«Երկբևեռ աֆեկտիվ խանգարում»–ի խմբագրումների տարբերություն

Content deleted Content added
No edit summary
No edit summary
Տող 51.
|}}
'''Երկբևեռ աֆեկտիվ խանգարումը''' (բիպոլյար պսիխոզ, նախկինում հայտնի էր որպես մանիակալ-դեպրեսիվ պսիխոզ), հոգեկան խանգարում է, բնորոշվում է հոգեհուզական ոլորտի պարբերաբար ընթացող խանգարումներով (մանիակալ, դեպրեսիվ փուլեր), միջփուլային շրջանում ախտանշանների լրիվ դարձելիությամբ <ref name="BMJ2012" /><ref name="DSM5">{{cite book|title=Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders|author=American Psychiatry Association|date=2013|publisher=American Psychiatric Publishing|isbn=978-0-89042-555-8|edition=5th|location=Arlington|pages=123–154}}</ref><ref name="FDA4">{{cite web|title=DSM IV Criteria for Manic Episode|url=https://www.fda.gov/ohrms/dockets/ac/00/slides/3590s1c/tsld002.htm|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170731230148/https://www.fda.gov/ohrms/dockets/ac/00/slides/3590s1c/tsld002.htm|archivedate=July 31, 2017|df=mdy-all}}</ref>։ Էական ցուցանիշ է տվյալ դեպքում տրամադրության բարձրացումը՝ էյֆորիան , որը կարող դրսևորվել մանիակալ կամ հիպոմանիկալ դրվագների տեսքով<nowiki/>[[:en:Bipolar_disorder#cite_note-BMJ2012-3|[3]]]։ [[Մանիակային համախտանիշ|Մանիակալ փուլում]] հիվանդները էներգիայով լի են , երջանիկ , անհիմն լավատես կամ դյուրագրգիռ <ref name="BMJ2012" />։ Հաճախ անմիտ որոշումներ են կայացնում՝ չմտածելով հետևանքների մասին: Բացի այդ այս փուլում հիվանդերը քնի կարիք չեն զգում<ref name="DSM5" />։ Դեպրեսիվ փուլին բնորոշ են տրամադրության անկումը, ընկճվածությունը, կյանքի հանդեպ բացասական վերաբերմունք և ցածր տեսողական կոնտակտը <ref name="BMJ2012" />։ Հիվանդը կորցնում է հետաքրքրությունը, ինքնավստահությունը, խանգարվում է քունը։ Երկբևեռ խանգարման հետևանքով ինքնասպանությունների փորձերի թիվը ավելին է քան 6%, իսկ [[Ինքնավնասում|ինքնավնասումներինը ՝]] 30-40%<ref name="BMJ2012">{{cite journal | vauthors = Anderson IM, Haddad PM, Scott J |title=Bipolar disorder|journal=BMJ (Clinical Research Ed.)|date=Dec 27, 2012 |volume=345 |page=e8508 |pmid=23271744 |doi=10.1136/bmj.e8508}}</ref>:Երկբևեռ խանգարման հետ են կապված նաև հոգեկան այնպիսի խանգարումներ, ինչպիսիք են [[Տագնապային խանգարում|տագնապային խանգարումը]] և [[Հոգեակտիվ նյութերի գործածում|հոգեակտիվ նյութերի գործածումը]] <ref name="BMJ2012" />։
 
 
 
Այս հիվանդության պատճառները դեռևս հստակ բացահայտված չեն, սակայն մեծ դեր են խաղում ժառանգական և էկոլոգիական գործոնները<ref name="BMJ20122" /> <ref>{{cite journal|last1=Goodwin|first1=Guy M.|year=2012|title=Bipolar disorder|journal=Medicine|volume=40|issue=11|pages=596–598|doi=10.1016/j.mpmed.2012.08.011}}</ref>։ Էկոլոգիական գործոնների մեջ են մտնում [[Բռնություն երեխաների նկատմամբ|մանկության ընթացքում տարած դաժան վերաբերմունքը]], [[Սթրես|երկարատև սթրեսը]] <ref name="BMJ20122" />։ 85% դեպքերում հիվանդության զարգացումը պայմանավորված է գենետիկական գործոնով<ref>{{cite book|title=Charney & Nestler's Neurobiology of Mental Illness|last1=Charney|first1=Alexander|last2=Sklar|first2=Pamela|date=2018|publisher=Oxford University Press|editor1-last=Charney|editor1-first=Dennis|edition=5th|location=New York|page=162|chapter=Genetics of Schizophrenia and Bipolar Disorder|name-list-format=vanc|editor2-last=Nestler|editor2-first=Eric|editor3-last=Sklar|editor3-first=Pamela|editor4-last=Buxbaum|editor4-first=Joseph|chapter-url=https://books.google.ca/books?id=y8M9DwAAQBAJ&lpg=PP1&dq=Charney%20%26%20Nestler's%20Neurobiology%20of%20Mental%20Illness&pg=PA162}}</ref>։ Գոյություն ունի հիվանդության 2 տիպ՝ առաջին և երկրորդ։ Առաջին տիպի դեպքում զարգանում է առնվազն մեկ մանիակալ դրվագ , որը կարող է ուղեկցվել կամ չուղեկցվել դեպրեսիվ վիճակով։ Երկրորդ տիպի դեպքում դրսևորվում առնվազն մեկ հիպոմանիկալ (բայց ոչ մանիակալ) և մեկ երկարատև դեպրեսիվ դրվագ<ref name="DSM52">{{cite book|title=Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders|author=American Psychiatry Association|date=2013|publisher=American Psychiatric Publishing|isbn=978-0-89042-555-8|edition=5th|location=Arlington|pages=123–154}}</ref>։ Եվ նաև գոյություն հիվանդության զարգացման երրորդ տիպը՝<nowiki/>[[Ցիկլոթիմիա|ցիկլոթիմիկ խանգաորւմը]], որի դեպքում ախատանիշները արտահայըվնում են նվազ ուժգնությամբ, սակայն տևողությունն ավելի երկար է <ref name="DSM52" /> ։ Կա նաև այլ դասակարգում, որը կապված է դեղամիջոցների օգտագործման կողմնակի էֆեկտների կամ ուղեկցվող այլ հիվանդությունների հետ<ref name="DSM52" />։ Նմանատիպ այլ վիճակներ են են [[Ուշադրության պակասի և հիպերակտիվության համախտանիշ|ուշադրության պակասի և հիպերակտիվության համախտանիշը]], [[Շիզոֆրենիա|շիզոֆրենիան]], [[Հոգեակտիվ նյութերի գործածում|հոգեակտիվ նյութերի գործածումը]] և [[Անձնային խանգարում|անձնային խանգարումները]]<ref name="BMJ20122" />։ Բժշկական հետազտությունները ( լաբորատոր, բիոքիմիական, սկրինինգային և այլն) ինֆորմատիվ չեն այս հիվանդության [[Ախտորոշում|ախտորոշման]] համար , բայց կարող են օգտակար լինել ուղեկցողղ այլ խնդիրների լուծման համար<ref name="NIH2016Test2">{{cite web|url=https://www.nimh.nih.gov/health/topics/bipolar-disorder/index.shtml#part_145405|title=Bipolar Disorder|date=April 2016|publisher=National Institutes of Health|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160727230418/http://www.nimh.nih.gov/health/topics/bipolar-disorder/index.shtml#part_145405|archivedate=July 27, 2016|accessdate=August 13, 2016|author=NIMH|deadurl=no|df=mdy-all}}</ref>։
 
 
 
Բուժումը սովորաբար ներառում է [[հոգեթերապիա]] ՝ զուգորդված նորմոթիմիկների( տրամադրությունը կարգավորող դեղամիջոցներ), [[Հոգեմետ դեղեր|հոգեմեթ դեղերի]], [[Հակադեպրեսանտներ|հակադեպրեսանտների]], և այլ դեղամիջողցների հետ<ref name="BMJ20123" />։ Նորմոթիմիկների օրինակներ են լիթիումի աղեր կամ տարատեսակ [[հակակոնվուլսանտներ]] ( հակացնցումային դեղամիջոցներ)<ref name="BMJ20123" />։ Հիվանդներին, որոնք հրաժարվում են բուժումից անհրաժեշտ է ենթարկել հարկադրական բուժման [[Հոգեբուժարան|հոգեբուժարաններում]], քանի որ նրանք կարող են վնաս հասցնել ոչ միայն իրենց, այլև ուրիշ մարդկանց<ref name="BMJ20123" />։ Առավել բարդ վարքագծային խանգարումների դեպքում, ինչպիսիք են [[Ագիտացիա|ագիտացիան]] կամ կռվարարությունը, խորհուրդ է տրվում նշանակել հակապսիխոտիկ դեղամիջոցներով կամ բենզոդիազեպիններով բուժման կարճատև կուրս<ref name="BMJ20123" />։ Մանիակալ փուլում խորհուրդ է տրվում դադարեցնել [[Հակադեպրեսանտներ|հակադեպրեսանտները]]<ref name="BMJ20123" />։Եթե հակադեպրեսանտները զուգակցվում են [[Էլեկկտրոկոնվուլսիվ թերապիան|Էլեկտրոկոնվուլսիվ թերապիան]] (ԷԿԹ) , վերջնականապես ուսումնասիրված չէ, բայց կարող է կիրառվել այն հիվանդների դեպքում, որոնց օգուտ չեն տվել այլ բուժման մեթոդները<ref>{{cite journal|date=June 2011|title=Efficacy and safety of electroconvulsive therapy in the treatment of bipolar disorder: a systematic review|journal=The Journal of ECT|volume=27|issue=2|pages=153–64|doi=10.1097/yct.0b013e3181e6332e|pmid=20562714|vauthors=Versiani M, Cheniaux E, Landeira-Fernandez J}}</ref><ref name="BMJ20123" />։ Բուժուման դադարեցումը պետք է դանդաղ կատարվի<ref name="BMJ20123" />։ Հիվանդության ընթացքում շատ հիվանդներ ունենում են խնդիրներ աշխատանքային, ֆինանսական, միջանձնային ոլորտներում<ref name="BMJ20123" />։ Կենսակերպի փոփոխության և դեղերի կողմնակի ազդեցությունների պատճառով ԵԽ-ով հիվադների սրտանոթային հիվանդությունների, օրինակ՝ [[Պսակային զարկերակային հիվանդություն|սրտի իշեմիկ հիվանդության]], հետևանքով մահացության ցուցանիշը կրկնակի բարձր է հոգեպես առողջ մարդկանց համեմատությամբ<ref name="BMJ20123" />։