|
'''Մագնիս''' ({{lang-el|μαγνήτις, Μαγνητις λίβος}}-բառացիորեն ՝ [[Մագնեսիա]]յի (հնագույն քաղաք [[Փոքր Ասիա]]յում) քար), մագնիսացվածությամբ օժտված, այսինքն ՝ մագնիսական դաշտ ստեղծող մարմին, որն ընդունակ է ձգելու [[երկաթ]]ը, [[նիկել]]ը և այլն։ Պատրաստում են [[մագնիսական երկաթաքար]]ից, մագնիսակարծր նյութերից ՝ [[պայտ]]ի, ձողի ձևով։ Ազատ շարժվող մագնիսի (օրինակ՝ [[կողմնացույց]]ի մագնիսական սլաքի) բևեռները միացնող գիծը [[Երկիր|Երկր]]ի մագնիսական դաշտում ուղղվում է [[միջօրեական]]ով։ Կիրառվում է տեխնիկայում ՝ իբրև [[մագնիսական դաշտ|հաստատուն մագնիսական դաշտ]]ի աղբյուր։ Օգտագործվում է նաև [[էլեկտրամագնիս]]ներ։
Ամենապարզ եւև ամենափոքր մագնիսը կարելի է համարել էլեկտրոնը: Բոլոր մյուս մագնիսների մագնիսական հատկությունները պայմանավորված են դրանց մեջ էլեկտրոնների [[Մագնիսական մոմենտ|մագնիսական մոմենտով]]: Քվանտային դաշտի տեսության տեսանկյունից, էլեկտրամագնիսական փոխազդեցությունը փոխանցվում է առանց զանգվածի [[Բոզոն|բոզոնով]]՝ֆոտոնի միջոցով։
'''<u>Հաստատուն մագնիս</u>'''-մագնիսական աղբյուրը վերացնելիս մագնիսը աստճանաբար կորցնում է իր մագնիսական հատկությունները։Մագնիսական հատկությունների անհետանալը կարող ենք արագացնել մուրճով հարվածելիս կամ տաքացնելիս։Սակայն կան մագնիսներ, որոնք իրենց հատկությունները երկար ժամանակ պահպանում են այդպիսի մագնիսներին անվանում ենք հաստատուն մագնիսներ։Օրինակ՝ [[Երկաթ|երկաթը]], [[Նիկել|նիկելը]], [[Կոբալտ|կոբալտը]] և որոշ հազվագյուտ մետաղական համաձուլվածքներ (օրինակ, նեոդիմի մագնիսներ), ինչպես նաեւնաև որոշ բնական հանքանյութեր, օրինակ՝ մագնետիտները: Հաստատուն մագնիսները օգտագործվում են որպես առանձին (ոչ էներգիա սպառող) մագնիսական դաշտի աղբյուրներ: Մագնիսի հատկությունները որոշվում են մագնիսական նյութի մագնիսական հիստերեսիզի հանգույցի դեմագնետիսի բաժնի բնութագրերով. Որքան բարձր է մնացորդային ինդուկցիան Br- ը եւև հալածող ուժը Hc- ն, այնքան բարձր է մագնիսացմանը եւև կայունությունը: Փորձը ցույց է տալիս, որ առավել ուժեղ մագնիսական հատկություն է հայտնաբերվում մագնիսի ծայրերին, իսկ կենտրոնում մագնիսը գրեթե չի ձգում երկաթե իրերը:Օրինակ՝ եթե մագնիսը հպենք երկաթի հատույթին և հեռացնենք, ապա կնկատենք, որ նա հիմնականում կպչում է մագնիսի ծայրերին:Այսպիսով կարող ենք ասել որ մագնիսի այն տեղամասերը որտեղ մագնիսական ազդեցությունն առավելագույնն է անվանում ենք մագնիսական բևեռներ։Մագնիսը ունի երկու բևեռ՝ հյուսիսային և հարավային։Փորձերըհարավային։ Փորձերը ցույց են տալիս, որ մագնիսները փոխազդում են միմյանց հետ, ընդ որում մագնիսի տարանուն բևեռները իրար ձգում են, իսկ նույնանուն բևեռները վանում:
|
