունը, ինքնավստահությունը, խանգարվում է քունը։ Երկբևեռ աֆեկտիվ խանգարման հետևանքով ինքնասպանությունների փորձերի թիվը ավելին է քան 6%, իսկ [[Ինքնավնասում|ինքնավնասումներինը ՝]] 30-40%<ref name="BMJ2012">{{cite journal | vauthors = Anderson IM, Haddad PM, Scott J |title=Bipolar disorder|journal=BMJ (Clinical Research Ed.)|date=Dec 27, 2012 |volume=345 |page=e8508 |pmid=23271744 |doi=10.1136/bmj.e8508}}</ref>:Երկբևեռ աֆեկտիվ խանգարման հետ են կապված նաև հոգեկան այնպիսի խանգարումներ, ինչպիսիք են [[Տագնապային խանգարում|տագնապային խանգարումը]] և [[Հոգեակտիվ նյութերի գործածում|հոգեակտիվ նյութերի գործածումը]] <ref name="BMJ2012" />։

Մանիակալ հիվանդների մեջ կան անձինք, որոնք նախկինում օգտագործել են թմրամիջոցներ կամ զբաղվել են ինքնաբուժությամբ<ref name="Post20132">{{cite journal|date=March 2013|title=Bipolar disorder and substance misuse: pathological and therapeutic implications of their comorbidity and cross-sensitisation|journal=Br J Psychiatry|volume=202|issue=3|pages=172–6|doi=10.1192/bjp.bp.112.116855|pmc=4340700|pmid=23457180|vauthors=Post RM, Kalivas P|df=mdy-all}}</ref>։ Ծայրահեղ դեպքում,դեպքում՝ ծաղկման շրջանում, հիվանդները կարող են [[Պսիխոզ|պսիխոզի]] մեջ ընկնել, այսինքն՝ կտրվեն իրական աշխարհից, նրանց գործողությունները կախված են իրենց տրամադրությունից<ref name="Beentjes20122" />։ Նրանք կարող են դառնալ անկառավարելի, կարծում են,որ իրենք ընտրյալ են, ունեն հատուկ առաքելոիթյուն այս աշխարհում<ref name="Knowles20112">{{cite journal|date=June 2011|title=Grandiose delusions: a review and theoretical integration of cognitive and affective perspectives|journal=Clin Psychol Rev|volume=31|issue=4|pages=684–96|doi=10.1016/j.cpr.2011.02.009|pmid=21482326|vauthors=Knowles R, McCarthy-Jones S, Rowse G}}</ref>։ Այս ամենը բերում է նրան, որ հիվանդները դրսևորում են անցանկալի պահվածք, ինչի արդյունքում նրանց ստիպողաբար հոսպիտալացնման են եթարկում<ref name="Tarr20112" /><ref name="Beentjes20122" />։ Ախտանիշների արտահայտվածությունը որոշվում է հատուկ սանդղակներով, օրինակ [[Յանգի մանիայի գնահատման սանդղակ|Յանգի մանիայի գնահատման սանդղակը]], սակայն այս մեթոդի հուսալիությունը դեռևս վերջնականապես ապացուցված չէ<ref>{{cite journal|author=Furukawa TA|year=2010|title=Assessment of mood: Guides for clinicians|journal=Journal of Psychosomatic Research|volume=68|issue=6|pages=581–589|doi=10.1016/j.jpsychores.2009.05.003|pmid=20488276}}</ref>։

[[File:'Melancholy' by W. Bagg Wellcome L0022594.jpg|thumb|left|'Melancholy'Հ․ՈՒ․ byԴայմոնդ W.՝ Bagg after a photograph by [[Hugh Welch Diamond]]«Մելանխոլիա»]]

[[Հիպոմանիա|Հիպոմանիան]] մանիայի ավելի թեթև տեսակն է , բնորոշվում է ավելի կարճ տևողությամբ՝ 4օր, չափանիշները նույնն են ինչ մաիայի դեպքում<ref name="Beentjes20122" />, սակայն ի տարբերություն վերջինի չի՝ առաջացնում անձի նշանակալի փոփոխություններ, որոնք կխանգարեն աշխատանքային կամ հասարակական բնագավառներում։ Հիվանդները չունեն [[Տեսիլք|տեսիլքներ]] կամ [[Ցնորք|ցնորքներ]], հոսպիատալացման կարիք չկա<ref name="Barnett20092" />։ Հիվանդի ֆունկցիոնալություն կարող է մեծանալ հիպոմանիայի ընթացքում, ենթադրվում է , որ սա օրգանիզմի պաշտպանական մեխանիզմն է ՝ ի պատասխան դեպրեսիայի։ ՀիպոմանիկանՀիպոմանիան հազվադեպ է վերափոխվում մանիայի<ref name="Bowins20132">{{cite journal|author=Bowins B|year=2007|title=Cognitive regulatory control therapies|journal=Am J Psychother|volume=67|issue=3|pages=215–36|doi=10.1176/appi.psychotherapy.2013.67.3.215|pmid=24236353}}</ref>։ Որոշ հիվանդներ ծավալում են ստեղծագործական գործունեություն<ref name="pmid209364382">{{cite journal|date=December 2010|title=The link between bipolar disorders and creativity: evidence from personality and temperament studies.|journal=Current Psychiatry Reports|volume=12|issue=6|pages=522–30|doi=10.1007/s11920-010-0159-x|pmid=20936438|vauthors=Srivastava S, Ketter TA}}</ref><ref name="Beentjes20122" />, մինչդեռ ուրիշները ավելի դյուրագրգիռ և վատատես են դառնում։

Հիվանդների մի մասը լավ է զգում այս դրվագների ընթացքւոմ , մյուս մասն էլ գանգատվում է [[Սթրես|սթրեսից]]<ref name="Beentjes20122" />։ Երկբևեռ խանգարումներովաֆեկտիվխանգարումներով մարդիկ, ովքեր ունեցել են հիպոմանիայի դրվագներ , հակված են մոռանալու իրենց կատարած արարքների մասին։ Նույնիսկ եթե հարազատները և ընկերները նկատում են տրամադության կամ վարքագծի փոփոխություններ, հիվանդները ամեն ինչ հերքում են <ref>{{cite web|url=http://www.pueblo.gsa.gov/cic_text/health/bipolar/bipolar.htm|title=Bipolar Disorder: NIH Publication No. 95-3679|date=September 1995|publisher=U.S. National Institutes of Health|archiveurl=https://web.archive.org/web/20080429204140/http://www.pueblo.gsa.gov/cic_text/health/bipolar/bipolar.htm|archivedate=April 29, 2008}}</ref>։ Եթե « հիպոմանիակալ իրադարձությունը »  չի ուղեկցվում դեպրեսիվ դրվագներով, ապա այն չի համարվում խնդրահարույց, բայց միայն այն դեպքում, երբ տրամադրության փոփոխությունները անկառավարելի և անկայուն չեն<ref name="Bowins2013">{{cite journal | author = Bowins B | title = Cognitive regulatory control therapies | journal = Am J Psychother | volume = 67 | issue = 3 | pages = 215–36 | year = 2007 | pmid = 24236353 | doi = 10.1176/appi.psychotherapy.2013.67.3.215 }}</ref>։ Ընդհանուր առմամբ հիվանդության տևողությունը մի քանի շաբաթից մինչև մի քանի ամիս է<ref>{{cite web|url=http://www.webmd.com/bipolar-disorder/guide/bipolar-2-disorder|title=Bipolar II Disorder Symptoms and Signs|publisher=Web M.D.|accessdate=December 6, 2010|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20101209213147/http://www.webmd.com/bipolar-disorder/guide/bipolar-2-disorder|archivedate=December 9, 2010|df=mdy-all}}</ref> ։<br />

Ինչքան ավելի վաղ արտահայտվեն նախանաշանները, այնքան հավանականությունը մեծ է որ առաջին փուլը կլինի դեպրեսիվ<ref name="Bowden">{{cite journal | author = Bowden CL | title = Strategies to reduce misdiagnosis of bipolar depression | journal = Psychiatr Serv | volume = 52 | issue = 1 | pages = 51–5 |date=January 2001 | pmid = 11141528 | doi = 10.1176/appi.ps.52.1.51 }}</ref>։ Հաճախ այս հիվանդությունը ախտորոշվում է որպես [[Մեծ դեպրեսիվ խանգարում|մեծ դեպրեսիվ խանգարում]], և սխալ ախտորոշման պատճառով հիվանդներին սխալմամբ նշանակունշանակում են հակադեպրեսանտներ<ref name="Muzina2007">{{cite journal |vauthors=Muzina DJ, Kemp DE, McIntyre RS | title = Differentiating bipolar disorders from major depressive disorders: treatment implications | journal = Ann Clin Psychiatry | volume = 19 | issue = 4 | pages = 305–12 | date = October–December 2007 | pmid = 18058287 | doi = 10.1080/10401230701653591 }}</ref>։

Ասոցիատիվ խանգարումները բնորոշ են այս հիվանդությանը, սակայն չեն համարվում չափանիշ։ Մեխահասակների մոտ, որոնք ունեն այսպիսի խնդիր, առկա են իմացական(կոգնիտիվ) ոլորտի խանգարումներ<ref name="MacQueen2017">{{cite journal | vauthors = MacQueen GM, Memedovich KA | title = Cognitive dysfunction in major depression and bipolar disorder: Assessment and treatment options | journal = Psychiatry and Clinical Neurosciences | volume = 71 | issue = 1 | pages = 18–27 | date = January 2017 | pmid = 27685435 | doi = 10.1111/pcn.12463 | type = Review }}</ref>։ Սրանց թվին են դասվում ուշադրության անկումը, կատարողական գործառույթների խանգարումները և հիշողության հետ կապված խնդիրները։վատացումը։ Թե ինչպես է ամեն անհատ վերարտադրում աշխարհը կախված է խանգարման տարբեր փուլերում նկարագրվող փոփոխությունների հետ։ Երկբևեռ աֆեկտիվ խանգարումով տառապող մարդիկ ունենում են խնդիրներ միջանձնային հարաբերություններում։ Մանուկ հասակում ծագում են որոշ նախանշաններ , ինչպիսիք տրամադրության անոմալիաներ ([[Ներառյալ մեծ դեպրեսիվ խանգարում|ներառյալ մեծ դեպրեսիվ խանգարումը]]) , [[ուշադրության պակասի և հիպերակտիվության համախտանիշ]]։

Հիվանդության պատճառը և մեխանիզմները դեռ վերջնական պարզաբանված չեն<ref name="Nierenberg2013">{{cite journal |vauthors=Nierenberg AA, Kansky C, Brennan BP, Shelton RC, Perlis R, Iosifescu DV | title = Mitochondrial modulators for bipolar disorder: a pathophysiologically informed paradigm for new drug development | journal = Aust N Z J Psychiatry | volume = 47 | issue = 1 | pages = 26–42 | date = January 2013 | pmid = 22711881 | doi = 10.1177/0004867412449303 }}</ref>։ Հիվանդության առաջացման գործում մեծ նշանակություն է տրվում ժառանգական նախատրամադրվածությանը։ Գիտության ժամանակակից տվյալների համաձայն երկբևեռ պսիխոզի և մասնավորապես էնդոգեն դեպրեսիաների պատճառագիտության հարցում առաջ է քաշվել սերոտոնինային հիպոթեզը, ըստ որի հիվանդության հիմքում ընկած է կենտրոնական սերոտոնիներգիկ նեյրոտրանսմիսիայի դիսֆունկցիան<ref>{{Cite web|url=https://www.doctors.am/diseases/erkbever-afektiv-khangarum|title=Երկբևեռ աֆեկտիվ խանգարում|website=www.doctors.am|language=hy|accessdate=2019-04-24}}</ref>։ Չնայած այդ խանգարման բազմազանությանը էնդոգեն դեպրեսիաների ժամանակ հիմնականում դիտվում է կենտրոնական սերոտոնիներգիկ համակարգի թերֆունկցիա։ Հաստատված է, որ գենետիկակական գործոնի ազդեցությունը հիվանդության զարգացման ռիսկի վրա 60-80% է, ինչը խոսում է ժառանգական գործոնի մեծ դերի մասին<ref name="Kerner2014" />: Ընդհանուր առմամբ [[Երբևեռ սպեկտր|երբևեռ սպեկտրի]] [[Ժառանգունակություն|ժառանգունակությունը]] գնահատվում է 0.71<ref name="Edvardsen2008">{{cite journal |vauthors=Edvardsen J, Torgersen S, Røysamb E, Lygren S, Skre I, Onstad S, Oien PA | title = Heritability of bipolar spectrum disorders. Unity or heterogeneity? | journal = Journal of Affective Disorders | volume = 106 | issue = 3 | pages = 229–240 | year = 2008 | pmid = 17692389 | pmc = | doi = 10.1016/j.jad.2007.07.001 }}</ref>:[[Երկվորյակային հետազոտություն|Երկվորյակային հետազոտությունների]] սահմնափակված էին ընտրաքանակի փոքր լինելու պատճառով, սակայն դրանք ապացուցուցում են ժառանգականության ներդրումը: Մոնոզիգոտային երկվորյակների ,երկբևեռ աֆեկտիվ խանգարման առաջին տիպով հիվանդանալու հավանականությունը ` 40% է, մինչդեռ երկզիգոտայիններինը 5% է<ref name="Barnett2009">{{cite journal|date=November 2009|title=The genetics of bipolar disorder|journal=Neuroscience|volume=164|issue=1|pages=331–43|doi=10.1016/j.neuroscience.2009.03.080|pmc=3637882|pmid=19358880|vauthors=Barnett JH, Smoller JW}}</ref><ref name="Kieseppa_2004">{{cite journal |vauthors=Kieseppä T, Partonen T, Haukka J, Kaprio J, Lönnqvist J | title = High Concordance of Bipolar I Disorder in a Nationwide Sample of Twins | journal = American Journal of Psychiatry | volume = 161 | issue = 10 | pages = 1814–1821 | year = 2004 | pmid = 15465978 | pmc = | doi = 10.1176/appi.ajp.161.10.1814 }}</ref>: Առաջին, երկրորդ տիպերի և [[Ցիկլոթիմիա|ցիկլոթիմիայի]] զուգակցումը մոնոզիգոտ և երկզիգոտ երկվորյակների դեպքում համապատասխանաբար 42 և 11 տոկոս է կազմում, մասնավորապես երկրորդ տիպի դեպքում հարաբերակցությունն ավելի ցածր է, քանի որ դրսևորվում է [[հետերոգենություն]]։ Գոյություն ունի խոշոր (միաբևեռ) դեպրեսիայի հետ մասնակի համընկնում, և եթե այն առկա է միաձվանի երկվորյակների մոտ, ապա երկբևեռ խանգարման հավանականություն աճում է մինչև 67%, իսկ տարաձվանի երկվորյակների դեպքում`մինչև 19%<ref>{{cite journal |vauthors=McGuffin P, Rijsdijk F, Andrew M, Sham P, Katz R, Cardno A | title = The Heritability of Bipolar Affective Disorder and the Genetic Relationship to Unipolar Depression | journal = Archives of General Psychiatry | volume = 60 | issue = 5 | pages = 497–502 | year = 2003 | pmid = 12742871 | pmc = | doi = 10.1001/archpsyc.60.5.497 }}</ref>:Կանանց պարագայում երկբևեռ խանգարման զարգացման հիմքում իր ուրույն դերն ունեն [[Էստրոգեններ|էստրոգենները]] <ref>{{cite journal |last1=Rapkin |first1=AJ |last2=Mikacich |first2=JA |last3=Moatakef-Imani |first3=B |last4=Rasgon |first4=N |title=The clinical nature and formal diagnosis of premenstrual, postpartum, and perimenopausal affective disorders. |journal=Current Psychiatry Reports |date=December 2002 |volume=4 |issue=6 |pages=419–28 |pmid=12441021|doi=10.1007/s11920-002-0069-7 }}</ref><ref>{{cite journal |last1=Meinhard |first1=Ninja |last2=Kessing |first2=Lars Vedel |last3=Vinberg |first3=Maj |title=The role of estrogen in bipolar disorder, a review |journal=Nordic Journal of Psychiatry |date=19 March 2013 |volume=68 |issue=2 |pages=81–87 |doi=10.3109/08039488.2013.775341|pmid=23510130 }}</ref>[[Էստրոգեններ|:]]

Գենետիակական հետազոտությունները ցույց են տվել, որ շատ [[Քրոմոսոմ|քրոմոսամային]] հատվածներ և [[Գեն-թեկնածու|գեն-թեկնածուներ]] զգայուն են բիպոլյար խանգարման զարգացման հանդեպ, ընդ որում յուրաքանչյուր գեն արտահայտումարտահայտվում է մեղմ կամ միջին ազդեցությունազդեցությամբ<ref name="Kerner2014" />: Ընդհանուր հասարակության հետ համեմատած երկբևեռ աֆեկտիվ խանագրման ի հայտ գալու ռիսկը տաս անգամ ավելի բարձր է առաջին աստիճանի ազգականների մոտ<ref name="Barnett2009" />:Եվ նմանապես խորը [[Դեպրեսիա|դեպրեսիայի]] առաջացման ռիսկը երեք անգամ ավելի բարձր է մոտ ազգականների մոտ:

Այն փաստը որ մանիայի զարգացմանգործում մեծ դեր ունի գենետիկական գործոնը հաստատվել է 1969թ․-ին<ref>{{cite journal|date=April 1969|title=Family history studies: V. The genetics of mania|journal=The American Journal of Psychiatry|volume=125|issue=10|pages=1358–69|doi=10.1176/ajp.125.10.1358|pmid=5304735|vauthors=Reich T, Clayton PJ, Winokur G}}</ref>։ Գեների շղթայակցման վերաբերյալ հետազությունների արդյունքները շատ հակասական էին<ref name="Barnett20093">{{cite journal|date=November 2009|title=The genetics of bipolar disorder|journal=Neuroscience|volume=164|issue=1|pages=331–43|doi=10.1016/j.neuroscience.2009.03.080|pmc=3637882|pmid=19358880|vauthors=Barnett JH, Smoller JW}}</ref>։ Լայնածավալ հետազոտություններից նույնիսկ GWAS-ի (genome-wide association study) շնորհիվ չստացվեց հայտնաբերել որևէ լոկուս որը, որը պատասխանատու է երկբևեռ խանգարման զարգացման համար<ref name="Craddock20132" />։ ''BDNF-ի(''ուղեղի նեյրոտրոպ գործոն'')'', ''DRD4-ի(''դոֆամինային D4 ընկալիչ'')'' , ''DAO-ի(D-''ամինաթթուների օքսիդազա'')'', և ''TPH1'' -ի(տրիպտոֆան հիդրոքսիլազա) պոլիմորֆիզմները ասոցացվում են երկբևեռ խանգարմանաֆեկտիվխանգարման հետ, սկզբնական շրջանում մետա-վերլուծություններում զգալի արդյունքներ են տվելարձանագրվել, սակայն հետագա թեստավորումները ձախողվել են<ref>{{cite journal|date=July 2012|title=Meta-analysis of genetic association studies on bipolar disorder|journal=American Journal of Medical Genetics. Part B, Neuropsychiatric Genetics|volume=159B|issue=5|pages=508–18|doi=10.1002/ajmg.b.32057|pmc=3582382|pmid=22573399|vauthors=Seifuddin F, Mahon PB, Judy J, Pirooznia M, Jancic D, Taylor J, Goes FS, Potash JB, Zandi PP}}</ref>։ Մյուս կողմից ''TPH2-ի (''տրիպտոֆան հիդրոքսիլազա 2'')'' մեջ երկու պոլիմորֆիզմների առկայությունը հաստատել է երկբևեռ խանգարման հետ կապի առկայությունը<ref>{{cite journal|date=March 2016|title=TPH2 gene polymorphisms and bipolar disorder: A meta-analysis|journal=American Journal of Medical Genetics. Part B, Neuropsychiatric Genetics|volume=171B|issue=2|pages=145–52|doi=10.1002/ajmg.b.32381|pmid=26365518|vauthors=Gao J, Jia M, Qiao D, Qiu H, Sokolove J, Zhang J, Pan Z}}</ref>։

Երկբևեռ աֆեկտիվ խանգարման ավանդական ազդանշանային համակարգը ներառում է կորտիկոտրոպին-ռիլիզինգ հորմոն օղակը, սրտի β-ադրեներգիկ , ֆոսֆոլիպազ C , գլյուտամատ-ընկալչային , սրտի հիպերտրոֆիայի , WNT, Notch signaling և էնդոթելին 1-ի ազնդանշանումը։ 16 գեներից 3-ը՝ ''CACNA1C'', ''GNG2'', and ''ITPR2'' խաձանումխափանում են ուղեղի կեղևի դորզոլատերալ հատվածում կանոնավոր աշխատանքը<ref>{{cite journal|date=June 2014|title=Identification of pathways for bipolar disorder: a meta-analysis|journal=JAMA Psychiatry|volume=71|issue=6|pages=657–64|doi=10.1001/jamapsychiatry.2014.176|pmc=4523227|pmid=24718920|vauthors=Nurnberger JI, Koller DL, Jung J, Edenberg HJ, Foroud T, Guella I, Vawter MP, Kelsoe JR}}</ref>։Հետազոտությունները ղուցցույց են տվել, որ տարբեր ընտանիքների տարբեր գեներ ցուցաբերում են հետերոգենություն<ref>{{cite journal|display-authors=6|year=2003|title=Genome Scan Meta-Analysis of Schizophrenia and Bipolar Disorder, Part III: Bipolar Disorder|journal=The American Journal of Human Genetics|volume=73|issue=1|pages=49–62|doi=10.1086/376547|pmc=1180589|pmid=12802785|vauthors=Segurado R, Detera-Wadleigh SD, Levinson DF, Lewis CM, Gill M, Nurnberger JI, Craddock N, DePaulo JR, Baron M, Gershon ES, Ekholm J, Cichon S, Turecki G, Claes S, Kelsoe JR, Schofield PR, Badenhop RF, Morissette J, Coon H, Blackwood D, McInnes LA, Foroud T, Edenberg HJ, Reich T, Rice JP, Goate A, McInnis MG, McMahon FJ, Badner JA, Goldin LR, Bennett P, Willour VL, Zandi PP, Liu J, Gilliam C, Juo SH, Berrettini WH, Yoshikawa T, Peltonen L, Lönnqvist J, Nöthen MM, Schumacher J, Windemuth C, Rietschel M, Propping P, Maier W, Alda M, Grof P, Rouleau GA, Del-Favero J, Van Broeckhoven C, Mendlewicz J, Adolfsson R, Spence MA, Luebbert H, Adams LJ, Donald JA, Mitchell PB, Barden N, Shink E, Byerley W, Muir W, Visscher PM, Macgregor S, Gurling H, Kalsi G, McQuillin A, Escamilla MA, Reus VI, Leon P, Freimer NB, Ewald H, Kruse TA, Mors O, Radhakrishna U, Blouin JL, Antonarakis SE, Akarsu N}}</ref>։ Երկբևեռ խանգարումըաֆեկտիվխանգարումը ասոցացվում է ԴՆԹ մոլեկուլի սպեցիֆիկ ֆերմենտների ցածր ռեպարատիվ ունակության, և ԴՆԹ-ի մոլեկուլի օքսիտատիվ վնասման հետ<ref name="pmid271268052">{{cite journal|date=August 2016|title=DNA Damage in Major Psychiatric Diseases|url=|journal=Neurotox Res|volume=30|issue=2|pages=251–67|doi=10.1007/s12640-016-9621-9|pmc=4947450|pmid=27126805|vauthors=Raza MU, Tufan T, Wang Y, Hill C, Zhu MY}}</ref>։

