«Ազատան»–ի խմբագրումների տարբերություն
Content deleted Content added
հեռացվել է Կատեգորիա:Ախուրյանի շրջան ՀոթՔաթ գործիքով |
|||
Տող 1.
{{Տեղեկաքարտ Բնակավայր
| կարգավիճակ = Գյուղ
| երկիր = Հայաստան
| պատկեր = Ազատան գյուղ.JPG
| երկրամասի տեսակ = Մարզ
| երկրամաս = Շիրակի մարզ{{!}}Շիրակի
| երկրամասը աղյուսակում = Շիրակի մարզ{{!}}Շիրակի
| տարածք = 38.6
| բարձրության տեսակ = Բարձրություն ծովի մակարդակից
| կենտրոնի բարձրություն = 1490
| պաշտոնական լեզու = Հայերեն
| բնակչություն = 5017<ref>[http://www.armstat.am/file/article/marz_12_42.pdf ԱՎԾ տվյալներ]</ref>
| մարդահամարի թվական = 2012
| ազգային կազմ = [[Հայեր]]
| էթնոհորոնիմ = ազատանցի
| ժամային գոտի = +4
| հեռախոսային կոդ = +374 312<ref>http://www.cfoa.am/HTML/option/7.htm</ref>
}}
Տող 79 ⟶ 27՝
== Պատմություն ==
Ազատան գյուղը Շիրակի լեռնահովտի ամենախոշոր և խիտ բնակեցված բնակավայր է եղել դեռևս XIX դարի սկզբից։ Գյուղի մոտ [[1804]] թվականին տեղի են ունեցել ռուս-պարսկական խոշոր բախումներ։ [[1826]] թվականին Խլի Ղարաքիլիսայում տեղի է ունեցել ահեղ ճակատամարտ պարսկական զորամիավորումների և գյուղի ազգաբնակչության միջև։ Պարսից շահ Հասան Խանը գյուղի վրա գրոհել է երկու ուղղություններով։ Գյուղի պաշտպանները թշնամու դեմ են հանել 500 հոգի, որոնք 120 ժամ շարունակ դիմադրություն են ցույց տվել հակառակորդին։ Սակայն հերոսական պաշտպանություն ցուցաբերած ազգաբնակչությունը չի կարողացել դիմադրել պարսկական բանակին, և գյուղն ամբողջությամբ վերածվել է ավերակների։ Բնակիչներից շատերը գերեվարվել, շատերն էլ զոհվել են, իսկ տները հրի են մատնվել։ Այս ամենը հիշատակվում է [[Խաչատուր Աբովյան]]ի «[[Վերք Հայաստանի (վեպ)|Վերք Հայաստանի»]] վեպում։ Աբովյանն անձամբ է այցելել գյուղ և իր աչքերով տեսել պարսիկների վայրագությունները և ղարաքիլիսեցիների հերոսական պաշտպանությունը։ Ազատանցիները [[1918]]-[[1920]] թվականներին հերոսական ինքնապաշտպանական կռիվներ են մղել թուրքերի դեմ՝ հնարավորություն տալով ազգաբնակչության հիմնական մասին տեղափոխվել առավել ապահով վայրեր։ [[1941]]-[[1945]] թվականներին Հայրենական պատերազմին մասնակցել են 600-ից ավելի ազատանցիներ, որոնցից 332-ը չեն վերադարձել։ Նկարահանվել է նաև Ազատանի մասին պատմող կարճամետրաժ ֆիլմ։▼
▲[[1826]] թվականին Խլի Ղարաքիլիսայում տեղի է ունեցել ահեղ ճակատամարտ պարսկական զորամիավորումների և գյուղի ազգաբնակչության միջև։ Պարսից շահ Հասան Խանը գյուղի վրա գրոհել է երկու ուղղություններով։ Գյուղի պաշտպանները թշնամու դեմ են հանել 500 հոգի, որոնք 120 ժամ շարունակ դիմադրություն են ցույց տվել հակառակորդին։ Սակայն հերոսական պաշտպանություն ցուցաբերած ազգաբնակչությունը չի կարողացել դիմադրել պարսկական բանակին, և գյուղն ամբողջությամբ վերածվել է ավերակների։ Բնակիչներից շատերը գերեվարվել, շատերն էլ զոհվել են, իսկ տները հրի են մատնվել։ Այս ամենը հիշատակվում է [[Խաչատուր Աբովյան]]ի «[[Վերք Հայաստանի (վեպ)|Վերք Հայաստանի»]] վեպում։ Աբովյանն անձամբ է այցելել գյուղ և իր աչքերով տեսել պարսիկների վայրագությունները և ղարաքիլիսեցիների հերոսական պաշտպանությունը։ Ազատանցիները [[1918]]-[[1920]] թվականներին հերոսական ինքնապաշտպանական կռիվներ են մղել թուրքերի դեմ՝ հնարավորություն տալով ազգաբնակչության հիմնական մասին տեղափոխվել առավել ապահով վայրեր։
