«Ստելլա Ռոման»–ի խմբագրումների տարբերություն

Content deleted Content added
Նոր էջ « Ստելլա Ռոման (անգլ.՝ Stella Roman ,  ), ռումինացի օպերային երգչուհի, սոպրանո՝ հայտնի հատկապես Իտալիայու...»:
 
No edit summary
Տող 1.
 
{{Տեղեկաքարտ Երաժիշտ}}
'''Ստելլա Ռոման''' (անգլ.՝ {{lang-en|Stella Roman}} ,  {{ԱԾ}}), ռումինացի օպերային [[երգչուհի]], սոպրանո՝[[սոպրանո]]՝ հայտնի հատկապես [[Իտալիա|Իտալիայում]] և [[ԱՄՆ]]-ում, որտեղ դասական ստեղծագործություններում բազմաթիվ գլխավոր դերեր է կատարել:
 
== Կենսագրություն ==
Ստելլա Ռոման (լրիվ անունը Ֆլորիկա Վիորիկա Ալմա Ստելլա Բլազու), ծնվել է 1904 թվականի օգոստոսի 23-ին [[Ավստրո-Հունգարիա|Ավստրո-Հունգարիա կայսրության]] (այժմ [[Կլուժ-Նապոկա՝Նապոկա]]՝ [[Ռումինիա]]) [[Կլուժ-Նապոկա|Կոլաժվոր]] քաղաքում: Մեծացել է երաժիշտների ընտանիքում և սովորել երգել 8 տարեկանից, նրա դեբյուտային համերգը տեղի է ունեցել Կլուժում, ապա [[Բուխարեստ|Բուխարեստում]]: Այնուհետև ստացել է կրթաթոշակ՝ Ջուզեպպինա Բալդասար-Թոդեչիի միջնորդությամբ, ուսումը Իտալիայում շարունակելու նպատակով:
 
Ավելի ուշ Ստելլան ասել է, որ «իր ուսուցչի ոճն իրեն չի գոհացնում»<ref>Rasponi, Lanfranco. The last prima donnas. (London, Gollancz, 1984), pp.553-560</ref>:
Ստելլա Ռոման (լրիվ անունը Ֆլորիկա Վիորիկա Ալմա Ստելլա Բլազու), ծնվել է 1904 թվականի օգոստոսի 23-ին Ավստրո-Հունգարիա կայսրության (այժմ Կլուժ-Նապոկա՝ Ռումինիա) Կոլաժվոր քաղաքում: Մեծացել է երաժիշտների ընտանիքում և սովորել երգել 8 տարեկանից, նրա դեբյուտային համերգը տեղի է ունեցել Կլուժում, ապա Բուխարեստում: Այնուհետև ստացել է կրթաթոշակ՝ Ջուզեպպինա Բալդասար-Թոդեչիի միջնորդությամբ, ուսումը Իտալիայում շարունակելու նպատակով:
 
Ստելլայի հաջորդ ուսուցիչը եղել է ռումինացի սոպրանո երգչուհի Հարիկլեա Դարկլը (1860-1939), ում համար ժամանակի բազմաթիվ կոմպոզիտորներ գրել են օպերաներ, այդ թվում [[Ջակոմո Պուչինի|Ջակոմո Պուչինիին]], ով ստեղծել է իր անմահ «[[Տոսկա]]» օպերան:
Ավելի ուշ Ստելլան ասել է, որ «իր ուսուցչի ոճն իրեն չի գոհացնում»:
 
