«Լենկթեմուր»–ի խմբագրումների տարբերություն

Content deleted Content added
No edit summary
Տող 30.
Լենկթեմուրը, ով ծնվել է Տրանսոխանիայում (ներկայիս [[Ուզբեկստան]]) Բարլասների քոչվորական միությունում 1336 թվականի ապրիլի 9-ին, 1370 թվականին կարողացել է [[Չաղաթայի ուլուս|Չաղաթայի խանության]] արևմտյան շրջանների նկատմամբ վերահսկողություն հաստատել։ Լենկթեմուրը արշավանքներ է սկսել դեպի [[Արևմտյան Ասիա|Արևմտյան]], [[Հարավային Ասիա|Հարավային]] և [[Կենտրոնական Ասիա]], [[Կովկաս]] և [[Ռուսաստան|Ռուսաստանի]] հարավ, այնուհետև իբրև մուսուլմանական աշխարհի ամենահզոր ղեկավար՝ նա պարտության է մատնել [[Մամլուքների սուլթանություն|Մամլուքների սուլթանությանը]]՝ առաջանալով դեպի [[Օսմանյան կայսրություն]] և անկում ապրող [[Դելիի սուլթանություն]]<ref>{{cite web|url=https://scroll.in/article/825287/counterview-taimurs-actions-were-uniquely-horrific-in-indian-history|title=Counterview: Taimur's actions were uniquely horrific in Indian history}}</ref>։ Այս նվաճումների արդյունքում Լենկթեմուրը ստեղծել է Թեմուրյանների կայսրությունը, որը, սակայն, նրա մահից կարճ ժամանակ անց մասնատվել է։
 
