«Նոբելյան մրցանակ»–ի խմբագրումների տարբերություն

Նոբելյան հիմնադրամի կանոնադրության համաձայն՝ յուրաքանչյուր մրցանակակիր պարտավոր է կարդալ հրապարակային դասախոսություն՝ նվիրված այն թեմային, ինչի համար արժանացել է մրցանակին<ref>{{cite web|url=https://www.nobelprize.org/nobel_organizations/nobelfoundation/statutes.html#par9|title=The Nobel Foundation - Statutes|website=www.nobelprize.org}}</ref>։ Նոբելյան դասախոսությունը՝ որպես հռետորական ժանր, իր ներկայիս ձևաչափին հասել է տասնամյակների ընթացքում<ref>Philippe-Joseph Salazar, "Nobel Rhetoric, Or Petrarch's Pendulum", in the journal Rhetoric and Philosophy 42(4), 373–400, 2009 {{ISSN|0031-8213}}</ref>։ Այդ դասախոսությունները սովորաբար ներկայացվում են Նոբելյան շաբաթվա ընթացքում (մրցանակների հանձնմանն ու բանկետին նախորդող շաբաթը, որը սովորաբար սկսվում է մրցանակակիրների ժամանումով Ստոկհոլմ և ավարտվում բանկետով), բայց դա պարտադիր չէ։ Մրցանակակիրները պարտավոր են դասախոսությունը ներկայացնել մրցանակն ստանալուն հաջորդող վեց ամիսների ընթացքում։ Սակայն ոմանք դա անում են ավելի ուշ։ Օրինակ՝ Միացյալ Նահանգների նախագահ [[Թեոդոր Ռուզվելտ]]ը ՆոբելյաՆոբելյան Խաղաղության մրցանակն ստացել է [[1906 թվական|1906 թվականին]], բայց իր դասախոսությունը կարդացել է 1910 թվականին՝ իր պաշտոնավարման ժամկետի ավարտից հետո<ref name="Abrams18-19">[[#Abrams|Abrams]], pp. 18–19</ref>։ Դասախոսությունները կազմակերպվում են այն նույն ինստիտուտների կողմից, որոնք ընտրել են դափնեկրին<ref>{{cite news|url=https://www.theguardian.com/books/2008/dec/08/jmg-clezio-nobel-lecture |title=Le Clézio uses Nobel lecture to attack information poverty|work=The Guardian|publisher=Guardian Media Company |date=8 December 2008 |accessdate=20 January 2010|first=Richard|last=Lea |location=London}}</ref>։

[[File:Henry A. Kissinger, U.S. Secretary of State, 1973-1977.jpg|thumb|upright|Երբ հայտարարվել է, որ Խաղաղության Նոբելյան մրցանակի դափնեկիր է ճանաչվել [[Հենրի Քիսինջեր]]ը, ՆովեգիայիՆորվեգիայի Նոբելյան հանձնաժողովի երկու անդամներ հրաժարական են տվել ի նշան բողոքի]]

Ամենաշատը քննադատվել է [[Հենրի Քիսինջեր]]ին և [[Լե Դիք Թհո]]յին հանձնված Խաղաղության Նոբելյան մրցանակը, որի պատճառով հրաժարական են տվել Նորվեգիայի Նոբելյան հանձնաժողովի երկու անդամներ<ref name="topten">{{cite news|last=de Sousa |first=Ana Naomi |title=Top ten Nobel Prize rows|url=http://www.timesonline.co.uk/tol/news/world/article6868007.ece|accessdate=25 May 2010|publisher=Times Newspapers Limited|work=The Times|date=9 October 2009 |location=London}}</ref>։ Քիսինջերն ու Թհոն մրցանակին արժանացել են [[1973 թվական|1973 թվականի]] հունվարին [[Հյուսիսային Վիետման|Հյուսիսային Վիետմանի]] ու [[Միացյալ Նահանգներ|Միացյալ Նահանգների]] միջև պատերազմի դադրեցմանըդադարեցման նպատակով բանակցությունների անցկացման համար։ Սակայն մրցանակակիրների անունների հայտարարման ժամանակ երկու կողմերը թշնամությունը դեռևս շարունակվում էր<ref name="Abrams219">[[#Abrams|Abrams]], p. 219</ref>։ Քննադատները հայտարարել են, թե Քիսինջերը ոչ միայն խաղաղարար չէ, այլև պատասխանատու է պատերազմի ընդլայնման համար։ Լե Դիք Թհոն խուսափել է քննադատությունից, որովհետև հրաժարվել է մրցանակից<ref name="Feldman315">[[#Feldman|Feldman]], p. 315</ref><ref name="Abrams315">[[#Abrams|Abrams]], p. 315</ref>։

