«Լենկթեմուր»–ի խմբագրումների տարբերություն

'''Լենկթեմուր'''{{ref+|{{IPAc-en|t|ɪ|ˈ|m|ʊər}}|Ն}}, ({{lang-fa|تیمور}} ''Temūr'', [[չաղաթայերեն]]: ''{{lang|chg-Latn|Temür}}''; 1336 թվականի ապրիլի 9-1405 թվականի փետրվարի 18), հայտնի է նաև որպես '''Ամիր Թեմուր''' և '''Թամերլան'''{{ref+|{{IPAc-en|ˈ|t|æ|m|ər|l|eɪ|n}}|Ն}} ({{lang-fa|تيمور لنگ}} ''Temūr(-i) Lang'', «Կաղ Թեմուր»), մոնղոլ նվաճող։ Որպես Թեմուրյանների կայսրության հիմնադիր [[Իրան|Պարսկաստանում]] և [[Կենտրոնական Ասիա|Կենտրոնական Ասիայում]]՝ նա դարձել է Թեմուրյանների դինաստիայի հիմնադիրը<ref name=":4">{{cite book|url=https://books.google.comam/?id=H-k9oc9xsuAC&printsec=frontcover#v=onepage|title=Medieval Islamic Civilization|author=Josef W. Meri|publisher=Routledge|year=2005|isbn=9780415966900|page=812}}</ref>։ Ըստ Ջոն Ջոզեֆ Սանդերսի Լենկթեմուրը ոչ թե տափաստանային քոչվոր էր, այլ «իսլամականացված և իրանականացված հասարակության արդյունք»<ref name="Saunders2001">{{cite book|url=https://books.google.comam/?id=nFx3OlrBMpQC&pg=PA173|title=The History of the Mongol Conquests|author=J. J. Saunders|date=March 2001|publisher=University of Pennsylvania Press|isbn=978-0-8122-1766-7|pages=173–}}</ref>։

Լենկթեմուրը [[Մեծ տափաստան|Եվրասիական տափաստանների]] վերջին քոչվոր նվաճողներից էր, ում կայսրությունը հիմք է հանդիսացել 16-17-րդ դարերում առավել կազմակերպված և երկարակյաց Վառոդային կայսրությունների համար<ref>{{Cite book|title=After Tamerlane: the rise and fall of global empires, 1400–2000|last=Darwin|first=John|publisher=Bloomsbury Press|year=2008|isbn=978-1-59691-760-6|location=|pages=29, 92|author=John Darwin (historian)}}</ref><ref name="։1"/> {{rp|1}}։ Լենկթեմուրը նախատեսում էր վերականգնել [[Չինգիզ խան|Չինգիզ խանի]] (մահացել է 1227 թվականին) [[Մոնղոլական կայսրություն|Մոնղոլական կայսրությունը]], և ըստ Ժերար Շալիանի՝ նա իրեն համարում էր Չինգիզ խանի ժառանգը<ref name="Chaliand">Gérard Chaliand, ''Nomadic Empires: From Mongolia to the Danube'' translated by A.M. Berrett, Transaction Publishers, 2004. translated by A.M. Berrett. Transaction Publishers, p.75. {{ISBN|0-7658-0204-X}}. {{google books|xKVAbb6Tc4wC|Limited preview}}. [https://books.google.comam/books?id=xKVAbb6Tc4wC&pg=PA75&dq=Timur+Turkic+speaking&hl=tr&sig=9Dxl3dFIql2fIK7XMXoIvswcg5o p. 75.], {{ISBN|0-7658-0204-X}}, [https://books.google.comam/books?id=xKVAbb6Tc4wC&pg=PA75&dq=Timur+Turkic+speaking&hl=tr&sig=9Dxl3dFIql2fIK7XMXoIvswcg5o p.75.], "Timur Leng (Tamerlane) Timur, known as the lame (1336–1405) was a Muslim Turk. He aspired to recreate the empire of his ancestors. He was a military genius who loved to play chess in his spare time to improve his military tactics and skill. And although he wielded absolute power, he never called himself more than an emir.", "Timur Leng (Tamerlane) Timur, known as the lame (1336–1405) was a Muslim Turk from the Umus of Chagatai who saw himself as Genghis Khan's heir."</ref>։ Չնայած նա ո՛չ Չինգիզ խանի ժառանգ էր, ո՛չ էլ Բորջիգին<ref name="Marozzi2006">{{cite book|url=https://books.google.comam/books?id=Ay23EpKGFi0C&pg=PA342|title=Tamerlane: Sword of Islam, Conqueror of the World|author=Justin Marozzi|publisher=Da Capo Press|year=2006|isbn=978-0-306-81465-5|page=342}}</ref>՝ նա հստակորեն ձգտում էր շարունակել վերջինիս նվաճումների ժառանգությունը իր կյանքի ընթացքում<ref name=":5">Richard C. Martin, ''Encyclopedia of Islam and the Muslim World'' A-L, Macmillan Reference USA, 2004, {{ISBN|978-0-02-865604-5}}, p. 134.</ref>։ Ըստ Բեատրիս Ֆորբս Մանցի «Լենկթեմուրը իր պաշտոնական նամակագրության մեջ ձգտել է իրեն ներկայացնել որպես Չինգիզ խանի և նրա ժառանագների իրավունքների վերականգնող։ Նա արդարացրել է իր իրանական, մամլուքյան և օսմանյան արշավանքները՝ նշելով, որ դրանով վերականգնում է մոնղոլների օրինական իրավունքները տարածքներում, որոնք հայտնվել են ուզուրպատորների իշխանության տակ»<ref name=":6">{{cite journal|last1=Forbes Manz|first1=Beatrice|date=April 1998|title=Temür and the Problem of a Conqueror's Legacy|journal=Journal of the Royal Asiatic Society|series=Third|volume=8|issue=1|pages=21–41}}</ref>։ Իր նվաճումները օրինականացնելու համար Լենկթեմուրը հաճախ օգտագործում էր իսլամական խորհրդանշաններ և լեզու՝ իրեն կոչելով «Իսլամի թուր», և հովանավորել է կրթական և կրոնական հաստատությունները։ Իր կյանքի ընթացքում գրեթե բոլոր Բորջիգին առաջնորդներին դարձրել է իսլամադավան։ Լենկթեմուրը Սմիրնայի պաշարման ժամանակ պարտության է մատնել [[Հիվանդախնամների միաբանություն|Հիվանդախնամների միաբանությանը]]՝ այսպիսով իրեն հռչակելով ղազի<ref name="marozzi-2004">{{cite book|title=Tamerlane: Sword of Islam, conqueror of the world|author=Marozzi, Justin|publisher=HarperCollins|year=2004}}</ref>{{rp|91}}։ Մինչև իր կառավարման ավարտը Լենկթեմուրն իր իշխանությունն է հաստատել Չաղաթայի խանության, [[Իլխանություն|Իլխանության]] և [[Ոսկե հորդա|Ոսկե Հորդայի]] մնացորդների նկատմամբ և նույնիսկ փորձել է [[Չինաստան|Չինաստանում]] վերականգնել Յուան դինաստիան։