Լենկթեմուրը [[Մեծ տափաստան|Եվրասիական տափաստանների]] վերջին քոչվոր նվաճողներից էր, ում կայսրությունը հիմք է հանդիսացել 16-17-րդ դարերում առավել կազմակերպված և երկարակյաց Վառոդային կայսրությունների համար<ref>{{Cite book|title=After Tamerlane: the rise and fall of global empires, 1400–2000|last=Darwin|first=John|publisher=Bloomsbury Press|year=2008|isbn=978-1-59691-760-6|location=|pages=29, 92|authorlinkauthor=John Darwin (historian)}}</ref><ref name="։1"/> {{rp|1}}։ Լենկթեմուրը նախատեսում էր վերականգնել [[Չինգիզ խան|Չինգիզ խանի]] (մահացել է 1227 թվականին) [[Մոնղոլական կայսրություն|Մոնղոլական կայսրությունը]], և ըստ Ժերար Շալիանի՝ նա իրեն համարում էր Չինգիզ խանի ժառանգը<ref name="Chaliand">Gérard Chaliand, ''Nomadic Empires: From Mongolia to the Danube'' translated by A.M. Berrett, Transaction Publishers, 2004. translated by A.M. Berrett. Transaction Publishers, p.75. {{ISBN|0-7658-0204-X}}. {{google books|xKVAbb6Tc4wC|Limited preview}}. [https://books.google.com/books?id=xKVAbb6Tc4wC&pg=PA75&dq=Timur+Turkic+speaking&hl=tr&sig=9Dxl3dFIql2fIK7XMXoIvswcg5o p. 75.], {{ISBN|0-7658-0204-X}}, [https://books.google.com/books?id=xKVAbb6Tc4wC&pg=PA75&dq=Timur+Turkic+speaking&hl=tr&sig=9Dxl3dFIql2fIK7XMXoIvswcg5o p.75.], "Timur Leng (Tamerlane) Timur, known as the lame (1336–1405) was a Muslim Turk. He aspired to recreate the empire of his ancestors. He was a military genius who loved to play chess in his spare time to improve his military tactics and skill. And although he wielded absolute power, he never called himself more than an emir.", "Timur Leng (Tamerlane) Timur, known as the lame (1336–1405) was a Muslim Turk from the Umus of Chagatai who saw himself as Genghis Khan's heir."</ref>։ Չնայած նա ո՛չ Չինգիզ խանի ժառանգ էր, ո՛չ էլ Բորջիգին<ref name="Marozzi2006">{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=Ay23EpKGFi0C&pg=PA342|title=Tamerlane: Sword of Islam, Conqueror of the World|author=Justin Marozzi|publisher=Da Capo Press|year=2006|isbn=978-0-306-81465-5|page=342}}</ref>՝ նա հստակորեն ձգտում էր շարունակել վերջինիս նվաճումների ժառանգությունը իր կյանքի ընթացքում<ref name=":5">Richard C. Martin, ''Encyclopedia of Islam and the Muslim World'' A-L, Macmillan Reference USA, 2004, {{ISBN|978-0-02-865604-5}}, p. 134.</ref>։ Ըստ Բեատրիս Ֆորբս Մանցի «Լենկթեմուրը իր պաշտոնական նամակագրության մեջ ձգտել է իրեն ներկայացնել որպես Չինգիզ խանի և նրա ժառանագների իրավունքների վերականգնող։ Նա արդարացրել է իր իրանական, մամլուքյան և օսմանյան արշավանքները՝ նշելով, որ դրանով վերականգնում է մոնղոլների օրինական իրավունքները տարածքներում, որոնք հայտնվել են ուզուրպատորների իշխանության տակ»<ref name=":6">{{cite journal|last1=Forbes Manz|first1=Beatrice|date=April 1998|title=Temür and the Problem of a Conqueror's Legacy|journal=Journal of the Royal Asiatic Society|series=Third|volume=8|issue=1|pages=21–41|jstor=25183464}}</ref>։ Իր նվաճումները օրինականացնելու համար Լենկթեմուրը հաճախ օգտագործում էր իսլամական խորհրդանշաններ և լեզու՝ իրեն կոչելով «Իսլամի թուր», և հովանավորել է կրթական և կրոնական հաստատությունները։ Իր կյանքի ընթացքում գրեթե բոլոր Բորջիգին առաջնորդներին դարձրել է իսլամադավան։ Լենկթեմուրը Սմիրնայի պաշարման ժամանակ պարտության է մատնել [[Հիվանդախնամների միաբանություն|Հիվանդախնամների միաբանությանը]]՝ այսպիսով իրեն հռչակելով ղազի<ref name="marozzi-2004">{{cite book|title=Tamerlane: Sword of Islam, conqueror of the world|author=Marozzi, Justin|publisher=HarperCollins|year=2004}}</ref>{{rp|91}}։ Մինչև իր կառավարման ավարտը Լենկթեմուրն իր իշխանությունն է հաստատել Չաղաթայի խանության, [[Իլխանություն|Իլխանության]] և [[Ոսկե հորդա|Ոսկե Հորդայի]] մնացորդների նկատմամբ և նույնիսկ փորձել է [[Չինաստան|Չինաստանում]] վերականգնել Յուան դինաստիան։
 
Լենկթեմուրի զորքը կազմված էր ամենատարբեր էթնիկ խմբերից․ նրա զորքից սարսափում էին [[Ասիա|Ասիայում]], [[Աֆրիկա|Աֆրիկայում]] և [[Եվրոպա|Եվրոպայում]]<ref name="marozzi-2004" />, որոնց մեծ մասը ավերակ էր դարձել Թեմուրի արշավանքների արդյունքում<ref>Matthew White: ''Atrocitology: Humanity's 100 Deadliest Achievements'', Canongate Books, 2011, {{ISBN|9780857861252}}, section "Timur"</ref>։ Գիտնականների հաշվարկների համաձայն նրա արշավանքները դարձել են 17 միլիոն մարդու մահվան պատճառ, որը կազմել է այդ ժամանակ աշխարհի ողջ բնակչության 5%-ը<ref>{{cite news|url=http://articles.chicagotribune.com/1999-01-17/news/9901170256_1_uzbek-islam-karimov-tashkent|title=The Rehabilitation Of Tamerlane|date=17 January 1999|work=Chicago Tribune}}</ref><ref>J.J. Saunders, [https://books.google.com/books?id=nFx3OlrBMpQC&pg=PA174&lpg=PA174 The history of the Mongol conquests] (page 174), Routledge & Kegan Paul Ltd., 1971, {{ISBN|0812217667}}</ref>։