Վեճերի տեղիք է տվել նաև 2009 թվականին Բարաք Օբամային Խաղաղության Նոբելյան մրցանակ շնորհելու հարցը<ref>{{cite news|first1=Steven|last1=Erlanger |first2=Sheryl Gay|last2=Stolberg |title=Surprise Nobel for Obama Stirs Praise and Doubts |date=2009-10-09|work=The New York Times |url=https://www.nytimes.com/2009/10/10/world/10nobel.html?_r=1|publisher=Arthur Ochs Sulzberger, Jr.|accessdate=2010-04-01}}</ref>։ Հայտերի ընդունումն ավարտվել է Օբամայի՝ Միացյալ Նահանգների նախագահի պաշտոնն զբաղեցնելուց տասնմեկ օր անց, սակայն նրա աշխատանքը գնահատվել է հետագա ութ ամիսների ընթացքում<ref name="philp">{{cite news|url=http://www.timesonline.co.uk/tol/news/world/us_and_americas/article6868833.ece|title=How the Nobel Peace Prize winner is decided|last=Philp|first=Catherine|date=10 October 2009|work=The Times|publisher=Times Newspapers Limited|location=London|accessdate=25 May 2010}}</ref>։ Օբաման հայտարարել է, որ իրեն արժանի չի համարում այդ մրցանակին<ref>{{cite news |url=https://www.reuters.com/article/topNews/idUSTRE5981JK20091009?sp=true|title=Obama is surprise winner of Nobel Peace Prize |accessdate=9 October 2009 |date=9 October 2009 |publisher=Reuters}}</ref><ref>{{cite web |url=http://www.whitehouse.gov/the_press_office/Remarks-by-the-President-on-Winning-the-Nobel-Peace-Prize/ |title=Remarks by the President on winning the Nobel Peace Prize |accessdate=1 April 2010 |date=9 October 2009 |publisher=The White House|deadurl=yes |archiveurl=http://webarchive.loc.gov/all/20091014210725/http://www.whitehouse.gov/the_press_office/Remarks-by-the-President-on-Winning-the-Nobel-Peace-Prize/ |archivedate=14 October 2009 |df=dmy-all }}</ref>։ Նախկինում Խաղաղության Նոբելյան մրցանակի արժանացած մարդկանց կածիքներըկարծիքները բաժանվել են երկու խմբի. ոմանք ասել են, թե Օբաման արժանի էր այդ մրցանակին, սակայն մյուսները նշել են, թե նա դեռևս չուներ այնպիսի ձեռքբերումներ, որոնք իրեն արժանի կդարձնեին նման պարգևի։ Օբամային, ինչպես նաև Խաղաղության Նոբելյան մրցանակի նախկին դափնեկիրներ [[Ջիմի Քարթեր]]ին և [[Ալբերտ Գոռ]]ին նման շնորհի արժանացնելը քննադատվել է ձախակողմյան ուժերի կողմից<ref>{{cite news|last= Naughton|first= Philippe|title= President Obama humbled: I do not deserve the Nobel Peace Prize|date= 9 October 2009|publisher=Times Newspapers Limited|work= The Times|url= http://www.timesonline.co.uk/tol/news/world/us_and_americas/article6868457.ece|accessdate=8 June 2010 |location=London}}</ref>։

Նորվեգիայի Նոբելյան հանձնաժողովը հաստատել է, որ [[Մահաթմա Գանդի]]ն ներկայացվել է Խաղաղության Նոբելյան մրցանակի 1937-39, 1947, ինչպես նաև 1948 թվականի հունվարին՝ իր սպանությունից մի քանի օր առաջ<ref name="Levinovitz181-186">[[#Levinovitz69|Levinovitz]], pp. 181–186</ref>։ Ավելի ուշ Նորվեգիայի Նոբելյան հանձնաժողովի անդամներն ափսոսանք են հայտնել, որ նա երբեք Նոբելյան մրցանակի չի արժանացել<ref name="Gandhi"/>։ Նորվեգիայի Նոբելյան հանձնաժողովի քարտուղար Գեյր Լանդեստադը 2006 թվականին ասել է. «Մեր պատմության 106 տարիների մեծագույն բացթողումն անկասկած այն է, որ Մահաթմա Գանդին երբեք չի արժանացել Խաղաղության Նոբելյան մրցանակի։ Գանդին կարող էր ապրել առանց Նոբելյան մրցանակի։ Սակայն այն, թե Նոբելյան հանձնաժողովը կարող է դիմանալ առանց Գանդիի, հարցական է»<ref>[https://web.archive.org/web/20110915025114/http://www.icrs.ugm.ac.id/wednesday-forum-schedule/111-relevance-of-gandhian-philosophy-in-the-21st-century Relevance of Gandhian Philosophy in the 21st century]. icrs.ugm.ac.id</ref>։ 1948 թվականին, երբ մահացել է Գանդին, Նոբելյան հանձնաժողովը որոշել է ոչ ոքի չշնորհել Խաղաղության Մրցանակը՝ հայտարարելով, թե այդ տարի կենդանի մարդկանց մեջ չկա արժանի թեկնածու<ref name="Gandhi">{{cite web|url=http://nobelprize.org/nobel_prizes/peace/articles/gandhi/index.html |title=Mahatma Gandhi, the Missing Laureate |accessdate=17 October 2007 |last=Tønnesson |first=Øyvind |date=1 December 1999|publisher=Nobel Foundation}}</ref><ref name="Abrams147-148">[[#Abrams|Abrams]], pp. 147–148</ref>։ Հետագայում, երբ [[Դալայ լամա XIV]]-ն արժանացել է Խաղաղության Նոբելյան մրցանակի 1989 թվականին, հանձնաժողովի նախագահն ասել է, թե դա «մասամբ հարգանքի տուրք է Մահաթմա Գանդիի հիշատակին»<ref>{{cite web |url= http://nobelprize.org/nobel_prizes/peace/laureates/1989/presentation-speech.html |title= The Nobel Prize in Peace 1989 – Presentation Speech |accessdate=12 June 2010 |last= Aarvik |first= Egil |publisher= The Nobel Foundation}}</ref>։ Խաղաղության պահպանման գործում մեծ ներդրում ունեցած բազմաթիվ այլ նշանավոր անձինք նույնպես երբևէ չեն արժանացել Խաղաղության Նոբելյան մրցանակի։ ''[[Foreign Policy]]'' պարբերականը նշել է, թե [[ԷլեոնորաԷլեոնոր Ռուզվելտ|Էլեոնոր Ռուզվելտը]]ը, [[Վացլավ Հավել]]ը, [[Քեն Սարո Վիվա]]ն, [[Սարի Նուսեյբե]]ն և [[Կորասոն Ակինո]]ն արժանի էին Նոբելյան մրցանակի, բայց երբեք չեն ստացել այն<ref>{{cite news|first=David |last=Kenner |title=Nobel Peace Prize Also-Rans |date=7 October 2009 |publisher=The Washington Post Company |url=https://foreignpolicy.com/articles/2009/10/07/nobel_peace_prize_also_rans |work=Foreign Policy |pages=1–7 |accessdate=11 June 2010 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20100125073527/http://www.foreignpolicy.com/articles/2009/10/07/nobel_peace_prize_also_rans |archivedate=25 January 2010 }}</ref>։