Լենկթեմուրի զորքը կազմված էր ամենատարբեր էթնիկ խմբերից․ նրա զորքից սարսափում էին [[Ասիա|Ասիայում]], [[Աֆրիկա|Աֆրիկայում]] և [[Եվրոպա|Եվրոպայում]]<ref name="marozzi-2004" />, որոնց մեծ մասը ավերակ էր դարձել Թեմուրի արշավանքների արդյունքում<ref>Matthew White: ''Atrocitology: Humanity's 100 Deadliest Achievements'', Canongate Books, 2011, {{ISBN|9780857861252}}, section "Timur"</ref>։ Գիտնականների հաշվարկների համաձայն նրա արշավանքները դարձել են 17 միլիոն մարդու մահվան պատճառ, որը կազմել է այդ ժամանակ աշխարհի ողջ բնակչության 5%-ը<ref>{{cite news|url=http://articles.chicagotribune.com/1999-01-17/news/9901170256_1_uzbek-islam-karimov-tashkent|title=The Rehabilitation Of Tamerlane|date=17 January 1999|work=Chicago Tribune}}</ref><ref>J.J. Saunders, [https://books.google.comam/books?id=nFx3OlrBMpQC&pg=PA174&lpg=PA174 The history of the Mongol conquests] (page 174), Routledge & Kegan Paul Ltd., 1971, {{ISBN|0812217667}}</ref>։

Նա եղել է [[Մոնղոլներ|մոնղոլական]] ցեղերից<ref>"Central Asia, history of [http://search.eb.com/eb/article-73545 Timur]", in [[Encyclopædia Britannica]], Online Edition, 2007. (Quotation:"Under his leadership, Timur united the Mongol tribes located in the basins of the two rivers.")</ref><ref>"[http://search.eb.com/eb/article-26920 Islamic world]", in [[Encyclopædia Britannica]], Online Edition, 2007. Quotation: "Timur (Tamerlane) was of Mongol descent and he aimed to restore Mongol power."</ref> բարլասների անդամ, որը շատ առումներով [[Թյուրքացում|թյուրքացել]] է<ref>Carter V. Findley, ''The Turks in World History'', Oxford University Press, 2005, Oxford University Press, 2005, {{ISBN|978-0-19-517726-8}}, p. 101.</ref><ref>G. R. Garthwaite, ''The Persians'', Malden, {{ISBN|978-1-55786-860-2}}, MA: Blackwell Pub., 2007. ([https://books.google.comam/books?id=RpiywbMvG5gC&pg=RA1-PA148&dq=Timur+Turkic+speaking&hl=tr&sig=9tWp001dj7GoDBdAjveeJclsQD8 p.148]) Quotation: "Timur's tribe, the Barlas, had Mongol origins but had become Turkic-speaking ... However, the Barlus tribe is considered one of the original Mongol tribes and there are "Barlus Ovogton" people who belong to Barlus tribe in modern Mongolia."</ref><ref>M.S. Asimov & Clifford Edmund Bosworth, ''History of Civilizations of Central Asia'', [[UNESCO]] Regional Office, 1998, {{ISBN|92-3-103467-7}}, p. 320: "One of his followers was [...] Timur of the Barlas tribe. This Mongol tribe had settled [...] in the valley of Kashka Darya, intermingling with the Turkish population, adopting their religion (Islam) and gradually giving up its own nomadic ways, like a number of other Mongol tribes in Transoxania ..."</ref>։ Նրա հայր Թարաղայը այս ցեղի փոքր ազնվականներից է եղել<ref name="Tamerlane" />։ Այնուամենայնիվ, պատմաբան Բեատրիս Ֆորբս Մանցը նշում է, որ Լենկթեմուրը հավանաբար ավելի ուշ շրջանում հասկացել է իր հոր իրական սոցիալական դիրքը և փորձել է իր հաջողությունները ավելի նշանակալի դարձնել։ Նա նաև ավելացնում է, որ չնայած Թարաղայը առանձնապես հզոր չէր՝ նա բավականին հարուստ և ազդեցիկ էր<ref>Beatrice Forbes Manz, ''Tamerlane and the Symbolism of Sovereignty'' (1988), p. 116</ref>։ Սա պարզ է դառնում այն ժամանակ, երբ 1360 թվականին հոր մահից հետո Լենկթեմուրը վերադարձել է իր ծննդավայր՝ մտահոգվել իր սեփականության ճակատագրով<ref>Sharaf ad-Din Ali Yazdi, ''Zafarnama'' (1424-1428), p. 35</ref>։ Թարաղայի սոցիալական կարևորության մասին նշել է նաև Արաբշահը՝ նկարագրելով նրան՝ իբրև մագնատ Ամիր Հուսեյն Քարաունասի արքունիքում<ref name="Arabshah, p. 4" />։ Դեռ ավելին՝ Մողուլիստանի (Արևելյան Չաղաթայի խանություն) Ամիր Համիդ Քերեյիդի հայրը եղել է Թարաղայի ընկերը<ref>Sharaf ad-Din Ali Yazdi, ''Zafarnama'' (1424-1428), p. 75</ref>։

|url=https://books.google.comam/books?id=aF6NKVpZF-gC

[[File:Tamerlane Besieging Urganj.JPG|thumb|[[Հին Ուրգենչ|Ուրգենչի]] պաշարումը Լենկթեմուրի կողմից]]1335 թվականին [[Իլխանություն|Իլխանության]] ղեկավար [[Աբու-Սաիդ Բահատուր Խան|Աբու Սաիդի]] մահից հետո Պարսկաստանում իշխանության վակուում է առաջացել։ Արդյունքում Պարսկաստանը բաժանվել է Մուզաֆֆերների, Քարթերի, Էրեթների, Չոբանօղլուների, Ինջուների, [[Ջելաիրյաններ|Ջելաիրների]] և Սարբադարների միջև։ 1383 թվականին Լենկթեմուրը սկսել է իր ռազմական արշավանքն ըննդեմ [[Իրան|Պարսկաստանի]]՝ չնայած արդեն մինչև 1381 թվականը այն բանից հետո, երբ Սարբադարների դինաստիայից Խվաջա Մասուդը հանձնվել էր Լենկթեմուրին, նա տիրում էր Պարսկաստանի մեծ մասը կազմող [[Խորասան (պատմական երկրամաս)|Խորասանին]]։ Լենկթեմուրն իր պարսկական արշավանքը սկսել է [[Հերաթ|Հերաթից]]՝ Քարթերի դինաստիայի մայրաքաղաքից։ Երբ Հերաթը չի հանձնվել, Լենկթեմուրը քաղաքը հողին է հավասարեցրել և կոտորել է քաղաքի բնակչությանը․ քաղաքը մնացել է ավերակների կույտ այնքան ժամանակ, քանի դեռ Շահրուհ Միրզան չի հրամայել վերակառուցել այն<ref>{{cite book|url=https://books.google.comam/?id=96ec98LieGsC&pg=PA39&lpg=PA39&dq=siege+of+herat+timur#v=onepage&q=siege%20of%20herat%20timur&f=false|title=Mughal Gardens|last1=Wescoat|first1=James L.|last2=Wolschke-Bulmahn|first2=Joachim|work=google.ca|year=1996|isbn=9780884022350}}</ref>։ Այնուհետև Լենկթեմուրն իր զորավարներից մեկին ուղարկել է՝ գրավելու ապստամբ [[Ղանդահար|Ղանդահարը]]։ Հերաթի գրավումից հետո Քարթերի թագավորությունը հանձնվել է և դարձել Լենկթեմուրի վասալը․ ընդամենը մեկ տասնամյակ անց՝ 1389 թվականին, այն բռնակցվելու էր Թեմուրի որդի՝ Միրան շահի կողմից։ [[File:Timur orders campaign against Georgia.jpg|thumb|Լենկթեմուրը հրամաններ է արձակում վրացական արշավանքի ժամանակ։]]Դրանից հետո Լենկթեմուրը շարժվել է դեպի արևմուտք՝ գրավելու [[Զագրոսի լեռնաշղթա|Զագրոսի լեռները]]՝ անցնելով [[Մազանդարան|Մազանդարանով]]։ Պարսկաստանի հյուսիս գնալու ճանապարհին Լենկթեմուրը գրավել է [[Թեհրան|Թեհրանը]], որն այն ժամանակ փոքր քաղաք էր, և քանզի քաղաքը անմիջապես հանձնվել է, Լենկթեմուրը ավերածություններ չի գործել։ 1384 թվականին նա պաշարել է Սուլթանիյեն։ Մեկ տարի անց Խորասանը ապստամբել է, ուստի Լենկթեմուրը ոչնչացրել է Իսֆիզարը, իսկ գերիներին ողջ-ողջ թաղել պատերի մեջ։ Հաջորդ տարի ոչնչացվել է Միհրաբանների իշխանության տակ գտնվող Սիսթանի թագավորությունը, իսկ մայրաքաղաք Զարանջը ավերվել է։ Այնուհետև Լենկթեմուրը վերադարձել է մայրաքաղաք Սամարղանդ, որտեղ սկսել է նախապատրաստվել վրացական արշավանքին և [[Ոսկե հորդա|Ոսկե Հորդայի]] նվաճմանը։ 1386 թվականին Լենկթեմուրն անցել է Մազանդարայով, ինչպես Զագրոսի նվաճման ժամանակ։ Այնուհետև անցել է Սուլթանիյեի մոտով, որը նախկինում գրավել էր, շարժվել դեպի հյուսիս և առանց լուրջ դիմադրության հանդիպելու գրավել է [[Թավրիզ|Թավրիզն]] ու [[Մարաղա (քաղաք)|Մարաղան]]։ Նա բարձր հարկեր է սահմանել տեղի բնակչության համար, որը հավաքելու էր Ադիլ Աքան, ում տրվել էր նաև Սուլթանիյեի նկատմամբ ղեկավարությունը։ Ադիլը հետագայում մահապատժի է ենթարկվել, քանի որ Լենկթեմուրը կասկածել է նրան կաշառակերության մեջ։

Այնուհետև Լենկթեմուրը շարժվել է դեպի հյուսիս՝ սկսելու վրացական և Ոսկե Հորդայի դեմ արշավանքները՝ դադարեցնելով Պարսկաստանի ամբողջական նվաճումը։ Երբ վերադարձել է, Թեմուրը տեսել է, որ իր զորավարները լավ պաշտպանել են այն քաղաքներն ու տարածքները, որոնք նա գրավել էր Պարսկաստանում։ Չնայած շատերը ապստամբել են, և Լենկթեմուրի որդի Միրան շահը, ով հավանաբար այդ ժամանակ [[ռեգենտ]] էր, ստիպված է եղել բռնակցել ապստամբ վասալ դինաստիաների տիրույթները՝ այսպիսով պահպանելով Թեմուրի գրաված տարածքները։ Ուստի Թեմուրը առաջ է անցել և գրավել է Պարսկաստանի մնացած մասը, մասնավորապես հարավային երկու խոշոր քաղաքներ [[Սպահան|Սպահանն]] ու [[Շիրազ|Շիրազը]]։ Երբ նա իր զորքով 1387 թվականին հասել է Սպահան, քաղաքն անմիջապես հանձնվել է․ այս քայլի շնորհիվ քաղաքը փրկվել է Լենկթեմուրի ավերածություններից։ Սակայն երբ քաղաքի բնակչությունն ապստամբել է՝ կապված սահմանված բարձր հարկերի հետ և սպանել է հարկահավաքին, Թեմուրը հրամայել է կոտորել քաղաքի բնակչությանը․ ասում են, թե սպանվածների թիվը կազմել է 100,000-200,000 հոգի<ref name="Chaliand 2007 87">{{cite book|url=https://books.google.comam/?id=YmpfgNqmVXYC&pg=PA87&dq=isfahan+Timur%7Ctamerlane+genocidal#v=onepage&q=isfahan%20Timur|title=The History of Terrorism: From Antiquity to Al Qaeda|last=Chaliand|first=Gerard|author2=Arnaud Blin|publisher=University of California Press|year=2007|isbn=978-0-520-24709-3|page=87}}</ref>։ Ականատեսները պատմում են, որ ավելի քան 28 աշտարակներ են կառուցվել յուրաքանչյուրը 1,500 մարդկային գլուխներից<ref>Fisher, W.B.; Jackson, P.; Lockhart, L.; Boyle, J.A. : The Cambridge History of Iran, p55.</ref>։ Սա ներկայացվում էր իբրև «քաղաքների դեմ ահաբեկչության սիստեմատիկ օգտագործում․․․ Լենկթեմուրի ռազմավարության անբաժանելի բաղադրիչը», որը Լենկթեմուրը համարում էր դիմադրության վերացմամբ արյունահեղության կանխում։ Նրա կոտորածները ընտրողական սկզբունքով էին կատարվում, նա ազատ էր արձակում արվեստագետներին և կրթված անձանց<ref name="Chaliand 2007 87" />։ Այս մեթոդը իր ազդեցությունն էր ունենալու հաջորդ խոշոր նվաճող [[Նադիր շահ|Նադիր շահի]] վրա։

1398 թվականին Լենկթեմուրը, հարձակվելով Թուղլաք դինաստիայից սուլթան Նասիր ուդ-Դին Մահմուդ շահ Թուղլաքի ղեկավարած [[Դելիի սուլթանություն|Դելիի սուլթանության]] վրա, նվաճել է [[Հնդկաստան|Հնդկաստանի]] հյուսիսը։ Նրան դիմադրել են ահիրները և ջաթերը, սակայն Դելիի սուլթանությունը որևէ լուրջ քայլ չի կատարել նրան կանգնեցնելու համար<ref>{{cite book|url=https://books.google.comam/?id=TKhuAAAAMAAJ&q=ahirs+and+jats&dq=ahirs+and+jats |title=Rise of the Jat power |first=Raj Pal|last= Singh|accessdate=2012-05-22|isbn=9788185151052 |date=1988-01-01 }}</ref><ref>{{Cite book|url=https://books.google.comam/?id=CR5uAAAAMAAJ&q=taimur+and+jats&dq=taimur+and+jats|title=Jāṭa balavāna: Jāṭa itihāsa|last=Kumāra|first=Mahendra|last2=Śarmā|first2=Parameśa|last3=Siṃha|first3=Rājapāla|date=1991|publisher=Madhura-Prakāśana|language=hi}}</ref>։ 1398 թվականի [[Ինդոս|Ինդոս գետն]] անցնելուց հետո նա գրավել է Թուլամբան և կոտորել տեղի բնակչությանը<ref>[http://www.cultureincontext.org/cyclopedia-of-india-volume-3/Timur.html]{{dead link|date=May 2012}}</ref>։ Այնուհետև մինչև հոկտեմբեր գրավել է Մուլթանը<ref>{{Cite book|last=Hunter|first=Sir William Wilson |author=William Wilson Hunter|title=The Imperial Gazetteer of India|chapter-url=http://dsal.uchicago.edu/reference/gazetteer/pager.html?objectid=DS405.1.I34_V02_401.gif|volume=2|year=1909|page=366|chapter=The Indian Empire: Timur's invasion 1398}}</ref>։

