«Ֆլեյտա»–ի խմբագրումների տարբերություն
Content deleted Content added
չ Ռոբոտ․ Տեքստի ավտոմատ փոխարինում (-Տեղեկաքարտ երաժշտական գործիք +Տեղեկաքարտ Երաժշտական գործիք) |
No edit summary |
||
Տող 1.
{{Տեղեկաքարտ Երաժշտական գործիք}}
'''Ֆլեյտա,''' փայտե փողային երաժշտական գործիք։ Ի տարբերություն լեզվակավոր փողային գործիքնորի ֆլեյտան [[Աերոֆոններ|աերոֆոն]] է։ Հնչողությունը ստեղծվում է ֆլեյտահարի առաջացրած ձայնային տատանումներից (վիբրացիա), երբ ձայնը օդի մղումով դուրս է գալիս անցքերից։ Համաձայն Հորնբոսթել-Զաքսի ({{lang-en|Hornbostel–Sachs}}) դասակարգման ֆլեյտան դասվում է եզրային աերոֆոնների շարքին<ref>{{Cite web|url=http://dictionary.onmusic.org/terms/1278-edge-blown_aerophone|title=edge-blown aerophone - OnMusic Dictionary|website=OnMusic Dictionary|accessdate=2015-09-14}}</ref>։
Ի հայտ գալով հին քարե դարում՝ ֆլեյտան համարվում է ամենահին երաժշտական գործիքը։ Մի շարք ֆլեյտաներ, որոնց հնությունը կազմում է մոտ 43,000-ից 35,000 տարի, հայտնաբերվել են ներկայիս Գերմանիայի հարավում գտնվող ''Swabian Jura'' շրջանում։ Սրանք ապացուցում են, որ մշակված երաժշտություն արդեն իսկ եղել է ԵՎրոպայում ժամանակակից մարդկության գոյության դեռ ամենավաղ ժամանակներից<ref name="NYTimes">{{Cite journal|last=Wilford|first=John N.|date=June 24, 2009|title=Flutes Offer Clues to Stone-Age Music|journal=Nature|volume=459|issue=7244|pages=248–52|bibcode=2009Natur.459..248C|doi=10.1038/nature07995|pmid=19444215|laysource=The New York Times|laysummary=https://www.nytimes.com/2009/06/25/science/25flute.html}}. Citation on p. 248.</ref><ref name="jhevol">{{Cite journal|last1=Higham|first1=Thomas|last2=Basell|first2=Laura|last3=Jacobi|first3=Roger|last4=Wood|first4=Rachel|last5=Ramsey|first5=Christopher Bronk|last6=Conard|first6=Nicholas J.|year=2012|title=Τesting models for the beginnings of the Aurignacian and the advent of figurative art and music: The radiocarbon chronology of Geißenklösterle|journal=Journal of Human Evolution|volume=62|issue=6|pages=664–76|doi=10.1016/j.jhevol.2012.03.003|pmid=22575323}}</ref>։
== Ստուգաբանություն և տերմինալոգիա ==
Անգլերեն ''flute'' բառն առաջին անգամ գործածվել է միջին անգլերենի ժամանակներում որպես ''floute''<ref name="Flute">{{cite web|url=http://www.thefreedictionary.com/flute|title=Flute|publisher=The Free Dictionary By Farlex|accessdate=2012-05-25}}</ref>, ''flowte'', ''flo(y)te'',<ref name="C Weiner 1989">Simpson, J. A. and Weiner, E. S. C. (eds.), "flute, ''n.1''", ''Oxford English Dictionary'', second edition. 20 vols. Oxford: Clarendon Press; New York: Oxford University Press, 1989. {{ISBN|0198611862}}.</ref>՝ հավանաբար հին ֆրանսերենից՝ ''flaute'' և հին պրովանսերենից՝ ''flaüt''<ref name="Flute" />, մեկ այլ ձև հին ֆրանսերենից՝ ''fleüte'', ''flaüte'', ''flahute'' փոխանցվելով միջին բարձր գերմաներենից՝ ''floite'' կամ գերմաներոն՝ ''fluit''։ Անգլերենում ''flout'' բայն ունի նույն լեզվական արմատը, իսկ ժամանակակից գերմաներենում ''fluiten'' բայը դեռ կրում է երկուիմաստ<ref name="Fenwick">{{cite web|url=http://www.fenwicksmith.com/miscellany_flautist.html|title=Is it flutist or flautist?|last=Smith|first=Fenwick|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140116191634/http://www.fenwicksmith.com/miscellany_flautist.html|archivedate=16 January 2014|accessdate=5 January 2015}}</ref>։ ''flute'' բառն առաջին անգամ գործածվել է 14-իդ դարում<ref>{{cite web|url=http://www.merriam-webster.com/dictionary/flute|title=Flute|publisher=Merriam-Webster|accessdate=2012-05-25}}</ref>՝ ըստ [[Օքսֆորդի անգլերեն բառարան|Օքսֆորդի անգլերեն բառարանի]]՝ Ջեֆրի Չոսերի ''The Hous of Fame'' -ում<ref name="C Weiner 1989" />։
Այժմ երաժիշտը, որ նվագում է ֆլեյտաների դասին պատկանող ցանկացաց գործիք կարող է կոչվել ֆլեյտահար ({{lang-en|flutist}} {{lang-en|flautist}})<ref>{{cite web|url=http://www.oxforddictionaries.com/us/definition/american_english/flutist|title=Flutist|work=Oxford English Dictionary (American English)|accessdate=5 January 2015}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.oxforddictionaries.com/us/definition/english/flautist|title=Flautist|work=Oxford English Dictionary (British & World English)|accessdate=5 January 2015}}</ref>, կամ պարզապես ֆլեյտա նվագող ({{lang-en|flute player}})։ ''Flutist'' բառն ունի առնվազն 1603 տարվա պատմություն։ 18-րդ դարում Իտալիայից (''flautista'', itself from ''flauto'') փոխառնվելուց հետո [[Նաթանիել Հոթորն|Նաթանիել Հոթորնը]] ''Flautist'' բառն օգտագործվել է 1860 թվականին ''The Marble Faun'' ռոմանսում։ Այլ անգլերեն տերմիններ, որոնք այժմ հնացել են, ''fluter''-ն է (15–19 դարեր <ref>{{cite web|url=http://www.oed.com/view/Entry/72222|title=Fluter (c.1400)|work=Oxford English Dictionary}}</ref><ref>{{cite web|url=http://machaut.uchicago.edu/?resource=Webster%27s&word=fluter|title=Fluter|work=Webster's Revised Unabridged Dictionary of the English Language|accessdate=5 January 2015}}</ref><ref>{{cite web|url=http://dictionary.reference.com/browse/fluter|title=Fluter|work=Random House Dictionary and Collins English Dictionary|accessdate=5 January 2015}}</ref>) և ''flutenist''-ը (17–18-րդ դարեր<ref name="Fenwick" /><ref>{{cite web|url=https://books.google.com/books?id=gTElurCu-WYC&pg=PA2291|title=Flutenist|work=The Century Dictionary and Cyclopedia|accessdate=5 January 2015}}</ref>)։
[[Պատկեր:Irish flute Flauta travessera irlandesa.jpg|մինի|Իռլանդական ֆլեյտա]]▼
== Պատմություն ==
[[Պատկեր:Gu_Hongzhong's_Night_Revels,_Detail_4.jpg|link=https://hy.wikipedia.org/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Gu_Hongzhong's_Night_Revels,_Detail_4.jpg|մինի|Չինացի կանայք ֆլեյտա նվագելիս, 12-րդ դար, Սուն դինաստիա, ''Night Revels of Han Xizai''-ի կրկնօրինակ, բնօրինակ նկարի հեղինակն է Գու Խունջուն (10-իդ դար)]]
Երբևէ հայտնաբերված ամենահին ֆլեյտան՝ [[Դիվյե Բաբեի ֆլեյտա|Դիվյե Բաբեի ֆլեյտան]], հավանաբար պատրաստված է քարանձավային արջի քոթոթի ազդրոսկրից, ունի երկու կամ երեք անցքեր։ Հայտնաբերվել է Սլովենիայի Դիվյե Բաբե հնագիտական օբյեկտում և ունի մոտ 43,000 տարվա պատմություն։ Այնուամենայնիվ այս փաստը դեռ մնում է վիճելի<ref>{{cite web|url=http://whyfiles.org/114music/4.html|title=Neanderthal jam|date=June 2000|work=The Why Files|publisher=University of Wisconsin, Board of Regents|accessdate=14 March 2006|author=Tenenbaum, David}}</ref><ref>[http://cogweb.ucla.edu/ep/FluteDebate.html Flute History], UCLA. Retrieved June 2007.</ref>։ 2008 թվականին պեղումների ժամանակ Գերմանիայի [[Ուլմ]] քաղաքին մոտ գտնվող ''Hohle Fels'' քարանձավում հայտնաբերվել է մոտ 35.000 տարվա ֆլեյտա<ref>Ghosh, Pallab. (2009-06-25) [http://news.bbc.co.uk/2/hi/science/nature/8117915.stm BBC: 'Oldest musical instrument' found]. BBC News. Retrieved on 2013-08-10.</ref>։ Ֆլեյտան ունի հինգ անցք, բերանային հատվածը V-աձև է և պատրաստված է անգղի թևերի ոսկորներց։ 2009 թվականի օգոստոսին հայտնաբերման գործընթացներին մասնակից հետազոտողները իրենց գտածոների մասին տպագրեցին [[Նեյչր]] գիտական շաբաթագրում<ref>{{Cite journal|author1=Nicholas J. Conard|author2=Maria Malina|author3=Susanne C. Münzel|date=August 2009|title=New Flutes Document the Earliest Musical Tradition in Southwestern Germany|journal=Nature|volume=460|issue=7256|pages=737–40|bibcode=2009Natur.460..737C|doi=10.1038/nature08169|issn=0028-0836|pmid=19553935}}</ref>։ Սա նաև պատմության մեջ երաժշտական գործիքի միակ հավաստի գտածոն էր <ref name="BBC">{{cite news|title='Oldest musical instrument' found|publisher=BBC news|date=2009-06-25|url=http://news.bbc.co.uk/1/hi/sci/tech/8117915.stm|accessdate=2009-06-26}}</ref>, մինչև պարզվեց, որ ''Geißenklösterle'' քարանձավում հայտնաբերված ֆլեյտաները ավելի հին են՝ 42,000-ից 43,000 տարի<ref name="jhevol2">{{Cite journal|last1=Higham|first1=Thomas|last2=Basell|first2=Laura|last3=Jacobi|first3=Roger|last4=Wood|first4=Rachel|last5=Ramsey|first5=Christopher Bronk|last6=Conard|first6=Nicholas J.|year=2012|title=Τesting models for the beginnings of the Aurignacian and the advent of figurative art and music: The radiocarbon chronology of Geißenklösterle|journal=Journal of Human Evolution|volume=62|issue=6|pages=664–76|doi=10.1016/j.jhevol.2012.03.003|pmid=22575323}}</ref>։
* [[պիկոլո]]▼
* [[տերցֆլեյտա]]▼
Ֆլեյտան հայտնաբերվել է ''Hohle Fels cavern''-ում՝ Հոլ Ֆելսի կողքին ({{lang-en|Venus of Hohle Fels}}) և ամենահին մարդու քանդակից մի փոքր հեռու<ref>{{cite web|url=http://cosmiclog.msnbc.msn.com/archive/2009/06/24/1976108.aspx|title=Music for cavemen|date=2009-06-24|publisher=[[MSNBC]]|archiveurl=https://web.archive.org/web/20090626032243/http://cosmiclog.msnbc.msn.com/archive/2009/06/24/1976108.aspx|archivedate=2009-06-26|accessdate=2009-06-26|deadurl=yes|df=}}</ref>։ Ազդարարելով հայտնագործությունը՝ գիտնականները առաջարկեցին, որ գտածոները ապացուցում են ԵՎրոպան ժամանակակից մարդկությամբ գաղութացվելու ժամանակ հիմնավորված երաժշտական գործիքների առկայությունը<ref>{{cite news|title=Flutes Offer Clues to Stone-Age Music|publisher=The New York Times|date=2009-06-24|url=https://www.nytimes.com/2009/06/25/science/25flute.html?_r=1&partner=rss&emc=rss|accessdate=2009-06-26}}</ref>։ Գիտնականները նաև նշում են, որ ֆլեյտայի հայտնաբերումը կարող է բացատրել [[Նեանդերթալյան մարդ|նեանդերթալյան մարդկանց]] և բանական մարդու միջև վարքային և ճանաչողական «անդունդը»<ref name="BBC" />։
* [[համերգային ֆլեյտա]]▼
* [[ալտֆլեյտա]]▼
''Geißenklösterle'' քարանձավում ([[Ուլմ]], հարավային Գերմանիա, ''Swabian Alb'') 2004 թվականին հայտնաբերվեց երեք անցքեր ունեցող ֆլեյտա (18.7սմ)՝ պատրաստված [[Մամոնտ|մամոնտի]] ժանիքից, որն ունի 30,000-ից 37,000 տարվա պատմություն<ref>{{Cite news| url=http://www.cbc.ca/arts/story/2004/12/30/flute-prehistoric041230.html| archiveurl=https://web.archive.org/web/20090528034505/http://www.cbc.ca/arts/story/2004/12/30/flute-prehistoric041230.html| archivedate=2009-05-28| title=Archeologists discover ice age dwellers' flute | work=CBC Arts | publisher=[[Canadian Broadcasting Corporation]] | date=2004-12-30 | accessdate=2009-04-21}}</ref>, և դրանից տասը տարի առաջ նույն քարանձավում կարապի ոսկորներից պատրաստված երկու ֆլեյտաներ պեղվեցին, որնոք ունեն մոտ 36,000 տարվա պատմություն և դասվում են ամենահին հայտնի երաժշտական գործիքների շարքին։
* [[բասֆլեյտա]]▼
[[File:CantigasDeSantaMariaPanPipes.jpg|thumb|Պանի ֆլեյտա նվգողները, ''Cantigas de Santa Maria'', 13-իդ դարի կեսեր, Իսպանիա։]]
* [[կոնտրալտո ֆլեյտա]]▼
[[File:Sri Mariamman Temple Singapore 2 amk.jpg|thumb|[[Կրիշնա|Կրիշնան]] ֆլեյտա նվագելիս]]
* [[կոնտրաբաս ֆլեյտա]]▼
* [[կրկնակի կոնտրաբաս ֆլեյտա]]▼
Նվագելու համար պիտանի ''Gudi'' երաժշտական գործիքը, որն ունի 9000 տարվա պատմություն, պեղվել է Կենտրոնական Չինաստանի Հենան նահանգում գտնվող Jiahu-ի դամբարաններից մեկում<ref>[http://news.bbc.co.uk/1/low/sci/tech/454594.stm The bone age flute]. BBC. September 23, 1999.</ref>, պատրաստված է ''red-crowned'' տեսակի կռունկի թևերի ոսկորներից<ref>{{Cite journal
* [[օկտոբաս ֆլեյտա]]▼
|author = Zhang, Juzhong
* [[հիպերբաս ֆլեյտա]]▼
|author2 = Xiao, Xinghua
|author3 = Lee, Yun Kuen
|date = December 2004
|title = The early development of music. Analysis of the Jiahu bone flutes
|journal = Antiquity
|volume = 78
|issue = 302
|pages = 769–778
|url = http://antiquity.ac.uk/ant/078/Ant0780769.htm
|doi = 10.1017/s0003598x00113432
|deadurl = yes
|archiveurl = https://web.archive.org/web/20130603141434/http://antiquity.ac.uk/ant/078/Ant0780769.htm
|archivedate = 2013-06-03
|df =
}}</ref>։ Գոյություն ունեցող ամենավաղ չինական հորիզոնական ֆլեյտան ''chi'' -ն([[wiktionary:篪|篪]]) է, որը հայտնաբերվել է Չինաստանի Հուբեյ նահանգի Սույ Չժոու թաղամասում գտնվող Մարկիզ Իյի դամբարանում։ Այն թվագրվում է Ք․ա․ 433, ուշ Չժոու դինաստիա<ref>{{cite book|title=Xun Xu and the politics of precision in third-century AD China|author=Goodman, Howard L. |publisher=[[Brill Publishers]]|year=2010|page=226|isbn=90-04-18337-X}}</ref>։ Իրենից ներկայացնում է լաքապատված բամբուկ՝ երկու ծայրերից փակված։ ''Chi'' ֆլեյտաների մասին հիշատակված է [[Շիցզին]]-ում՝ կազմված և հրատարակված [[Կոնֆուցիոս|Կոնֆուցիոսի]] կողմից։