== Կլիմա ==
Տող 116 ⟶ 62՝
== Գյուղատնտեսություն ==
[[Պատկեր:Beniamin 18.JPG|մինի|Բենիամին և Ազատան համայնքների ոռոգման համար նախատեսված ջրամբար|250x250փքս]]
Բնական լանդշաֆտները սևահողային լեռնատափաստաններ են։ Գյուղի շրջակայքում կան ավազի, բազալտի պաշարներ, որոնք ունեն արդյունաբերական նշանակություն։ Գյուղատնտեսական հողահանդակները ոռոգվում են [[Շիրակի ջրանցք]]ի ջրերով։ Գյուղատնտեսական հողահանդակները գրեթե ամբողջությամբ օգտագործվում են որպես վարելահողեր՝ կազմելով 1958 հա։ Պետական հողերը գլխավորապես օգտագործվում են որպես վարելահողեր, արոտավայրեր, կազմելով համապատասխանաբար 550 և 624 հա։ Գյուղատնտեսության մասնագիտացման ուղղությունը [[երկրագործություն]]ն է։ Զբաղվում են [[
▲Գյուղի շրջակայքում կան ավազի, բազալտի պաշարներ, որոնք ունեն արդյունաբերական նշանակություն։ Գյուղատնտեսական հողահանդակները ոռոգվում են [[Շիրակի ջրանցք]]ի ջրերով։ Գյուղատնտեսական հողահանդակները գրեթե ամբողջությամբ օգտագործվում են որպես վարելահողեր՝ կազմելով 1958 հա։ Պետական հողերը գլխավորապես օգտագործվում են որպես վարելահողեր, արոտավայրեր, կազմելով համապատասխանաբար 550 և 624 հա։ Գյուղատնտեսության մասնագիտացման ուղղությունը [[երկրագործություն]]ն է։ Զբաղվում են [[Պտղաբուծություն|պտղաբուծությամբ]], [[հացահատիկ]]ային, բանջարաբոստանային, կերային կուլտուրաների, [[կարտոֆիլ]]ի մշակությամբ, [[Մեղվաբուծություն|մեղվաբուծությամբ]] և [[Անասնապահություն|անասնապահությամբ]]։ Նախկինում մեծ մակերես են զբաղեցրել [[շաքարի ճակնդեղ]]ի ցանքատարածությունները, հումքը վերամշակվում էր [[Սպիտակի շաքարի գործարան]]ում։ Երկրաշարժի արդյունքում գործարանը ամբողջովին ավերվել է, իսկ ցանքատարածությունները գրեթե ամբողջովին վերացվել են։<ref name="shirak.mtaes.am"/>
== Պատմամշակութային կառույցներ ==
Ազատանում սուրբ Ստեփանոս առաքելական եկեղեցին կառուցվել է 1460 թ., վերանորոգվել է [[1865]] թ և 1999 թ. և վերաօծվել է Սուրբ Հարություն.: Գյուղի առաքելական հին եկեղեցին կառուցել են [[7-րդ դար]]ում, որից միայն պահպանվել է զանգի լեզվակը և պահվում է սուրբ Ստեփանոս եկեղեցում: Գյուղի կաթոլիկ սուրբ Աստվածածին եկեղեցին կառուցվել է [[1890]] թվականին։ Գյուղում կա նաև Սրբատեղի մատուռ: Ներկայումս երկու եկեղեցիներ էլ վերանորոգված են և գործող են։ [[1980]] թվականին բացվել է [[Հայրենական մեծ պատերազմ]]ում զոհված Ազատանցիների հուշակոթողը (ճարտարապետ՝ [[Հակոբ Ջիվանյան]])։
== Հասարակական կառույցներ ==
Տող 132 ⟶ 75՝
Հայրենական պատ.jpg|Հայրենական մեծ պատերազմում զոհված Ազատանցիների հուշակոթող
Սբ. Աստվածածին եկեղեցի1.jpg|Սբ. Աստվածածին եկեղեցու զանգակատուն
</gallery>
Տող 144 ⟶ 86՝
== Տես նաև ==
* [[Ազատանի պատմության և մշակույթի անշարժ հուշարձանների ցանկ (Շիրակի մարզ)]]
{{Շիրակի մարզ}}
{{Արտաքին հղումներ}}
[[Կատեգորիա:Շիրակի մարզի գյուղեր]]
| |||