Իր ուսուցչի՝ Դարկլի մասին երգչուհին երախտագիտությամբ արտահայտվել է. «Հարիկլեան սովորեցրել է ինձ գնահատել ամեն բառ և արտահայտություն»<ref>Rasponi, Lanfranco. The last prima donnas. (London, Gollancz, 1984), pp.553-560</ref>:
Ստելլայի հաջորդ ուսուցիչը եղել է ռումինացի սոպրանո երգչուհի Հարիկլեա Դարկլը (1860-1939), ում համար ժամանակի բազմաթիվ կոմպոզիտորներ գրել են օպերաներ, այդ թվում Ջակոմո Պուչինիին, ով ստեղծել է իր անմահ «Տոսկա» օպերան:
== Կարիերա ==
Երգչուհու խոսքերով, նրա պրոֆեսիոնալ օպերային դեբյուտը տեղի է ունեցել 1934 թվականին՝ [[Բոլոնյա|Բոլոնում]], Մադլենի «Անդրեն Չենյեր» խմբի հետ, (այլ աղբյուրներ հիշատակում են 1932 թվականին [[Պյաչենցա|Պյաչենցայի]] կատարումը): Նրա կատարումը «Տոսկա» օպերայում տենոր Ջակոմո Լաուրի-Վոլպինի հետ երկարատև համագործակցության սկիզբն էր:Օպերան ներկայացվել է ՆեապոլումՆ<nowiki/>[[Նեապոլ|եապոլում]] գտնվող Սան-Կարլո թատրոնում: 1937 թվականին իտալացի դիրիժոր [[Տուլիո Սերաֆին|Տուլիո Սերաֆինը]] Ստելլա Ռոմանին առաջարկում է 3-ամյա պայմանագիր Հռոմի օպերային թատրոնի հետ և շուտով նա ելույթ է ունենում Հռոմեական օպերայի բեմում՝ [[Աիդա (օպերա)|Աիդայի]] կերպարով<ref> Статья на сайте Брюса Барроуза</ref>:
 
Ռոմանը 1941 թվականին առաջին անգամ Աիդայի դերով հայտնվեց Նյու Յորքի [[Մետրոպոլիտեն օպերա|Մետրոպոլիտեն օպերայի]] բեմում և շարունակեց այնտեղ հանդես գալ 1940-ականների ընթացքում, իրար հետևից կատարելով իտալական ռեպերտուարի ամենախոշոր կանացի ձայնի պարտիտուրաներ՝ «[[Տրուբադուր (օպերա)|Տրուբատուր]]», «[[Օթելլո (Վերդիի օպերա)|Օթելլո]]», «[[Պարահանդես-դիմակահանդես (օպերա)|Պարահանդես-դիմակահանդես]]», «[[Գեղջկական ասպետություն]]», «[[Ջոկոնդա (օպերա)|Ջոկոնդա]]», «Տոսկա» և այլ իտալական օպերաններից: Սակայն Ստելլա Ռոմանը այդ ստիպված էր լինում դերերը կիսել խորվաթական դրամատիկական սոպրանո [[Զինկա Միլանովա|Զինկա Միլանովայի]] հետ Մետրոպոլիտեն օպերայում խաղալիս: 1951 թվականին գլխավոր մենեջեր [[Ռուդոլֆ Բինգ|Ռուդոլֆ Բինգի]] գալուց հետո Ստելլա Ռոմանը հեռանում է Մետրոպոլիտեն օպերայից<ref> Статья на сайте Брюса Барроуза</ref>:
Իր ուսուցչի՝ Դարկլի մասին երգչուհին երախտագիտությամբ արտահայտվել է. «Հարիկլեան սովորեցրել է ինձ գնահատել ամեն բառ և արտահայտություն»:
 
Ստելլա Ռոմանը հատուկ հարաբերություններ է ունենեցել կոմպոզիտոր [[Ռիխարդ Շտրաուս|Ռիխարդ Շտրաուսի]] հետ, ով ընտրել էր իրեն «Կինն առանց ստվերի» օպերայի պրեմիերայում կայսրուհու դերի համար, որը տեղի է ունեցել [[Լա Սկալա|Լա Սկալայում]] 1940 թվականին: Ավելի ուշ 1948 թվականին նա գալիս է Պոնտրեսզինա Շտրաուսի մոտ, «Չորս նոր երգեր» երաժշտական ստեղծագործության մեջ երգելու և «[[Վարդերի ասպետ (աստերոիդ)|Վարդերի ասպետ]]» օպերայու Մարշալշայի դերակատարման համար: Հենց այս դերով ավարտվում է նրա կարիերան նեապոլիտանական Սան-Կարլո թատրոնում<ref>Schauensee, Max de. "Stella Roman", in Grove Music Online ed. L. Macy, <http://www.grovemusic.com</ref>:
Կարիերա
 
