«Ալեքսանդր Մակեդոնացի»–ի խմբագրումների տարբերություն

{{Հատված|Վերնագիր=Բուկեփալոսի վարժեցումը Ալեքսանդրի կողմից|Վերնագիրը ներքևից=|Բովանդակություն=Ալեքսանդրն իսկույն ձիու մոտ վազեց, բռնեց սանձը և մռութը դարձրեց դեպի արևը. ըստ երևույթին, նա նկատել էր, որ ձին վախենում է` իր առաջ տեսնելով տատանվող ստվերը: Ալեքսանդրը որոշ ժամանակ ձիու հետ կողք կողքի վազեց` շոյելով նրան: Համոզվելով, որ Բուկեփալոսը հանդարտվել է և շնչում է լիաթոք, Ալեքսանդրը վրայից նետեց թիկնոցը ու թեթև թռիչքով ցատկեց ձիու մեջքին: Սկզբում մի փոքր ձիգ տալով երասանակը, նա զսպում էր Բուկեփալոսին` չխփելով ձիուն և սանձը չթափահարելով: Իսկ երբ Ալեքսանդրը տեսավ, որ ձիու բարքն այլևս չի սպառնում որևէ դժբախտությամբ և որ Բուկեփալոսը առաջ է նետվում, նա ձիուն ազատություն տվեց և նույնսիկ սկսեց բարձր բացականչություններ արձակելով ու ոտքերով խփելով քշել:|Նկարագրություն=|Հավասարեցում=leftright|Լայնություն=230px|Բարձրություն=|Տառատեսակի չափ=14px|Ֆոն=#e1e6f2|Առանց ընդհատումների=}}

Նույնիսկ մանուկ հասակում Ալեքսանդրը բավականաչափ տարբերվում էր իր հասակակիցներից։ Նա անտարբեր էր մարմնական հաճույքների նկատմամբ և չափավոր էր դրանց մեջ։ [[Կին|Կանայք]] նրան չէին հետաքրքրում՝ չնայած նրա բազմաթիվ [[Ամուսնություն|ամուսնություններին]] ու արտամուսնական կապերին։

Հատկանշական է, որ տասը տարեկան հասակում Ալեքսանդրը կարողանում է սանձել անհնազանդ (որոշ պատմագիրների պնդմամբ՝ մարդակեր) մի կատաղի ձիու, որին վարժեցնել չէր վիճակվում ոչ ոքի։ Հետագայում այդ ձին, որին տղան անվանում է [[Բուկեփալոս]], դառնում է ապագա մեծ զորավարի ամենասիրելի նժույգն ու ամբողջ կյանքի ուղեկիցը։

