Վիքիպեդիա

«Մասնակից:Dunichka/Ավազարկղ»–ի խմբագրումների տարբերություն

Դիտել պատմությունը
← Նախորդ տարբՀաջորդ տարբ →
Content deleted Content added
ՎիզուալԵլատեքստ
No edit summary
No edit summary
Տող 3.
 
 
Լյութերի [[քահանայական ձեռնադրություն]]<nowiki/>ը տեղի է ունենում 1507 թվականին:Նա մերժում է [[Կաթոլիկ եկեղեցի|Կաթոլիկ եկեղեցու]] մի քանի ուսմունքներ և սովորույթներ:Նա վիճարկում է մասնավորապես [[Ինդուլգենցիա|ինդուլգենցիաների]] գաղափարը:Լյութերը իր 1517 թվականի [[Իննսունհինգ Դրույթներ|''95 դրույթներում'']] առաջարկում է անցկացնել ինդուլգենցիաների կիրառման և ազդեցության վերաբերյալ ակադեմիական քննարկում անցկացնել:1520 թվականին հրաժարվում է ժխտել իր գրվածքները [[Պապ Լևոն ×|Պապ Լևոն ×-ի]] պահանջով, և [[Սրբազան Հռոմեական կայսրություն|Սրբազան Հռոմեական կայսրության]] կայսր [[Կառլոս V կայսր|Կարլոս v-ի]] կողմից 1521 թվականին հրավիրված [[Կայսերական ժողով|Կայսերական ժողովի]] ժամանակ [[Պապ|Պապը]] վճռում է վտարել նրան, իսկ [[Սրբազան Հռոմեական կայսր|Սրբազան Հռոմեական կայսրը]] նրան հանցագործ է դատապարտում:
 
 
 
Լյութերը ուսուցանում էր, որ [[Փրկություն|փրկությունը]] և [[Հավիտենական կյանք|հավիտենական կյանքը]] ձեռք չեն բերվում բարի գործերով, այլ դրանց արժանանում են միայն որպես նվիրական [[պարգև]] հավատացյալի` մեր մեղքերի փրկիչ [[Հիսուս|Հիսուս Քրիստոսի]] հանդեպ ունեցած [[Հավատ|հավատի]] միջոցով:Նրա [[Աստվածաբանություն|աստվածաբանությունը]] քննադատում էր [[Պապ|Պապի]] իշխանությունը, ուսուցանում, որ [[Աստվածաշունչ|Աստվածաշունչը]] աստվածային գիտելիքի [[Միակ աղբյուր|միակ աղբյուրն]] է,<ref>Ewald M. Plass, ''What Luther Says'', 3 vols., (St. Louis: CPH, 1959), 88, no. 269; M. Reu, ''Luther and the Scriptures'', (Columbus, Ohio: Wartburg Press, 1944), 23.</ref> և ընդդիմանում [[Սակերդոտալիզմ|սակերդոտալիզմին]]`բոլոր մկրտված քրիստոնյաներին համարելով [[Սուրբ քահանայապետ|սուրբ քահանայապետեր]]:<ref>Luther, Martin. ''Concerning the Ministry'' (1523), tr. Conrad Bergendoff, in Bergendoff, Conrad (ed.) ''Luther's Works''. Philadelphia: Fortress Press, 1958, 40:18 ff.</ref>Նրանք, ովքեր առաջնորվում են այս ամենով և Լյութերի ուսմունքի հետևորդներն են,կոչվում են [[Լյութերական|Լյութերականներ]],այնինչ Լյութերը ''Քրիստոնյա'' կամ ''Էվանգելիքալ'' (գերմ.''evangelisch'')անուններն էր ընդունելի համարում այն անհատների համար, ովքեր հավատում են Քրիստոսին:▼
 
[[Լյութերական Աստվածաշունչ|Լյութերական Աստվածաշնչի]] թարգմանությունը գերմաներեն`իր [[Մայրենի լեզու|մայրենի լեզվով]]([[Լատիներեն|Լատիներենի]] փոխարեն)այն հասանելի է դարձնում հասարակության ավելի լայն շերտերին և այդ իրադարձությունը հսկայական ազդեցություն է ունենում ոչ միայ եկեղեցու, այլև գերմանական մշակույթի վրա:Այն նպաստում է [[Գերմաներեն|գերմաներեն լեզվի]] կանոնավոր զարգացմանը` հավելելով որոշակի սկզբունքներ<ref>Fahlbusch, Erwin and Bromiley, Geoffrey William. ''The Encyclopedia of Christianity''. Grand Rapids, MI: Leiden, Netherlands: Wm. B. Eerdmans; Brill, 1999–2003, 1:244.</ref> և ազդում է անգլերեն թարգմանվածքի վրա.[[Թինդալյան Աստվածաշունչ]]:<ref name="Tyndale">''Tyndale's New Testament'', trans. from the Greek by William Tyndale in 1534 in a modern-spelling edition and with an introduction by David Daniell. New Haven, CT: [[Yale University]] Press, 1989, ix–x.</ref> Նրա [[Օրհներգ|օրհներգերը]] նպաստում են բողոքական եկեղեցիներում երգեցողության զարգացմանը:<ref name=Bainton269>[[Roland Bainton|Bainton, Roland]]. ''Here I Stand: a Life of Martin Luther''. New York: Penguin, 1995, 269.</ref> Նրա ամուսնությունը Կ<nowiki/>[[Ատարին ֆոն Բորա|ատարին ֆոն Բորայի]] հետ օրինակ ծառայում [[Եկեղեցական ամուսնություն|եկեղեցական ամուսնությանը]] թույլ տալով բողոքական [[Նվիրապետ|նվիրապետին]] ամուսնանալ:<ref name=Bainton223>Bainton, Roland. ''Here I Stand: a Life of Martin Luther''. New York: Penguin, 1995, p. 223.</ref>▼
 
 
▲Լյութերը ուսուցանում էր, որ [[Փրկություն|փրկությունը]] և [[Հավիտենական կյանք|հավիտենական կյանքը]] ձեռք չեն բերվում բարի գործերով, այլ դրանց արժանանում են միայն որպես նվիրական [[պարգև]] հավատացյալի` մեր մեղքերի փրկիչ [[Հիսուս|Հիսուս Քրիստոսի]] հանդեպ ունեցած [[Հավատ|հավատի]] միջոցով:Նրա [[Աստվածաբանություն|աստվածաբանությունը]] քննադատում էրէ [[Պապ|Պապի]] իշխանությունը, ուսուցանում, որ [[Աստվածաշունչ|Աստվածաշունչը]] աստվածային գիտելիքի [[Միակ աղբյուր|միակ աղբյուրն]] է,<ref>Ewald M. Plass, ''What Luther Says'', 3 vols., (St. Louis: CPH, 1959), 88, no. 269; M. Reu, ''Luther and the Scriptures'', (Columbus, Ohio: Wartburg Press, 1944), 23.</ref> և ընդդիմանում [[Սակերդոտալիզմ|սակերդոտալիզմին]]`բոլոր մկրտված քրիստոնյաներին համարելով [[Սուրբ քահանայապետ|սուրբ քահանայապետեր]]:<ref>Luther, Martin. ''Concerning the Ministry'' (1523), tr. Conrad Bergendoff, in Bergendoff, Conrad (ed.) ''Luther's Works''. Philadelphia: Fortress Press, 1958, 40:18 ff.</ref>Նրանք, ովքեր առաջնորվում են այս ամենով և Լյութերի ուսմունքի հետևորդներն են,կոչվում են [[Լյութերական|Լյութերականներ]],այնինչ Լյութերը ''Քրիստոնյա'' կամ ''Էվանգելիքալ'' (գերմ.''evangelisch'')անուններն էրէ ընդունելի համարում այն անհատների համար, ովքեր հավատում են Քրիստոսին:
 
▲[[Լյութերական Աստվածաշունչ|Լյութերական Աստվածաշնչի]] թարգմանությունը գերմաներեն`իր [[Մայրենի լեզու|մայրենի լեզվով]]([[Լատիներեն|Լատիներենի]] փոխարեն)այն հասանելի է դարձնում հասարակության ավելի լայն շերտերին և այդ իրադարձությունը հսկայական ազդեցություն է ունենում ոչ միայ եկեղեցու, այլև գերմանական մշակույթի վրա:Այն նպաստում է [[Գերմաներեն|գերմաներեն լեզվի]] կանոնավոր զարգացմանը` հավելելով որոշակի սկզբունքներ<ref>Fahlbusch, Erwin and Bromiley, Geoffrey William. ''The Encyclopedia of Christianity''. Grand Rapids, MI: Leiden, Netherlands: Wm. B. Eerdmans; Brill, 1999–2003, 1:244.</ref> և ազդում է անգլերեն թարգմանվածքի վրա.[[Թինդալյան Աստվածաշունչ]]:<ref name="Tyndale">''Tyndale's New Testament'', trans. from the Greek by William Tyndale in 1534 in a modern-spelling edition and with an introduction by David Daniell. New Haven, CT: [[Yale University]] Press, 1989, ix–x.</ref> Նրա [[Օրհներգ|օրհներգերը]] նպաստում են բողոքական եկեղեցիներում երգեցողության զարգացմանը:<ref name=Bainton269>[[Roland Bainton|Bainton, Roland]]. ''Here I Stand: a Life of Martin Luther''. New York: Penguin, 1995, 269.</ref> Նրա ամուսնությունը Կ<nowiki/>[[Ատարին ֆոն Բորա|ատարին ֆոն Բորայի]] հետ օրինակ է ծառայում [[Եկեղեցական ամուսնություն|եկեղեցական ամուսնությանը]] թույլ տալով բողոքական [[Նվիրապետ|նվիրապետին]] ամուսնանալ:<ref name=Bainton223>Bainton, Roland. ''Here I Stand: a Life of Martin Luther''. New York: Penguin, 1995, p. 223.</ref>
Իր վերջին երկու գործերում Լյութերը արտահայտում է թշնամական հայացքներ [[Հրեաներ|Հրեաների]] նկատմամբ:<ref>Hendrix, Scott H. [http://www.luthersem.edu/word&world/Archives/3-4_Luther/3-4_Hendrix.pdf "The Controversial Luther"], ''Word & World'' 3/4 (1983), Luther Seminary, St. Paul, MN. Also see Hillerbrand, Hans. [http://cco.cambridge.org/extract?id=ccol0521816483_CCOL0521816483A018 "The legacy of Martin Luther"], in Hillerbrand, Hans & McKim, Donald K. (eds.) ''The Cambridge Companion to Luther''. Cambridge University Press, 2003. In 1523, Luther wrote that Jesus Christ was born a Jew which discouraged mistreatment of the Jews and advocated their conversion by proving that the [[Old Testament]] could be shown to speak of [[Jesus Christ]]. However, as the Reformation grew, Luther began to lose hope in large-scale Jewish conversion to Christianity, and in the years his health deteriorated he grew more acerbic toward the Jews, writing against them with the kind of venom he had already unleashed on the Anabaptists, [[Zwingli]], and the [[Reformation_Papacy|pope]].</ref> Նրա հռետորաբանությունը ուղղված էր ոչ միայն հրեաների,այլև [[Հռոմեացի կաթոլիկ|Հռոմեացի կաթոլիկների]], [[Անաբապտիստներ|Անաբապտիստների]],[[Քրիստոսի երրորդությունը չընդունող Քրիստոնյաների դեմ]]:<!--See section 'Anti-Judaism and antisemitism' below--><ref>Schaff, Philip: ''History of the Christian Church, Vol. VIII: Modern Christianity: The Swiss Reformation'', William B. Eerdmans Pub. Co., Grand Rapids, Michigan, USA, 1910, page 706.</ref> Լյութերը մահացել է 1546 թվականին, սակայն Պապ Լևոն ×-ի վտարման հրամանագիրը դեռ գործում է:▼
 
