«Աբելի մրցանակ»–ի խմբագրումների տարբերություն

Մրցանակը արագ վաստակեց «Մաթեմատիկայի Նոբելյան մրցանակի» հեղինակություն<ref>Cipra, Barry (26 March 2009). [http://sciencenow.sciencemag.org/cgi/content/full/2009/326/1 «Russian Mathematician Wins Abel Prize»]. ScienceNOW.</ref><ref>[http://www.nature.com/news/2009/090326/full/news.2009.196.html «Geometer wins maths 'Nobel'»]. Nature Publishing Group. 26 March 2009</ref><ref>Lisa W. Foderaro. [https://www.nytimes.com/2009/06/01/nyregion/01nyu.html «In N.Y.U.'s Tally of Abel Prizes for Mathematics, Gromov Makes Three»]. [[Նյու Յորք Թայմս]], 31.05.2009</ref>՝ դառնալով մաթեմատիկայի բնագավառի ամենահեղինակավոր մրցանակներից մեկը: Այս մրցանակի հիմնադիրների նպատակն էր ոչ միայն համաշխարհային հռչակավոր մաթեմատիկոսների խրախուսումը, այլև ժամանակակից մաթեմատիկայի լայն գովազդը և տարածումը, հատկապես երիտասարդների շրջանում: Ըստ ավանդությանավանդության՝ Նորվեգական մաթեմատիկական միությունը մրցանակաբաշխության շաբաթվա շրջանակներում կազմակերպում է դասախոսություններ Օսլոյի համալսարանում, և նոր դափնեկիրներից մեկը հանդես է գալիս զեկույցով<ref>[http://www.abelprize.no/nyheter/vis.html The Abel Lectures] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120615031513/http://www.abelprize.no/nyheter/vis.html |date=2012-06-15 }}</ref>: Աբելի մրցանակը լրացնում է մարդասիրական Հոլբերի մրցանակին<ref>[http://www.norway.org.np/studywork/research/prizes/abel/ «The Abel Prize»]. The Norwegian Academy of Science and Letters</ref>: Լիի մահից հետո մրցանակաբաշխությունը դադարեց: Երբ 1905 թվականին Շվեդիայի և Նորվեգիայի միավորումը փլուզվեց, ընդհատվեց Աբելի մրցանակի ստեղծման առաջին փորձը<ref name="no" />:

Իր մահվանից կարճ ժամանակ առաջ Նորվեգացինորվեգացի մաթեմատիկոս Սոֆուս Լին, իմանալով, որ [[Ալֆրեդ Նոբել]]ը որոշել է մրցանակ չհանձնել մաթեմատիկայի բնագավառի ներկայացուցիչներին, առաջարկել է Աբելի մրցանակը: Ենթադրվում է, որ առաջին պարգևատրման արարողությունը տեղի է ունեցել 1902 թվականին` Աբելի ծննդյան 100-ամյակի տոնակատարության շրջանակներում<ref name="no">[http://www.abelprize.no/c53679/artikkel/vis.html?tid=53709 «The History of the Abel Prize»]. The Norwegian Academy of Science and Letters</ref>: ՄրցանակըՄրցանակի ֆինանսավորումը իրականացնում էր [[Նորվեգիայի թագավորների ցանկ|Նորվեգիայի թագավոր]] Օսկար II-ը: Մրցանակի պարգևատրման կանոնները և կարգավիճակը որոշել են նորվեգացի մաթեմատիկոսներ Լյուդվիգ Սիլովն ու Կառլ Ստյորմեր:

XX20-րդ դարի վերջին և XXI21-րդ դարի սկզբին ժամանակի հայտնի մաթեմատիկոսների հետաքրքրությունը աճեց մրցանակի հայեցակարգի նկատմամբ, որը հանգեցրեց աշխատախմբի ձևավորման, որոնք պետք է մշակեին այն առաջարկները, որոնք ներկայացվել էին [[Նորվեգիայի վարչապետների ցանկ|Նորվեգիայի վարչապետ]]ին 2001 թվականին: 2001 թվականի օգոստոսին Նորվեգիայի կառավարությունը հայտարարեց, որ 2002 թվականից կսկսի պարգևատրել Աբելի մրցանակը, երբ նշվում էր Աբելի ծննդյան երկուհարյուրամյակը: Առաջին մրցանակը ստացան մեկ տարի անց՝ 2003 թվականին<ref name="artikkel" />: 2001 թվականին Նորվեգիայի կառավարությունը Աբելի մրցանակի նախնական ֆինանսավորման համար որոշեց հատկացնել 200 միլիոն կրոն (մոտ 23 միլիոն դոլար)<ref>[http://www.abelprize.no/c53676/artikkel/vis.html?tid=53705&strukt_tid=53676 «Nomination Guidelines»]. The Norwegian Academy of Science and Letters</ref><ref name="no" />: 2002 թվականի հունվարի 1-ին ստեղծվեց Նիլս Հենրիկ Աբելի հիշատակի հիմնադրամը ({{lang-en|Niels Henrik Abel Memorial Fund}}): Մրցանակն առաջին անգամ շնորհվել է 2003 թվականի հունիսի 3-ին<ref name="artikkel" />: 2010 թվականին հրապարակվել է ''«The Abel Prize 2003-2007»'' գիրքը, որը ընդգրկում էր Աբելի մրցանակի հաղթողների մասին հետազոտությունները: Նախատեսվում էր, որ նման գրքերը կհրապարակվեն ամեն հինգ տարին մեկ<ref>[https://www.springer.com/math/history+of+mathematics/book/978-3-642-01372-0 ''The Abel Prize 2003—2007'']. Heidelberg: Springer. 2010. doi:10.1007/978-3-642-01373-7. ISBN 978-3-642-01372-0</ref>: Սկսած 2010 թվականից Նորվեգիայի գիտությունների և գրականության ակադեմիան Մաթեմատիկայի ինստիտուտի ({{lang-en|Institute for Mathematics and its Applications}}) հետ միասին անցկացնում է Աբելի ամենամյա կոնֆերանսները ({{lang-en|Abel Conference}})<ref>[http://www.abelprize.no/kalender/vis.html?tid=56496 Third Abel Conference]</ref>:

* [[2012]] – {{Դրոշ|Հունգարիա}} [[Էնդրե Սեմերեդի]] (Ռատգերսի համալսարան)<br>''«դիսկրետ մաթեմատիկայի և ինֆորմատիկայի գիտության տեսության մեջ հիմնարար ներդրման համար, և թվերի տեսության մեջ իր երկարաժամկետ ներդրման համար''»<ref>[[РИА Новости]] – [http://www.ria.ru/science/20120321/601872858.html «Математик из Венгрии стал обладателем Абелевской премии 2012»]. 21.03.2012</ref>:

2015 թվականին Աբելի մրցանակի դափնեկիր դարձած Ջոն Ֆորբս Նեշը, դարձել է առաջինը, որ արժանացել է Նոբելյան մրցանակի: Ջոն Նեշը տնտեսության բնագավառի Նոբելյան մրցանակի արժանացել է 1994 թվականին «Ոչ կոոպերատիվ խաղերի թերորիայի հավասարակշռության անալիզի համար»<ref>{{Cite web|url = http://ftimes.ru/science-it/2855-matematik-stavshij-geroem-filma-igry-razuma-poluchil-premiyu-abelya/|title = Математик, ставший героем фильма «Игры разума», получил Премию Абеля|author = Кузнецов Сергей|work = FTimes.ru|date = 2015-03-26|publisher = FTimes.ru}}</ref>: