«Վաղարշակ Ա»–ի խմբագրումների տարբերություն
Content deleted Content added
չNo edit summary |
Հետ է շրջվում 6144082 խմբագրումը, որի հեղինակն է՝ Atheist Armenian (քննարկում) մասնակիցը Պիտակ՝ Հետ շրջել |
||
Տող 14.
== Վաղարշակ Ա-ն ըստ Մովսես Խորենացու ==
Ըստ Մ. Խորենացու գրի առած հին ավանդության՝ Ալեքսանդր Մակեդոնացու մահվանից վաթսուն տարի անց (Ալեքսանդր Մեծը մահացել է մ.թ.ա.323–ի հունիսի 13-ին), այսինքն մ.թ.ա.263-ին, սակերի Պարն ցեղի (հին աղբյուրներում նաև պառնացիք կամ ապարհացիք, բնակվել են Կասպից ծովի հարավ-արևելյան տարածքներում, իրենց ազգակից դահերի և վրկանների հարևանությամբ) առաջնորդ է դառնում [[Արշակ Քաջ|Արշակ Քաջը]]։ Սրա առաջնորդ դառնալու ժամանակ Սելևկյանների գահին է նստում [[Սելևկյաններ|Անտիոքոս II Թեոսը]] (մ.թ.ա.261–մ.թ.ա.246)։ Վերջինիս թուլությունից օգտվելով, [[Սելևկյանների կայսրություն|Սելևկյանների պետությունից]] անջատվում են մի շարք երկրներ, որոնց օրինակին հետևելով՝ ըստ Մ. Խորենացու վկայության. Անտիոքոս II Թեոսի գահակալման տասնմեկերորդ տարում (այսինքն մ.թ.ա.250-ին) ապստամբում է պարթևների երկրի սատրապը և դուրս գալիս մակեդոնացիների հպատակությունից։ Այդ առիթը օգտագործելով, պարների առաջնորդ Արշակ Քաջը պարտության է մատնում Պարթևքի սատրապին և հաստատվում Պարթևքում, որից հետո իրեն է միացնում շրջակա տարածքները ու Սելևկյաններից անջատված [[Բակտրիա|Բակտրիայի երկիրը]], իրեն նստավայր շինելով Բահլ Առավոտին կոչված քաղաքը։ Արշակ Քաջից հետո [[Պարթևներ|պարթևների]] գահին է նստում նրա եղբայրը՝ [[Արշակ Ա Պարթև|Տրդատ I-ը]] (մ.թ.ա. 248)։ Վերջինս իր տիրապետության սահմանները սկսել է ընդարձակել հարևան Վրկանի և Մարաստանի գրավումով։ Մ.թ.ա. 228-ին Սելևկյան թագավոր [[Սելևկյաններ|Սելևկոս II Կալլինիկոսը]] (մ.թ.ա.246-մ.թ.ա.226) ստիպված ճանաչել է Տրդատ Ա-ի իշխանությունը Պարթևքի և հարևան տարածքների վրա, որի գահանիստ քաղաքն է դարձել Հեկատոմպիլոսը (այժմյան՝ Դաղմանից հարավ)։ Սրա ժամանակվանից սկիզբ է առել պարթևների տոմարը, իսկ նրանց թագավորական հարստությունը Արշակ Քաջի անունով կոչվել է [[Արշակունիներ]] և Տրդատ Ա-ին ըստ Մ. Խորենացու՝ անվանել են Արշակ Մեծ։ Հայոց միասնական [[Երվանդունիների թագավորություն|Երվանդունիների թագավորության]] վերջին գահակալի մահից հետո Մեծ Հայքում սկսվում է խառնակություններ և շփոթություններ և իշխանավորները մեկը մյուսից առաջ էր վազում մեր աշխարհին տիրելու համար։ Այս պատճառով էլ Արշակ Մեծը դյուրավ Հայաստան մտնելով՝ իր եղբայր Վաղարշակին թագավորեցնում է մեր Հայոց աշխարհի վրա։ Սա քաջ և խոհեմ մարդ լինելով, անկախորեն տիրեց իր սահմաններում և կենցաղական կարգեր հաստատեց մեր աշխարհում՝ որոնք կարելի էր, սահմանեց նախարարություններ և այս նախարարությունների համար նահապետներ պիտանի մարդկանցից, որոնք ծագում էին մեր նախնի Հայկի սերունդներից և ուրիշներից։
[[Մովսես Խորենացի]]ն Վաղարշակին է վերագրում վարչական, քաղաքական, ռազմական, տնտեսական և մշակութային բազմաթիվ բարենորոգումներ։ Վաղարշակ Ա-ի կառավարման ժամանակ իր տերության կազմի մեջ էին մտնում նաև [[Ատրպատական]]ը և [[Հյուսիսային Միջագետք]]ը։ Նրա օրոք են իշխանական տիտղոսներ և տիրույթներ ստացել մի շարք տոհմեր, մասնավորապես՝ [[Բագրատունիներ]]ը, [[Գնունիներ]]ը, [[Առանշահիկներ]]ը և այլն։ Վաղարշակ Ա-ն պատերազմել և հաղթել է Փոքր Ասիայի թագավորներից մեկին՝ Մորփյուղիկեսին:
Տող 31.
* «Պատմություն Հայոց», Մովսես Խորենացի, 1968.
* «Հայաստանը և Առաջին Արշակունիները» Լևոն Շահինյան, 1993.
*Ա.Ե. Մխիթարյան <<Հաբեթի սերունդները>> Եր.-2002թ.
{{Հայոց արքաներ}}
| |||