[[Հոգեհասարակական]] գործոնները մեծ դեր ունեն երկբևեռ խանգարմանաֆեկտիվխանգարման գործում, իսկ դրանցից որոշները կարող են փոխազդեցության մեջ մտնել գենետիկակական գործոնների հետ<ref name="Serretti">{{cite journal |vauthors=Serretti A, Mandelli L | title = The genetics of bipolar disorder: Genome 'hot regions,' genes, new potential candidates and future directions | journal = Molecular Psychiatry | volume = 13 | issue = 8 | pages = 742–771 | year = 2008 | pmid = 18332878 | pmc = | doi = 10.1038/mp.2008.29 }}</ref>: Հավանաբար վերջերս տեղի ունեցող իրադարձությունները և միջանձնային հարաբերություններում տեղի ունեցող բարդությունները կարող են նպաստել երկբևեռ խանգարման ի հայտ գալուն և կրկնվելուն, այնպես ինչպես դրանք նպաստում են ունիպոլյառ (միաբևեռ) խանգարման` դեպրեսիայի առաջացմանը: Երկբևեռ աֆեկտիվ խանգարումով տառապող հիվանդմերի հարցումների արդյունքում պարզվել է, որ նրանցից 30-50 % մանուկ հասակում ենթարկվել են բռնությունների, ինչը նպաստել էր հիվանդության ավելի վաղ ի հայտ գալուն, իքնասպանությունների փորձերի շատացմանը, ինչպես նաև [[Հետտրավմատիկ սթրեսային խանգարում|հետտրավմատիկ սթրեսային խանգարման]] առաջացմանը<ref name="Brietzke2012">{{cite journal | vauthors = Brietzke E, Kauer Sant'anna M, Jackowski A, Grassi-Oliveira R, Bucker J, Zugman A, Mansur RB, Bressan RA | title = Impact of childhood stress on psychopathology | journal = Rev Bras Psiquiatr | volume = 34 | issue = 4 | pages = 480–8 | date = December 2012 | pmid = 23429820 | doi = 10.1016/j.rbp.2012.04.009 }}</ref>: Երկբևեռ խանգարումով հիվանդների մեջ զգալիորեն գերակշռում են այն անձինք, ովքեր մանուկ հասակում տարել են սթրեսային վիճակներ, քան այն հիվանդների մոտ , ովքեր այդպիսի խնդիրներ չեն ունեցել: Ընդ որում սթրեսների պատճառ են հանդիսացել աևտածինախտածին գործոնները, այլ ոչ թե երեխայի պահվածքը<ref>{{cite journal |vauthors=Miklowitz DJ, Chang KD | title = Prevention of bipolar disorder in at-risk children: Theoretical assumptions and empirical foundations | journal = Development and Psychopathology | volume = 20 | issue = 3 | pages = 881–897 | year = 2008 | pmid = 18606036 | pmc = 2504732 | doi = 10.1017/S0954579408000424 }}</ref>:

[[File:GFPneuron.png|alt=microscopic image of a neuron|thumb|Brain imaging studies have revealed differences in the volume of various brain regions between patients with bipolar disorder and healthy control subjects]]Երկբևեռ աֆեկտիվ խանգարման հիմքում կարող են ընկած լինել ուղեղի այս կամ այն օղակներում կառուցվածքային կամ գործառարական անկանոնությունները: ՄՌՏ հետազոտությունները ցույց են տվել, որ մեծ կիսագնդերի կեղևի [[Գոտկաձև գալար|գոտկաձև գալար]]գալարի առաջային հատվածի, ճակատա-կղզյակային բլթի, վենտրալ ենթաճակատային հատվածներում և [[Պատնեշ|պատնեշում]](claustrum) առկա է ծավալի փոքրացում: Ծավալային փոփոխություւներ առկա են նաև [[Կողմնային փորոքներ|կողմնային փորոքներում]], [[Դժգույն կորիզ|դժգույն կորիզում]] (globus pallidus) , [[Նշաձև մարմին|նշաձև մարմնում]] (amygdala), ինչպես նաև խորանիստ սպիտակ նյութի գերակտիվություն<ref>{{cite journal | vauthors = Bora E, Fornito A, Yücel M, Pantelis C | title = Voxelwise meta-analysis of gray matter abnormalities in bipolar disorder | journal = Biological Psychiatry | volume = 67 | issue = 11 | pages = 1097–105 | date = June 2010 | pmid = 20303066 | doi = 10.1016/j.biopsych.2010.01.020 }}</ref><ref>{{cite journal | vauthors = Kempton MJ, Geddes JR, Ettinger U, Williams SC, Grasby PM | title = Meta-analysis, database, and meta-regression of 98 structural imaging studies in bipolar disorder | journal = Archives of General Psychiatry | volume = 65 | issue = 9 | pages = 1017–32 | date = September 2008 | pmid = 18762588 | pmc = | doi = 10.1001/archpsyc.65.9.1017 }}</ref><ref name="pmid19721106">{{cite journal | vauthors = Arnone D, Cavanagh J, Gerber D, Lawrie SM, Ebmeier KP, McIntosh AM | title = Magnetic resonance imaging studies in bipolar disorder and schizophrenia: meta-analysis | journal = The British Journal of Psychiatry | volume = 195 | issue = 3 | pages = 194–201 | date = September 2009 | pmid = 19721106 | pmc = | doi = 10.1192/bjp.bp.108.059717 }}</ref><ref>{{cite journal | vauthors = Selvaraj S, Arnone D, Job D, Stanfield A, Farrow TF, Nugent AC, Scherk H, Gruber O, Chen X, Sachdev PS, Dickstein DP, Malhi GS, Ha TH, Ha K, Phillips ML, McIntosh AM | title = Grey matter differences in bipolar disorder: a meta-analysis of voxel-based morphometry studies | journal = Bipolar Disorders | volume = 14 | issue = 2 | pages = 135–45 | date = March 2012 | pmid = 22420589 | doi = 10.1111/j.1399-5618.2012.01000.x }}</ref>: Ֆունկցիոնալ [[ՄՌՏ]] հետազոտությունները ցույց տվեցին, որ մոդուլյացիայի անկանոնությունները [[Պրեֆրոնտալ կեղև|պրեֆրոնտալ կեղևում]] և [[Լիմբիական համակարգ|լիմբիական համակարգում]] կարող են առաջ բերել էմոցիոնալ և վարքագծային ախտանիշներ<ref>{{cite journal | vauthors = Strakowski SM, Adler CM, Almeida J, Altshuler LL, Blumberg HP, Chang KD, DelBello MP, Frangou S, McIntosh A, Phillips ML, Sussman JE, Townsend JD | title = The functional neuroanatomy of bipolar disorder: a consensus model | journal = Bipolar Disorders | volume = 14 | issue = 4 | pages = 313–25 | date = June 2012 | pmid = 22631617 | pmc = 3874804 | doi = 10.1111/j.1399-5618.2012.01022.x }}</ref>: Մանիայի բուժման նպատակով կիրառվող Ֆարմոկոլոգիական միջամտոuթյունները առաջացնում են վենտրալ [[Պրեֆրոնտալ կեղև|պրեֆրոնտալ կեղևի]] ակտիվության (ՎՊՖԿ) աՃ, սակայն նորմալիզացնում է այն վերահսկվող խմբի անդամների մոտ: Այս փաստը ապացուցում է, որ ՎՊՖԿ -ի թերակտիվությունը հուսալի ցուցանիշ է հանդիսանում վարագծային կարգավիճակի գնահատման համար: Մյուս կողմից `նախնական բուժման արդյունքում նշաձև մարմնում գերակտիվության աճը պակասեցնում է հետագա բուժման արդյունավետությունը<ref>{{cite journal | vauthors = Pavuluri M | title = Brain biomarkers of treatment for multi-domain dysfunction: pharmacological FMRI studies in pediatric mania | journal = Neuropsychopharmacology | volume = 40 | issue = 1 | pages = 249–51 | date = January 2015 | pmid = 25482178 | pmc = 4262909 | doi = 10.1038/npp.2014.229 }}</ref>:

Մանիակալ և դեպրեսիվ դրվագները ,որպես կանոն, բնորոշվում են վենտրալ պրեֆրոնտալ կեղևիՎՊՖԿ վենտրալ և դորզալ հատվածների թերգործառույթով: Ուշադրության կենտրոնացման և հանգստի ժամանակ, մանիան ասոցացվում է [[Օրբիտոֆրոնտալ կեղև|օրբիտոֆրոնտալ կեղևի]] ակտիվության նվազման հետ, մինչդեռ դեպրեսիան կապում են ընդհանուր նյութափոխանակության հանգստի վիճակում լինելու հետ։<nowiki/> [[Տրավմա|Տրավմաների]] պատճառով առաջացած [[Աֆեկտիվ խանգարում|աֆեկտիվ խանգարումների]] արդյունքում, հասկանալի է դառնում որ մանիան և դեպրեսիան կապված է ՎՊՖԿ-ի խանգարումների հետ, ընդ որում դեպրեսիան կապված է ձախ հատվածի թերգործառույթի հետ, իսկ մանիան` աջի: ՎՊՖԿ-ի անկանոն ակտիվությունը և նշաձև մարմնի գերակտիվությունը հայտնաբերվել են [[Էութիմիա|էութիմիայի]] ժամանակ ինչպես երկբևեռ աֆեկտիվ խանգարումով հիվանդների մոտ, այնպես էլ նրանց առողջ հարազատների մոտ, ինչը նշանակում է, որ սրանք հատկանշական են այս հիվանդույան համար<ref>{{cite book | first1=Husseini K. | last1 = Manji | first2 = Carlos A. | last2 = Zarate | name-list-format = vanc |title=Behavioral neurobiology of bipolar disorder and its treatment|date=2011|publisher=Springer|location=Berlin|isbn=9783642157561|pages=231–240}}</ref>:

Երկբևեռ խանգարմանաֆեկտիվխանգարման համար կիրառվող դեղամիջոցները կարող են ազդել ներբջջային ազդանշանային համակարգի վրա, օրինակ` սպառելով միո-ինոզիտոլի պաշարները, արգելակելով cAMP կախյալ պրոտեինկինազաների ակտիվացումը և նաև վերափոխելով G սպիտակուցներ<ref>{{cite journal | vauthors = Manji HK, Lenox RH | title = Signaling: cellular insights into the pathophysiology of bipolar disorder | journal = Biological Psychiatry | volume = 48 | issue = 6 | pages = 518–30 | date = September 2000 | pmid = 11018224 | doi = 10.1016/S0006-3223(00)00929-X }}</ref>:Այս ամենի համաձայն`արյան մեջ (նաև ուղեղում) նկատվել է Gαi, Gαs և Gαq/11 սպիտակուցների մակարդակի աճ, ինչպես նաև պրոտեին կինազA-ի էքսպրեսիայի և զգայունության աճ<ref>{{cite book|last1=ed|first1=Husseini K. Manji; Carlos A. Zarate|title=Behavioral neurobiology of bipolar disorder and its treatment|date=2011|publisher=Springer|location=Berlin|isbn=9783642157561|pages=143, 147}}</ref>:շ

Թե՛մանիակալ, և թե՛ դեպրեսիվ փուլերում սերոտոնինի մետաբոլիտ 5-հիդրոքսիինդոլացետիկ թթվի քաանակը գլխուղեղ-ողնուղեային հեղուկում իջած է : Դոֆամինի ագոնիստների մանիայի խթանման պատճառով մանիակալ կարգավիճակում հաստատվել է դոֆամիներգիկ ակտիվության նշանակաթյունը: α2 ադրենընկալիչների զգայունությունը իջեցումը , locus ceruleus-ում բջիջների ընդհանուր քանակի աճը վկայում է մանիակալ փուլում նորադրեներգիկ ակտիվության մասին: ԳԱԿԹ-ի քանակի նվազումը առկա է թե՛ մանաիակալ, և թե՛ դեպրոսիվ փուլում<ref>{{cite journal | vauthors = Kapczinski F, Frey BN, Zannatto V | title = [Physiopathology of bipolar disorders: what have changed in the last 10 years?] | journal = Revista Brasileira de Psiquiatria | volume = 26 Suppl 3 | pages = 17–21 | date = October 2004 | pmid = 15597134 | doi = 10.1590/S1516-44462004000700005 }}</ref>: Տեսություններից մեկում ասվոիմասվում է , որ մոնոմինններիմոնոամիննների մակարդակի փոփոխություններ չեն նկատվել,մինրժչդեռմինչդեռ նորէպինեֆրինի մակարդակը նորմայից բարձր էր<ref>{{cite journal | vauthors = Berns GS, Nemeroff CB | title = The neurobiology of bipolar disorder | journal = American Journal of Medical Genetics. Part C, Seminars in Medical Genetics | volume = 123C | issue = 1 | pages = 76–84 | date = November 2003 | pmid = 14601039 | doi = 10.1002/ajmg.c.20016 | citeseerx = 10.1.1.1033.7393 }}</ref>: [[Թիրոզին|Թիրոզինի]] պաշարների սպառումը հանգեցնում է մանիայով հիվանդնեի մոտ մետամորֆինի քանակի նվազում: Հետազատություններից մեկը ցույց է տվել, որ [[VMAt2]]-ի պրոտեին կապելու ունակությունը ևս իջած է երկբևեռ աֆեկտիվ խանգարումով հիվանդների մոտ<ref>{{cite journal | vauthors = Manji HK, Quiroz JA, Payne JL, Singh J, Lopes BP, Viegas JS, Zarate CA | title = The underlying neurobiology of bipolar disorder | journal = World Psychiatry | volume = 2 | issue = 3 | pages = 136–46 | date = October 2003 | pmid = 16946919 | pmc = 1525098 }}</ref>:

Երկբևեռ աֆեկտիվ խանգարումը սովորաբար ախտորոշվում է պատանեկան կամ երիտասարդ տարիքում<ref name="Price2012">{{cite journal | vauthors = Price AL, Marzani-Nissen GR | title = Bipolar disorders: a review | journal = American Family Physician | volume = 85 | issue = 5 | pages = 483–93 | date = March 2012 | pmid = 22534227 | url = http://www.aafp.org/afp/2012/0301/p483.html | archive-url = https://web.archive.org/web/20140324014832/http://www.aafp.org/afp/2012/0301/p483.html | df = mdy-all | deadurl = no | archive-date = March 24, 2014 }}</ref><ref name="DSM5" />: Հիվանդությոնը սկզբում դժվար է տարբերակել ունիպոլյար խանգարումից քանի որ 2 ֆազաների միջև ախտադադարը կարող է տևել 5-10տարի10 տարի<ref name="Phillips2013">{{cite journal | vauthors = Phillips ML, Kupfer DJ | title = Bipolar disorder diagnosis: challenges and future directions | journal = Lancet | volume = 381 | issue = 9878 | pages = 1663–71 | date = May 2013 | pmid = 23663952 | pmc = 5858935 | doi = 10.1016/S0140-6736(13)60989-7 }}</ref>: Ախտորոշման մեջ հաշվի են առնվում որոշակի գործոններ, ինչպիսիք են հիվանդի անհատական ախտանիշները, վարքագծի և տրամադրության փոփոխությունները, որոնք նշում են ընտանիքի անդամները, ընկերները և աշխատակիցները, և իհարկե հենց հետազոտող բժշկի կողմից նշվող սիմպտոմատիկան: Առավել հստակ ցուցանիշ է դեռահասի մոր կողմից նկատված փոփոխությունները:<ref name="Youngstrom2015">{{cite journal|last1=Youngstrom|first1=Eric Arden|last2=Genzlinger|first2=Jacquelynne E|last3=Egerton|first3=Gregory A.|last4=Van Meter|first4=Anna R.|title=Multivariate Meta-Analysis of the Discriminative Validity of Caregiver, Youth, and Teacher Rating Scales for Pediatric Bipolar Disorder: Mother Knows Best About Mania|journal=Archives of Scientific Psychology|volume=3|issue=1|pages=112–137|url=http://psycnet.apa.org/journals/arc/3/1/112.html|access-date=7 December 2016|doi=10.1037/arc0000024|year=2015}}</ref> Վիճակի գնահատումը սովորաար անց է կացվում ամբուլատոր պայմաններում: Ախտորոշման համար լայնորեն կիրաառվում են APA-ի (American Psychiatric Association), DSM-5–ի (''Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders'', Fifth Edition ) WHO ICD-10-ի( World Health Organization '''International Statistical Classification of Diseases and Related Health Problems'', 10th Edition ) կողմից առաջարկվողղառաջարկվող մեթոդները: ICD-10-ը առավել շատ կիրառվում է ԱՄՆից դուրս, մինչդեռ ԱՄՆ-ում օգտագործվում է DSM-ի չափանիշները, քանզի դրանք ավելի լիարժեք են <ref>{{cite book | last1 = Perugi | first1 = G. | last2 = Ghaemi | first2 = S. N. | last3 = Akiskal | first3 = H. | title = Bipolar Psychopharmacotherapy | pages = 193–234 | year = 2006 | pmid = | pmc = | doi = 10.1002/0470017953.ch11 | chapter = Diagnostic and Clinical Management Approaches to Bipolar Depression, Bipolar II and Their Comorbidities | isbn = 978-0-470-01795-1 | journal=Caring for the Patient}}</ref>: Բացի այդ օգտագործվում են նաև KSADS ([[Kiddie Schedule for Affective Disorders and Schizophrenia]]), SCID ([[Structured Clinical Interview for DSM-IV]]) մեթոդները:

Գոյություն ունեն գնահատման մի քանի սանդղակներ<ref name="Carvalho2015">{{cite journal|displayauthors=etal|date=February 2015|title=Screening for bipolar spectrum disorders: A comprehensive meta-analysis of accuracy studies|url=http://www.repositorio.ufc.br/handle/riufc/23654|journal=Journal of Affective Disorders|volume=172|pages=337–46|doi=10.1016/j.jad.2014.10.024|pmid=25451435|vauthors=Carvalho AF, Takwoingi Y, Sales PM, Soczynska JK, Köhler CA, Freitas TH, Quevedo J, Hyphantis TN, McIntyre RS, Vieta E}}</ref>: Դրանք են երկբևեռ աֆեկտիվ խանգարման ախտորոշիչ սանդղակը, տրամադրության խանգարումների հարցաշարը,[[General Behavior Inventory]] [[HCL-32|Hypomania Checklist]]<ref name="pmid19122534">{{cite journal | vauthors = Picardi A | title = Rating scales in bipolar disorder | journal = Current Opinion in Psychiatry | volume = 22 | issue = 1 | pages = 42–9 | date = January 2009 | pmid = 19122534 | pmc = | doi = 10.1097/YCO.0b013e328315a4d2 }}</ref>

Գոյություն ունեն ևս մի քանի հոգեկան հիվանդություններ, որոնց անհրաժեշտ է տարբերակել երկբևեռ խանգարւոմիցաֆեկտիվ խանգարումից: Դրանք են [[Շիզոֆրենիա|շիզոֆրենիան]], մեծ դեպրեսիվ սինդրոմը<ref name="Baldessarini2013" />, [[Ուշադրության պակասի և հիպերակտիվության համախտանիշ|ուշադրության պակասի և հիպերակտիվության համախտանիշը]] (ADHD), և անձի խանգարումներ, ինչպիսին է , օրինակ`[[Սահմանային անձնային խանգարում|սահմանային անձնային խանգարումը]]<ref name="Sood2005">{{cite journal |vauthors=Sood AB, Razdan A, Weller EB, Weller RA | title = How to differentiate bipolar disorder from attention deficit hyperactivity disorder and other common psychiatric disorders: A guide for clinicians | journal = Current Psychiatry Reports | volume = 7 | issue = 2 | pages = 98–103 | year = 2005 | pmid = 15802085 | doi=10.1007/s11920-005-0005-8}}</ref><ref name="Magill2004">{{cite journal | author = Magill CA | title = The boundary between borderline personality disorder and bipolar disorder: Current concepts and challenges | journal = Canadian Journal of Psychiatry| volume = 49 | issue = 8 | pages = 551–556 | year = 2004 | pmid = 15453104 | doi = 10.1177/070674370404900806 }}</ref><ref name="Bassett2012">{{cite journal | author = Bassett D | title = Borderline personality disorder and bipolar affective disorder. Spectra or spectre? A review | journal = Australian and New Zealand Journal of Psychiatry | volume = 46 | issue = 4 | pages = 327–339 | year = 2012 | pmid = 22508593 | pmc = | doi = 10.1177/0004867411435289 }}</ref>:

Ներկայումս չկան ո՛չ լաբորատոր, ո՛չ էլ վիզուալ ախտորոծմանախտորոշման մեթոդներ , որոնք կբացառեին որոշ հիվանդություններ, որոնք արտահայտվում են երկբևեռ խանագարման պես, քանի որ ախտանիշները շատ նման են<ref name="Craddock2013">{{cite journal|date=May 2013|title=Genetics of bipolar disorder|journal=Lancet|volume=381|issue=9878|pages=1654–62|doi=10.1016/S0140-6736(13)60855-7|pmc=1762980|pmid=23663951|vauthors=Craddock N, Sklar P}}</ref>:

* [[ուղեղիԿաթված|գլխուղեղի կաթված]]

* [[ՈւղեղիԳլխուղեղի ուռուցք|ուղեղիգլխուղեղի ուռուցքներ]]

[[Էլեկտրաուղեղագրություն|ԷԷԳ]]-ն կիրառվում է որպեսզի բացառվի օրինակ` [[Էպիլեպսիա|էպիլեպսիան]], իսկ [[Համակարգչային շերտագրություն|ՀՇ]]-ն կամ [[Մագնիսառեզոնանսային շերտագրություն|ՄՌՇ]] ` գլխուղեղային[[Գանգուղեղային վնասվածք|գանգուղեղային վնասվածքները]] բացառելու նպատակով<ref name="Price2012" />:

Որոշ դեղամիջոցների օգտագործումը նույնպես կարող է առաջ բերել երկբևեռ աֆեկտիվ խանգարման ախտանիշներ: Այսշպիսի դեղամիջոցներ են [[Պրեդնիզոլոն|պրեդնիզոլոնը]], [[Պարկինսոնի հիվանդություն|Պարկինսոնի հիվանդւոթյան]] բուժման համար նախատեսված դեղորայքը, թիրոիդ հոմոնը(նատրիումի լեվոտիրոքսին), հոգեմետ դեղերից [[Կոկաին|կոկաինը,]] [[մեթամֆետամին]], ինչպես նաև զանազան [[հակաբիոտիկներ]]<ref>{{cite journal | vauthors = Peet M, Peters S | title = Drug-induced mania | journal = Drug Safety | volume = 12 | issue = 2 | pages = 146–53 | date = February 1995 | pmid = 7766338 | doi = 10.2165/00002018-199512020-00007 }}</ref>:

[[File:E. Kraepelin.jpg|alt=Kraepelin looking to the side|thumb|right|[[Էմիլ Կրաեպիլին|Էմիլ Կրեպիլինի]] աշխատանքների շնորհիվ 19-րդ դարում հնարավոր դարձավ տարբերակել երկբևեռ խանգարումը [[Շիզոֆրենիա|շիզոֆրենիայից]] և ստեղծվեց ԵԽԵԱԽ-ի դասակարգումը։]]

Երկբևեռ (բիպոլյար) սպեկտրը ներառում է երբևեռ խանգարման առաջին տիպը, երկբևեռ աֆեկտիվ խանգարման երկրորդ տիպը, [[ցիկլոթիմիա]], և որոշ հիվանդագին վիճակներ, որոնք կլինիկորոն բերում են նշանակալից անավարարության և [[Դիսթրես|դիսթրեսի]]<ref name=DSM5 /><ref name="Price2012" />։ Դրանց շարքին է դասվում մեծ դեպրեսիվ համախտանիշը, որի ժամանակ իրար են հաջորդում մանիակալ կամ հիպոմանիակալ դրվագները, կամ խառը ձևեեըձևերը, որոնք ներառում են թ՛ե դեպրոսիվ թ՛ե մանիակալ փուլեր<ref name=DSM5 />։

Երկբևեռ խանգարման գաղափարը նման է [[Էմիլ Կրեպելին|Էմիլ Կրեպելինի]] առաջադրած մանիակալ դեպրեսիվ հիվանդության գաղափարին<ref>{{cite web | author = Korn ML | title = Across the Bipolar Spectrum: From Practice to Research | url = http://www.medscape.com/viewarticle/441617 | publisher = Medscape | deadurl = no | archiveurl = https://web.archive.org/web/20031214022212/http://www.medscape.com/viewarticle/441617 | archivedate = December 14, 2003 | df = mdy-all }}</ref>։ Բժշկական գրականության մեջ նկարագրվել է ունիպոլյար հիպոմանիա, առանց ուղեկցվող դեպրեսիվ դրվագների<ref name="pmid19689506">{{cite journal |vauthors=Beesdo K, Höfler M, Leibenluft E, Lieb R, Bauer M, Pfennig A | title = Mood episodes and mood disorders: patterns of incidence and conversion in the first three decades of life | journal = Bipolar Disord | volume = 11 | issue = 6 | pages = 637–49 | date = September 2009 | pmid = 19689506 | pmc = 2796427 | doi = 10.1111/j.1399-5618.2009.00738.x }}</ref>:

DSM և ICD երբևեռ խանգարումը բնութագրում է որպես խանգարոմների սպեկտր, որոնք գտնվում են [[Կոնտինուում (այլ կիրառումներ)|կոնտինուումում]]: DSM-5-ը առանձնացնում է 5 3

սպեցիֆիկ ենթադաս<ref name="DSM5" />`

*'''Երկբևեռ աֆեկտիվ խանգարում տիպ I'''- ախտորոշելու համար անհրաժեշտ է առնվազն մեկ մանիակալ դրվագ հիվանդության պատմության մեջ<ref name="Renk2014">{{cite journal|vauthors=Renk K, White R, Lauer BA, McSwiggan M, Puff J, Lowell A |title=Bipolar Disorder in Children|journal=Psychiatry J|volume=2014 |issue=928685|pages=928685|date=February 2014|pmid=24800202|pmc=3994906|doi=10.1155/2014/928685}}</ref>; դեպրեսիվ դրվագները դեպքերի մեծ մասում արձանագրվում է, սակայն պարտադիր չեն տվյալ ենթատիպի նկարագրման համար<ref name="Barnett2009" />; հիվանդության ծանրության աստիճանը գնահատաելու համար օգտագործվում են են «թեթև», «միջին»,«ծանր»,«միջին ծանրության», «ծանր», «ծայրահեղ ծանր» և «հոգեկան շեղումներով» չափանիշները<ref name="DSM5" />:

*'''Երկբևեռ աֆեկտիվ խանգարում տիպ II''' - մանիակալ դրվագները բացակայում են, առկա է մեկ կամ մի քանի հիպոմանիակալ դրվագ, որոնք ուղեկցվում են մեկ կամ մեկից ավել խորը դեպրեսիվ դրվագներով<ref name="Renk2014" />; հիպոմանիակալ դրվագները ծայրահեղության չեն հասնում; ախտորոշումը դժվարեցնում է այն հանգամանքը , որ հիպոմանիան հաճախ ընկալվում է որպես առողջ, ակտիվ ապրելակերպի դրսևորում, մասնագիտական բնագավառում հիվանդները արդյունավետ աշխատանք են ծավալում, հասարակական բննագավառում նույնպես ակտիվ են , այդ իսկ պատճառով դրանք առավել քիչ նկատելի են համեմատած դեպրեսիայի հետ:

Հարկ եղած դեպքում ենթատիպը նկարագրելու համար օգտագործվում են այնպիսի բնութագրիչներ, ինչպիսիք են պերիպարտալ սկիիզբ ''peripartum onset'' և հիվանդության ռեցեդիվ ''rapid cycling'' : <ref name="DSM5" />

Երկբևեռ աֆեկտիվ խանգարման կանպարգելմանկանծարգելման համար կենտրոնացվում են սթրեսսածին գործոնների վերացման վրա, օրինակ ` ընտանիքում կոնֆլիկտային իրավիճակների պակասեցում, մանուկ հասակում դաժան վերաբերմունքի կանխում: Չնայած վերջինները չեն հանդիսանում հիվանդության հիմնական պատճառ, այնուամենայնիվ սրանք կարող են լրացուցիչ խթան հանդիսանալ երկբևեռ խանգարաման զարգացման համար, այն մարդկանց մոտ, ովքեր այս հիվանդության հանդեպ ժառանգական նախատրամադրվածութուն ունեն<ref>{{cite journal |vauthors=Miklowitz DJ, Chang KD | title = Prevention of bipolar disorder in at-risk children: theoretical assumptions and empirical foundations. | journal = Development and Psychopathology | volume = 20 | issue = 3 | pages = 881–97 | date = Summer 2008 | pmid = 18606036 | doi=10.1017/s0954579408000424 | pmc=2504732}}</ref>: Ենթադրություններ կան [[Մարիխուանա|կանաբիսի]] օգտագործման և երկբևեռ խանգարման ի հայտ գալու մեջ կապ կա<ref>{{cite journal |vauthors=Khan MA, Akella S | title = Cannabis-Induced Bipolar Disorder with Psychotic Features: A Case Report | journal = Psychiatry (Edgmont) | volume = 6 | issue = 12 | pages = 44–8 | date = December 2009 | pmid = 20104292 | pmc = 2811144 }}</ref>:

== ՎարումԲուժում ==

Գոյություն ուեն մի շարք ֆարմոկոլոգիական և հոգեթերապեվտիկ տեխնիականեր երկբևեռ աֆեկտիվ խանգարման վարման համար: Հիվանդները նույնիսկ կարող են զբաղվել ինքնաբուժման կամ հիվանդությունն հաղթահարելու նպատակով:

Առաջին տիպի երկբևեռ աֆեկտիվ խանգարման դեպքում կարող է հոսպիտալացման (ինքնակամ կամ հարկադրական ) կարիք զգացվել: Երկարատև հոսպիտալացում ներկայումս չկա , սակայն այնուամենայնիվ անհրաժեշտության դեպքում իրականցվում է<ref name="BeckerKilian2006">{{cite journal |vauthors=Becker T, Kilian R | title = Psychiatric services for people with severe mental illness across western Europe: What can be generalized from current knowledge about differences in provision, costs and outcomes of mental health care? | journal = Acta Psychiatrica Scandinavica | volume = 113 | issue = 429 | pages = 9–16 | year = 2006 | pmid = 16445476 | pmc = | doi = 10.1111/j.1600-0447.2005.00711.x }}</ref>: Ստացիոնար և/կամ արտահիվանդանոցային վարումը կարող է ներառել սոց-ապահովման ծառայությունների այցելություններ, բնակչության զբաղվածության և սպասարկման աշխատակիցների այցելություններ: Դրանք համարվում են արտահիվանդանոցային սպասարկման ծրագրերի:<ref>{{cite journal |vauthors=McGurk SR, Mueser KT, Feldman K, Wolfe R, Pascaris A | title = Cognitive Training for Supported Employment: 2–3 Year Outcomes of a Randomized Controlled Trial | journal = American Journal of Psychiatry | volume = 164 | issue = 3 | pages = 437–441 | year = 2007 | pmid = 17329468 | pmc = | doi = 10.1176/appi.ajp.164.3.437 }}</ref>

Հոգեթերապիան ոււղված էէ՝

# նվազեցնելնվազեցնելու փոխհարաբերություններում ի հայտ եկող բացասական հուզական հետևանքները

# պրոդրոմալ ախտանիշների հայտանաբերումհայտանաբերման

# ռեցիդիվների կանխարգելում կանխարգելման

# ռեմիսիայի ապահովումապահովման<ref>Lam et al., 1999; Miklowitz & Goldstein, 1997; Frank, 2005.{{full citation needed|date=February 2012|reason=no citations for these references}}</ref>{{sfn|Leahy|Johnson|2003}}{{sfn|Basco|Rush|2005}}

Կան մի շաք դեղամիջոցներ երկբևեռ աֆեկտիվ խանգարման բուժման համար<ref name="Geddestreatment" />:Դրանցից ամենարդյունավետներից է [[Լիթիում|լիթիումի]] պատրաստուկները,որոնք օգտակար են մանիկալ դրվագների, երկբևեռ դեպրեսիայի և ռեցիդիվների կանխարգելման համար<ref name="Brown2013">{{cite journal | vauthors = Brown KM, Tracy DK | title = Lithium: the pharmacodynamic actions of the amazing ion | journal = Therapeutic Advances in Psychopharmacology | volume = 3 | issue = 3 | pages = 163–76 | date = June 2013 | pmid = 24167688 | pmc = 3805456 | doi = 10.1177/2045125312471963 }}</ref>:[[Լիթիում|Լիթիումը]] կանխում է ինքնասպանությունները, ինքնավնասումները և երկբևեռ խանգարման պատճառով մահերը<ref name="pmid23814104">{{cite journal | vauthors = Cipriani A, Hawton K, Stockton S, Geddes JR | title = Lithium in the prevention of suicide in mood disorders: updated systematic review and meta-analysis | journal = BMJ | volume = 346 | issue = | pages = f3646 | date = June 2013 | pmid = 23814104 | doi = 10.1136/bmj.f3646 }}</ref>: 2015 թ.-ի տվյալներից ենթադրություններ կան, որ [[Կետամին|կետամինը]](վիրաբուժության մեջ կիրառվող անզգայացնող նյութ) կիրառելի է երկբևեռ խանգարման բուժման համար <ref>{{cite journal | vauthors = McCloud TL, Caddy C, Jochim J, Rendell JM, Diamond PR, Shuttleworth C, Brett D, Amit BH, McShane R, Hamadi L, Hawton K, Cipriani A | title = Ketamine and other glutamate receptor modulators for depression in bipolar disorder in adults | journal = The Cochrane Database of Systematic Reviews | volume = 9 | issue = 9 | pages = CD011611 | date = September 2015 | pmid = 26415966 | doi = 10.1002/14651858.CD011611.pub2 }}</ref>:

Լիթիումը, հակացնցումային դեղամիջոցներից [[կարբամազեպինը]], լամոտրիգինը և վալպրատի միացությունները հանդիսանում են նորմոթիմիկներ (տրամադրությունը կարգավորող դեղամիջոցներ): Սրանք կիրառվում են տրամադրությունն երկարատև կայունացնելու նպատակով, սակայն ունակ չեն արագ կանխել հիվանության սուր դեպրեսիվ ընթացքը<ref name="Post2016" />:Լիթիումի շնորհիվ տրամադրության/հուզական ոլորտի երկարատև կայունություն է առաջանում<ref name="Geddestreatment">{{cite journal |vauthors=Geddes JR, Miklowitz DJ | title = Treatment of bipolar disorder | journal = Lancet | volume = 381 | issue = 9878 | pages = 1672–82 | date = May 11, 2013 | pmid = 23663953 | doi = 10.1016/S0140-6736(13)60857-0 | pmc=3876031}}</ref>:Կարբամազեպինը արդյունավետ է մանիակալ դրվագների ժամանակ, նաև հաստատված է, որ այն նաև կիրառվում է հիվանդության արագ ցիկլային (rapid cycling) ընթացքի դեպքում կամ շիզոաֆեկտիվ խանգարումների ժամանակ: Սակայն ռեցեդիվների կանխարգելման օգտագործման պարագայուն ավելի քիչ արդյունավետ է , քան [[Լիթիում|լիթիումը]] կամ վալպրոատըվալպրոատ պարունակող դեղերը<ref name="Rapoport2009">{{cite journal|vauthors=Rapoport SI, Basselin M, Kim HW, Rao JS |title=Bipolar disorder and mechanisms of action of mood stabilizers|journal=Brain Res Rev|volume=61|issue=2|pages=185–209|date=October 2009|pmid=19555719|pmc=2757443|doi=10.1016/j.brainresrev.2009.06.003}}</ref><ref>{{cite journal |vauthors=Post RM, Ketter TA, Uhde T, Ballenger JC | title = Thirty years of clinical experience with carbamazepine in the treatment of bipolar illness: Principles and practice | journal = CNS Drugs | volume = 21 | issue = 1 | pages = 47–71 | year = 2007 | pmid = 17190529 | doi=10.2165/00023210-200721010-00005}}</ref>: Վերջիններս շատ հաճախ կիրառվող դեղամիջոցներ են, նախատեսված են մանիակալ դրվագների բուժման համար<ref name="Macr02">{{cite book | vauthors = Macritchie K, Geddes JR, Scott J, Haslam D, de Lima M, Goodwin G | title = Cochrane Database of Systematic Reviews | journal = Cochrane Database of Systematic Reviews | issue = 1 | pages = CD004052 | year = 2003 | pmid = 12535506 | pmc = | doi = 10.1002/14651858.CD004052 | chapter = Valproate for acute mood episodes in bipolar disorder | editor1-last = Reid | editor1-first = Keith }}</ref>:Դեպրեսիվ դրվագների համար կիրառելի է լամոտրիգինը<ref>{{cite journal |vauthors=Geddes JR, Calabrese JR, Goodwin GM | title = Lamotrigine for treatment of bipolar depression: Independent meta-analysis and meta-regression of individual patient data from five randomised trials | journal = The British Journal of Psychiatry | volume = 194 | issue = 1 | pages = 4–9 | year = 2008 | pmid = 19118318 | pmc = | doi = 10.1192/bjp.bp.107.048504 }}</ref>:Հետազոտությունների արդյունքում պարզվել է, որ այն բավականին էֆեկտիվ է հիվանդության ռեցեդիվների կանխման գործում, սակայն արդյունավետ չէ արագ ընթացքի( rapid cycling) դեպքում<ref>{{cite journal |vauthors=van der Loos ML, Kölling P, Knoppert-van der Klein EA, Nolen WA | title = Lamotrigine in the treatment of bipolar disorder, a review | journal = Tijdschrift voor Psychiatrie | volume = 49 | issue = 2 | pages = 95–103 | year = 2007 | pmid = 17290338 }}</ref>: Տոպիրամատի արդյունավետության մասին տվյալներ չկան:<ref name="pmid16437453">{{cite book | vauthors = Vasudev K, Macritchie K, Geddes J, Watson S, Young A | title = Cochrane Database of Systematic Reviews | journal = Cochrane Database of Systematic Reviews | issue = 1 | pages = CD003384 | year = 2006 | pmid = 16437453 | pmc = | doi = 10.1002/14651858.CD003384.pub2 | chapter = Topiramate for acute affective episodes in bipolar disorder | editor1-last = Young | editor1-first = Allan H }}</ref>

Որպես հիմնական դեղամիջոցների լրացում կիրառվում են բենզոդիազեպինային տագնապամարիչներ<ref>{{cite web|title=Benzodiazepines for Bipolar Disorder|url=http://www.webmd.com/bipolar-disorder/bipolar-benzodiazepines|publisher=WebMD.com|accessdate=February 13, 2013|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130225080713/http://www.webmd.com/bipolar-disorder/bipolar-benzodiazepines|archivedate=February 25, 2013|df=mdy-all}}</ref>, [[էլեկտրոցնցումային թերապիան]] (հատկապես կատատոնիկ խանգարումների, դեպքում)<ref name="Grande2016" />: Վերջինս կիրառվում է նաև երկբևեռ աֆեկտիվ խանգարումով հղի կանանց բուժման նպատակով<ref name="Grande2016" />:

Երկբևեռ աֆեկտիվ խանգարման կանխարգելումը, բուժումը հանդիսանում է համաշխարհային առողջապահության գերխնդրիներից մեկը,<ref name="Muneer2013" /><ref name="pmid18425912"/>քանի որ հիվանդության պատճառով հիվանդները հաճախ հաշմանդամ են դառնում, երբեմն նաև վաղաժամ մահանում: Այլ պատճառներից են նաև

Երկբևեռ աֆեկտիվ խանգարումով մարդիկ հաճախ տառապում են կոգնիտիվ գործառույթի խանգարումով հիվանդության առաջին դրվագից առաջ կամ դրվագի ընթացքում, որից հետո վիճակը կայունանում է, ուշ փուլի ժամանակ առավել արտահայտիչ է, իսկ ախտադադարի ժամանակ ավելի նվազ արտահայտիչ: Արդյունքում ԵԽԵԱԽ-ով մարդկանց երկու երրորդը տառապում է հիվանդւթյան ախտանիշներով ,չնայած նրան որ գտնվում է ախտադադարի փուլում: Համանման երևույթ է դիտովւմ ԵԽԵԱԽ տիպ I-ի և II-ի դեպքում , սակայն II-ի ժամանակ խանագարումը պակաս արտահայտիչ է<ref name="Tsitsipa">{{cite journal | vauthors = Tsitsipa E, Fountoulakis KN | title = The neurocognitive functioning in bipolar disorder: a systematic review of data | journal = Annals of General Psychiatry | volume = 14 | pages = 42 | date = 1 December 2015 | pmid = 26628905 | pmc = 4666163 | doi = 10.1186/s12991-015-0081-z }}</ref> : Կոգնիտիվ խանագարումը հիմնականում առաջադիմում հիվանդության զարգացմանը զուգընթաց: Խանգարման աստիճանը կորելացվում է նախկինում ունեցած մանիակալ դրվագների , հոսպիտալացումների քանակի և նախկինում ունեցած հոգեկան այլ խանգարումների դրսևորումների հետ<ref name="Bortolato">{{cite journal | vauthors = Bortolato B, Miskowiak KW, Köhler CA, Vieta E, Carvalho AF | title = Cognitive dysfunction in bipolar disorder and schizophrenia: a systematic review of meta-analyses | journal = Neuropsychiatric Disease and Treatment | volume = 11 | issue = | pages = 3111–25 | year = 2015 | pmid = 26719696 | pmc = 4689290 | doi = 10.2147/NDT.S76700 }}</ref>:Վաղ միջամտությունը կարող է դանդաղեցնել խանգարման զարգացման ընթացքը, մինչդեռ ավելի ուշ էտապում կիրառվող բուժումը կարող է օգնել պակասեցնել դիսթրեսը և կոգնիտիվ խանգարումով պայմաննավորված բացասական հետևանքները<ref name="Muneer2016" />:

Չնայած նրան որ մանիակալ դրվագներում մարդիկ ջանասիրաբար ձգտումով լի են , ցանկանում են հասնել ինչ-որ նպատակների, այնուամնեյանիվ նրանք դրանց չեն կարողանում հասնել, , և հաճախ նրանցից շատերը հասարակական և մասնագիտական ոլորտում որոշակի խնդիրներ են ունենում: ԵԽԵԱԽ-ով հիվանդների մեկ երրերդը մնում է գործազուրկ մանիայի կապակցությամբ հոսպիտալացվելուց հետո մեկ տարվա ընթացքում<ref>{{citation|title=Mania and Dysregulation in Goal Pursuit: A Review|last=Johnson|first=Sheri L.|date=2005|journal=Clinical Psychology Review|volume=25|issue=2|pages=241–62|doi=10.1016/j.cpr.2004.11.002|pmc=2847498|pmid=15642648}}</ref>:Դեպրեսիվ ախտանիշներիը,(որոնք ի հայտ են գալիս ավելի հաճախ քան մանիակալ կամ հիպոմանիակալ դրվագները) ասոցացվում են պասիվ գործառույթաներով, ներառյալ գործազրկություն և I տիպի և II-ի ժամանակ<ref name="DSM5" /><ref name="Tse">{{cite journal|year=2014|title=Meta-analysis of predictors of favorable employment outcomes among individuals with bipolar disorder|journal=Bipolar Disord|volume=16|issue=3|pages=217–29|doi=10.1111/bdi.12148|pmid=24219657|vauthors=Tse S, Chan S, Ng KL, Yatham LN}}</ref>:

Հետազոտությոնները ցույց են տվել, որ ԵԽԵԱԽ-ի մանիակալ կամ խառը ձևերի կապակցությամբ հոսպիատալացված հիվանդների 50% -ը հասել է ախտանաշանային վերականգնման 6 ամսվա ընթացքում, իսկ 98%-ը ` 2 տարվա ընթացքում: 2 տարվա ընթացում 72%-ը հասել է ախտանշանային, իսկ 43%-ը ֆունկցիոնալ/գործոռույթային վերականգնման: Այնումամենայնիվ 40%-ի մոտ ախտանաշանային վերականգնումից 2 տարի անց ի հայտ է եկել հիվանդության կրկնություն, իսկ 19%-ի մոտ ֆազաների հերթագայում է տեղի ունեցել առանց վերականգնման <ref>{{cite journal |vauthors=Tohen M, Zarate CA, Hennen J, Khalsa HM, Strakowski SM, Gebre-Medhin P, Salvatore P, Baldessarini RJ | title = The McLean-Harvard First-Episode Mania Study: Prediction of recovery and first recurrence | journal = The American Journal of Psychiatry | volume = 160 | issue = 12 | pages = 2099–2107 | year = 2003 | pmid = 14638578 | doi = 10.1176/appi.ajp.160.12.2099 | hdl = 11381/1461461 }}</ref>:

Երկբևեռ աֆեկտիվ խանգարուման հետևանքով հիվանդի մոտ կարող են ի հայտ գալ սուիցիդալ մտքեր, որոնք բերում են [[Ինքնասպանություն|իքնասպանությունների]]: Եթե հիվանդների մոտ ԵԽ-ը սկսվում է դեպրեսիվ կամ խառը աֆեկտիվ խանգարումներով , ապա այդպիսի մարդիկ ավելի շատ են հակված ինքնասպանություն իրագործելու<ref name="Baldessarini2013">{{cite journal |vauthors=Baldessarini RJ, Faedda GL, Offidani E, Vázquez GH, Marangoni C, Serra G, Tondo L | title = Antidepressant-associated mood-switching and transition from unipolar major depression to bipolar disorder: a review | journal = J Affect Disord | volume = 148 | issue = 1 | pages = 129–35 | date = May 2013 | pmid = 23219059 | doi = 10.1016/j.jad.2012.10.033 }}</ref>: ԵԽ-ով հիվանդնրի 2-ից 1-ը հիվանդոիթյան ընթացքում առնվազն մեկ անգամ ինքնասպանության փորձ են կատարել, դրանցից շատերը «հաջողությամբ» են ավարտվել<ref name="Kerner2014" />: ԵԽ-ի հետևանքով մահացության ստանդարտիզացված հարաբերակցությունը կազմում է 18-25 <ref name="MortBio_2006">{{cite web |title=Bipolar Disorder: Defining Remission and Selecting Treatment |author1=Roger S. McIntyre, MD |author2=Joanna K. Soczynska |author3=Jakub Konarski |last-author-amp=yes |publisher=Psychiatric Times, October 2006, Vol. XXIII, No. 11 |url=http://www.psychiatrictimes.com/article/showArticle.jhtml?articleId=193400986 |deadurl=no |archiveurl=https://web.archive.org/web/20070927223634/http://www.psychiatrictimes.com/article/showArticle.jhtml?articleId=193400986 |archivedate=September 27, 2007 |df=mdy-all }}</ref>: Ընդհանուր առմամբ կյանքի ընթացքում երկբևեռ խանգարումով հիվանդների ինքնասպանության փորձ կատարելու ռիսկը կազմում է 20%<ref name="Barnett2009" />:

ԵԽԵԱԽ-ը հաշմանդամության բերող հիվանդությունների ցուցակում վեցերորդ տեղում է, դրա տարածվածությունը ամբողջ բնակչության մեջ կազմում է 1-3%<ref name="Schmitt2014">{{cite journal|date=February 2014|title=The impact of environmental factors in severe psychiatric disorders|journal=Front Neurosci|volume=8|issue=19|pages=19|doi=10.3389/fnins.2014.00019|pmc=3920481|pmid=24574956|vauthors=Schmitt A, Malchow B, Hasan A, Falkai P}}</ref><ref name="Boland2013">{{cite journal | vauthors = Boland EM, Alloy LB | title = Sleep disturbance and cognitive deficits in bipolar disorder: toward an integrated examination of disorder maintenance and functional impairment | journal = Clinical Psychology Review | volume = 33 | issue = 1 | pages = 33–44 | date = February 2013 | pmid = 23123569 | pmc = 3534911 | doi = 10.1016/j.cpr.2012.10.001 }}</ref><ref>{{cite journal | vauthors = Moreira AL, Van Meter A, Genzlinger J, Youngstrom EA | title = Review and Meta-Analysis of Epidemiologic Studies of Adult Bipolar Disorder | journal = The Journal of Clinical Psychiatry | volume = 78 | issue = 9 | pages = e1259–e1269 | date = 2017 | pmid = 29188905 | doi = 10.4088/JCP.16r11165 }}</ref>: Հետազոտությունների արդյունքում պարզ է դարձել, որ բնակչության 0.8 տոկոսի մոտ առնվազն մեկ անգամ եղել է մանիակալ դրվագ(ախտորոշիչ շեմ ԵԽԵԱԽ-ի տիպ I-ի համար), իսկ մետավոր 0.5-ի մոտ ի հայտ են եկել հիպոմանաիակալ դրվագներ (ԵԽԵԱԽ-ի տիպ II-ի ախտորոշիչ շեմ): Ներառյալ նախաշեմային ախտորոշիչ չափանիշները, ինչպիսիք են կարճ ժամանակահատվածում մեկ կամ երկու ախտանիշների դրսևորում, բնակչության 6.4%-ի մոտ դրսևորվել է երկբևեռ սպեկտր(bipolar spectrum)<ref name="Judd_and_Akiskal_2003">{{cite journal | vauthors = Judd LL, Akiskal HS | title = The prevalence and disability of bipolar spectrum disorders in the US population: re-analysis of the ECA database taking into account subthreshold cases | journal = Journal of Affective Disorders | volume = 73 | issue = 1–2 | pages = 123–31 | date = January 2003 | pmid = 12507745 | doi = 10.1016/s0165-0327(02)00332-4 }}</ref>: Այլ հետազոտություններ ցույց են տվել որ համապատասխանաբար տիպ I ԵԽԵԱԽ-ի դեպքում տարածվածությունը կազմում է շուրջ 1%, տիպ II-ի դեպքում ` 1.1%, իսկ ենթաշեմային ախտանիշները`2.4%<ref>{{cite journal | vauthors = Merikangas KR, Akiskal HS, Angst J, Greenberg PE, Hirschfeld RM, Petukhova M, Kessler RC | title = Lifetime and 12-month prevalence of bipolar spectrum disorder in the National Comorbidity Survey replication | journal = Archives of General Psychiatry | volume = 64 | issue = 5 | pages = 543–52 | date = May 2007 | pmid = 17485606 | pmc = 1931566 | doi = 10.1001/archpsyc.64.5.543 }}</ref>:

Երկբևեռ աֆեկտիվ խանգարման ահանդիպման հաճախականությունը հավասարապես է բաշխված էթնիկակական տարբեր խմբերի միջև<ref>{{cite journal | vauthors = Ferrari AJ, Baxter AJ, Whiteford HA | title = A systematic review of the global distribution and availability of prevalence data for bipolar disorder | journal = Journal of Affective Disorders | volume = 134 | issue = 1–3 | pages = 1–13 | date = November 2011 | pmid = 21131055 | doi = 10.1016/j.jad.2010.11.007 }}</ref>,և կանանց և տղամարդկանց միջև նույնպես <ref name="Farren2012">{{cite journal | vauthors = Farren CK, Hill KP, Weiss RD | title = Bipolar disorder and alcohol use disorder: a review | journal = Current Psychiatry Reports | volume = 14 | issue = 6 | pages = 659–66 | date = December 2012 | pmid = 22983943 | pmc = 3730445 | doi = 10.1007/s11920-012-0320-9 }}</ref>: [[Առողջապահության համաշխարհային կազմակերպություն|Առողջապահության համաշխարհային կազմակերպության]] կողմից 2000թ.-ին իրականցվել են ուսումնասիրություններ, ըստ որոնց հիվանդության տարածվածությունը և հաճախականությունը ողջ աշխարհում շատ նման է: Սակայն հւվանդության ծանրության ընթացքը կարող է լինել տարբեր, կախված տվյալ տարածաշրջանի զարգացվածության մակարդակից, սոցիալ-տնտեսական վիճակից և այլ ցուցանիշներից:Օրինակ` հաշմանդմաության տարածվածության տոկոսը զգալիորեն բարձր է զարգացող երկրներում, որտեղ բժշկական ապահովագրություն չկա, իսկ որոշ դեղամիջոցներ կարող են լինել անհասանելի<ref>{{cite web|title=Global burden of bipolar disorder in the year 2000|url=http://www.who.int/healthinfo/statistics/bod_bipolar.pdf|publisher=[[World Health Organization]]|last=Ayuso-Mateos|first=Jose Luis|access-date=December 9, 2012|deadurl=no|archive-url=https://web.archive.org/web/20130119132547/http://www.who.int/healthinfo/statistics/bod_bipolar.pdf|archive-date=January 19, 2013|df=mdy-all}}</ref>:

ԵչկբևեռԵրկբևեռ աֆեկտիվ խանգարումը առավել հաճախ սկսվում է դրսևորվել դեռահասների կամ երիտասարդների մոտ<ref name="Christie88">{{cite journal |vauthors=Christie KA, Burke JD, Regier DA, Rae DS, Boyd JH, Locke BZ | title = Epidemiologic evidence for early onset of mental disorders and higher risk of drug abuse in young adults | journal = The American Journal of Psychiatry | volume = 145 | issue = 8 | pages = 971–975 | year = 1988 | pmid = 3394882 | doi=10.1176/ajp.145.8.971}}</ref> {{sfn|Goodwin|Jamison|2007|p=1945}}: Ըստ կատարված հետազոտությունների` միայն 10%-ի մոտ հիվանդությունն ի հայտ եկել 50 և ավելի մեծ տարիքում<ref>{{cite journal | author = Monczor M | title = Bipolar disorder in the elderly | journal = Vertex (Buenos Aires, Argentina) | volume = 21 | issue = 92 | pages = 275–283 | year = 2010 | pmid = 21188315 }}</ref>:

Մանիակալ-դեպրեսիվ խանգարում տերմինը DSM-ում առաջին անգամ նշվեց 1952թ.-ին` Ադոլֆ Մեյերի ժառանգության շնորհիվ{{sfn|Goodwin|Jamison|2007| loc=Chapter 1}}: Ունիպելյար և բիպոլյար խանգարոմների դասակարգումնեևը ծագում են Կարլ Կլեիստի առաջարկված տեսությունից 1911թ.-ից, որի շնորհիվ 1957թ.-ին Կարլ Լեոնհարդը տարբերակեց դեպրեսիայի ընթացքում ի հայտ եկող ունիպոլյար և բիպոլյար խանգարոմները <ref name="Angst-2001" />: Այս ենթատիպերը նկարագրվեցն որպես առանձին վիճակներ DSM-III-ում: Իսկ ԵԽԵԱԽ-ի արագընթաց տարբերակը և տիպ II DSM-IV- ի դասակարգման մեջ ներառվեցին 1970-ական թվականներին`Դէվիդ Դանների, Էլլիոտ Գերշոնի, Ֆրեդրիք Գուդվինի, Ռոնալդ Ֆիվի և Ջոզեֆ Ֆլեսսի աշխատանքների հիման վրա<ref>[https://books.google.com/books?id=6-IfJ6dYy2cC Bipolar Depression: Molecular Neurobiology, Clinical Diagnosis and Pharmacotherapy] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160507061659/https://books.google.com/books?id=6-IfJ6dYy2cC |date=May 7, 2016 }} Carlos A. Zarate Jr., Husseini K. Manji, Springer Science & Business Media, April 16, 2009</ref><ref>[http://apt.rcpsych.org/content/16/5/318.full The course of bipolar disorder] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140810055917/http://apt.rcpsych.org/content/16/5/318.full |date=August 10, 2014 }} Kate E. A. Saunders and Guy M. Goodwin, Advances in Psychiatric Treatment (2010) 16: 318-328 {{DOI|10.1192/apt.bp.107.004903}}</ref><ref name="Ban">[http://d.plnk.co/ACNP/50th/Transcripts/David%20Dunner%20by%20Thomas%20A.%20Ban.doc DAVID L.DUNNER Interviewed by Thomas A. Ban] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130521160737/http://d.plnk.co/ACNP/50th/Transcripts/David%20Dunner%20by%20Thomas%20A.%20Ban.doc |date=May 21, 2013 }} for the ANCP, Waikoloa, Hawaii, December 13, 2001</ref>:

Գոյություն ունեն լայնորեն տարածված խնդիրներ երկբևեռ աֆեկտիվ խանգարմամբ անձանց վերաբերյալ հասարակական ստիգմայի, կարծրատիպերի հետ կապված <ref name=Elgie2007>{{cite journal | author = Elgie R. Morselli PL | title = Social functioning in bipolar patients: the perception and perspective of patients, relatives and advocacy organizations – a review | journal = Bipolar Disorders | volume = 9 | issue = 1–2 | pages = 144–57 | date = Feb–Mar 2007 | pmid = 17391357 | doi = 10.1111/j.1399-5618.2007.00339.x }}</ref>:

Կան բազմաթիվ գեղարվեստական կինոնկարներ, որտեղ հերոսների մոտ ի հայտ են գալիս ԵԽԵԱԽ-ին բնորոշ ախտանիշներ, ինչը շատ մասնագետների քննարման պատճառ է դարձել, օրինակ` Mr. Jones (գլխավոր դերում` [[Ռիչարդ Գիր]]) {{sfn|Robinson|2003|pp=78–81}} որտեղ գլխավոր հերոսի մոտ դրսևորվում էին և մանիակալ և դեպրեսիվ ախտանիշներ, նրան հոսպիտալացրել էին երկբեևռ խանգարման կապակցությամբ:''The Mosquito Coast-''ում([[Հարիսոն Ֆորդ|Հարիսոն Ֆորդի]] մասնակցությամբ){{sfn|Robinson|2003|pp=84–85}} Ալլի Ֆոքսի մոտ ի հայտ էին եկել մտածողության արագացում անպատասխանատու պահվածք, տրամադրության անկայունություն, ինչպես նաև [[Պարանոյա|պարանոիդալ]] ախտանիշներ [[Արթուր Միլլեր]]-ի հանրահայտ ''Death of a Salesman''<ref>{{cite news|last=McKinley|first=Jesse|title=Get That Man Some Prozac; If the Dramatic Tension Is All in His Head|url=https://www.nytimes.com/1999/02/28/weekinreview/ideas-trends-get-that-man-some-prozac-if-the-dramatic-tension-is-all-in-his-head.html|accessdate=March 3, 2012|newspaper=The New York Times|date=February 28, 1999|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120101024850/http://www.nytimes.com/1999/02/28/weekinreview/ideas-trends-get-that-man-some-prozac-if-the-dramatic-tension-is-all-in-his-head.html|archivedate=January 1, 2012|df=mdy-all}}</ref>-ում:

2011թ․-ին հայտնի դիրիժոր Ռոնալդ Բրաունշտեյնը( որի մոտ 1985թ․-ին ախտորոշվել էր երկբևեռ աֆեկտիվ խանգարում) իր կնոջ ՝ Քառոլայն Ուիդոնի հետ, ձեռնամուխ եղավ ME/2 նվագախմբի ստեղծմանը։ Նախագծի նպատակն էր հասարակությանը իրազեկ պահել այս հիվանդության մասին, իսկ նվագախմբի անդամների համար ստեղծել ստեղծագործական ավելի հարմարավետ միջավայր<ref>{{cite news|first=Franz | last=Strasser |first2=David | last2=Botti | date= Janaury 7 2013|title=Conductor with bipolar disorder on music and mental illness | work= BBC News|url=https://www.bbc.com/news/magazine-20732070}}</ref><ref>{{cite news|first=David | last=Gram | date=27 December 2013| title=For this orchestra, playing music is therapeutic | work= The Boston Globe|url=https://www.bostonglobe.com/arts/theater-art/2013/12/27/mentally-ill-and-their-supporters-fill-vermont-orchestra/WIeh9mIp9GzPampyIXwtLM/story.html}}</ref>։

1920-ական թվականներին Էմիլ Կրեպելինը նկատեց, որ մանիակալ դրվագները դեռահասների շրջանում մինչև սեռահասունություն ավելի հազվադեպ են հանդիպում<ref name="pmid17195735">{{cite journal|year=2007|others=Work Group on Quality Issues|title=Practice Parameter for the Assessment and Treatment of Children and Adolescents with Bipolar Disorder|journal=Journal of the American Academy of Child & Adolescent Psychiatry|volume=46|issue=1|pages=107–125|doi=10.1097/01.chi.0000242240.69678.c4|pmc=|pmid=17195735|vauthors=McClellan J, Kowatch R, Findling RL}}</ref>։ Ընդյանուր առմամբ երեծաների շրջանում երկբևեռ աֆեկտիվ խանգարումը հայտնաբերվել է 20-րդ դարի կեսերին։ Խնդիրը լուծվեց DSM-ի 20-րդ դարի երկրորդ կեսում հետազոտությունների շնորհիվ<ref name="pmid17195735" /><ref>{{cite journal | last1 = Anthony | first1 = J. | last2 = Scott | first2 = P. | title = Manic–depressive Psychosis in Childhood | journal = Journal of Child Psychology and Psychiatry | volume = 1 | pages = 53–72 | year = 1960 | pmid = | pmc = | doi = 10.1111/j.1469-7610.1960.tb01979.x }}</ref>։ DSM5 - երկբևեռ խանգարումը չի նշում որպես առանձին հիվանդություն, այլ Այն դիտարկում են որպես  տրամադրության կարգավորման քայքայիչխանգարում<ref>{{cite web |title=Pediatric Bipolar Affective Disorder |url=https://emedicine.medscape.com/article/913464-overview |accessdate=28 June 2018 |date=28 March 2018}}</ref>։

Մեծահասակների շրջանում երկբևեռ խանգարման զարգացման մասին քիչ տեղեկություններ կան։ Ըստ որոշ տվյալների՝ հիվանդությունը զգալիորեն հետադիմում է տարիքին զուգընթաց, սակայն որոշ դեպքերում հիվանդությունը նաև սկսվում է զարգանալ մեծ տարիքում ։ Ոմանց մոտ հիվանդության ծերունական հասակում ի հայտ գալը պալմանավորված է ուղեկցող նյարդաբանական խնդիրներով։ Իսկ որոշ այլ հիվանդների մոտ մանիակալ փուլը զարգացել է անոթային հիվանդությունների պատճառով։ Այնուամենայնիվ տարբեր տարիքային խմբերում հիվանդության զարգացման ընթացքի մեջ նմանություններն ավելի շատ են քան տարբերությունները<ref name=Vasudev2010>{{cite journal |vauthors=Vasudev A, Thomas A | title = 'Bipolar disorder' in the elderly: what's in a name? | journal = Maturitas | volume = 66 | issue = 3 | pages = 231–5 | date = July 2010 | pmid = 20307944 | doi = 10.1016/j.maturitas.2010.02.013 }}</ref><ref name="pmid15383127">{{cite journal |vauthors=Depp CA, Jeste DV | title = Bipolar disorder in older adults: A critical review | journal = Bipolar Disorders | volume = 6 | issue = 5 | pages = 343–367 | year = 2004 | pmid = 15383127 | pmc = | doi = 10.1111/j.1399-5618.2004.00139.x }}</ref>։ Մեծահասակների ԵԽԵԱԽ-ի ախտորոշման ր բուժման բարդությունները կարող են պայմանավորված լինել ուղեկցվող [[Մարազմ|դեմենցիայով]] և դեղերի կողմնակի ազդեցություններով<ref>{{cite journal |vauthors=Trinh NH, Forester B |title=Bipolar Disorder in the Elderly: Differential Diagnosis and Treatment |journal=Psychiatric Times |volume=24 |issue=14 |year=2007 |url=http://www.psychiatrictimes.com/bipolar-disorder/article/10168/54481 |deadurl=no |archiveurl=https://web.archive.org/web/20090621000437/http://www.psychiatrictimes.com/bipolar-disorder/article/10168/54481 |archivedate=June 21, 2009 |df=mdy-all }}</ref>։