«Շամ Երվանդական»–ի խմբագրումների տարբերություն

|անուն = ՇամուշՇամ Երվանդական

'''ՇամուշՇամ ԵրվանդյանԵրվանդական''', արևմտյան իրականության մեջ հայտնի է որպես '''Սամոս''' կամ '''Սամես Երվանդունի''', [[Հայաստանի սատրապություն|Հայաստանի սատրապ]], ապա՝ [[Ծոփքի թագավորություն|Ծոփքի]] [[Կոմմագենե|և Կոմմագենեի միացյալ հայկական թագավորության]] արքա։ Կառավարել է [[Մ.թ.ա. 260|մ․թ․ա․ 260]]-[[Մ.թ.ա. 240|մ․թ․ա․ 240 թվականներին]], հաջորդելով հորը՝ [[Երվանդունիներ|Երվանդունիների կրտսեր ճյուղի]] ներկայացուցիչ [[Երվանդ Գ|Երվանդ III-ին]]։ Շարունակել է [[Աքեմենյան պետություն|Աքեմենյաններից]] անկախացած երկրների ինքնուրույնության պահպանության և կենտրոնացված պետականության ստեղծման հոր վարած քաղաքականություն։

Հիմնադրել է [[Կոմմագենե|Կոմմագենեի թագավորության]] մայրաքաղաք [[Սամոսատ|Շամուշատը (Սամոսատ)]], որը սակայն իր որդի [[Արշամ|Արշամի]] կողմից վերանվանվել է Արշամաշատ։ Գահակալությունն ավարտել է [[Մ.թ.ա. 240|մ․թ․ա․ 240 թվականին]]։

ՇամուշըՇամը հայոց գահին բազմում է [[Սելևկյանների կայսրություն|Սելևկյան կայսրության]] և [[Պտղոմեոսյան Եգիպտոս|Պտղոմեոսյան Եգիպտոսի]] միջև բռնկված երկարատև պատերազմների ժամանակաշրջանում։ Օգտվելով հակամարտության արդյունքում տիրող իրադրությունից՝ Շամուշին հաջողվում է իրեն հռչակել անկախ պետության թագավոր։ Սիրիական պատերազմներում նրա բռնած դիրքորոշումը մեզ հայտնի չէ, սակայն մրա հակասելևկյան կեցվածքից ելնելով ենթադրվում է որ վերջինս զորավիգ է եղել հայոց պետության զորեղ հարևանի երդվյալ թշնամի Եգիպտոսին։

Ըստ բազմաթիվ աղբյուրների՝ ՇամուշըՇամը Երվանդունիների արքայատոհմի ներկայացուցիչ և Հայաստանի սատրապ [[Երվանդ Գ|Երվանդ III-ի]] որդին է։ Դրա հավաստումն է նաև Երվանդի մահվանից հետո նրա գահի իրավահաջորդությունը։ Մ․թ․ա․ 260 թվականին էլ ՇամուշըՇամը հռչակվել է [[Կոմմագենե|Ծոփքի և Կոմմագենեի միացյալ հայկական թագավորության]] արքա։ Կոմմագենեն դեռևս [[Վանի թագավորություն|Վանի թագավորության]] օրոք միավորվում էր հայոց թագավորությունների կազմում՝ անմիջականորեն չկազմելով [[Պատմական Հայաստան|պատմական Հայաստանի]] մաս, ինչպես և [[Կապադովկիա|Կապադովկիան]] և [[Պոնտոս|հունական Պոնտոսը]]։ Նրա Երվանդի որդին լինելու հանգամանքը թույլ է տալիս նաև ենթադրել, որ Շամուշը ևս սերվել է հայկական ծագում ունեցող [[Երվանդունիներ|Երվանդյանների արքայական տոհմից]]։

ՇամուշըՇամը իր կատարած բազմաթիվ շինարարական աշխատանքների ընթացքում հիմնադրել է նաև Շամուշատ (կամ Սամոսատ) քաղաքը, որը շուտով դարձել է այդ ժամանակաշրջանի հայկական աշխարհաքաղաքական կյանքի կենտրոնը։ Ավելի լայն իմաստով այն ընկալվում էր նաև որպես Աքեմենյանների անմիջական վերահսկողության տակ գտնվող [[Կոմմագենե|Կոմմագենեի հայկական սատրապության]] վարչական կենտրոն։ Շամուշի ղեկավարած պետության կազմում էր միավորվում նաև [[Օսրոյենե|Օսրոյենեն]], որը սակայն հայկական պետության կազմում առանձնանում էր իր արամեական քաղաքակրթությամբ և ավանդույթներով։ Այսպիսով, Շամուշը ղեկավարում էր բազմատարր պետություն, որին հպատակվում էին տարբեր լեզվով խոսացող տարբեր ազգերի ներկայացուցիչներ։ Մահացել է մ․թ․ա․ 240 թվականին՝ գահը թողնելով որդուն՝ [[Արշամ|Արշամին]]։ Շամուշը հայոց գահին կառավարել է շուրջ քսան տարի։