|
«Ահա թե ինչու միայն հավատն է մարդուն ազնիվ դարձնում, ի կատար ածում օրենքը»,-գրում էր նա:«Հավատն է Սուրբ Հոգուն Աստծո շնորհներին արժանացնում»: Լյութերի համար հավատը Աստծո կողմից տրված պարգևն է.«Հավատի միջոցով արդարացում գտնելը նույն է թե ես նորից եմ ծնվել»:Նրա մուտքը Դրախտ ոչ պակաս բացահայտում էր «Աստծո արդարության», բացահայտում որ ազնիվ մարդը ում մասին խոսվում է Աստվածաշնչում(ինչպես «Հռոմեացիներ»-ում1;17)հավատի միջոցով է ապրում:<ref>{{cite web|url=http://www.religion-online.org/showarticle.asp?title=155|title=Justification by Faith: The Lutheran-Catholic Convergence|archiveurl=https://web.archive.org/web/20100615015903/http://religion-online.org/showarticle.asp?title=155|archivedate=15 June 2010|deadurl=yes|df=dmy-all}}</ref> Նա բացատրում է իր «արդարության» գաղափարը Սմալկալդի հոդվածներում:
Առաջին և գլխավոր հոդվածը հետևյալն էր.«Հիսուս Քրիստոսը`մեր Աստվածը և Տերը, մահացել է մեր մեղքերի համար և վերստին հարություն առել մեր արդարության համար (Հռոմեացիներ 3;24;25):Նա Աստծո Գառն է, միայնակ պետք է կրի աշխարհի մեղքերը(Հովհ.1;29) և Աստված Նրա ուսերին է դրել մեր բոլորի մեղքերը(Եսայի 53;6):Բոլորն էլ մեղք են գործել և հեշտորեն արդարացվել ոչ թե իրենց սեփական քայլերի կամ էլ արժանիքների , այլ Հիսուսի շնորհի միջոցով, փրկանքի միջոցով, որը Հիսուս Քրիստոսի և նրա արյան մեջ է(Հռոմեացիներ 3;23-25):Հվատալ է պետք այս ամենին:Սա չի կարող ընդունվել և ընկալվել որևէ քայլով, օրենքով կամ արժանիքով: Պարզ է, որ միայն այս հավատն է արդարացնում մեզ.......:Այս հատվածից և ոչ մի բան չի կարող չընդունվել ,չնայած երկինքը և երկիրը և մնացած ամեն բան կործանված են(Մարկոս 13;31):
The first and chief article is this: Jesus Christ, our God and Lord, died for our sins and was raised again for our justification (Romans 3:24–25). He alone is the Lamb of God who takes away the sins of the world ([[Gospel of John|John]] 1:29), and God has laid on Him the iniquity of us all ([[Book of Isaiah|Isaiah]] 53:6). All have sinned and are justified freely, without their own works and merits, by His grace, through the redemption that is in Christ Jesus, in His blood (Romans 3:23–25). This is necessary to believe. This cannot be otherwise acquired or grasped by any work, law or merit. Therefore, it is clear and certain that this faith alone justifies us ... Nothing of this article can be yielded or surrendered, even though heaven and earth and everything else falls ([[Gospel of Mark|Mark]] 13:31).<ref>Luther, Martin. "The Smalcald Articles," in ''Concordia: The Lutheran Confessions''. Saint Louis: Concordia Publishing House, 2005, 289, Part two, Article 1.</ref>
Մայնցի և Մադգեբուրգի արքեպիսկոպոս Ալբրեխտը չի արձագանքում Լյութերի նամակին, որը պարունակում էր ''95 դրույթները:'' Նա ստուգում է դրույթների հերետիկոսական լինելը և 1517 էվականի դեկտեմբերին ուղարկում է դրանք Հռոմ:<ref>Michael A. Mullett, ''Martin Luther'', London: Routledge, 2004, {{ISBN|978-0-415-26168-5}}, 78; Oberman, Heiko, ''Luther: Man Between God and the Devil'', New Haven: Yale University Press, 2006, {{ISBN|0-300-10313-1}}, 192–93.</ref> Նա ինդուլգենցիաներից ստացված շահույթի կարիքն ուներ վճարելու Պապին , որպեսղի թույլտվություն ստանար ավելի քան մեկ եպիսկոպոսության պաշտոնավարումը իրականացնելու համար:Ինչպես Լյութերն է ավելի ուշ նշում. «Պապը նույնպես ընդգրկված էր այդ ամենի մեջ, քանի որ շահույթի մի մասը ծախսվելու էր Հռոմի Սուրբ Պետրոս եկեղեցու կառուցման համար»:<ref>Mullett, 68–69; Oberman, 189.</ref>
Պապ Լևոն ×-ը նախկինում գործ էր ունեցել բարեփոխոխիչների և հերետիկոսների հետ<ref>Richard Marius, ''Luther'', London: Quartet, 1975, {{ISBN|0-7043-3192-6}}, 85.</ref> և նա արձագանքում է մեղմորեն «մեծ հոգատարությամբ ընդունված կարգի համաձայն»: <ref>Papal Bull ''[[Exsurge Domine]]'', 15 June 1520.</ref> Հաջորդ երեք տարիների ընթացքում նա մեծ թվով պապական աստվածաբաններ և պատվիրակներ է ուղարկում Լյութերի դեմ , որը նպատակ էր հետապնդում խոչընդոտելու բարեփոխչի հակապապական աստվածաբանությունը:Նախ և առաջ Դոմինիկյան աստվածաբան Սիլվեստեր Մացոլինին հերետիկոսական գործ է հարուցում Լյութերի դեմ, ում Լևոնը այնուհետ հրավիրում է Հռոմ:Ֆրեդերիկ Իմաստունը համոզում էՊապին քննել Լյութերին Օգսբուրգում, որտեղ կայսերական ժողով է անցկացվել:<ref>Mullett, 81–82.</ref>
Pope Leo X was used to reformers and heretics,<ref>Richard Marius, ''Luther'', London: Quartet, 1975, {{ISBN|0-7043-3192-6}}, 85.</ref> and he responded slowly, "with great care as is proper."<ref>Papal Bull ''[[Exsurge Domine]]'', 15 June 1520.</ref> Over the next three years he deployed a series of papal theologians and envoys against Luther, which served only to harden the reformer's anti-papal theology. First, the Dominican theologian [[Sylvester Mazzolini]] drafted a heresy case against Luther, whom Leo then summoned to Rome. The [[Frederick III, Elector of Saxony|Elector Frederick]] persuaded the pope to have Luther examined at Augsburg, where the [[Imperial Diet (Holy Roman Empire)|Imperial Diet]] was held.<ref>Mullett, 81–82.</ref>
There,Այնտեղ overավելի aքան three-dayեռօրյա periodժամկետում1518 inթվականի Octoberհոկտեմբերին 1518,Լյութերը Lutherինքնուրույն defendedպաշտպանվում himselfէ underՊապի questioningնվիրակ byկարդինալ [[papalԿաժետանի legate]]հարցադրումներից:Պապի [[Thomasկողմից Cajetan|Cardinalինդուլգենցիաներ Cajetan]].թողարկելու Theիրավունքը Pope'sդարձավ rightերկու toմարդկաց issueվեճի indulgencesկիզակետը: was at the centre of the dispute between the two men.<ref name=Reformation500>{{cite web|url=http://reformation500.csl.edu/timeline/luther-meets-with-cajetan-at-augsburg/|title=Luther meets with Cajetan at Augsburg|publisher=Reformation 500 – Concordia Seminary, St. Louis|accessdate=28 March 2016|date=2012-01-11}}</ref><ref name=Ex-Classics>{{cite web|url= http://www.exclassics.com/foxe/foxe147.htm |title=The Acts and Monuments of the Church – Martin Luther |publisher=exclassics.com|accessdate=28 March 2016}}</ref> TheԼսումները hearingsվերաճեցին degeneratedգոռգոռոցի:Դրույթների intoգրությունից a shouting match. More than writing his thesesզատ, Luther'sԼյութերի confrontationբախումը withեկեղեցու theհետ churchդարձնում castեն himնրան asՊապի an enemy of the pope.թշնամի:<ref>Mullett, 82.</ref>Կաժետանի Cajetan'sնախնական originalհրահանգները instructionsեն hadեղել beenձերբակալել to arrest LutherԼյութերին, ifեթե heնա failedչհրաժարվի toիր recantհամոզմունքներից, butսակայն theպատվիրակը legateհրաժարվում desistedէ fromանել doingայդ so.ամենը:<ref>Mullett, 83.</ref>Քրիսթոֆ WithԼանգենմանտելը helpօգնություն from the Carmeliteէ monkստանում [[ChristophԿարմելիտե Langenmantel]]վանականից,Լյութերը Lutherաննկատ slippedգիշերով outհեռանում ofէ theքաղաքից cityառանց atԿաժետանի night, unbeknownst to Cajetan.իմացության:<ref>Oberman, 197.</ref>
[[File:Luther-vor-Cajetan.jpg|thumb|The meeting of Martin Luther (right) and [[Cardinal Cajetan]] (left, holding the book)]]
1519 թվականի հունվարին Ալթենբուրգում`Սաքսոնիայում, պապական նվիրակը Կարլ ֆոն Միլթից որդեգրում է ավելի հնազանդ մոտեցում:Լյութերը կատարում է որոշակի զիջումներ Սաքսոնացուն, որը Ֆրեդերիկ Իմաստունի ազգականն էր, և խոստանում է լուռ մնալ, եթե հակառակորդը նույն կերպ վարվի: <ref>Mullett, 92–95; Roland H. Bainton, ''Here I Stand: A Life of Martin Luther'', New York: Mentor, 1955, {{OCLC|220064892}}, 81.</ref> Աստվածաբան Յոհան Էկը ինչևէ որոշում է երևան հանել Լյութերի վարդապետությունը հանրային քննարկման ժամանակ:1519 թվականի հունիսին և հուլիսին նա վիճաբանություն է բեմադրում Լյութերի համախոհ Անդրեաս Կարլշթատի հետ Լայպցիգում և Լյութերին զրույցի է հրավիրում:
In January 1519, at [[Altenburg]] in Saxony, the papal ''nuncio'' [[Karl von Miltitz]] adopted a more conciliatory approach. Luther made certain concessions to the Saxon, who was a relative of the Elector, and promised to remain silent if his opponents did.<ref>Mullett, 92–95; Roland H. Bainton, ''Here I Stand: A Life of Martin Luther'', New York: Mentor, 1955, {{OCLC|220064892}}, 81.</ref> The theologian [[Johann Eck]], however, was determined to expose Luther's doctrine in a public forum. In June and July 1519, he staged a [[Leipzig Debate|disputation]] with Luther's colleague [[Andreas Karlstadt]] at [[Leipzig]] and invited Luther to speak.<ref>Marius, 87–89; Bainton, Mentor edition, 82.</ref>
Luther'sԼյութերի boldestհամարձակ assertionպնդումը inբանավեճի the debate was that [[a:Bible_ժամանակ(King_James)/Matthew#Chapter_16|MatthewՄատթեոս 16]]:;18) does notչէր conferընձեռնում onպապին popesբացառիկ theիրավունք exclusiveմեկնաբանելու rightԱստվածաշունչը.ահա toթե interpretինչու scripture,ոչ andպապերն thatէին thereforeանսխալական neitherև popesոչ norէլ [[Ecumenicalեկեղեցական council|churchխորհուրդները: councils]] were infallible.<ref>Marius, 93; Bainton, Mentor edition, 90.</ref> ForԱյս this,ամենից Eckելնելով brandedԷկը LutherԼյութերին aկոչում newէ [[Janնոր Hus]],Յան referringՀուս`հիշատակելով toչեխ theբարեփոխչին Czechև reformerհերետիկոսին, andորը hereticվառվել [[Death_by_burning#Christian_states|burnedէ atցցի the stake]] inվրա 1415. Fromթվականին:Այդ thatպահից moment,սկսած heնա devotedնվիրում himselfէ toԼյութերի Luther'sջախջախմանը: defeat.<ref>G. R. Elton, ''Reformation Europe: 1517–1559'', London: Collins, 1963, {{OCLC|222872115}}, 177.</ref>
===Արտաքում եկեղեցուց===
===Excommunication===
On 15 June 1520, theթվականի Popeհունվարի warned5-ին LutherՊպը withնախազգուշացնում theէ [[papalԼյութերին bull]]պապական (edict)հրամանագրով ''[[Exsurge Domine]]'' that(լատ.թարգ.«Տիրոջ he risked [[Excommunication_(Catholic_Churchհարությունը»)#History|excommunication]] unlessորը heԼյութերին recantedեկեղեցուց 41արտաքսման sentencesվտանգի drawnառաջ fromկկանգնեցներ, hisեթե writings,60 includingօրվա theընթացքում ''Ninety-fiveչհրաժարվեր Theses'',իր withinգրվածքներից 60վերցված days. That41 autumnնախադասություններից,ներառյալ [[Johann95 Eck]]դրույթները:Այդ proclaimedաշնանը theՅոհան bullԷկը inիր Meissenպատգամն andէ otherհայտարարում towns.Մայսենում [[Karlև vonմյուս Miltitz]],քաղաքներում:Կարլ aֆոն papalՄիլտիցը`Պապի [[nuncio]]նվիրակը,ձգտում attemptedէր toմիջնորդել brokerհարցի aլուծումը solution, butսակայն Luther,Լյութերը whoուղարկել hadէր sentՊապին the«Քրիստոնյայի Popeազատությունը»կրկնօրինակը a copy of ''On the Freedom of a Christian'' in Octoberհոկտեմբերին,և publiclyհանրայնորեն setկրակի fire toէ theտալիս bullհրամանագրերը andև [[decretal]]sնամակները at Wittenberg on 10 December 1520,<ref name="Hillerbrand463">Brecht, Martin. (tr. Wolfgang Katenz) "Luther, Martin," in Hillerbrand, Hans J. (ed.) ''Oxford Encyclopedia of the Reformation''. New York: Oxford University Press, 1996, 2:463.</ref> anնա actիր heքայլը defendedպաշտպանում inէ«Ինչու ''WhyՊապը theև Popeիր andվերջերս hisհրատարակված Recentգիրքը Bookվառվեցին» areև Burned''«Հոդվածներին andառնչվող ''Assertionsպնդումներ» Concerningգործերում:Արդյունքում AllԼյութերը Articles''.Պապ AsԼևոն a×-ի consequence,կողմից Luther1521 wasթվականի excommunicatedհունվարի by3-ին Popeարտաքսվում {{nowrap|Leoէ X}}եկեղեցուց, onՊապի 3Լյութերին Januaryեկեղեցուց 1521,արտաքսելու inկոնդակի the bullհիման վրա(''[[Decet Romanum Pontificem]]):''.<ref>{{cite book|title=From Babylon to Eternity: The Exile Remembered and Constructed in Text and Tradition|first=Bob|last=Becking|first2=Alex|last2=Cannegieter|first3=Wilfred|last3=van er Poll|publisher=Routledge|p=91|year=2016|isbn=978-1-134-90386-3}}</ref>
==Diet of Worms==
{{Main|Diet of Worms}}
[[File:Luther at the Diet of Worms.jpg|thumb|left|upright=1.3|''Luther Before the Diet of Worms'' by [[Anton von Werner]] (1843–1915)]]
The enforcement of the ban on the ''Ninety-five Theses'' fell to the secular authorities. On 18 April 1521, Luther appeared as ordered before the [[Diet of Worms]]. This was a general assembly of the estates of the Holy Roman Empire that took place in [[Worms, Germany|Worms]], a town on the [[Rhine]]. It was conducted from 28 January to 25 May 1521, with [[Charles V, Holy Roman Emperor|Emperor Charles V]] presiding. Prince [[Frederick III, Elector of Saxony]], obtained a [[safe conduct]] for Luther to and from the meeting.
[[Johann Eck]], speaking on behalf of the Empire as assistant of the [[Richard von Greiffenklau zu Vollrads|Archbishop of Trier]], presented Luther with copies of his writings laid out on a table and asked him if the books were his, and whether he stood by their contents. Luther confirmed he was their author, but requested time to think about the answer to the second question. He prayed, consulted friends, and gave his response the next day:
|
