«Իրաք»–ի խմբագրումների տարբերություն
Content deleted Content added
հեռացվել է Կատեգորիա:Արաբական երկիրներ, ավելացվեց Կատեգորիա:Արաբական երկրներ ՀոթՔաթ գործիքով |
|||
Տող 342.
}}
==
[[File:Iraq GDP per capita 1950-2008.png|thumb|right|Յուրաքանչյուր անձին հասնող ՀԱԱ-ն 1950-2008 թվականներին|alt=Graph of Iraqi GNP, showing highest GNP in 1980]]
[[File:2006Iraqi exports.PNG|thumb|2006 թվականին Իրաքի արտահանումների քարտեզ]]
Իրաքի տնտեսության մեջ գերիշխող է նավթի արտադրությունը, որն ավանդաբար ապահովում է արտաքին փոխանակումներից ստացվող եկամտի 95%-ը։ Տնտեսության այլ ճյուղերի զարգացածության ցածր մակադրակի պատճառով գործազրկությունը կազմում է 18-30%, իսկ յուրաքանչյուր անձին հասնող [[Համախառն ներքին արդյունք|ՀՆԱ-ն]] կազմում է 4000 դոլար<ref name="cia">{{cite web|url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/iz.html|title=Iraq|work=[[CIA Factbook]]}}</ref>։ 2011 թվականի տվյալներով պետական սեկտորը ապահովել է աշխատանքների 60%-ը<ref name="usaid11">{{cite web|url=https://www.inma-iraq.com/sites/default/files/10_unemployment_threatens_democracy_2011jan00.pdf|title=Unemployment Threatens Democracy in Iraq|date=January 2011|publisher=USAID Iraq|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130511015353/https://www.inma-iraq.com/sites/default/files/10_unemployment_threatens_democracy_2011jan00.pdf|archivedate=2013-05-11|deadurl=yes|df=}}</ref>։ Իրաքի տնտեսության մեջ գերիշխող տեղ ունեցող նավթի արտահանումը շատ քիչ աշխատանք է ապահովում բնակիչների համար<ref name=usaid11/>։ Ներկայումս միայն կանանց առավել զարգացած զանգվածն է (2011 թվականին ամենաբարձր ցուցանիշն է գրանցվել՝ 22%) աշխատուժ հանդիսանում<ref name=usaid11/>։
Նախքան [[Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներ|ԱՄՆ-ի]] կողմից բռնազավթումը Իրաքի կենտրոնացված տնտեսությունը արգելում էր Իրաքի բիզնեսների օտարերկրյա սեփականության իրավունքը, իսկ խոշոր արդյունաբերությունները պետության ձեռքում էին գտնվում, և պետությունն օգտագործում էր շատ հարկեր և տուրքեր օտարերկրյա ապրանքների մուտքը թույլ չտալու համար<ref>{{cite web|url=http://reliefweb.int/report/iraq/iraqs-economy-past-present-future|title=Iraq's economy: Past, present, future|date=2003-06-03|publisher=Reliefweb.int|accessdate=2013-01-07}}</ref>։ 2003 թվականին Իրաքի բռնազավթումից հետո Ժամանակավոր կոալիցիոն իշխանությունը արագորեն սահմանել է մի շարք կարգեր, որոնց նպատակն էր սեփականաշնորհել Իրաքի տնտեսությունը և բացել այն օտարերկրյա ներդրումների համար։
2004 թվականի նոյեմբերի 20-ին վարկատու երկրների Փարիզի խումբը համաձայնվել է Իրաքի 42 միլիարդ դոլար պարտքի 80%-ը (33 միլիարդ) չեղարկել։ 2003 թվականի բռնազավթման շրջանում Իրաքի ընդհանուր արտաքին պարտքը կազմել է 120 միլիարդ դոլար, իսկ մինչև 2004 թվականը հասել է 5 միլիարդի։ Պրատքի չեղարկումը կատարվելու է երեք փուլով․ երկու փուլում 30% և երրորդ փուլում՝ 20%<ref>{{cite news|url=https://www.reuters.com/newsArticle.jhtml?type=worldNews&storyID=6874713|archiveurl=https://web.archive.org/web/20041121210518/https://www.reuters.com/newsArticle.jhtml?type=worldNews&storyID=6874713|archivedate=2004-11-21|title=G7, Paris Club Agree on Iraq Debt Relief|publisher=Web.archive.org|date=2004-11-21|accessdate=2011-06-19|deadurl=yes|df=}}</ref>։
[[File:Iraqi Kurdish villagers in field near Turkish border.jpg|thumb|Բնակչության հիմնական զբաղմունքը գյուղատնտեսությունն է։]]
2011 թվականի փետրվարին Սիթիգրուփը Իրաքին ներառել է այն պետությունների շարքում, որոնք նկարագրվում են՝ իբրև «3G» պետություններ՝ պնդելով, որ այն ապագայում տնտեսական լուրջ աճ է գրանցելու<ref>{{cite web|url=http://www.businessinsider.com/willem-buiter-3g-countries-2011-2?slop=1|title=FORGET THE BRICs: Citi's Willem Buiter Presents The 11 "3G" Countries That Will Win The Future|date=2011-02-22|publisher=Business Insider|accessdate=2013-01-25|author=Joe Weisenthal}}</ref>։
Իրաքի պաշտոնական արժույթը իրաքյան դինարն է։ Ժամանակավոր կոալիցիոն իշխանությունը թողարկել է նոր կոպեկներ և թղթադրամներ, որոնցից թղթադրամները թողարկվել են Դե Լա Ռուի կողմից՝ օգտագործելով ժամանակակից տեխնոլոգիաներ<ref>{{cite web|author=[[Coalition Provisional Authority]] |url=http://www.cpa-iraq.org/budget/IraqCurrencyExchange.html |title=Iraq Currency Exchange |accessdate=2007-05-28 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20070515093736/http://www.cpa-iraq.org/budget/IraqCurrencyExchange.html |archivedate=2007-05-15 |deadurl=yes |df= }}</ref>։ 2009 թվականի հոկտեմբերի 20-ին CNBC-ով Ջիմ Քրամերի կողմից իրաքյան դինարի հաստատումը ավելի շատ հետաքրքրություն է առաջացրել ներդրման համար<ref name="Jim Cramer on the Iraqi Dinar">Odio, Sam. [https://web.archive.org/web/20100724214847/http://dinarprofits.com/iraqi_dinar_information/jim_cramer_mad_money/ Jim Cramer on the Iraqi Dinar]. dinarprofits.com</ref>։
Բռնազավթումից 5 տարի անց կատարված հաշվարկների համաձայն ընդհանուր առմամբ 2,4 միլիոն ներքին տեղահանվածներ են եղել (Իրաքից դուրս կան ավելի քան 2 միլիոն [[փախստականներ]]), շուրջ 4 միլիոն իրաքցիներ ապահովված չէին ուտելիքով (երեխաները մեկ քառորդը ի ծնե [[Թերսնուցում|թերսնված]] էին) և միայն իրաքցի երեխաների մեկ երրորդը հնարավորություն ուներ օգտվելու մաքուր խմելու ջրից<ref name="ODI1">{{cite web|url=http://www.odi.org.uk/resources/details.asp?id=1089&title=humanitarian-action-iraq|title=Humanitarian action in Iraq: putting the pieces together|date=2012-11-19|publisher=Overseas Development Institute|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120515071043/http://www.odi.org.uk/resources/details.asp?id=1089&title=humanitarian-action-iraq|archivedate=2012-05-15|accessdate=2013-01-25|author=Sarah Bailey and Rachel Atkinson|deadurl=yes|df=}}</ref>։
Ըստ Օտարերկրյա զարգացման ինստիտուտի միջազգային ՀԿ-ներին չի հաջողվում իրականացնել իրենց առաքելությունը՝ թողնելով, որ իրենց աջակցությունը «լինի աստիճանական և հիմնականում գաղտնի՝ երբեմն հանդիպելով խոչընդոտների անվստահության, ոչ համակարգված ֆինանսավորման, սահմանափակ կարողության և տեղեկատվության պատճառով»<ref name=ODI1/>։ Միջազգային ՀԿ-ները թիրախավորվում էին և առաջին 5 տարիների ընթացքում 94 աշխատողներ են սպանվել, 248-ը՝ վիրավորվեկլ, 24-ը՝ ձերբակալվել և 89-ը՝ առևանգվել<ref name=ODI1/>։
=== Արդյունաբերություն ===
| |||