[[Պատկեր:Tiepolo, Giambattista-Alexandre et Bucéphale-Paris, Petit Palais.jpg|alt=|մինի|312x312px|Ալեքսանդր Մակեդոնացին [[Բուկեփալոս|Բուկեփալոսին]] սանձելիս։ Վերջինս հետագայում դառնում է մեծ զորավարի սիրելի ձին, որի մասին գրել են ժամանակի նշանավոր պատմիչները։|ձախից]]Մինչդեռ [[Փիլիպոս II Մակեդոնացի|Փիլիպոսը]] զբաղված էր [[Բյուզանդիոն|Բյուզանդիոնի]] պաշարմամբ, 16-ամյա Ալեքսանդրը [[Անտիպատրոս|Անտիպատրոս զորավարի]] վերահսկողության տակ դառնում է հոր գահի տեղապահը։ Այդ ընթացքում նա ճնշում է [[Թրակիա|թրակիական ցեղերի]] ապստամբությունը՝ [[Մարիցա (գետ)|Էվրոս գետի]] ափին հիմնելով [[Ալեքսանդրուպոլիս]] քաղաքը։ Հետագայում այն Փիլիպոս արքայի պատվին վերանվանվում է Փիլիպոպոլիս<ref name=earlylife.119 />։ Ալեքսանդրի ռազմական ընդունակություններն առաջին անգամ դրսևորվում են մ․թ․ա․ 338 թվականին, երբ նա ընդամենը տասնութ տարեկան էր։ [[Քերոնեայի ճակատամարտ|Քերոնեայի ճակատամարտում]] վերջինիս ղեկավարած զորաբանակում կռվում էին հեթայրներ ու թեսալական հեծելազոր, ընդհանուր հաշվով՝ 2 հազար ձիավոր։ Այդ ճակատամարտում նա ցուցաբերում է հրամանատարի անհատական քաջություն՝ ղեկավարելով մակեդոնական առանձին բանակային ստորաբաժանում։ Ալեքսանդրի բնավորության մեջ արկածների հակված լինելու հանգամանքը նկատվել է անգամ երիտասարդ տարիքում, երբ առանց իր հոր կամքը հաշվի առնելու նա ցանկանում էր ամուսնանալ Կարիայի կառավարիչ Պիքսոդարոսի դստեր հետ։ Փիլիպոսի ու Ալեքսանդրի ամենակոշտ ընդհարումը տեղի է ունենում մ.թ.ա. 336 թվականին, երբ, անտեսելով [[Օլիմպիադա|Օլիմպիադայի]] և Ալեքսանդրի դժկամությունը, թագավորն ամուսնանում է մի ազնվատոհմիկ կնոջ՝ [[Կլեոպատրա Էվրիդիկա|Կլեոպատրայի]] հետ։ Բազմաթիվ անվանի մակեդոնացիներ, այնուամենայնիվ, չէին համակերպվում այն փաստի հետ, որ Փիլիպոսի ժառանգի իրավահաջորդը զտարյուն հելլեն չի լինելու<ref name="earlylife.120" />, իսկ Օլիմպիադան ամեն կերպ փորձում էր իր եղբոր՝ [[Էպիրոս (պերիֆերիա)|Էպիրոսի]] արքա Ալեքսանդր I-ի միջոցով խարխլել ամուսնու դիրքերը Մակեդոնիայում<ref name="earlylife.120">Hamilton J. R. Alexander’s Early Life // Greece & Rome, 2nd Series. — 1965. — Vol. 12, No. 2 (October). — P. 120</ref>։ Իմանալով կնոջ դավադրության մասին՝ Փիլիպոսը Էպիրոսի արքային հրավիրում է Պելլա՝ վերջինիս իր դստեր՝ Կլեոպատրայի հետ ամուսնացնելու նկատառումներով<ref name="earlylife.121" />։ Քրոջ հարսանիքի ժամանակ ապագա նվաճողը հաշտվում է հոր հետ և վերադառնում հայրենիք<ref name="earlylife.121">Hamilton J. R. Alexander’s Early Life // Greece & Rome, 2nd Series. — 1965. — Vol. 12, No. 2 (October). — P. 121</ref>։

Ալեքսանդրի բնավորության մեջ արկածների հակված լինելու հանգամանքը նկատվել է անգամ երիտասարդ տարիքում, երբ առանց իր հոր կամքը հաշվի առնելու նա ցանկանում էր ամուսնանալ Կարիայի կառավարիչ Պիքսոդարոսի դստեր հետ։ Փիլիպոսի ու Ալեքսանդրի ամենակոշտ ընդհարումը տեղի է ունենում մ.թ.ա. 336 թվականին, երբ, անտեսելով [[Օլիմպիադա|Օլիմպիադայի]] և Ալեքսանդրի դժկամությունը, թագավորն ամուսնանում է մի ազնվատոհմիկ կնոջ՝ [[Կլեոպատրա Էվրիդիկա|Կլեոպատրայի]] հետ։ Բազմաթիվ անվանի մակեդոնացիներ, այնուամենայնիվ, չէին համակերպվում այն փաստի հետ, որ Փիլիպոսի ժառանգի իրավահաջորդը զտարյուն հելլեն չի լինելու<ref name="earlylife.120" />, իսկ Օլիմպիադան ամեն կերպ փորձում էր իր եղբոր՝ [[Էպիրոս (պերիֆերիա)|Էպիրոսի]] արքա Ալեքսանդր I-ի միջոցով խարխլել ամուսնու դիրքերը Մակեդոնիայում<ref name="earlylife.120">Hamilton J. R. Alexander’s Early Life // Greece & Rome, 2nd Series. — 1965. — Vol. 12, No. 2 (October). — P. 120</ref>։ Իմանալով կնոջ դավադրության մասին՝ Փիլիպոսը Էպիրոսի արքային հրավիրում է Պելլա՝ վերջինիս իր դստեր՝ Կլեոպատրայի հետ ամուսնացնելու նկատառումներով<ref name="earlylife.121" />։ Քրոջ հարսանիքի ժամանակ ապագա նվաճողը հաշտվում է հոր հետ և վերադառնում հայրենիք<ref name="earlylife.121">Hamilton J. R. Alexander’s Early Life // Greece & Rome, 2nd Series. — 1965. — Vol. 12, No. 2 (October). — P. 121</ref>։ Սակայն այդ տոնակատարությունը շրջադարձային է լինում երկրի առաջնորդի համար, քանի որ հենց այդ ժամանակ էլ նա հրապարակայնորեն սպանվում է իր թիկնապահներից մեկի կողմից։ Սպանությունից հետո մարդասպանը փախուստի է դիմում, սակայն կարճ ժամանակ անց սպանվում է պահակազորի կողմից։ Սա հաճախ մեկնաբանվում է դավադրության իրական պատվիրատուի անունը թաքցնելու միջոց<ref name="earlylife.122" />։ Սպանության հանգամանքները մինչ օրս լիովին հստակեցված չեն, քանզի տարբեր շահագրգիռ անձինք կարող են ներգրավված լինել դավադրության մեջ։ Ըստ ամենատարածված վարկածի՝ այդ քայլին գնալու պատճառը եղել է անձնական վիրավորանքն ու խելագարությունը<ref name="versh" />։ Սակայն, մինչ այժմ պատմաբանները տարակարծիք են իրական դավադիրների ինքնության վերաբերյալ։ Որոշները պնդում են, որ սպանության կազմակերպիչը եղել է Օլիմպիադան, քանի որ Փիլիպոսի նորածին զավակը լիիրավ հավակնորդ ու լուրջ մրցակից կարող էր հանդիսանալ Ալեքսանդրի թագաժառանգության հարցում։ Ոլորտի մասնագետները չեն բացառում նաև այս խարդավանքի մեջ Ալեքսանդրի մասնակցությունը։ Մեկ այլ վարկածի համաձայն՝ դրա հեղինակը եղել է հունական աշխարհի վաղեմի թշնամի պարսից արքունիքը։ Հոր սպանությունից հետո տասնիննամյա Ալեքսանդրը զինվորական խորհրդի կողմից հռչակվում է Մակեդոնիայի թագավոր։ Ամենայն հավանականությամբ դա եղել է Անտիպատրոսի առաջարկով<ref name="earlylife.122" />։