Ֆլեյտայի մասին ամենավաղ գրավոր հիշատակումները մեզ են հասնում [[Շումերերեն|Շումերական]] [[Սեպագիր|սեպագրերից]]՝ մ․թ․ա․ 2600–2700 թվականներ<ref>{{cite web |url=http://Flutopedia.com/dev_flutes_euroasia.htm#Early_Sumerian_Flutes |title=The Development of Flutes in Europe and Asia |author=Goss, Clint |year=2012 |work=Flutopedia |accessdate=2012-01-08}}</ref>։ Ֆլեյտաների մասին կիշատակված է նաև [[Գիլգամեշ (էպոս)|Գիլգամեշի էպոսում]], որի զարգացումն ըդգրկում է մոտ 2100–600 հազարամյակները<ref name="Meso_Flutes">{{cite web |url=http://Flutopedia.com/mesopotamian_flutes.htm |title=Flutes of Gilgamesh and Ancient Mesopotamia|author=Goss, Clint |year=2012 |work=Flutopedia |accessdate=2012-01-08}}</ref>։
[[Աստվածաշունչ|Աստվածաշնչի]] [[Ծննդոց]] գրքի 4:21-ում Յուբալը հիշատակվում է որպես «''ugab'' և ''kinnor'' նվագողների հայր»։ Կա վարկած, որ նախկին եբրայերեն տերմինը վերաբերել է ինչ որ փողային գործիքի կամ ընդհանրապես փողային գերծիքնորին, ավելի ուշ՝ ինչ որ լարային գործիքի կամ ընֆհանրապես լարային գործիքներին։ Որպես այդպիսին հուդայաքրիստոնեկան ավանդույթներում յուբալը համարվում է ֆլեյտայի ստեղծողը<ref name="braun2004">Judith Cohen, "Review of 'Music in Ancient Israel/Palestine: Archaeological, Written, and Comparative Sources', by Joachim Braun". Min-Ad: Israel Studies in Musicology Online. Vol. 3. (2004). http://www.biu.ac.il/hu/mu/min-ad04/BraunRev-2.pdf</ref>։ Աստվածաշնչի այլ մասերում ֆլեյտան նշված է որպես ''chalil'', հատկապես [[Թագավորություններ Ա և Բ]] 10:5-ում, ''Books of Kings'' 1:40-ում, ''Book of Isaiah'' 5:12-ում և 30:29-ում և ''Book of Jeremiah'' 48:36-ում<ref>Strong's Hebrew Concordance, "chalil". http://biblesuite.com/hebrew/2485.htm</ref>։ Սուրբ Երկրում անցկացված հնագիտական փնտրտուքների ժամանակ հայտնաբերվել են ֆլեյտաներ բրոնզի (մ․թ․ա․4000-1200) և երկաթի (մ․թ․ա․ 4000-1200 ) դարերից<ref name="braun2004"/>։
Հնում որոշ ֆլեյտաներ պատրաստված էին ոլոքներից։ Ֆլեյտան կարևոր դեր է խաղում նաև հնդկական մշակույթում և դիցաբանությունում<ref>{{Cite book|title=Students' Britannica India |last=Hoiberg|first=Dale|last2=Ramchandani |first2=Indu| year=2000 |publisher= Popular Prakashan |location=[[Mumbai]] |isbn=0-85229-760-2 |page=125 |url=https://books.google.com/?id=AE_LIg9G5CgC}}</ref>։
== Ակուստիկա ==
Ֆլեյտայի ձայնը ստեղծվում է, երբ գործիքի անցքերից անցնող օդը անցքերում տատանումներ (վիբրացիա) է առաջացնում<ref>[http://www.phys.unsw.edu.au/jw/fluteacoustics.html#airjet Flute acoustics], UNSW. Retrieved June 2007.</ref><ref>{{cite web|url=http://www.phys.unsw.edu.au/music/flute/|title=Introduction to flute acoustics|work=UNSW Music Acoustics|accessdate=18 January 2006|author=Wolfe, Joe}}</ref>։ Օդի հոսանքից առաջանում է [[Բեռնուլիի հավասարում|Բեռնուլիի]] կամ սիֆոնի երևույթ։ Այսպիսով ֆլեյտայի գլանաձև ռեզոնատորում օդը առաջ է մղվում։ Ֆլեյտահարը ձայնի տոնը փոխում է գործիքի անցքերը բացելով և փակելով՝ այդպիսով փոխելով ռեզոնատորի և ռեզոնանսի տևողությունը։ Օդի ճնշումը փոփոխելով՝ երաժիշտը կարող է նաև փոխել տոնը՝ առանց անցքերը բացել-փակելու՝ օդին ստիպելով տատանվել հարմոնիկ, այլ ոչ հիմնական հաճախականությամբ<ref>{{cite web|url=http://hyperphysics.phy-astr.gsu.edu/hbase/music/flute.html#c4|title=The Flute|website=HyperPhysics|access-date=March 20, 2016}}</ref>։
Գլխիկի հատվածի կառուցվածքը հատկապես կարևոր է ակուստիկայի և տոնայնության համար<ref>{{Cite journal|last=Spell|first=Eldred|year=1983|title=Anatomy of a Headjoint|url=http://eldredspellflutes.com/Articles.htm|deadurl=yes|journal=The Flute Worker|issn=0737-8459|archiveurl=https://web.archive.org/web/20071116141712/http://eldredspellflutes.com/Articles.htm|archivedate=2007-11-16|df=}}</ref>, սակայն արտադրողների շրջանում կոնկրետ ձևի վերաբերյալ հստակ կոնսենսուս չկա: Բերանային հատվածի անցքի ակուստիկ փակումը ամենակարևոր չափանիշն է <ref>{{cite web|url=http://www.phys.unsw.edu.au/~jw/fluteacoustics.html#acousticimpedance|title=Acoustic impedance of the flute|last=Wolfe|first=Joe|work=Flute acoustics: an introduction}}</ref>։ Վերջինիս վրա ազդում են փողի երկարությունը (բերանային հատվածի և գլխիկի միջը անցքը), տրամագիծը, շառավիղը կամ փողի ծայրերի կորագիծը և գործիքի կոկորդային հատվածի ցանկացած արգելափակում, ինչպես Ճապոնական ''Nohkan'' ֆլեյտայի դեպքում։
Փորձը, որում փորձառու ֆլեյտահարների աչքերը կապված էին, ցույց է տվել, որ ոչ մի էական տարբերություն չի գտնվել տարբեր մետաղներից պատրաստված ֆլեյտաների միջև<ref>{{Cite journal|author=Widholm, G.|author2=Linortner, R.|author3=Kausel, W.|author4=Bertsch, M.|year=2001|title=Silver, gold, platinum—and the sound of the flute|url=http://iwk.mdw.ac.at/Forschung/english/linortner/linortner_e.htm|journal=Proc. International Symposium on Musical Acoustics|pages=277–280|archiveurl=https://web.archive.org/web/20080313014949/http://iwk.mdw.ac.at/Forschung/english/linortner/linortner_e.htm|archivedate=2008-03-13}}</ref>։ Կույր լսումների երկու փուլերի ժամանակ առաջին իսկ լսումով ոչ մի ֆլեյտայի տեսակ ճիշտ չի կռահվել, իսկ երկրորդի ժամանակ միայն արծաթե ֆլեյտան ճանաչվեց։ Փորձը ցույց տվեց, որ արտաքին շերտի նյութը ոչ մի էական ազդեցություն չի թողնում հնձերանգի և դինամիկայի վրա։[[Պատկեր:Neolithic bone flute.jpg|մինի|Ոսկրից պատրաստված նախնադարյան ֆլեյտա]]
▲<br />[[Պատկեր:Irish flute Flauta travessera irlandesa.jpg|մինի|Իռլանդական ֆլեյտա]]
== Կատեգորիաներ ==
[[Պատկեր:Zampoña.jpg|link=https://hy.wikipedia.org/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Zampo%C3%B1a.jpg|աջից|մինի|''zampoña'' նվագելիս, Pre-Inca գործիք, Պանի ֆլեյտայի տեսակ։]]
Ֆլեյտան հիմնականում բաց փող է, որը հնչում է երաժիշտի կողմից գործիքի ներսում օդի տատանումների առաջացման միջոցով։ Կենտրոնացված ուսումնասիրություններից և փորձերից հետո նվագողները սկսեցին կառավարել օդի ուղղությունը՝ ստեղծելով օդի հոսանք, որում օդը ուղղված է ցած դեպի գործիքի գլխավոր հատվածի ձայնային անցք։ Կան ֆլեյտայի ընդարջակ տեսակներ։ Տեսակներից մեծամասնության դեպքում երաժիշտը օդը մղում է ուղիղ բերանային հատվածի եզրով՝ ներքևի շրթունքով 1/4 մասով փակելով բերանային հատվածը։ Այնուամենայնիվ որոշ ֆլեյտաներ, ինչպիսիք են վիսթլը'','' ''gemshorn-ը'', [[Ֆլաժոլետ|ֆլաժոլետը]], ''recorder-ը'', [[Թին վիսլ|թին վիսլ,]] ''tonette-ն,'' [[Ֆույարա|ֆույարան]] և օկարինան ունեն խողովակ, որ օդը ուղղում է դեպի եզր։ Բերանիկը գործիքին տաիս է պարզ տեմբր, որը տարբերվում էբերանիկից զուրկ ֆլեյտաներից և գործիքը դարձնում է ավելի դյուրին նվագելու համար, բայց միևնույն ժամանակ կորցնում է երաժիշտի հավասարակշռությունը։
Այլ տարատեսակներ են հորիզոնական ֆլեյտաները, ինչպիսիք են [[Համերգային ֆլեյտա|համերգային ֆլեյտան]], [[Պիկոլո|պիկոլոն,]] [[Թութակ (երաժշտական գործիք)|թութակը]], դիզին և ''bansuri-ն,'' և երկայնական ֆլեյտաներ, ինչպիսիք են նեյը, [[Սյաո (երաժշտական գործիք)|սյաոն]], [[Բլուլ|բլուլը]], ''danso-ն,'' ''shakuhachi-ն,'' ''Anasazi flute-ը'' և կենան։ Հորիզոնական ֆլեյտա նվագողները խողովակի ծայրիչ փչելու փոխարեն օգտագործում են խողովակի կողքի հատվածը։ Երկայնակի ֆլեյտաները չպետք է շփոթել բերանիկով ֆլեյտաների հետ, որոնք նույնպես նվագում են հորիզոնական դիրքով, բայց ներքին խողովակ, որն օդն ուղղում է ձայնեյին անցքի եզրի միջով։
Ֆլեյտաները կարող են բաց լինել ինչպես մեկ, այնպես էլ երկու կողմերից։ Օկարինան, ''xun-ը'', պանի ֆլեյտաները, ոստիկանական սուլիչը, նավատորմի սուլիչը ունեն փակ ծայր։ Բաց ծայր ունեցող ֆլեյտաները, ինչպիսիք են համերգային ֆլեյտան և ''recorder''-ը ավելի հարմոնիկ են, ավելի դյուրին են նվագելու համար և ունեն վառ տեմբր:
Ֆլեյտաները կարող են ունենալ ցանկացած քանակի խողովակներ, սակայն ամենտարածվածը մեկն է։ Շատ ռեզոնանտներ ունեցող ֆլեյտաները կարելի է նվագել օգտագործելով մեկ ռեզոնատորը միևնույն ժամանակ (օր՝ պանի ֆլեյտա) կամ մեկից ավելի (օր՝double flutes)։
Ֆլեյտա նվագելիս գոյություն ունի մի քանի տարբեր օդի մղման ճանապարհներ։ Սովորական ֆլեյտաները նվագում են բերանով, իսկ որոշ մշակույթներում էլ ընդունված է օգտագործել քթի ֆլեյտան։ Երգեհոնը, որն իր ակուստիկայով նման է ''duct flute''-ին, նվագում են փուքսի կամ օդային պոմպի օգնությամբ։
Հիմնականում օգտագործվում են սովորական ֆլեյտան և [[պիկոլո]]ն։ Որոշ կոմպոզիտորներ օգտագործում են նաև [[ալտֆլեյտա]]ն։ Մյուս տարատեսակները ավելի քիչ օգտագործում ունեն։ [[Տերցֆլեյտա]]ն օգտագործվում է [[ջազ]]ում։
Տող 27 ⟶ 77՝
Ֆլեյտան լայն օգտագործում ունի կամերային երաժշտության մեջ։ Այն հաճախ օգտագործվում է որպես մենակատար գործիք։ Ֆլեյտայի համար գրվել են բազմաթիվ կոնցերտներ։ Այն համարվում է աշխարհում ամենաշատ նվագվող գործիքներից մեկը։
Բացի դասական երաժշտության մեջ օգտագործվող ֆլեյտայից և իր մի քանի տարատեսակներից, գոյություն ունեն ֆլեյտայի բազմաթիվ այլ տեսակներ, որոնք հիմնականում տարածված են հատուկ երկրներում։ Դրանցից են՝
* [[Ֆլաժոլետ]] ([[Անգլիա]], [[Ֆրանսիա]], [[Կատալոնիա]] և այլ երկրներ)
* [[Ֆլաբիոլ]] ([[Կատալոնիա]])
| |||