«Սերբեր»–ի խմբագրումների տարբերություն

Content deleted Content added
No edit summary
Տող 1.
{{Տեղեկաքարտ Էթնիկ խումբ
{{Թարմացնել}}
|անվանում = Սերբեր
[[Պատկեր:Serbs24 collage.jpg|մինի|Սերբեր]]
|քանակություն = մոտ '''10 միլիոն'''
'''Սերբեր''', սլավոնական ազգ։ Ընդհանուր թիվն աշխարհում՝ ավելի քան 12 - 13 մլն<ref>[http://rs.one.un.org/organizations/12/Serbian%20Diaspora%20and%20Youth,%20June%202011.pdf rs.one.un.org]</ref><ref>[http://web.archive.org/web/20131205032421/http://www.serbianunity.com/serbianunitycongress/pdf/world_of_serbs/Serbs_Around_the_World_by_Region.pdf web.archive.org]</ref>, Հարավսլավիայում՝ 9 մլն։ Համախումբ բնակվում են [[Սերբիա]]յում (մոտ 6,5 մլն), ինչպես նաև [[Բոսնիա (շրջան)|Բոսնիայի]], [[Հերցեգովինա (շրջան)|Հերցեգովինայի]] և [[Խորվաթիա]]յի մի շարք այլ շրջաններում։ Բնակվում են նաև Ռումքունիայում, Հունգարիայում, ԱՄՆ-ում և այլ երկրներում։ Խոսում են սերբախորվաթերեն։ Հավատացյալները հիմնականում ուղղափառներ են, կան նաև կաթոլիկներ, բողոքականներ, մուսուլմաններ։ Հարավսլավոնական ցեղերը (այժմյան Սերբիաի նախնիները), մասամբ խառնվելով տեղական ռոմանացված իլլիրիական և թրակիական բնակչությանը, VI—VII դարեր զգալի տարածություններ են զբաղեցրել [[Բալկանյան թերակղզի|Բալկանյան թերակղզու]] կենտրոնում։ «Սերբիա» անվանումն առաջին անգամ աղբյուրներում հիշատակվում է IX դարում։ [[1398]] թվականից սերբական հողերին մի քանի դար շարունակ տիրել է Օսմանյան սուլթանությունը։ Թուրքական լուծը կասեցրել է սերբ ժողովրդի պատմական զարգացումը։ Սերբիայի ազատագրումը թուրքական լծից սկսվեց առաջին ([[1804]]—[[1813]]) և երկրորդ ([[1815]]) սերբական ապստամբությունների ժամանակ։ Սերբերի հողերի մի մասում հռչակվեց Սերբիայի իշխանություն։ Սակայն միայն 1878 թվականին Սերբիան ստացավ լիակատար ինքնուրույնություն և ընդարձակեց իր սահմանները, թեև երկրի զգալի մասը դեռևս շարունակում էր մնալ թուրքական և ավսարական տիրապետության ներքո։ [[1918]] թվականին Սերբիան և հարավսլավական այլ ժողովուրդներ միավորվեցին Սերբերի, խորվաթների և սլովենացիների թագավորության մեջ ([[1929]] թվականից՝ Հարավսլավիա)։ Հարավսլավիայի Ֆեդերատիվ Ժողովրդական Հանրապետությունում ([[1945]] թվականից), այնուհետև՝ Հարավսլավիայի Սոցիալիստական Ֆեդերատիվ Հանրապետությունում սերբիերը իրավահավասար ժողովուրդ են։
|պատկեր = [[Պատկեր:Srpska nosnja.jpg|290px]]
|պատկեր_նկարագրում =Ավանդական սերբական հագուստներ [[Շումադիա]]յից
|երկրամաս1 = '''Բալկաններ''
|հղում1 =
|քանակ1 =
|երկրամաս2 = {{Դրոշ|Սերբիա}} [[Սեբիա]] {{small|(բացառությամբ [[Կոսովո]])}}
|քանակ2 = 5,988,150 (2011)
|հղում2 =
|երկրամաս3 = {{Դրոշ|Կոսովո}} [[Կոսովո]]
|քանակ3 = 146,128 (2013)
|հղում3 = <ref name="auto">{{cite document|title=Community Profile: Serb Community|publisher=[[ECMI]] Kosovo|year=2013|url=http://www.ecmikosovo.org/uploads/Serbcommunity1.pdf|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170116165216/http://www.ecmikosovo.org/uploads/Serbcommunity1.pdf|archivedate=16 January 2017|df=dmy-all}}</ref>
|երկրամաս4 = {{Դրոշ|Բոսնիա և Հերցեգովինա}} [[Բոսնիա և Հերցեգովինա]]
|քանակ4 = 1,086,733 (2013)
|հղում4 = <ref>{{cite book|title=Popis 2013|date=June 2016|location=Sarajevo|publisher=BHAS|url=http://www.popis2013.ba/popis2013/doc/Popis2013prvoIzdanje.pdf|accessdate=30 June 2016|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160630143615/http://www.popis2013.ba/popis2013/doc/Popis2013prvoIzdanje.pdf|archivedate=30 June 2016|df=dmy-all}}</ref>
|երկրամաս5 = {{Դրոշ|Խորվաթիա}}
|քանակ5 = 186,633 (2011)
|հղում5 = {{sfn|''Croatian Bureau of Statistics''|2011}}
|երկրամաս6 = {{Դրոշ|Չեռնոգորիա}} [[Չեռնոգորիա]]
|քանակ6 = 178,110 (2011)
|հղում6 = <ref name="monstat1">{{cite web|url=http://www.monstat.org/userfiles/file/popis2011/saopstenje/saopstenje(1).pdf|title=Census of Population, Households and Dwellings in Montenegro 2011|date=July 12, 2011|accessdate=13 July 2011|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110727092553/http://www.monstat.org/userfiles/file/popis2011/saopstenje/saopstenje%281%29.pdf|archivedate=27 July 2011|df=dmy-all}}</ref>
|երկրամաս7 = {{Դրոշ|Սլովենիա}} [[Սլովենիա]]
|քանակ7 = 38,964 (2002)
|հղում7 = <ref>{{cite web|title=Slovenian census|year=2011|url=http://www.stat.si/eng/novica_prikazi.aspx?id=4430|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20141117045228/http://www.stat.si/eng/novica_prikazi.aspx?id=4430|archivedate=17 November 2014|df=dmy-all}}</ref>
|երկրամաս8 = {{Դրոշ|Հյուսիսային Մակեդոնիա}} [[Հյուսիսային Մակեդոնիա]]
|քանակ8 = 35,939 (2002)
|հղում8 = <ref>{{cite web|author=Државен завод за статистика|url=http://www.stat.gov.mk/pdf/kniga_13.pdf|title=Попис на населението, домаќинствата и становите во Република Македонија, 2002: Дефинитивни податоци|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20100922172341/http://www.stat.gov.mk/pdf/kniga_13.pdf|archivedate=22 September 2010|df=dmy-all}}</ref>
|երկրամաս9 = {{Դրոշ|Ռումինիա}} [[Ռումինիա]]
|քանակ9 = 18,076 (2011)
|հղում9 = <ref>{{cite journal|title=Tab11. Populaţia stabilă după etnie şi limba maternă, pe categorii de localităţi|work=Rezultate definitive_RPL_2011|year=2011|url=http://www.recensamantromania.ro/wp-content/uploads/2013/07/sR_TAB_11.xls|publisher=Institutul Naţional de Statistică|accessdate=2014-04-17|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20131109172510/http://www.recensamantromania.ro/wp-content/uploads/2013/07/sR_TAB_11.xls|archivedate=9 November 2013|df=dmy-all}}</ref>
|երկրամաս10 =
|քանակ10 =
|հղում10 =
|լեզու =
|հավատք =
}}
'''Սեբեր''' ({{lang-sr|Срби}} / {{lang|sr-Latn|Srbi}}) [[ազգ]] և [[Հարավային սլավոններ|հարավսլավոնական]] [[էթնոս]], որը [[Էթնոգենեզ|ձևավորվել է]] [[Բալկանյան թերակղզի|Բալկանյան թերակղզում]]: Սերբերի մեծամասնությունը բնակվում է [[Սերբիա]]յում և առանձնացած [[Կոսովո]]յում, նախկին Հարավսլավիայի երկրներ [[Բոսնիա և Հերցեգովինա]]յում, [[Խորվաթիա]]յում ու [[Չեռնոգորիա]]յում: Սերբերը ունեն նշանակալի փոքրամասնություններ [[Հյուսիսային Մակեդոնիա]]յում և [[Սլովենիա]]յում: Կան մեծ թվով [[Սերբական սփյուռք]] [[Արևմտյան Եվրոպա]]յում և [[Եվրոպա]]յից դուրս, հատկապես [[Հյուսիսային Ամերիկա]]յում և [[Ավստրալիա]]յում:
 
Սերբերը Հարավարևելյան Եվրոպայի մյուս ժողովուրդների հետ կիսում մեծ քանակությամբ մշակութային գծեր: Սերբերը մեծամասամբ [[Ուղղափառ եկեղեցի|Ուղղափառ եկեղեցու]] հետևորդներ են: Սերբերենը Սերբիայի պաշտոնական լեզուն է, և համապաշտոնականը Կոսովոյում ու Բոսնիա և Հերցեգովինայում և գրեթե մեծամասամբ խոսում են սեբերեն Չեռնոգորիայում:
 
==Ծագում==
 
Սերբերի ժամանակակից ինքնությունը հիմնված է Ուղղափառ եկեղեցու և ավանդույթների վրա: 19-րդ դարում հիմնվեց [[Սերբական ազգային ինքնություն]]ը հաստատվեց, որը հիմնված էր պատմության, ավանդույթների, միջնադարյան ժառանգության, մշակութային միասնությամբ: Սերբերը իրենց իքնությունը օտարերկրյա լծի տակ պահպանել են հիմնականում երեք տարրերի վրա` [[Սերբական ուղղափառ եկեղեցի]], [[սերբերեն]] և [[Կոսովյան առասպել]]<ref>{{cite book|author=Ana S. Trbovich|title=A Legal Geography of Yugoslavia's Disintegration|url=https://books.google.com/books?id=Ojur7dVoxIcC&pg=PA69|year=2008|publisher=Oxford University Press, USA|isbn=978-0-19-533343-5|pages=69–|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160102074805/https://books.google.com/books?id=Ojur7dVoxIcC&pg=PA69|archivedate=2 January 2016|df=dmy-all}}</ref>: Երբ [[Սերբիայի իշխանություն]]ը ձեռք բերեց անկախության Օսմանյան կայսրությունից, սերբերի ազգային ինքնության գլխավոր հիմքը դարձավ ուղղափառությունը, քանի որ այդ լեզվով խոսում էին հարավսլավոնական այլ ազգեր ([[խորվաթներ]] և [[բոսնիացիներ]])<ref name="Catherwood2002">{{cite book|author=Christopher Catherwood|title=Why the Nations Rage: Killing in the Name of God|url=https://books.google.com/books?id=jU3KZElALn0C&pg=PA135|date=1 January 2002|publisher=Rowman & Littlefield|isbn=978-0-7425-0090-7|pages=135–|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170203063436/https://books.google.com/books?id=jU3KZElALn0C&pg=PA135|archivedate=3 February 2017|df=dmy-all}}</ref>: ''[[Սլավա (տոն)|Սլավա]]'' ավանդույթը, որը ընտանիքի սրբի փառաբանման օրն է, սերբական ինքնության բնորոշման կարևոր գործոն է<ref name="EB70"/> և այն համարվում է սերբերի ամենակարևոր և ամենատոնական [[եկեղեցական տոն]]ը<ref name="Celia Jaes Falicov 1991 219">{{cite book | author = Celia Jaes Falicov | title = Family Transitions: Continuity and Change Over the Life Cycle | publisher = Guilford Press | year = 1991 | location = [[Նյու Յորք]] | page = 219 | url = | isbn = 978-0-89862-484-7}}</ref>:
 
== Ծանոթագրություններ ==
{{ծանցանկ}}
 
{{ՀՍՀ|հատոր=10|էջ=331}}
 
[[Կատեգորիա:Սերբեր]]
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/wiki/Սերբեր» էջից