«Մասնակից:MarSed55/Ավազարկղ»–ի խմբագրումների տարբերություն
Content deleted Content added
No edit summary |
|||
Տող 145.
Ֆենոլը քննադատվող նյութ էր, քանի որ երկու աղբյուրները զարգացման բարձր փուլում էին: [[Բակելիտը]]՝ [[Պլաստմասսա|պլաստմասսան]], հնարվել էր 1909 թվականին: [[Ասպիրին|Ասպիրինը]] նույնպես ֆենոլի աղբյուրներից էր: Հնարվել է 1899 թվականին՝ դառնալով ջերմիջեցնող դեղահաբ: [[Bayer|Բայեր ընկերությունը]] ԱՄՆ-ի [[Ռենսելեր շրջան (Նյու Յորք)|Ռենսելեր շրջանում]] բույս էր ձեռք բերել արտադրելու համար, բայց պայքարում էր ֆենոլ գտնելու համար՝ պատերազմի ժամանակ իրենց ընկերությունը պահելու նպատակով: Էդիսոնը կարողացավ պարտավորեցնել:
Նյու Ջերսիի [[Պիսկաթվեյ]] քաղաքում Բայերը վստահում էր [[Հեյդենի քիմիական գործարանին]], որը ֆենոլը փոխարինում էր սալիցիլաթթվով, ինչը նրանք դարձնում էին ասպիրին: Կարծիք կար, որ գերմանական ընկերությունները ֆենոլի հումք են գնել՝ [[Դունիտ|դունիտի]] արտադրությունը արգելափակելու համար: Էդիսոնը նախընտրում էր ֆենոլը չվաճառել ռազմական կիրառության համար: Նա իր հումքի լրացուցիչ մասը վաճառում էր Բայեր ընկերությանը, որը Հեյդերը փոխարինում էր [[Սալիցիլաթթու|սալիցիլաթթվով]], որի մի մասը արտահանվում էր:
== '''Կյանքի վերջին տարիներ և մահ''' ==
=== Կյանքի վերջին տարիներ ===
Ավտոմեքենաների խոշոր կապիտալիստ [[Հենրի Ֆորդ|Հենրի Ֆորդը]] ապրում էր Ֆորտ Մայերսրի ձմեռային առանձնատանը Էդիսոնից մի քանի հարյուր մետր հեռու: Ֆորդը մի ժամանակ Էդիսոնի էլեկտրաէներգիայի ընկերությունում ինժեներ էր աշխատել և 1896 թվականին Նյու-Յորքի Բրուքլին թաղամասում «Էդիսոնի էլեկտրական ընկերության» համագումարին մասնակցելիս նա հանդիպեց Էդիսոնին: Էդիսոնը տպավորված էր Ֆորդի ներքին այրման շարժիչով մեքենայից և աջակցեց դրա զարգացմանը: Մինչև Էդիսոնի մահը նրանք ընկերներ էին: 1914-1924 թվականներին Էդիսոնը և Ֆորդը նախաձեռնեցին միամյա ավտոմոբիլային զբոսախնջույքներ: [[Հարվի Ֆայերսթոն]]<nowiki/>ը և բնագետ [[Ջոն Բուրրոզը]] նույնպես մասնակցեցին:
1928 թվականին Էդիսոնը միացավ Ֆորտ Մայերս [[Սիվիտան ակումբ|Սիվիտան ակումբին]]: Նա հավատում էր կազմակերպությանը գրելով. «Սիվիտան ակումբը մեծ բան է անում համայնքի, պետության և ազգի համար, և ես այդ շարքերում լինելը պատիվ եմ համարում»<ref>{{cite book|title=The Civitan Story|last=Armbrester|first=Margaret E.|publisher=Ebsco Media|year=1992|location=Birmingham, AL|page=34}}</ref>: Նա մինչև իր մահը ակումբի ակտիվ անդամ էր և երբեմն Հենրի Ֆորդին բերում էր ակումբի ժողովներին:
Էդիսոնը մինչև վերջ ակտիվ էր բիզնեսի մեջ: Իր մահից ամիսներ առաջ [[Լակվաննա երկաթուղին]] սկսեց քաղաքամերձ էլեկտրական գնացքի ծատայությունը Նյու Ջերսի նահանգի [[Հոբոկն]] քաղաքից դեպի [[Մոնտկլեր]], [[Դուվր նյ|Դուվր]] և [[Գլեդսթոն]] քաղաքներ: Այս ծառայության համար էլեկտրաէներգիան փոխանցվում էր վերևում շղթայաձև համակարգի միջոցով՝ օգտագործելով Էդիսոնի հաստատուն հոսանքը: Չնայած իր վատառողջ լինելուն՝ 1930 թվականի սեպտեմբերին Էդիսոնը առաջին «Մալթիփլ Յունիթի» էլեկտրական գնացքի ուղևորն էր, որը մեկնում էր Լակվանա կայանից դեպի Հոբոկն՝ առաջին մղոնն անցնելով Հոբոկն կայանից դեպի [[Սաուս Օրենջ]]<ref name="Holland 20012">{{Holland-Classic}}</ref>:
Այս գնացքները հաջորդ 54 տարիների ընթացքում ծառայելու էին Նյու Ջերսիի հյուսիսում, մինչև 1984 թվականին իրենց գործից հեռանալը: Էդիսոնի առաջին երթևեկության հուշատախտակը այսօր կարելի է տեսնել Հոբկոնի Լակավաննա կայանի սպասասրահում, որը գործարկվել է [[Նյու Ջերսի Տրանզիտ|Նյու Ջերսի Տրանզիտի]] կողմից<ref name="Holland 20013">{{Holland-Classic}}</ref>:
Էդիսոնը ասում էր, որ իր կյանքի վերջին մի քանի տարիներին [[Նորագույն դիետա|նորագույն դիետաների]] ազդեցության տակ է եղել. միակ հեղուկը, որ նա ամեն երեք ժամը մեկ օգտագործել է, կաթն է եղել<ref name="Israel2">{{cite book|title=Edison: A Life of Invention|last=Israel|first=Paul|publisher=John Wiley & Sons|year=2000|isbn=978-0-471-36270-8|authorlink=Paul Israel (historian)}}</ref>: Նա պատմում էր, որ հավատում է՝ այդ դիետան կվերականգնի իր առողջությունը: Այնուամենայնիվ, այս պատմությունը կասկածելի է: 1930 թվականին՝ Էդիսոնի մահից մի տարի անց, Մինան նրա մասին խոսելիս ասել էր. «Ճիշտ սնվելը նրա ամենամեծ սիրած զբաղմունքներից մեկն էր»: Նա նաև ասել էր, որ իր մեծ գիտական արկածներից մեկի ժամանակ, Էդիսոնը արթնացել էր 7:00-ին, նախաճաշել 8:00-ին և հազվադեպ էր տանը լինում լանչի կամ ճաշի ժամանակ՝ ենթադրելով, որ երեքն էլ բաց չի թողել<ref name="condensed10423">Reader's Digest, March 1930, pp. 1042–1044, "Living With a Genius", condensed from The American Magazine February 1930</ref>:
1906 թվականին Էդիսոնը դարձավ [[Օհայո]] նահանգի իր ծննդավայր [[Միլան օհայո|Միլանի]] սեփականատերը: 1923 թվականին՝իր վերջին այցելության ժամանակ, նա ցնցված էր նրանից, որ իր հին տանը դեռ լամպեր և մոմեր են վառվում:
<br />
=== Մահ ===
Էդիսոնը մահացել է 1931 թվականի հոկտեմբերի 18-ին շաքարախտի բարդացումներից [[Նյու Ջերսի]] նահանգի [[Ուեսթ Օրենջի]] իր տանը՝ [[Գլենմոնթում]], որը նա գնել էր 1886 թվականին որպես հարսանեկան նվեր Մինայի համար: Թաղման արարողությունը անվկացրել է [[Ստեփան Հերբենը]]<ref>{{cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/18254003|title=Rev. S. Herben Dead at 75|last=|first=|date=23 February 1937|newspaper=Plainfield Courier-News|location=Plainfield, New Jersey|page=11|ref=|via=[[Newspapers.com]]}} {{free access}}</ref>: Էդիսոնը թաղված է իր տան հետնամասում<ref>{{cite news|title=Thomas Edison Dies in Coma at 84; Family With Him as the End Comes; Inventor Succumbs at 3:24 A.M. After Fight for Life Since He Was Stricken on August 1. World-Wide Tribute Is Paid to Him as a Benefactor of Mankind|date=October 18, 1931|work=New York Times|quote=[[West Orange, New Jersey]], Sunday, October 18, 1931. Thomas Alva Edison died at 3:24 o'clock this morning at his home, Glenmont, in the Llewellyn Park section of this city. The great inventor, the fruits of whose genius so magically transformed the everyday world, was 84 years and 8 months old.}}</ref><ref>{{cite book|title=Where are they buried? How did they die?|last=Benoit|first=Tod|publisher=Black Dog & Leventhal|year=2003|isbn=978-1-57912-678-0|page=560}}</ref>:
Հաղորդվում է, որ Էդիսոնի վերջին շունչը պահպանվում է [[Հենրի Ֆորդ թանգարան|Հենրի Ֆորդ թանգարանում]] փորձանոթի մեջ: Ֆորդը համոզել է [[Չարլզ Էդիսոնի|Չարլզ Էդիսոնին]] իր մահից հետո փորձանոթը՝ որպես հուշանվեր փակել գյուտարարի սենյակում<ref>[http://www.straightdope.com/classics/a2_128a.html "Is Thomas Edison's last breath preserved in a test tube in the Henry Ford Museum?"], [[The Straight Dope]], September 11, 1987. Retrieved August 20, 2007.</ref>: Նաև պատրաստվել է Էդիսոնի [[Հետմահու դիմակ|հետմահու դիմակը]] և ձեռքերի կրկնօրինակը<ref>Neil Baldwin, Edison: Inventing the Century, University of Chicago Press – 2001, 408</ref>: Մինան մահացել է 1947 թվականին:
<br /><br />
| |||