[[Պատկեր:Luxor-Tempel 45.jpg|alt=|մինի|247x247px|Ալեքսանդր Մակեդոնացու արտապատկերումը եգիպտական իրականության մեջ։ Եգիպտոսը գրավելուց հետո վերջինս հայտարարում է իր աստվածային ծագման մասին՝ իրեն հռչակելով գերագույն Ամոն-Ռա աստծո որդի։]]

[[Իսոսի ճակատամարտ|Իսոսի ճակատամարտը]] կարևոր նշանակություն ունեցավ տարածաշրջանում ուժերի հետագա դասավորության համար։ Անուղղակիորեն այն կարելի է համարել [[Ալեքսանդր Մակեդոնացի#Արևելյան արշավանք|Ալեքսանդր Մակեդոնացու արևելյան արշավանքի]] հաղթական սկիզբը, որի հետևանքներն են դառնում պարսից ռոյալիզմի բարոյալքումը, ինչպես նաև տարիների ընթացքում իրանական առաջնորդների կողմից նվաճված արևմտյան տիրույթների կորուստը։ Դիցուք, ճակատամարտի նման ելքը մակեդոնացիներին հնարավորություն էր ընձեռում վերստին դաշնակցել մնացյալ հունական աշխարհի հետ։ Այսպիսով՝ հայտնվելով [[Միջագետք|Միջագետքում]]՝ Ալեքսանդրը կամ կարող էր արշավել արևելք՝ Դարեհի փախուստի ուղղությամբ, կամ էլ հարավ։ Այնուամենայնիվ, մակեդոնական բանակը ճանապարհ է բռնում դեպի հարավ՝ [[Արադ (Իսրայել)|Արադի]], [[Բիբլոս|Բիբլոսի]] և [[Սիդե|Սիդենի]] Աքեմենյանների ռազմածովային հենակետերն ապամոնտաժելու նպատակով։ Առանց մեծ ջանքեր գործադրելու [[Արևելյան Միջերկրական|Արևելյան Միջերկրականի]] այս նշանավոր կենտրոններն անձնատուր են լինում, իսկ [[Տյուրոս|Տյուրոսը]], մինչև վերջ չեզոքություն պահելով, [[Տյուրոսի պաշարում|յոթամսյա պաշարումից հետո շրջափակվում և նվաճվում]] է։ Տեսնելով ռազմավարական նման կարևորության օբյեկտների նվաճումը՝ Դարեհը ստիպված է լինում բանագնացների խումբ ուղարկել Ալեքսանդրի մոտ՝ խաղաղության պայմանագրի կնքման ակնկալիքով։