 
 
 
 
 
▲Իր վերջին երկու գործերում Լյութերը արտահայտում է թշնամական հայացքներ [[Հրեաներ|Հրեաների]] նկատմամբ:<ref>Hendrix, Scott H. [http://www.luthersem.edu/word&world/Archives/3-4_Luther/3-4_Hendrix.pdf "The Controversial Luther"], ''Word & World'' 3/4 (1983), Luther Seminary, St. Paul, MN. Also see Hillerbrand, Hans. [http://cco.cambridge.org/extract?id=ccol0521816483_CCOL0521816483A018 "The legacy of Martin Luther"], in Hillerbrand, Hans & McKim, Donald K. (eds.) ''The Cambridge Companion to Luther''. Cambridge University Press, 2003. In 1523, Luther wrote that Jesus Christ was born a Jew which discouraged mistreatment of the Jews and advocated their conversion by proving that the [[Old Testament]] could be shown to speak of [[Jesus Christ]]. However, as the Reformation grew, Luther began to lose hope in large-scale Jewish conversion to Christianity, and in the years his health deteriorated he grew more acerbic toward the Jews, writing against them with the kind of venom he had already unleashed on the Anabaptists, [[Zwingli]], and the [[Reformation_Papacy|pope]].</ref> Նրա հռետորաբանությունը ուղղվածուղղվում է էր ոչ միայն հրեաների,այլև [[Հռոմեացի կաթոլիկ|Հռոմեացի կաթոլիկների]], [[Անաբապտիստներ|Անաբապտիստների]],[[Քրիստոսի երրորդությունը չընդունող Քրիստոնյաների դեմ]]:<!--See section 'Anti-Judaism and antisemitism' below--><ref>Schaff, Philip: ''History of the Christian Church, Vol. VIII: Modern Christianity: The Swiss Reformation'', William B. Eerdmans Pub. Co., Grand Rapids, Michigan, USA, 1910, page 706.</ref> Լյութերը մահացելմահանում է 1546 թվականին, սակայն Պապ Լևոն ×-ի վտարման հրամանագիրը դեռ գործում է:
 
==Վաղ կյանք==
Տող 20 ⟶ 26՝
[[File:Hans and Margarethe Luther, by Lucas Cranach the Elder.jpg|thumb|left|Հանս և Մարգարետ Լյութերների դիմանկարները [[Լուկաս Կրանախ Ավագ|Լուկաս ԿրանաԽ Ավագ]]<nowiki/>ի կողմից:1527]]
[[File:Augustinerkloster Erfurt 19-05-2011 DSCF6253.jpg|thumb|left|Նախկին վանականների կացարանը [[Սուրբ Օգուստինես վանք|Սուրբ Օգուստինես վանքում]] Էրֆուրտ:]]
Մարտին Լյութերը ծնվել է Հանս Լյուդերի (Լյուդեր, ավելի ուշ Լյութեր) և նրա կնոջ Մարգարետ (née Lindemann) ընտանիքում 10 նոյեմբերի 1483 թվական, [[Այսլեբեն]][[, Մանսֆիլդի կոմսություն]], [[Սրբազան Հռոմեական կայսրություն|ՍրբազանՀռոմեական կայսրություն]]:Լյութերը [[Մկրտություն|մկրտվում]] է հաջորդ առավոտյան [[Սուրբ Մարտինի]] տոնախմբության օրը:Նրա ընտանիքը տեղափոխվում է [[Մանսֆիլդ]] 1484 թվականին, նրա հայրը այնտեղ պղնձի հանքերի և ձուլարանների վարձակալ էր<ref name=Brecht3>[[Martin Brecht|Brecht, Martin]]. ''Martin Luther''. tr. James L. Schaaf, Philadelphia: Fortress Press, 1985–93, 1:3–5.</ref> և քաղաքային խորհրդի չորս հայտնի ներկայացուցիչներից մեկը: :1492 թվականին նա ընտրվում է որպես քաղաքային խորհրդական:<ref>{{Cite web | url=https://www.britannica.com/biography/Martin-Luther | title=Martin Luther &#124; Biography, Reformation, Works, & Facts}}</ref><ref name="Marty1">[[Martin E. Marty|Marty, Martin]]. ''Martin Luther''. Viking Penguin, 2004, p. 1.</ref> Հոգևոր առաջնորդ [[Մարտին Մարթի|Մարտին Մարթին]] նկարագրում է Լյութերի մորը որպես աշխատասեր և «միջին առևտրային դիրք գրավող» կին և նկատում , որ Լյութերի թշնամիները սխալ են նկարագրում նրա մորը`համարելով նրան անբարոյական:<ref name=Marty1/>
 
Նա մի քանի քույր և եղբայր ուներ ունենում և մոտ էրէ լինում հատկապես նրանցից մեկի Հակոբի հետ:Հանս Լյութերը փառասեր մարդ է լինում , ակնկալում է, որ Մարտինին`իր որդին, ապագայում փաստաբան կդառնա:Նա ուղարկում է Մարտինին Մանսֆիլդի Լատինական դպրոցներ, իսկ1497 թվականին` [[Մագդեբուրգ]] , որտեղ նա հաճախում է մի դպրոց, որը ղեկավարում էին [[Աշխարհիկ քահանաների խումբ|աշխարհիկ քահանաների խումբը,]] որը կոչվում էր [[«Հասարակ կյանք» եղբայրական շարժում|«Հասարակ կյանք» եղբայրական շարժում,]][[Այզենբախ (Վերին Շվարցվալդ)|Այզենախ:]]<ref name=RuppEB>[[Gordon Rupp|Rupp, Ernst Gordon]]. "Martin Luther," ''Encyclopædia Britannica'', accessed 2006.</ref>Այս երեք դպրոցները հիմնված էին եռամիասնության վրա , այսպես-կոչված «<nowiki/>[[Յոթ ազատ արվեստներ|յոթ ազատ արվեստների]] ամենացածր բաժնում»-քերականություն, հռետորաբանություն և տրամաբանություն:Լյութերը ավելի ուշ համեմատում է իր կրթությունը այնտեղի [[Քավություն|քավության]] և [[Դժոխք|դժոխքի]] հետ:<ref name=Marty2>[[Martin E. Marty|Marty, Martin]]. ''Martin Luther''. Viking Penguin, 2004, pp. 2–3.</ref>▼
 
 
▲Նա մի քանի քույր և եղբայր ուներ և մոտ էր նրանցից մեկի Հակոբի հետ:Հանս Լյութերը փառասեր մարդ է լինում , ակնկալում է, որ Մարտինին`իր որդին, ապագայում փաստաբան կդառնա:Նա ուղարկում է Մարտինին Մանսֆիլդի Լատինական դպրոցներ, իսկ1497 թվականին` [[Մագդեբուրգ]] , որտեղ նա հաճախում է մի դպրոց, որը ղեկավարում էին [[Աշխարհիկ քահանաների խումբ|աշխարհիկ քահանաների խումբը,]] որը կոչվում էր [[«Հասարակ կյանք» եղբայրական շարժում|«Հասարակ կյանք» եղբայրական շարժում,]][[Այզենբախ (Վերին Շվարցվալդ)|Այզենախ:]]<ref name=RuppEB>[[Gordon Rupp|Rupp, Ernst Gordon]]. "Martin Luther," ''Encyclopædia Britannica'', accessed 2006.</ref>Այս երեք դպրոցները հիմնված էին եռամիասնության վրա , այսպես-կոչված «<nowiki/>[[Յոթ ազատ արվեստներ|յոթ ազատ արվեստների]] ամենացածր բաժնում»-քերականություն, հռետորաբանություն և տրամաբանություն:Լյութերը ավելի ուշ համեմատում է իր կրթությունը այնտեղի [[Քավություն|քավության]] և [[Դժոխք|դժոխքի]] հետ:<ref name=Marty2>[[Martin E. Marty|Marty, Martin]]. ''Martin Luther''. Viking Penguin, 2004, pp. 2–3.</ref>
 
1501 թվականին 17 տարեկանում նա ընդունվում է [[Էրֆուրտի համալսարան]],որը նա ավելի շատ նմանեցնում է գարեջրատան կամ հասարակաց տան:<ref name=Marty4>[[Martin E. Marty|Marty, Martin]]. ''Martin Luther''. Viking Penguin, 2004, p. 4.</ref>Նա ստիպված է լինում արթնանալ ամեն առավոտ ժամը չորսին և այդ ամենը նկարագրում է որպես« օր լի անգիրներով և ձանձրալի հոգևոր վարժություններով»: <ref name=Marty4/> Նա իր մագիստրոսական կոչումը ստանում է 1505 թվականին:<ref name=Marty5>[[Martin E. Marty|Marty, Martin]]. ''Martin Luther''. Viking Penguin, 2004, p. 5.</ref>
Տող 34 ⟶ 42՝
 
 
1505 թվականի հուլիսի 2-ին տուն մեկնելուց հետո համալսարան վերադառնալիս կայծակի ալիքը հարվածում է Լյութերին շատ մոտ:Ավելի ուշ նա պատմում է այս ամենը իր հորը, սարսափած մահից ու Աստծո դատաստանից, նա բացականչում է.«Օգնի՜ր [[Սուրբ Աննա]]:Ես վանական կդառնամ»:Նա իր օգնության կանչը համարում է ուխտ, որը նա երբեք չէր կարող դրժել:Նա հեռանում է համալսարանից, վաճառում գրքերը և ընդունվում [[Սուրբ Օգուստինեսի վանք]]<nowiki/>ը [[Էրֆուրտ|Էրֆուրտում]] , 1505 թվականի հուլիսի 17-ին: <ref name="Brecht48">Brecht, Martin. ''Martin Luther''. tr. James L. Schaaf, Philadelphia: Fortress Press, 1985–93, 1:48.</ref><ref>{{Cite book|title=Google Books Archive of Martin Luther: His road to Reformation, 1483–1521 (By Martin Brecht)|url=https://books.google.com/books?id=hH6nI6Q6qBIC&lpg=PA48&dq=Martin%20Luther%3A%20His%20road%20to%20Reformation%2C%201483-1521%20%20By%20Martin%20Brecht%20Help%20me%20saint%20Anne%20I%20will%20become%20a%20monk&pg=PA48#v=onepage&q=Help%20me%20st.%20Anne%20I%20will%20become%20a%20monk&f=false|website=Martin Luther: His road to Reformation, 1483–1521 (By Martin Brecht)|accessdate=14 May 2015|isbn=978-1-4514-1414-1|last1=Brecht|first1=Martin|year=1985}}</ref> Ընկերներից մեկը մեղադրում է Լյութերին, որը խորը ափսոսանք էրէ արտահայտում իր երկու ընկերների մահվան կապակցությամբ: <ref>Schwiebert, E.G. ''Luther and His Times''. St. Louis: Concordia Publishing House, 1950, 136.</ref> Լյութերը նույնպես տխրում է, որ հեռանալու է:Նրանք, ովքեր մասնակցում են հրաժեշտի ընթրիքին նրա հետ միասին քայլում են մինչև Բլեք Քլոյսթերի դուռը:«Այսօր տեսնում եք ինձ , վաղը էլ երբեք չեք տեսնի»:<ref name="Marty6" /> Լյութերի հայրը զայրանում է, որ որդին վատնում է կրթությունը:
 
 
=== Վաղ և ակադեմիական կյանք ===
Տող 51 ⟶ 60՝
 
 
1515 թվականին իր կոցմից արձակված կրոնական կարգի համաձայն` նա դարռնումդառնում է [[Սաքսոնիայի թագավորություն|Սաքսոնիայի]] և [[Տուրջինիա|Տուրջինիայի]] գավառական [[փոխանորդ]]:Այս ամենը նշանակում է, որ նա պետք է այցելեր և վերահսկեր իր գավառի տասնմեկ վանքերից յուրաքանչյուրը:<ref>{{cite book |last=Hendrix |first=Scott H. |year=2015 |title=Martin Luther: Visionary Reformer |place=New Haven, CT |publisher=Yale University Press |isbn=978-0-300-16669-9 |page=45}}</ref>
 
==Ռեֆորմացիայի սկզբնավորումը:==
Տող 65 ⟶ 74՝
 
 
Լյութերը առարկում է [[Յոհան Տեցել|Յոհան Տեցելի]] այն խոսքին, որ.«Հենց, որ ոսկիները գանձարանում լինեն, հոգիները քավարանից երկինք(նկատի ունի դրախտ) կգնան:<ref>Thesis 55 of Tetzel's ''One Hundred and Six Theses''. These "Anti-theses" were a reply to Luther's ''Ninety-five Theses'' and were drawn up by Tetzel's friend and former Professor, [[Konrad Wimpina]]. Theses 55 & 56 (responding to Luther's 27th Theses) read: "For a soul to fly out, is for it to obtain the vision of God, which can be ''hindered by no interruption'', therefore he errs who says that the soul ''cannot fly out'' before the coin can jingle in the bottom of the chest." In, ''The reformation in Germany'', [[Henry Clay Vedder]], 1914, Macmillan Company, p. 405. [https://books.google.com/books?id=JQ4QAAAAIAAJ&pg=PA405] ''Animam purgatam evolare, est eam visione dei potiri, quod nulla potest intercapedine impediri. Quisquis ergo dicit, non citius posse animam volare, quam in fundo cistae denarius possit tinnire, errat''. In: ''D. Martini Lutheri, Opera Latina: Varii Argumenti'', 1865, Henricus Schmidt, ed., Heyder and Zimmer, [[Frankfurt|Frankfurt am Main]] & Erlangen, vol. 1, p. 300. ([[Print on demand]] edition: [[Nabu Press]], 2010, {{ISBN|1-142-40551-6|978-1-142-40551-9}}). [https://books.google.com/books?id=s633jfx_uEUC&pg=PA300] See also: {{Cite Catholic Encyclopedia|wstitle=Johann Tetzel}}</ref> Լյութերը պնդում է, որ միայն Աստված կարող է [[ներում]] շնորհել և նրանք ովքեր հաստատում էին, որ ինդուլգենցիաները [[ազատում]] են գնորդներին բոլոր մեղքերից և նրանց [[թողություն]] շնորհում. չարաչար սխալվում էին:Նա ասում էրէ.«Քրիստոնյաները չպետք է թուլացնեն իրենց հավատը Քրիստոսի հանդեպ հաշվի առնելով այս բոլոր հավաստիացումները»:
 
Մի արձանագրության համաձայն`Լյութերը մեխում է իր 95 դրույթները [[Վիտենբերգ]]<nowiki/>ի [[Բոլոր սրբերի եկեղեցի (Տագանրոգ)|Բոլոր սրբերի եկեղեցու]] պատին, (հոկտեմբերի 31,1517 թվական):Գիտնականներ` Վ. Կրամերը, Գ. Տրենկլերը, Գ.Ռիտերը, Գ.Փրազը ընդդիմանում էինեն, որ պատին փակցված պատմությունը, անգամ եթե պատմության հենասյուններից մեկն է, միևնույն է շատ քիչ ճշմարտացիություն ունի:<ref name="Krämer">Krämer, Walter and Trenkler, Götz. "Luther" in ''Lexicon van Hardnekkige Misverstanden''. Uitgeverij Bert Bakker, 1997, 214:216.</ref><ref name="Ritter">Ritter, Gerhard. ''Luther'', Frankfurt 1985.</ref><ref name="Prause">Gerhard Prause "Luthers Thesanschlag ist eine Legende,"in ''Niemand hat Kolumbus ausgelacht''. Düsseldorf, 1986.</ref>Պատմությունը հիմնված է լինում Լյութերի համախոհ [[Փիլիպ Մելանխտոն|Փիլիպ Մելանխտոնի]] մեկնաբանությունների վրա, այնինչ ենթադրվում էր, որ նա այդ շամանակժամանակ Վիտենբուրգում չի գտնվել: <ref>{{cite book |url=https://books.google.com/books?id=41aJOjMZ3nwC&pg=PT125#v=onepage&q&f=false |title=Dresden Leipzig & Saxony Adventure Guide |first=Henrik |last= Bekker |page=125|publisher=Hunter Publishing, Inc |accessdate=7 February 2012 |isbn= 978-1-58843-950-5|year=2010 }}</ref>▼
 
 
▲Մի արձանագրության համաձայն`Լյութերը մեխում է իր 95 դրույթները [[Վիտենբերգ]]<nowiki/>ի [[Բոլոր սրբերի եկեղեցի (Տագանրոգ)|Բոլոր սրբերի եկեղեցու]] պատին, (հոկտեմբերի 31,1517 թվական):Գիտնականներ` Վ. Կրամերը, Գ. Տրենկլերը, Գ.Ռիտերը, Գ.Փրազը ընդդիմանում էին, որ պատին փակցված պատմությունը, անգամ եթե պատմության հենասյուններից մեկն է, միևնույն է շատ քիչ ճշմարտացիություն ունի:<ref name="Krämer">Krämer, Walter and Trenkler, Götz. "Luther" in ''Lexicon van Hardnekkige Misverstanden''. Uitgeverij Bert Bakker, 1997, 214:216.</ref><ref name="Ritter">Ritter, Gerhard. ''Luther'', Frankfurt 1985.</ref><ref name="Prause">Gerhard Prause "Luthers Thesanschlag ist eine Legende,"in ''Niemand hat Kolumbus ausgelacht''. Düsseldorf, 1986.</ref>Պատմությունը հիմնված է Լյութերի համախոհ [[Փիլիպ Մելանխտոն|Փիլիպ Մելանխտոնի]] մեկնաբանությունների վրա, այնինչ ենթադրվում էր, որ նա այդ շամանակ Վիտենբուրգում չի գտնվել: <ref>{{cite book |url=https://books.google.com/books?id=41aJOjMZ3nwC&pg=PT125#v=onepage&q&f=false |title=Dresden Leipzig & Saxony Adventure Guide |first=Henrik |last= Bekker |page=125|publisher=Hunter Publishing, Inc |accessdate=7 February 2012 |isbn= 978-1-58843-950-5|year=2010 }}</ref>
 
Լատիներեն դրույթները տպագրվում են Գերմանիայի մի քանի շրջաններում: 1518 թվականի հունվարին Լյութերի ընկերները լատիներենից գերմաներեն են թարգմանում 95 դրույթները:<ref name="Brecht204">Brecht, Martin. ''Martin Luther''. tr. James L. Schaaf, Philadelphia: Fortress Press, 1985–93, 1:204–05.</ref> Երկու շաբաթվա ընթացքում դրույթների կրկնօրինակները տարածվում են ողջ Գերմանիայով մեկ, երկու ամսվա ընթացքում դրանք տարածվում են ողջ Եվրոպայում:
Տող 77 ⟶ 88՝
[[File:Luther at Erfurt - Justification by Faith.jpg|thumb|upright|Լյութերը Էրֆուրտում , որը պատկերում է Մարտին Լյութերին ''sola fide'' ''վարդապետությունը բացահայտելիս :'' Նկարը [[Յոզեֆ Նոել Փաթոն|Յոզեֆ Նոել Փաթոն]] 1861.]]
 
1510-ից 1520-ական թվականներին Լյութերը դասախոսություններ է կարդում «Սաղմոսներից», եբրայեցիների, հռոմեացիների և գաղատացիների գրքերից:ՈՒսումնասիրելով Աստվածաշնչի հետևյալ հատվածները նա գալիս է այն եզրահանգման,որ Կաթոլիկ եկեղեցու կողմից արված [[ապաշխարություն]] և [[արդարություն]] տերմինները նորովի պետք է գործածվեն:Նա համոզվում է, որ եկեղեցին կոռումպացված է և անուշադրության է մատնել այն ինչ Լյութերը տեսնում էր որպես քրիստոնեության մի քանի կենտրոնական ճշմարտություններ:Լյութերի համար ամենակարևորը [[Արդարացում|արդարացման]] վարդապետությունն էր, մեղավորը արդար է հայտարարվում միայն Աստծո շնորհի հանդեպ ունեցած հավատի միջոցով:Նա շարունակում է ուսուցանել, որ թողությունը և փրկությունը Աստծո նվիրական պարգևն են, որոնց արժանանում են միայն Հիսուսի հանդեպ ունեցած [[Հավատ|հավատով]] որպես [[Մեսիա|Մեսիա:]]<ref name=Wriedt>Wriedt, Markus. "Luther's Theology," in ''The Cambridge Companion to Luther''. New York: Cambridge University Press, 2003, 88–94.</ref>«Սա միակ և հաստատուն հիմքն է, որը մենք կոչում ենք արդարության վարդապետություն և այն քրիստոնեական վարդապետության գլխավոր հոդվածն է, որը ըմբռնում է բարպաշտության ողջ էությունը»,-գրում էրէ նա:
 
Լյութերը հասկանում է, որ արդարությունը Աստծո գործն է:Լյութերի հետևյալ ուսմունքը արտահայտվում է նրա 1525 թվականի «<nowiki/>[[Կամքի գերություն|Կամքի գերությունը]]<nowiki/>» հրատարակության մեջ, որը գրվել է ի պատասխան [[Դեզիդերիուս Էրազմուս]]<nowiki/>ի «Ազատ կամք» գործի հիման վրա(1524):Լյութերը ճակատագրի վերաբերյալ իր դիրքորոշումը խարսխում է Սուրբ Պաուլի Եփեսիանսերի թղթի վրա {{bibleverse||Ephesians|2:8–10|NKJV}}:Ընդդիմանում է իր օրերի ուսմունքին,որի համաձայն հավատացյալների ճշմարիտ քայլերը կատարվում են Աստծո հետ կապի միջոցով:Լյութերը գրում էրէ, որ քրիստոնյաները նման ճշմարտացիությունը ստանում են արտաքին աշխարհից.արդարությունը գալիս է ոչ միայն Քրիստոսից, այլ իրականում Աստծո արդարությունից վերագրվում է քրիստոնյաներին (ավելի շատ ներշնչվում է նրանց) հավատի միջոցով:<ref>Dorman, Ted M., "[https://web.archive.org/web/20090403013639/http://www.quodlibet.net/articles/dorman-luther.shtml Justification as Healing: The Little-Known Luther"], ''Quodlibet Journal'': Volume 2 Number 3, Summer 2000. Retrieved 13 July 2007.</ref>
 
 
«Ահա թե ինչու միայն հավատն է մարդուն ազնիվ դարձնում, ի կատար ածում օրենքը»,-գրում էր նա:«Հավատն է [[Սուրբ Հոգի|Սուրբ Հոգուն]] Աստծո շնորհներին արժանացնում»: Լյութերի համար հավատը Աստծո կողմից տրված պարգևն է.«Հավատի միջոցով արդարացում գտնելը նույն է թե ես նորից եմ ծնվել»:Նրա մուտքը Դրախտ ոչ պակաս բացահայտում է «Աստվածային արդարությունը», բացահայտում որ ազնիվ մարդը ում մասին խոսվում է Աստվածաշնչում(ինչպես «Հռոմեացիներ»-ում1;17)հավատի միջոցով է ապրում:<ref>{{cite web|url=http://www.religion-online.org/showarticle.asp?title=155|title=Justification by Faith: The Lutheran-Catholic Convergence|archiveurl=https://web.archive.org/web/20100615015903/http://religion-online.org/showarticle.asp?title=155|archivedate=15 June 2010|deadurl=yes|df=dmy-all}}</ref> Նա բացատրում է իր «արդարության» գաղափարը [[Սմալկալդի հոդվածներ|Սմալկալդի հոդվածներում:]]▼
 
▲«Ահա թե ինչու միայն հավատն է մարդուն ազնիվ դարձնում, ի կատար ածում օրենքը»,-գրում էրէ նա:«Հավատն է [[Սուրբ Հոգի|Սուրբ Հոգուն]] Աստծո շնորհներին արժանացնում»: Լյութերի համար հավատը Աստծո կողմից տրված պարգևն է.«Հավատի միջոցով արդարացում գտնելը նույն է թե ես նորից եմ ծնվել»:Նրա մուտքը Դրախտ ոչ պակաս բացահայտում է «Աստվածային արդարությունը», բացահայտում որ ազնիվ մարդը ում մասին խոսվում է Աստվածաշնչում(ինչպես «Հռոմեացիներ»-ում1;17)հավատի միջոցով է ապրում:<ref>{{cite web|url=http://www.religion-online.org/showarticle.asp?title=155|title=Justification by Faith: The Lutheran-Catholic Convergence|archiveurl=https://web.archive.org/web/20100615015903/http://religion-online.org/showarticle.asp?title=155|archivedate=15 June 2010|deadurl=yes|df=dmy-all}}</ref> Նա բացատրում է իր «արդարության» գաղափարը [[Սմալկալդի հոդվածներ|Սմալկալդի հոդվածներում:]]
 
Առաջին և գլխավոր հոդվածը հետևյալն էր.«Հիսուս Քրիստոսը`մեր Աստվածը և Տերը, մահացել է մեր մեղքերի համար և վերստին հարություն առել մեր արդարության համար (Հռոմեացիներ 3;24;25):Նա Աստծո Գառն է, միայնակ պետք է կրի աշխարհի մեղքերը([[Հովհաննես|Հովհ]].1;29) և Աստված Նրա ուսերին է դրել մեր բոլորի մեղքերը([[Եսայի]] 53;6):Բոլորն էլ մեղք են գործել և հեշտորեն արդարացվել ոչ թե իրենց սեփական քայլերի կամ էլ արժանիքների , այլ Հիսուսի շնորհի միջոցով, փրկանքի միջոցով, որը Հիսուս Քրիստոսի և նրա արյան մեջ է(Հռոմեացիներ 3;23-25):Հավատալ է պետք այս ամենին:Սա չի կարող ընդունվել և ընկալվել որևէ քայլով, օրենքով կամ արժանիքով: Պարզ է, որ միայն այս հավատն է արդարացնում մեզ.......:Այս հատվածից և ոչ մի բան չի կարող չընդունվել ,չնայած երկինքը և երկիրը և մնացած ամեն բան կործանված են([[Մարկոս|Մարկոս 1]]3;31):
Տող 123 ⟶ 136՝
<blockquote>
"'Martin,' said he, 'there is no one of the heresies which have torn the bosom of the church, which has not derived its origin from the various interpretation of the Scripture. The Bible itself is the arsenal whence each innovator has drawn his deceptive arguments. It was with Biblical texts that [[Pelagius]] and [[Arius]] maintained their doctrines. Arius, for instance, found the negation of the eternity of the Word—an eternity which you admit, in this verse of the New Testament—''Joseph knew not his wife till she had brought forth her first-born son''; and he said, in the same way that you say, that this passage enchained him. When the fathers of the [[Council of Constance]] condemned this proposition of [[Jan Hus]]—''The church of Jesus Christ is only the community of the elect'', they condemned an error; for the church, like a good mother, embraces within her arms all who bear the name of Christian, all who are called to enjoy the celestial beatitude.'"<ref>{{cite web|url=http://law2.umkc.edu/faculty/projects/ftrials/luther/lutherbyluther.html#secondnarrative|title=Life of Luther (Luther by Martin Luther)|author=Martin Luther|publisher=}}</ref>
 
«Մարտին,-ասում է նա,-հերետիկոսներից և ոչ մեկը, որը հեռացել է եկեղեցու գրկից, հիմք չի ընդունել Աստվածաշնչյան զանազան մեկնաբանությունները:Աստվածածունչը ինքնին զինանոց է, որում յուրաքանչյուր նորար առաջ է քաշում կասկածելի փաստարկներ:Աստվածաշնչյան տեքստերում [[Պելագիուս]]<nowiki/>ը և [[Արիուս]]<nowiki/>ը արտահայտում են իրենց վարդապետությունները:Օրինակ Արիուսը ժխտում է Աստծո խոսքի հավերժությունը-հավերժությունը, որը դու ընդունում ես Նոր Կտակարանի հետևյալ հատվածում-Հովսեփը չէր ճանաչում իր կնոջը մինչև նա լույս աշխարհ է բերում իր որդուն, և ինչպես ասվում է այս հատվածվում շղթայում է նրան:Կոնստանտի խորհրդի հայրերը ընդդիմանում են [[Յան Հուս]]<nowiki/>ի հետևյալ առարկությանը-Հիսուս Քրիստոսի եկեղեցին միայն նորընտիր համայնք է:Եկեղեցին նման է բարի մոր իր գիրկնէ առնում բոլոր նրանց, ովքեր կրում են քրիստոնյա անունը, նրանք կոչված են վայելելու երկնավորի փառքը»:
</blockquote>
 
Տող 354 ⟶ 369՝
<blockquote><poem>1,Ոչ ոք չի կարող հասկանալ Վերգիլի Բուկոլիկսը մինչև հինգ տարի հովիվ չլինի:Ոչ ոք չի կարող հասկանալ Վերգիլի Ջորջիկսը մինչև հինգ տարի հողագործ չլինի
2,Ոչ ոք չի կարող հասկանալ Ցիցերոնի Նամակները մինչև քսան տարի չզբաղվի հայտնի երկրի գործերով:,
3, ԻմացիրԻմացի'ր, որ ոչ ոք չի կարող բավականաչափ ուսումնասիրել Սուրբ Գործերը, քանի դեռ չի ծառայել եկեղեցում հարյուր տարի մարգարեների զեկավարությամբ ինչպիսիք են Էլյահը և Էլիշան , Ջոն Բապտիստը, Քրիստոսը և նրա առաքյալաները: .
 
Մի' քննադատիր աստվածայինը, այլ աստվածավախ եղիր:
 
Մենք մուրացկաններ ենք և դա է ճշմարտությունը:<ref>Kellermann, James A. (translator) [http://www.iclnet.org/pub/resources/text/wittenberg/luther/beggars.txt "The Last Written Words of Luther: Holy Ponderings of the Reverend Father Doctor Martin Luther"]. 16 February 1546.</ref><ref>Original German and Latin of Luther's last written words is: "Wir sein pettler. Hoc est verum." {{ill|Heinrich Bornkamm|de}}, ''Luther's World of Thought'', tr. Martin H. Bertram (St. Louis: Concordia Publishing House, 1958), 291.</ref></poem></blockquote>
Տող 363 ⟶ 378՝
 
<gallery mode="packed" heights="180">
Պատկեր:Luthers Sterbehaus Eisleben.jpg|[[Մարտին Լյութեր մահվան տուն|Մարտին Լյութեր մահվան տունը]] , ենթադրվում է, որ սա Լյութերի մահվան վայրերից մեկն է եղել 1726 թվականից ի վեր:Այդուհանդերձ վայրը որտեղ մահացել է Մարտին Լյութերը (Մարկետ 56 ներկայումս Հոտել Գրաֆ Մանսֆիլդ) կործանվել է 1570 թվականին:.<ref>''Dorfpredigten: Biblische Einsichten aus Deutschlands 'wildem Süden'. Ausgewählte Predigten aus den Jahren 1998 bis 2007'' Teil II 2002–2007 by Thomas O.H. Kaiser, p. 354</ref>
Պատկեր:Luther death-hand mask.jpg|Լյութերի դեմքի և ձեռքերի հատվածները իր մահվան ժամանակ, Մարկետ եկեղեցի, Հալլե:<ref>[http://www.artdaily.com/index.asp?int_new=26979&int_sec=2 Martin Luther's Death Mask on View at Museum in Halle, Germany] artdaily.com</ref>
Պատկեր:Schlosskirche (Wittenberg).jpg| ''[[Castle Church in Wittenberg|Փակ եկեղեցին]] Վիտենբերգում, վայր որտեղ Լյութերը հրապարակել է իր 95 դրույթները, համարվում է նաև Լյութերի գերեզմանը:''
Պատկեր:Luthertombstoneunderaltar.jpg|Լյութերի գերեզմանը Վիտենբերգի [[Քեսթլ եկեղեցուեկեղեցի|Քեսթլ եկեղեց]]<nowiki/>ու ամբիոնի տակ:
Պատկեր:Luthergrab-WB.jpg|Գերեզմանաքարը լատիներեն փորագրությամբ:
</gallery>
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/wiki/Մասնակից:Dunichka/Ավազարկղ» էջից