Երգչուհու խոսքերով, նրա պրոֆեսիոնալ օպերային դեբյուտը տեղի է ունեցել 1934 թվականին՝ Բոլոնում, Մադլենի «Անդրեն Չենյեր» խմբի հետ, (այլ աղբյուրներ հիշատակում են 1932 թվականին Պյաչենցայի կատարումը): Նրա կատարումը «Տոսկա» օպերայում տենոր Ջակոմո Լաուրի-Վոլպինի հետ երկարատև համագործակցության սկիզբն էր:Օպերան ներկայացվել է Նեապոլում գտնվող Սան-Կարլո թատրոնում: 1937 թվականին իտալացի դիրիժոր Տուլիո Սերաֆինը Ստելլա Ռոմանին առաջարկում է 3-ամյա պայմանագիր Հռոմի օպերային թատրոնի հետ և շուտով նա ելույթ է ունենում Հռոմեական օպերայի բեմում՝ Աիդայի կերպարով:
 
Ռոմանը 1941 թվականին առաջին անգամ Աիդայի դերով հայտնվեց Նյու Յորքի Մետրոպոլիտեն օպերայի բեմում և շարունակեց այնտեղ հանդես գալ 1940-ականների ընթացքում, իրար հետևից կատարելով իտալական ռեպերտուարի ամենախոշոր կանացի ձայնի պարտիտուրաներ՝ «Տրուբատուր», «Օթելլո», «Պարահանդես-դիմակահանդես», «Գեղջկական ասպետություն», «Ջոկոնդա», «Տոսկա» և այլ իտալական օպերաններից: Սակայն Ստելլա Ռոմանը այդ ստիպված էր լինում դերերը կիսել խորվաթական դրամատիկական սոպրանո Զինկա Միլանովայի հետ Մետրոպոլիտեն օպերայում խաղալիս: 1951 թվականին գլխավոր մենեջեր Ռուդոլֆ Բինգի գալուց հետո Ստելլա Ռոմանը հեռանում է Մետրոպոլիտեն օպերայից:
 
Ստելլա Ռոմանը հատուկ հարաբերություններ է ունենեցել կոմպոզիտոր Ռիխարդ Շտրաուսի հետ, ով ընտրել էր իրեն «Կինն առանց ստվերի» օպերայի պրեմիերայում կայսրուհու դերի համար, որը տեղի է ունեցել Լա Սկալայում 1940 թվականին: Ավելի ուշ 1948 թվականին նա գալիս է Պոնտրեսզինա Շտրաուսի մոտ, «Չորս նոր երգեր» երաժշտական ստեղծագործության մեջ երգելու և «Վարդերի ասպետ» օպերայու Մարշալշայի դերակատարման համար: Հենց այս դերով ավարտվում է նրա կարիերան նեապոլիտանական Սան-Կարլո թատրոնում:
 
Ստելլա Ռոմանը բեմը թողել է 1953 թվականին՝ երկրորդ ամուսնությունից հետո: Նրա օպերային կարիերան տևել է 19 տարի: Կենսաթոշակի անցնելուց հետո նա զբաղվել է նկարչությամբ և նրա աշխատանքները բազմիցս ցուցադրվել են տարբեր ցուցահանդեսներում:
 
Երգչուհին մահացել է 1992 թվականի փետրվարի 12-ին՝ Նյու Յորքում, 87 տարեկան հասակում<ref> Burt, A. Folkart (14 февраля 1992), "Stella Roman; Celebrated Operatic Star", Los Angeles Times (англ.)</ref>:
== Ձայնագրություններ ==
 
Մետրոպոլիտեն օպերայի աշխատանքների ժամանակ ձայնագրվել են Ստելլա Ռոմանի մի քանի ելույթներ, որոնք մեր օրերում ձայնագրվել են [[CD-ROM|CD-]]<nowiki/>ի վրա: Դրանց թվում են՝
Ձայնագրություններ
* «Պարահանդես-դիմակահանդես» օպերա, Ամելիայի դերերգ (1942 թվականի փետրվար):
 
*«[[Ճակատագրի ուժը]]<nowiki/>» օպերա, Լեոնորասի դերերգ (1943194<nowiki/>3 թվականի հունվար):
Մետրոպոլիտեն օպերայի աշխատանքների ժամանակ ձայնագրվել են Ստելլա Ռոմանի մի քանի ելույթներ, որոնք մեր օրերում ձայնագրվել են CD-ի վրա: Դրանց թվում են՝
* «Օթելլո»՝ Դեզդեմոնա (1946):
 
«Պարահանդես-դիմակահանդես» օպերա, Ամելիայի դերերգ (1942 թվականի փետրվար):
«Ճակատագրի ուժը» օպերա, Լեոնորասի դերերգ (1943 թվականի հունվար):
«Օթելլո»՝ Դեզդեմոնա (1946):
 
Բացի տարբեր օպերային արիաներից կան նաև ձայնագրություններ՝ Լոս-Անջելեսի ֆիլհարմոնիկ նվագախմբի ուղեկցությամբ:
 
Երգչուհին նշել է, որ ինքը ռումինիայի ժողովրդական երգերից մի քանի ձայնագրություններ է կատարել իր հայրենակից կոմպոզիտոր Ջորջե Էնեսկուի հետ, սակայն համոզված չէր, որ դրանք ձայնագրվել և պահպանվել են:
 
 
 
 
Գրականություն
The Last Prima Donnas, by Lanfranco Rasponi, Alfred A Knopf, 1982. ISBN 0-394-52153-6
Ծանոթագրություններ
 
Rasponi, Lanfranco. The last prima donnas. (London, Gollancz, 1984), pp.553-560
 
Rasponi, Lanfranco. The last prima donnas. (London, Gollancz, 1984), pp.553-560
 
Статья на сайте Брюса Барроуза
 
Статья на сайте Брюса Барроуза
 
Schauensee, Max de. "Stella Roman", in Grove Music Online ed. L. Macy, <http://www.grovemusic.com
 
Բացի տարբեր օպերային արիաներից կան նաև ձայնագրություններ՝ [[Լոս Անջելես|Լոս-Անջելեսի]] ֆիլհարմոնիկ նվագախմբի ուղեկցությամբ:
Burt, A. Folkart (14 февраля 1992), "Stella Roman; Celebrated Operatic Star", Los Angeles Times (англ.)
 
Երգչուհին նշել է, որ ինքը ռումինիայի ժողովրդական երգերից մի քանի ձայնագրություններ է կատարել իր հայրենակից կոմպոզիտոր [[Ջորջե Էնեսկու|Ջորջե Էնեսկուի]] հետ, սակայն համոզված չէր, որ դրանք ձայնագրվել և պահպանվել են:
Արտաքին հղումներ
== Գրականություն ==
Роман, Стелла (англ.) на сайте AllMusic
* The Last Prima Donnas, by Lanfranco Rasponi, Alfred A Knopf, 1982. ISBN 0-394-52153-6
Articol din The New York Times (англ.)
== Ծանոթագրություններ ==
Аудио файл - Аве Мария, Отелло, 18 января 1941, Метрополитен-опера (англ.)
{{ծանցանկ}}
== Արտաքին հղումներ ==
* Роман, Стелла (англ.) на сайте AllMusic
* Articol din The New York Times (англ.)
* Аудио файл - Аве Мария, Отелло, 18 января 1941, Метрополитен-опера (англ.)