Տեսնելով ռազմավարական նման կարևորության օբյեկտների նվաճումը՝ Դարեհը ստիպված է լինում բանագնացների խումբ ուղարկել Ալեքսանդրի մոտ՝ խաղաղության պայմանագրի կնքման ակնկալիքով։ Որպես բարեկամության նշան՝ պարսից արքայից արքան խոստանում էր իր դստերը՝ Ստատիրային կնության տալ հույն արքային, ինչպես նաև վերջինիս զիջել Հելլեսպոնտոսից [[Քըզըլըրմաք|Հալիս]] ընկած բոլոր գրավյալ տարածքները, այսինքն՝ Փոքր Ասիայի ամբողջ արևմտյան հատվածը։ Նրա զինակիցներից [[Պարմենիոն|Պարմենիոնը]] վերջինիս խորհուրդ է տալիս ընդունել Դարեհի պայմանները, սակայն Ալեքսանդրը, մի պահ լռելով, պատասխանում է․ ''«․․․Ես կընդունեի այդ պայմանները, եթե Պարմենիոնը լինեի, բայց ես Ալեքսանդրն եմ․․․»''։ Այսպիսով՝ Ալեքսանդրի նման պատասխանը աներկբա արտահայտում էր պարսկական տիրակալությունն ամբողջությամբ գրավելու նրա հավակնությունները։ Գրավելով ամբողջ պարսկահպատակ [[Միջագետք|Միջագետքն]] ու [[Փյունիկիա|Փյունիկիան]]՝ Ալեքսանդր Մակեդոնացու բանակը նախապատրաստվում է հերթական արշավանքին։ Այս անգամ մակեդոնական բանակի թիրախում էր մարդկային [[Հին Եգիպտոս|հնագույն քաղաքակրթության բնօրրան]] համարվող [[Եգիպտոս|Եգիպտոսը]]։ Այս ժամանակահատվածում Եգիպտոսը տառապում էր պարսից լծի տակ և վերջիններիս տիրապետությանը վերջ դնելու համար պատրաստ էր ցանկացած քայլի։ Երկիրը փաստացիորեն կառավարում էր [[Փարավոն|փարավոնը]], որի պաշտոնը ժառանգական կարգով ընդունում էին պարսից արքաները։ Տրամաբանական է, որ նման իրավիճակում Ալեքսանդրին Եգիպտոսի բնակիչները դիմավորում էին որպես ազատարարի և նույն օրը վերջինիս հռչակում փարավոն։ Ալեքսանդրը տեղական քահանաներին է վերադարձնում իրենց նախկին արտոնությունները և այդ քայլով մեծ վստահություն վայելում երկրում։ Շուտով հույն արքան ուխտագնացություն է կատարում դեպի [[Լիբիական անապատ|Լիբիական անապատի]] Սիվա օազիսում գտնվող [[Ամոն|Ամոնի գերեզման]]։ Պատմիչները վկայում են, որ եգիպտական հասարակության մի լայն շրջանակ այս քայլից հետո Ալեքսանդրին սկսում է ընդունել որպես «աստծու որդի»։ Ալեքսանդրը հպարտանում էր իր աստվածային ծագման մասին վարկածով՝ իրեն համարելով Ամոն-Զևսի որդի։ Եգիպտոսում գտնվելու տարիներին մ․թ․ա․ 332 թվականին [[Միջերկրական ծով|Միջերկրական ծովի]] ափին նա հիմնադրում է [[Ալեքսանդրիա|Ալեքսանդրիա քաղաքը]] և դրա կառավարումը հանձնում [[Պտղոմեոս Լագոս|Պտղոմեոս Լագոսին]]։

Անտիկ ժամանակից է գալիս Ալեքսանդրի [[Երկսեռականություն|երկսեռականության]] մասին կարծիքը, և որպես զուգընկերներ նշում են նրա մտերիմ ընկեր Հեֆեստիոնին և ֆավորիտ [[Բագոս (Ալեքսանդր Մակեդոնացու սիրելին)|Բագոսին]]: Արքան շատ հաճախ էր իրեն համեմատում [[Աքիլլես|Աքիլեսի]], իսկ Հեֆեստիոնին` [[Պատրոկլես|Պատրոկլեսի]] հետ: Ընդ որում, Հին Հունսաստանում [[Իլիական|«Իլիականի»]] երկու հերոսներին համարում էին [[Համասեռականություն|նույնասեռական]] զույգ<ref name="obrien.56">''O’Brien J. M.'' Alexander the Great: The Invisible Enemy. — London—New York: Routledge, 1992. — P. 56</ref>: Մակեդոնացի արիստոկրատների մոտ շատ հաճախ էր հանդիպում տղամարդկանց հետ հարաբերություններ պատանեկան տարիներին<ref name="stoneman.1997.52">''Stoneman R.'' Alexander the Great. — London—New York: Routledge, 1997. — P. 52</ref>: