«Հնգամատյան»–ի խմբագրումների տարբերություն

'''Հնգամատյան''', (եբրայերեն անվանումը՝ Tora [[օրենք]]), [[Հին Կտակարան|Հին կտակարանի]] առաջին հինգ գրքերը։ [[Աստվածաշունչ|Աստվածաշնչական]] ավանդությունը վերագրում է [[Մովսես մարգարե]]ին։ Իրականում տարբեր ավանդությունների հավաքածու է՝ ստեղծված մ. թ. ա. IX—VI11 դդ. (խմբագրել և վերջնական տեքստի է բերել կրոնա-քաղաքական բարեփոխիչ, Եզրասը մ. թ. ա. V դար)։ Ընդգրկում է [[Ծննդոց]], [[Ելք|Ելից]], [[Ղևտական|Ղևտացվոց]], [[Թվոց]], [[Երկրորդ օրենք|Երկրորդ օրինաց]] գրքերը։ Ծննդոց գիրքը բովանդակում է աշխարհի ու մարդկության ստեղծման, Աստծո դեմ մարդկանց մեղանչման և դրա ծանր հետևանքների (Մեծ Ջրհեղեղը՝ որը սկսվել էր [[Նոյյան Տապան]]ի շինարարությամբ և այլն) մասին առասպելները։ Ելից և Թվոց գրքերում պատմվում է հրեա ժողովրդի դիցաբանական անցյալը (եգիպտական փարավոնին գերի ընկնելը, Մովսեսին Սինա լեռան վրա Եհովա աստծո հայտնությունն ու տասը պատվիրանների շնորհումը, [[Եգիպտոս]]ից հեռանալը և թափառումներն [[Անապատ (աշխարհագրություն)|անապատում]])։ Ղևտացվոց գրքում շարադրված են հրեա ժողովրդի պաշտամունքային, իրավական և բարոյական հնավանդ նորմերը (զոհ մատուցելու եղանակները, ծիսակատարությունները, հոգևորակաևների իրավունքները և այլն)։ Երկրորդ օրինացը առաջին չորս գրքերի ամփոփումն է, Մովսեսի ճառերն ու պատվիրանները։ Գիտությունը, ժխտելով Հնգամատյանի «աստվածային բնույթը», ընդունում է այն որպես գրական հուշարձան և պատմական սկզբնաղբյուր։