Անկարայում տարած հաղթանակից հետո Լենկթեմուրի զորքը ավերածություններ է գործել Փոքր Ասիայի արևմուտքում։ Սրա մասին մուսուլման գրողները հիշատակում են, որ Լենկթեմուրի զորքը ավելի շատ գործել է իբրև վայրենիների հորդա, քան թե քաղաքակիրթ նվաճող։ Սակայն Լենկթեմուրը պաշարել և գրավել է [[Իզմիր|Սմիրնան]]՝ քրիստոնեական [[Հիվանդախնամների միաբանություն|Հիվանդախնամների միաբանությունը]], դրանից հետո իրեն հայտարարելով ղազի կամ «իսլամի ռազմիկ»։ Լենկթեմուրի զինվորները Սմիրնայում զանգվածային գլխատում են իրականացրել<ref name="Reilly2012">{{cite book|author=Kevin Reilly|title=The Human Journey: A Concise Introduction to World History|url=https://books.google.comam/books?id=v12nkhHzD7UC&pg=PA164#v=onepage&q&f=false|year=2012|publisher=Rowman & Littlefield|isbn=978-1-4422-1384-5|pages=164–}}</ref><ref name="Lodge1913">{{cite book|author=Henry Cabot Lodge|title=The History of Nations|url=https://books.google.comam/books?id=M6Q-AAAAYAAJ&pg=PA51#v=onepage&q&f=false|year=1913|publisher=P.F.Collier|pages=51–}}</ref><ref name="Belozerskaya2012">{{cite book|author=Marina Belozerskaya|title=Medusas Gaze: The Extraordinary Journey of the Tazza Farnese|url=https://books.google.comam/books?id=ykRpAgAAQBAJ&pg=PA88#v=onepage&q&f=false|date=4 September 2012|publisher=Oxford University Press|isbn=978-0-19-987642-6|pages=88–}}</ref><ref name="de1856">{{cite book|author=Vertot (abbé de)|title=The History of the Knights Hospitallers of St. John of Jerusalem: Styled Afterwards, the Knights of Rhodes, and at Present, the Knights of Malta|url=https://books.google.comam/books?id=3u9EAQAAMAAJ&pg=PA104#v=onepage&q&f=false|year=1856|publisher=J.W. Leonard & Company|pages=104–}}</ref>։

Լենկթեմուրը ստեղծել էր մի կայսրություն, որը ձգվում էր մերօրյա [[Թուրքիա|Թուրքիայի]] հարավարևելքից, Սիրիայից, [[Իրաք|Իրաքից]] և [[Իրան|Իրանից]] մինչև [[Կենտրոնական Ասիա]]՝ ընդգրկելով [[Ղազախստան|Ղազախստանը]], [[Աֆղանստան|Աֆղանստանը]], Հայաստանը, Վրաստանը, [[Թուրքմենստան|Թուրքմենստանը]], [[Ուզբեկստան|Ուզբեկստանը]], [[Ղրղզստան|Ղրղզստանը]], Պակիստանը և հասնել է մինչև [[Կաշգար|Քաշգար]]՝ [[Չինաստան]]։ Լենկթեմուրի նվաճողական քաղաքականության արդյունքում մահացել է 17 միլիոն մարդ, սակայն այս թիվը ստուգել հնարավոր չէ<ref>Graziella Caselli, Gillaume Wunsch, Jacques Vallin (2005). "''[https://books.google.comam/books?id=nmgNXoiAiU4C&pg=RA2-PA34&dq&hl=en#v=onepage&q=&f=false Demography: Analysis and Synthesis, Four Volume Set: A Treatise in Population]''". Academic Press. p.34. {{ISBN|0-12-765660-X}}</ref>։

|url= https://books.google.comam/books?id=aU5hBMxNgWQCpg=PA188 | pages=188–189}}</ref>։ Ոչ Հոգվուի մյուս դեսպանը՝ Չեն Դեվեն (1397), ոչ էլ Յոնգլե կայսեր գահակալության մասին հայտարարող պատվիրակությունը ավելի լավ ընդունելության չեն արժանացել<ref name="tsai188" />։ [[File:Wanli Changcheng-Jiayu guan.jpg|thumb|Ցյաու անցման ամրոցը ամրացվել է, քանզի Մին դինաստիան վախենում էին Լենկթեմուրի հարձակումից<ref name="Turnbull">{{Cite book |title= The Great Wall of China 221 BC-1644 AD |last= Turnbull |first= Stephen |author= Stephen_Turnbull_(historian) |date=30 January 2007|publisher= Osprey Publishing |location= |isbn= 978-1-84603-004-8|page= 23|url= https://books.google.comam/books?id=umbyD8fIYTAC&pg=PA23#v=onepage&q=&f=false |accessdate=2010-03-26}}</ref>]]

Լենկթեմուրը մուսուլման էր և հավանաբար պատկանել է [[Սուֆիզմ|սուֆիական]] [[Նակշբանդիականություն|նաքշբանդիական]] դպրոցին, որը բավականին ազդեցիկ է եղել Տրանսոխանիայում<ref name="Manz1999">{{cite book|url=https://books.google.comam/books?id=1Nzh_9DZ5DYC&pg=PA17|title=The Rise and Rule of Tamerlane|author=Beatrice Forbes Manz|date=25 March 1999|publisher=Cambridge University Press|isbn=978-0-521-63384-0|pages=17–}}</ref>։ Այնուամենայնիվ, նրա կրոնական հարցերում գլխավոր խորհրդականը [[Հանաֆիական մազհաբ|հանաֆիական]] դպրոցին պատկանող գիտնական Աբդուլ Ջաբբար Խորեզմին էր։ [[Թերմեզ|Թերմեզում]] Լենկթեմուրը հայտնվել է հոգևոր ուսուցիչ Սայյիդ Բաքարի՝ [[Բալխ|Բալխից]] մի առաջնորդի ազդեցության տակ, ով թաղված է Լենկթեմուրի կողքին [[Գուր-Էմիր|Գուր-Էմիրում]]<ref>"The Descendants of Sayyid Ata and the Rank of Naqīb in Central Asia" by Devin ''DeWeese Journal of the American Oriental Society'', Vol. 115, No. 4 (Oct. – Dec., 1995), pp. 612–634</ref><ref>''Four studies on the history of Central Asia'', Volume 1 By Vasilij Vladimirovič Bartold p.19</ref><ref>''Islamic art'' By Barbara Brend p.130</ref>։

Լենկթեմուրը կշտամբել է նրան այս տողերի համար և ասել. «Իմ թրի հարվածներով ես գրավել եմ աշխարհի մեծ մասը Սամարղանդը և [[Բուխարա|Բուխարան]], իմ մայրաքաղաքաներն ու նստավայրերը մեծացնելու համար, իսկ դու, թշվա՛ռ արարած, պատրաստ ես փոխանակել այդ երկու քաղաքները մի խալի հետ»։ Իսկ Հաֆեզը առանց վարանելու և վախենալու պատասխանել է․ «Նման առատաձեռնության արդյունքն է, որ ես, ինչպես տեսնում եք, այս աղքատ վիճակում եմ»։ Ասում են, թե Լենկթեմուրին գոհացրել է Հաֆեզի սրամիտ պատասխանը, և նա հեռացել է թանկարժեք նվերներով<ref>{{Cite book|title=The Mogul Emperors of Hindustan (1398–1707 A.D)|last=Holden|first=Edward S.|publisher=Westminster, Archibald Constable and Co.|orig-year=1895 |year=2004|isbn=978-81-206-1883-1|location=New Delhi, India|pages=47–48}}</ref><ref>Cowell, Professor (first name not given). [https://books.google.comam/books?id=xbY_AQAAMAAJ&pg=PA252&dq=for+the+black+mole+cheek+samarkand&hl=en&sa=X&ved=0ahUKEwjIqq_asKncAhVDw4MKHco9CPUQ6AEIPjAE#v=onepage&q=for%20the%20black%20mole%20cheek%20samarkand&f=false ''MacMillan's Magazine,'' vol. XXX] (via Google Books). London: MacMillan & Co., 1874, p. 252.</ref>։

Լենկթեմուրի կարճ կյանք ունեցած կայսրությունը տարածել է թյուրք-պարսկական ավանդույթները Տրանսոխանիայում, նրա ֆեոդի մեջ մտած բոլոր տարածքներում [[Պարսկերեն|պարսկերենը]] դարձել է վարչական գործերի և գրական մշակույթի (diwan) լեզուն՝ անկախ [[Էթնոս|էթնիկ պատկանելությունից]]<ref>Manz, Beatrice Forbes (1999). ''The Rise and Rule of Tamerlane''. Cambridge University Press, p. 109. {{ISBN|0-521-63384-2}}. {{google books|2xDm2DCPRKMC|Limited preview}}. [https://books.google.comam/books?id=2xDm2DCPRKMC&pg=PA109 p. 109]. "In Temür's government, as in those of most nomad dynasties, it is impossible to find a clear distinction between civil and military affairs, or to identify the Persian bureaucracy as solely civil or the Turko-Mongolian solely with military government. In fact, it is difficult to define the sphere of either side of the administration and we find Persians and Chaghatays sharing many tasks. (In discussing the settled bureaucracy and the people who worked within it I use the word Persian in a cultural rather than ethnological sense. In almost all the territories which Temür incorporated into his realm Persian was the primary language of administration and literary culture. Thus the language of the settled 'diwan' was Persian and its scribes had to be thoroughly adept in Persian culture, whatever their ethnic origin.) Temür's Chaghatay emirs were often involved in civil and provincial administration and even in financial affairs, traditionally the province of Persian bureaucracy."</ref>։ Ավելին՝ իր կառավարման շրջանում գրվել են թյուրքական գրականության որոշ հատվածներ են, որը նպաստել է թյուրքական մշակույթի ազդեցության տարածմանն ու բարգավաճմանը։ Չաղաթայերենի գրական տարբերակը սկսել է օգտագորխվել պարսկերենի հետ զուգահեռ ինչպես մշակույթում, այնխես էլ իբրև պաշտոնական լեզու<ref>{{Cite book |title=The new Central Asia |last=Roy |first=Olivier |authorlink= |year=2007 |publisher=I. B. Tauris |location= |isbn=978-1-84511-552-4 |page=7 }}</ref>։

Այլ եվրոպացիներ Լենկթեմուրին համարում էին բարբարոս, ով մեծագույն վտանգ էր ներկայացնում եվրոպական մշակույթի և քրիսոտենության համար։ Նրա վերելքը դեպի իշխանությունը ստիպել է շատ ղեկավարների, օրինակ՝ [[Հենրի III (Անգլիա)|Հենրի III-ին]], դեսպաններ ուղարկել [[Սամարղանդ]] Լենկթեմուրի, նրա մարդկանց մասին տեղեկատվություն հավաքելու, Լենկթեմուրի հետ դաշինք կնքելու և նրան համոզելու, որ քրիստոնեական հավատի անցնի պատերազմից խուսափելու համար<ref name="knobler-1995" />{{rp|348–49}}։ Յազդիի Զաֆերնամե աշխատության 1723 թվականի թարգմանության նախաբանում թարգմանիչը գրել է<ref>{{Cite book|title = The History of Timur-Bec|publisher = |year = 1723|isbn = |location = |pages = xii–ix|url = https://books.google.comam/books?id=5e5WAAAAcAAJ&dq=editions%3AbiiMjtRlZFEC&pg=PR8#v=onepage&q&f=false|volume = 1|last1 = ad-DīnʿAlī Yazdī|first1 = Sharaf}} Punctuation and spelling modernized.</ref>․

1941 թվականի հունիսի 9-ին Լենկթեմուրի մարմինը հանվել է [[Արտաշիրմում|շիրմից]] և ուսումնասիրվել խորհրդային մարդաբաններ Միխայիլ Գերասիմովի, Լև Օշանինի և Վ․ Զեզենկովայի կողմից։ Պարզ է դարձել, որ Լենկթեմուրը բարձրահասակ, լայնաթիկունք տղամարդ է եղել լավ արտահայտված այտոսկրերով։ Լինելով 173 սմ՝ նա բավականին բարձրահասակ է եղել իր ժամանակաշրջանի համար։ Հետազոտությունները հաստատել են, որ Լենկթեմուրը կաղ է եղել և աջ ձեռքի վնասվածք է ունեցել։ Նրա աջ ազդրոսկը հարաճել էր ծնկոսկրի հետ, և հետազոտությունները ցույց են տվել, որ նա անընդհատ ոտքը ծալած է պահել, որի արդյունքում էլ սկսել է ակնհայտորեն կաղալ<ref>{{cite book|title=The face finder |author=Mikhail Mikhaĭlovich Gerasimov| page= 135 |publisher= Hutchinson|year= 1971 |isbn=978-0-09-105510-3}}</ref>Նրա աջ ազդրոսկը կապեցին ծնկոսկրի հետ միասին։ Գերասիմովը վերականգնել է Լենկթեմուրի գանգը և հայտնաբերել, որ Թեմուրի դիմագծերը [[Մոնղոլոիդ ռասա|մոնղոլական]] հատկանիշների հետ մեկտեղ ունեցել են նաև [[Եվրոպեոիդ ռասա|կովկասյան]] հատկանիշներ։ Օշանինը Թեմուրի գանգից եզրակացրել է, որ նրա մոտ ավելի շատ արտահայտված են մոնղոլոիդ ռասսայի հարավսիբիրական տեսակի հատկանիշները<ref name="oshanin">{{cite book |url= https://books.google.comam/books?id=guxKAAAAYAAJ|title= Anthropological composition of the population of Central Asia: and the ethnogenesis of its peoples |volume=2|author= Lev Vasilʹevich Oshanin |page=39|publisher=Peabody Museum |year=1964}}</ref>։