«Մասնակից:Սամուէլ/Ավազարկղ29»–ի խմբագրումների տարբերություն

Content deleted Content added
No edit summary
No edit summary
Տող 106.
 
==== Իտալական հարձակումը ====
[[1935]] թվականի հոկտեմբերի երեքիերեքին՝ վաղ առավոտյան, իտալական բանակը առանց որևէ պատերազմի հայտարարության մուտք գործեց Եթովպիա։ Զորքերը Գնդապետ Էմիլիո լե Բոնոյի հրամանատարության տակ հավաքվեցին [[Էրիթրեա|Էրիթրեայի]] տարածքում, ապա շարժվեցին դեպի Մարեբ գետը և սկսեցին դեպի ակսումԱքսում արշավը։ Նույն ժամանակ հարավում Եթովպիայիհարձակում վրագործեց հարավում Ռոդոլֆո դե Գրացիանիյի բանակը հարձակում գործեցբանակը՝ [[Սոմալիա|Սոմալիայի]] տարածքից անցնելով դեպի Հորրահեյ։Հորահե։ 10։00-ին կայսրը տվեց համատարաց մոբիլիզացիայի մասին հրաման։ Նա իրեն նշանակեց որպես երկրի գերագույն հրամանատար և նշանակեց կանոներ, որոնցով պիտի գործեր եթովպիական բանակը։ Նա իր զորավարներին անձնապես հրաման տվեց, թե ինչպես վարվել թշնամու ինքնաթիռի հարձակման դեպքում, որտեղ տեղակայել ռազմական վրանները, և ինչպես հաղթելկործանել թշնամու ինքնաթիռներին։ինքնաթիռները։
 
Հարձակումից հետո սկսեցին տարածվել ասեկոսեներ, թե Իտալիան ցանկանում է վերադարձնել Իյասու հինգերորդին։ Որոշ ժամանակ անց տեղ հասան նորություններ, որ Իյասուն մահացել է։ Գոյություն ունեն մի քանի վարկածներ նրա մահվան մասին, սակայն ոչ մեկը չունի հաստատում։ Միևնույն ժամանակ Հայլեն վատ զինված և անպատրաստ զորքով դիմեց դեպի հյուսիսային ռազմաճակատ։ Պատերազմի ընթացքում իտալիացիները օգտագործում էին հրանետներ, պայթող փամփուշտներ և քիմիական զենքերզենք, դրանց օգտագործելով նաև խաղաղ բնակչության և կայսրի անձնական բանակի դեմ։ Հայլե Սելասիեն դրա վերաբերյալ գրում է․ <blockquote>Մենք հարձակվում էինք թշնամու գնդացիրի, նրա հրետանու վրա, մերկ ձեռքերով մենք վերցնում էինք թշնամու տանկերը, դիմանում էինք օդային հարձակումներին, սակայն ի դեմ քիմիական զենքի, որը ազդում էր մեր երեսի և ձեռքերի վրա, մենք ոչինչ չեինք կարողանում անել։</blockquote>Նոյեմբերի 28-ին կայսրը լքեց Ադիս Աբեբան և տեղափոխվեց Դեսա, որտեղից էլ սկսեց կառավարել ռազմական գործողությունները։ 1936թ Մարտի 21-ին Հայլեն հասավ Քվորամ,որտեղ նա հրամանատարություն ստանձնեց 40 հազարանոց արտակարգ բանակով։ Կայսրը որոշեց վերջնական հարձակում կատարել Իտալացիների դեմ և շպռտել նրանց աֆրիկայից։ Հետաքրքիր է այն հանգամանքը, որ Կայսրն անձամբ գրել է․ <blockquote>Ձեր հետ նիզակ և վահան մի՜ վերցրեք, ժամանակակից մարտում նրանք խանգարում են մեզ։</blockquote>Մայ-Չիո գավառում՝ Տըգրա գավառի հարավում, տեղի ունեցավ որոշիչ ճակատամարտը։ Կայսրի զորքը մարտի 31-ին հարձակում գործեց պաշտպանված զորքի վրա։ Կառավարելով ռազմական գործողությունները, Հայլեն չհասավ որևէ հաջողության։ Պյետրո Բադալոյի զորքերը անցան հակահարձակման, և եթովպիացիները ստիպված եղան ընկրկել, ինչը վեր ածվեց լայնամասշտաբ փախուստի։
 
С вторжением стали распространяться слухи, что Италия намерена восстановить «законного императора Иясу V». Спустя какое-то время стало известно, что Лидж Иясу скончался. Существует несколько версий о таинственной смерти Иясу V, но ни одна из них не имеет полного подтверждения. Тем временем Хайле Селассие, возглавив неподготовленную, плохо вооружённую армию, отправился сражаться на Северный фронт. В ходе войны итальянские войска применяли огнемётные средства, разрывные пули и химическое оружие, сбрасывая на мирное население и в места сосредоточения войск негуса бомбы с ипритом. Хайле Селассие впоследствии писал:
 
Լսելով կայսեր պարտության մասին, եթովպիական դավաճան բանակի մի մասը բարձրացրեց խռովություն, և միանալով Իտալացիների հետ վերջացրեց Եթովպիական բանակի ջախջախումը։ Իտալացիների ձեռքն ընկավ կայսեր անձնական մեքենան ու ռադիոկայանը։ Մի քանի օր անց կայր Հայլե Սելասիեն անդրադարձավ համաշխարհային տիրություններին․<blockquote>Մի՞թե աշխարի ժողովուրդները չեն հասկանում, որ պայքարելով մինչ վերջ, ես ոչ միայն կատարում եմ իմ սուրբ պարտականությունն իմ ազգի առջև, այլև պաշտպանում եմ համաշխարհային անվտանգության վերջին հենարանը։ Մի՞թե նրանք այնքան կույր են, որ չեն տեսնում, թե ինչպես եմ ես պատասխանատվություն կրում ամբողջ մարդկության առջև․․․ Եթե նրանք չհասնեն մեզ օգնության, ապա ես առանց ոչ մի համաղում կարող եմ պնդել, որ արևմուտքը մահանալու է․․․</blockquote>Մայիսի 2-ի վաղ առավոտյան կայսրն իր ընտանիքի և պետական գործիչների հետ միասին նստեց գնացք մինչև [[Ջիբութի]]։ Գահապահի և գլխավոր հրամանատարի դերում նա թողեց իր զարմիկ Ռաս Իմրույին։ Երեք օր անց Իտալացիները գրավեցին Եթովպիական մայրաքաղաքը։ Նույն օրը [[Բենիտո Մուսոլինի|Մուսոլինին]] հայտարարեց, որ այսուհետև Եթովպիան հանդես է գալիս որպես Իտալիայի գաղութ։ Միևնույն ժամանակ երկրորդ գնացքը կայսրի ազգականների և պետ․ գործիչների հետ հասավ Ջիբութի։ Շուտով Նեգուսի հետևից եկավ անգլիական նավը, որի վրա Հայլե Սելասիեն հասավ [[Պաղեստին]]։
28 ноября император покинул свою резиденцию в Аддис-Абебе и перебрался в штаб-квартиру в Десе, откуда руководил ведением боевых действий. 21 марта 1936 года Хайле Селассие прибыл в Кворам, где он принял на себя командование Резервной армией численностью 40 тыс. человек, расположенной в районе озера Ашанги, часть которой составляла 25-тысячная гвардия. Негус решил повести армию в решающее наступление и изгнать итальянцев. Интересно, что в своём послании к армии Хайле Селассие напутствовал солдат: «''Не берите с собой щиты и копья, в современном бою они помеха''». В районе Май-Чио в южной части провинции Тыграй произошло решающее сражение. Войска императора 31 марта атаковали фронт итальянского туземного корпуса у озера. Руководя военными действиями, Хайле Селассие не удалось добиться никакого успеха. После того, как итальянская армия под командованием маршала Пьетро Бадольо перешла в наступление, Хайле Селассие отдал приказ об отходе с позиций у Ашанги, обернувшийся бегством эфиопской армии.
 
Կայսրի փախուստի պատմությունն ունի տարբեր եզրակացություններ։ Կոմունիստական «Հաղթանակի օր» թերթը [[1977]] թվականին նրա փախուստը նկարագրում է որպես «կայսրի որոշումը լքել ռազմի դաշտը իր հարմարավետության և անվտանգության համար»։ Սակայն մյուս կողմից կայր Հայլե Սելասիե առաջինի մահը կամ ազատազրկությունը Իտալացիների կողմից, ով համարվում էր պետականության և անկախության նշանը և խորհրդանիշը, կարող էին ավելի վատ հետք թողել Եթովպիական ազատագրման շարժման վրա։ Պատահամար չէ, որ Իտալացիները տարածում էին կայսրի մահվան մասին սուտ լուրեր։
Узнав о поражении императора, части эфиопской армии из племени азебу-галла подняли восстание и, соединившись с итальянцами, завершили разгром эфиопской армии у Ашанги. В руки итальянцев попали личный автомобиль Хайле Селассие и его радиостанция. Через несколько дней Хайле Селассие обратился к мировому сообществу с призывом о помощи:
 
{| class="wikitable"
=== Արտաքսված կայսրը ===
|
Եթովպիայի գրավումից հետո կայսրը ստեղծեց ժամանակավոր կառավարություն, որը ստանձնեց պարտիզանական զորքի կառավարումը։ Լինելով արքասման մեջ, կայսրը հանդես եկավ Ժենեվայում իր հանրահայտ խոսքերով․<blockquote>Ես, Հայլե Սելասիե Առաջինն, Եթովպիայի կայսրը, այժմ կանգնած եմ այստեղ, պահանջելով արադարություն իմ մարդկանց համար և օգնություն, որը նրանց խոսք տրվեց 8 ամիս առաջ, երբ 50 պետություններ միաձայն հաստատեցին, որ եթովպիական ազգի դեմ կատարված վճռագործությունը պետք է դատապարտվի։ Չի եղել դեռ մի դեպք, երբ պետության գլուխ կանգնած մարդն անձամբ այստեղ կանգնի, սակայն չի եղել նաև այնպիսի դեպք, երբ մի ամբողջ ազգ ենթարկվի այսքան մեծ չարագործության հարձակվողի կողմից, նրան սատարողների կատարյալ անգործության դեպքում։ Չի եղել նաև այնպիսի դեպք, որ մեկը իր առջև դնի մի այլ ազգի վերացման նպատակը բացարձակ վայրագությունների մեթոդով, անտեսելով սուրբ պարտականությունները, որոնք ստացել են երկրի բոլոր պետությունները, և որոնք չեն օգտագործի խաղաղ ժողովրդի դեմ քիմիական նյութեր, որոնց շնչելը բերում է մահվան։ Ես ձեզ կոչ եմ անում սատարել հին եթովպիական ազգի անկախության համար պայքարը։ Այդ սուրբ նպատակի պատճառով, այստեղ է գտնվում եթովպիական կայսրության ամբողջ ներկայացչությունը։ Ես աղոթում եմ գթասիրտ աստծով որպեսզի նա թույլ չտա այլ ազգի հետ այսպիտի վայրագություններ, ինչպիսիք կատարվել են Եթովպիացինների դեմ, և որոնք ինձ ստիպել են այսօր գալ այստեղ։ Աստծո կայսրությունից դուրս գոյություն չունի մի պետություն, որը կարող է լինել ավելի բարձր, քան մյուսը։ Մի՞թե այս վայրագների դեմ պետությունները միայն կլռեն։ Այսօր մենք ենք զոհը, վաղը՝ դուք։ Աստված և պատմությունը կհիշեն ձեր որոշումը։</blockquote>[[1940]] թվականի հուլիսի 12-ին մեծ բրիտանիան պաշտոնապես ճանաչեց Եթովպիական կայսրությունը որպես իր դաշնակից։
|Неужели народы всего мира не понимают, что борясь до горестного конца, я не только выполняю свой священный долг перед своим народом, но и стою на страже последней цитадели коллективной безопасности? Неужели они настолько слепы, что не видят, что я несу ответственность перед всем человечеством?.. Если они не придут, то я скажу пророчески и без чувства горечи: Запад погибнет…
<br />
|
|}
Утром 2 мая Хайле Селассие I вместе с семьёй, вельможами и чиновниками сел на поезд до Джибути. В качестве принца-регента и верховного главнокомандующего он оставил своего двоюродного брата Рас Имру. Спустя три дня итальянцы заняли эфиопскую столицу. В тот же день Муссолини торжественно объявил, что отныне Эфиопия является колонией Итальянской империи. Тем временем два поезда с родственниками и придворными императора достигли Джибути. Вскоре за негусом прибыл английский корабль, на котором Хайле Селассие отплыл в Палестину. История с бегством императора вызывает противоречивые мнения. В правительственном издании «День победы» за 1977 год прямо указывается на потрясение народа, вызванное «решением Хайле Селассие покинуть поле боя ради относительной безопасности и комфорта зарубежного изгнания». Однако, с другой стороны, гибель или пленение итальянцами Хайле Селассие I, оставшегося в сознании народа символом государственности и независимости, могли ещё более отрицательно воздействовать на эфиопское сопротивление. Не случайно итальянцы неоднократно распространяли в Эфиопии ложные слухи о смерти императора в изгнании.<br />