Վիքիպեդիա

«Մասնակից:Betty Kilerjian/Ավազարկղ»–ի խմբագրումների տարբերություն

Դիտել պատմությունը
← Նախորդ տարբՀաջորդ տարբ →
Content deleted Content added
ՎիզուալԵլատեքստ
No edit summary
No edit summary
Տող 54.
Արեւածեան երկիրներու մէջն մէջ պետութեան կողմէն ֆինանսաւորուող եւ «ամբողջ դրոյքով մարզիկ աշխատող սիրողականներու մէջ» ի յայտ գալն ալ աւածի վնասած է զուտ սիրողականի գաղափարախօսութեան, քանի որ ոչ նպաստաւոր պայմաններ ստեղծած է արեւմտեան երկիրներու մէջ ինքնաֆինանսաւորուող մարզիկներու մէջ համար։ Խորհրդային Միութիւնը կը ներկայացնէր մարզիկներու մէջ խին մէջբ, որոնք պաշտօնապէս ուսանողներ, զինուորներ կամ բանուորներ էին, բայց իրականութեան մէջ անոնցմէ շատերու մէջն պետութիւնը կը վճարէր իրենց ողջ ժամանակը մարզին մէջներու մէջն տրամադրածու համարref>{{cite magazine|url=http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,976117-1,00.html|title=Traditions Pro Vs. Amateur|author=Benjamin, Daniel|magazine=Time}}</ref><ref>{{cite journal|last=Schantz |first=Otto |title=The Olympic Ideal and the Winter Games Attitudes Towards the Olympic Winter Games in Olympic Discourses—from Coubertin to Samaranch |publisher=Comité International Pierre De Coubertin |url=http://www.coubertin.ch/pdf/schantz.pdf |format=PDF |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20130505052232/http://www.coubertin.ch/pdf/schantz.pdf |archivedate=5 May 2013 |df= }}</ref>։ Որպէս արդիւնք՝ Ողոմպիական խաղերու մէջն զուտ սիրողական մակարդակի մարզիկներու մէջն փոխարէն, ինչպէս նախատեսած էր Քուպերտենը, սկսած են մասնակցիլ մասնագիտացած մարզիկներ։ Զանգուածային լրատուամիջոցներու մէջ կողմէն աճող կարեւորութիւնը ստեղծած է Ողոմպիական խաղերու մէջ հովանաւորութեան ու առեւտրայնացման խնդիր։ Համաշխարհային պատերազմներու մէջ պատճառով չեղարկուած են 1916, 1940 եւ 1944 թուականներու մէջ Ողոմպիական խաղերը։ Սառ պատերազմի տարիներու մէջն լայնածաւալ բողոքներու արդիւնքով սահմանափակուած է երկիրներու մէջ մասնակցութիւնը 1980 եւ 1984 թուականներու մէջ Ողոմպիական խաղերու մէջն, սակայն վերջինին մասնակցած է 140 Ողոմպիական ազգային կոմիտէ, որ մրցանիշ էր այդ ժամանակի համար<ref name="olympic.org">{{cite web|title=NO BOYCOTT BLUES|url=https://www.olympic.org/los-angeles-1984|website=olympic.org}}</ref>։
 
Ողոմպիական շարժումը իր մէջը կը ներառէ Միջազգային մարզական միաւորները, Ազգային ողոմպիական կոմիտէները (ԱՕՄ) եւ կը կազմակերպէ կոմիտէներ բոլոր Ողոմպիական խաղերուն համար։ Որպէս որոշումներ ընդունող մարմին՝ ՄՕԿ-ը պատասխանատու է Ողոմպիական խաղերու մէջ մայրաքաղաքի ընտրութեան համար, ինչպէս նաեւ կը կազմակերպէ եւ կը ֆինանսաւորէ Ողոմպիական խաղերը՝ համաձայն Ողոմպիական խարտիայի։ ՄՕԿ-ը նաեւ կ՛որոշէ ողոմպիական ծրագիրը, որ կազմուած է այն մրցութիւններէն, որոնք պէտք է ըլլան Խաղերու ընթացքին։ Կան ողոմպիական շարք մը արարողութիւններ ու խորհրդանիշներ, որոնցմէ են Ողոմպիական դրօշն ու ջահը, ինչպէս նաեւ Ողոմպիական խաղերու մէջ բացման ու փակման արարողութիւնները։ Աւածի քան 13 000 մարզիկ կը մասնակցի Ամառնային եւ Ձմեռնային ողոմպիական խաղերու մէջ ընթացքին եղող 33 տարբեր մարզաձեւերէն շուրջ 400 մրցին մէջներու մէջն։ Ամէն մէկ մրցութեան արդիւնքով առաջին, երկրորդերկիրորդ եւ երրորդ տեղերը զբաղեցուցած մարզիկները կ՛արժանանան համապատասխանաբար ոսկի, արծաթէ եւ պրոնզէ մետալներու մէջ։
 
Ժամանակի ընթացքին Ողոմպիական խաղերու մէջն սկսած են մասնակցիլ բոլոր պետութիւնները։ Մասնակէններու մէջ թուաքանակի աճը հանգեցուցած է շարք մը խնդիրներու մէջ ու վէճերու մէջ, ներառեալ բողոքները, խթանիչներու մէջ օգտագործին մէջը, կաշառակերու մէջթիւնը եւ ահաբեկչական յարձակին մէջը 1972-ին։ Ամէն երկու տարին մէկ տեղի ունեցող Ողոմպիական խաղերը, մեծապէս լուսաբանուածով զանգուածային լրատուամիջոցներու մէջ կողմէն, անյայտ մարզիկներու մէջն հնարաւորութիւն կու տան ձեռք բերած ազգային, իսկ երբեմն նաեւ միջազգային ճանաչին մէջ։ Ողոմպիական խաղերը ընդունող երկրիներկիրին ու քաղաքին նաեւ հնարաւորութիւն կու տան ներկայանալ աշխարհին։
 
== Հին ողոմպիական խաղեր ==
Տող 91.
 
=== Փոփոխութիւններ ===
1896-ին ունեցած յաջողութենէն ետք Ողոմպիական խաղերը յայտնուած են լճացման մէջ, որ կը սպառնէր անոնց գոյութեան։ 1900-ի Ողոմպիական խաղերը տեղի ունեցած են Փարիզու եւ կազմած Համաշխարհային ցուցահանդէսի մաս։ 1904-ին Սենթ Լուիսու տեղի ունեցած Ողոմպիական խաղերը նոյնպէս կազմակերպուած են Համաշխարհային ցուցահանդէսի շրջանակներու մէջն մէջ, եւ երկուքն ալ աւելի շատ նման եղած են ցուցադրումի։ Փարիզի Ողոմպիական խաղերը չեն ունեցած մարզադաշտ, սակայն անոնք նշանաւոր են անով, որ անոնց առաջին անգամ մասնակցած են նաեւ կանայք։ Սենթ Լուիսի Ողոմպիական խաղերու մէջն մասնակցած է շուրջ 650 մարզիկ, սակայն անոնցմէ 580-ը եղած է [[Միացեալ Նահանգներ|Միացեալ Նահանգներէն]]։ Այդ խաղերը եղած են Ողոմպիական շարժման նուազագոյն մակարդակը<ref>{{cite web |url= http://proxy.espn.com/oly/summer08/fanguide/history?year=1904 |title= St. Louis 1904 – Overview |publisher= ESPN }}</ref>։ Ողոմպիական խաղերու մէջ համբաւը կրկին վերականգնուած է այն բանէն ետք, երբ 1906-ին Աթէնքու տեղի ունեցած են արտահերթ Ողոմպիական խաղեր ([[Անգլերէն|անգլ]].՝ Intercalated Games, այդպէս կոչուած են, որովհետեւ եղած են երրորդ Օլիմպիադայի շրջանակներու մէջն մէջ տեղի ունեցող երկրորդերկիրորդ խաղերը)։ Այդ խաղերը չեն ճանչցուած ՄՕԿ-ի կողմէն, եւ յետագային նման խաղեր այլեւս չեն եղած։ Արտահերթ Ողոմպիական խաղերը, որոնց մասնակցած են բազմաթիւ մարզիկներ աշխարհի տարբեր երկիրներէն, արժանացած են միջազգային ուշադրութեան։ Այդ նպաստած է Ողոմպիական խաղերու մէջ ժողովրդականութեան ու անոր մասշտաբներու մէջ մեծացման<ref>{{cite news|url=http://www.cbc.ca/olympics/history/story/2008/05/05/f-olympics-feature-1906.html |title=1906 Olympics mark 10th anniversary of the Olympic revival |publisher=Canadian Broadcasting Centre |date=28 May 2008|deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20080731211554/http://www.cbc.ca/olympics/history/story/2008/05/05/f-olympics-feature-1906.html}}</ref>։
 
==== Ձմեռնային ողոմպիական խաղեր ====
Տող 111.
 
=== 21-րդ դարու Ողոմպիական խաղեր ===
1896-ին 14 երկրներերկիրներ ներկայացնող 241 մասնակէններու փոխարէն 2012-ին Ամառնային ողոմպիական խաղերուն մասնակցած է արդէն շուրջ 10,500 մարզիկ աշխարհի 204 երկիրներէ<ref>{{cite web|url=http://www.olympic.org/london-2012-summer-olympics|title=London 2012|publisher=International Olympic Committee}}</ref>։ Ձմեռնային ողոմպիական խաղերու մասշտաբները աւելի փոքր են։ Օրինակ՝ 2014-ին [[Սոչի (Արեւմտահայերէն)|Սոչիի]] մէջ տեղի ունեցած Ողոմպիական խաղերուն մասնակցած է 2873 մարզիկ 88 երկիրներէ, որոնք մետալներու համար պայքարած են 98 category-ներու մէջ։ Ողոմպիական խաղերու ընթացքին մարզիկներու եւ պաշտօնական անձերու մեծ մասը կը բնակի Օլմիպիական գիւղին մէջ։ Վերջինս նախատեսուած է Ողոմպիական խաղերու բոլոր մասնակէններու առաձին բնակութեան համար եւ ապահովուած է սրճարաններով, հիւանդանոցներով եւ կրօնական ծէսերու կատարման համար անհրաժեշտ վայրերով<ref>{{cite web|title=Beijing to build convenient Olympic village |url=http://en.beijing2008.cn/cptvenues/venues/headlines/n214262207.shtml |publisher=The Beijing Organizing Committee for the Games of the XXIX Olympiad |accessdate=4 May 2009 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20080914055027/http://en.beijing2008.cn/cptvenues/venues/headlines/n214262207.shtml |df= }}</ref>։
 
ՄՕԿ-ը թոյլ կու տայ Ազգային ողոմպիական կոմիտէներ ստեղծել նաեւ այն ազգերուն, որոնք չեն համապատասխաներ քաղաքական ինքնիշխանութեան խիստ դրոյթներուն, ինչպէս պահանջու են այլ կազմակերպութիւններ։ Որպէս արդիւնք՝ գաղութներն ու կախեալ տարածքները նոյնպէս իրաւունք կը ստանան մասնակցիլ Ողոմպիական խաղերուն։ Այդպիսի տարածքներէն են Փորթօ Ռիքօն, Պերմուտեան կղզիները եւ Հոնկ Քոնկը, որոնք բոլորն ալ մրցումներուն կը մասնակցին որպէս առանձին երկիրներ, չնայած իրաւաբանական տեսանկիւնէ կը գտնուին այլ պետութեան կազմու<ref>{{cite web|title=Olympic Charter|url=http://multimedia.olympic.org/pdf/en_report_122.pdf|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110723070003/http://multimedia.olympic.org/pdf/en_report_122.pdf|archivedate=23 July 2011 |page=61|format=PDF|publisher=International Olympic Committee}}</ref>։ Ողոմպիական խարտիայի ներկայիս տարբերակը թոյլ կու տայ ստեղծել նոր Ազգային ողոմպիական կոմիտէներ այն ազգերու ներկայացման համար, որոնք կը դասակարգուին որպէս «միջազգային հանրութեան կողմէ ճանաչուած անկախ պետութիւն»<ref>{{cite web|title=The Olympic Charter |url=http://www.asksam.com/ebooks/releases.asp?doc_handle=135969&file=Olympic-Charter.ask&query=recognised%20by%20the%20international%20community&search=yes |publisher=International Olympic Committee |accessdate=17 July 2012 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20130502144028/http://www.asksam.com/ebooks/releases.asp?doc_handle=135969&file=Olympic-Charter.ask&query=recognised%20by%20the%20international%20community&search=yes}}</ref>։ Այնուամէնայնիւ, թոյլ չի տրուիր ստեղծել Ազգային ողոմպիական կոմիտէներ Սինթ Մաարտենի եւ Քիւրասաոյի համար, երբ անոնք հասած են նոյն սահմանադրական կարգավիճակին, որ Արուբան 2010-ին, չնայած ՄՕԿ-ն Արուբայի ողոմպիական կոմիտէն ճանչցած է դեռ 1986-ին<ref>{{cite web|url=http://www.olympic.org/news/executive-board-concludes-first-meeting-of-the-new-year/112731|date=13 January 2011|accessdate=13 January 2011|title=Executive Board concludes first meeting of the new year|publisher=olympic.org ("Official website of the Olympic movement")}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.olympic.org/mr-jose-perurena?articleid=133159|title=Curtain comes down on 123rd IOC Session|publisher=International Olympic Committee}}</ref>։ 2012-էն ետք Նիտերլանտներու Անտիլեան կղզիներու մարզիկները կրնան իրենց ցանկութեամբ ներկայացնել կայ՛մ Նիտերլանտները, կայ՛մ Արուբան<ref>{{cite web|url=http://www.olympic.org/news/media-resources?articleid=132830|title=Working meeting between the IOC and the NOCs of the Netherlands Antilles, Aruba and the Netherlands|publisher=olympic.org ("Official website of the Olympic movement")}}</ref>։
Տող 122.
Յաճախ Ողոմպիական խաղերու ժամանակ ծխասերը կը գերազանցեն նախատեսուած բիւջէն։ 1960-էն ետք կազմակերպուած խաղերու համար միջին գերածախսը կը կազմէ 156% ռեալ իմաստով[72], այսինքն՝ ծախսերու միջինը 2,56 անգամ կը գերազանցեն Ողոմպիական խաղերը հիւրընկալելու յայտի ներկայացման ժամանակ նախատեսուած բիւջէն։ 1976-ին Մոնրէալու տեղի ունեցած Ողոմպիական խաղերու ժամանակ կատարուած է ամենաշատ գերածախսը (720 %) Ամառնային եւ ընդհանրապէս բոլոր Ողոմպիական խաղերու շարքին։ Ձմեռնային ողոմպիական խաղերուն ամգնաշատ գգրածախսը կատարուած է 1980-ին Լէյք Փլեսիտի Ողոմպիական խաղերու ժամանակ եւ կազմած է 324 %։ 2012-ին [[Լոնտոն|Լոնտոնի]] խաղերու ժամանակ գերածախսը կազմած է 76 %, 2014-ին Սոչիի խաղերուն՝ 289 %<ref>{{Cite book|ssrn=2804554|title=The Oxford Olympics Study 2016: Cost and Cost Overrun at the Games|last=Flyvbjerg|first=Bent|last2=Stewart|first2=Allison|last3=Budzier|first3=Alexander|publisher=Saïd Business School, University of Oxford|year=2016|isbn=|location=|pages=|via=}}</ref>։
 
=== Տնտեսական եւ ընկերային ազդեցութիւն հիւրընկալ քաղաքի եւ երկրիերկիրի վրայ ===
Շատ տնտեսագէտներ վատատեսօրէն կը վերաբերուն Ողոմպիական խաղերու հիւրընկալման տնտեսական օգուտին՝ նշելով, որ նման մեծամասշտաբ իրադարձութիւնները կը պահանջեն մեծ ծախսեր եւ կու տան համեմատաբար քիչ եկամուտ<ref>{{Cite news|url=https://www.wired.com/2016/08/olympic-cities-everywhere/|title=Olympics Everywhere|last=|first=|date=August 2016|work=WIRED|department=Argument|page=19|type=Paper|quote=...hosting the Olympics is almost always a financial disaster for cities in the long term.... Indeed, economists are uncommonly unanimous that hosting the Olympics is a bad bet.|access-date=|via=|vauthors=Greenwell M}}</ref>։ Ընդհակառակը, հիւրընկալումը (կամ միայն յայտի ներկայացումը) կ՛աւելացնէ այդ երկրիերկիրի արտահանման ծաւալը, քանի որ հիւրընկալող կամ յայտ ներկայացրած երկիրը ատով իսկ ցոյց կու տայ, որ պատրաստ է բաց առեւտուրի<ref>{{Cite journal|date=19 January 2011|title=The Olympic Effect|journal=The Economic Journal|volume=121|issue=553|pages=652–77|doi=10.1111/j.1468-0297.2010.02407.x|subscription=yes|vauthors=Rose AK, Spiegel MM}}</ref>։ Ուսումնասիրութիւնները ցոյց կու տան, որ Ամառնային ողոմպիական խաղերու հիւրընկալումը դրական ազդեցութիւն կ՛ունենայ այն հիմնարկութիւններու մարդասիրական ներդրումներու վրայ, որոնք գրասենեակներ ունին տուեալ քաղաքուն մէջ, որ կը նպաստէ տեղի ոչ առեւտրային մասի զարգացման։ Այս դրական ազդեցութիւնը կը սկսի խաղէն տարիներ առաջ եւ կրնայ շարունակուիլ անկէ ետք եւս քանի մը տարի, թէեւ ոչ շատ երկար։ Այս թոյլ տուած եզրակացնել, որ Ողոմպիական խաղերու գումարումը կրնայ ազդել տեղի ձեռնարկութիւններուն վրայ, որպէսզի անոնք աջակցին տեղի ոչ առեւտրային մասին եւ քաղաքացիական հասարակութեան<ref>{{Cite journal|date=1 February 2013|title=Punctuated Generosity: How Mega-events and Natural Disasters Affect Corporate Philanthropy in U.S. Communities|ssrn=2028982|journal=Administrative Science Quarterly|volume=58|issue=1|pages=111–48|doi=10.1177/0001839213475800|via=Social Science Research Network|vauthors=Tilcsik A, Marquis C}}</ref>։
 
Խաղերը հիւրընկալող երկրիերկիրի հասարակութեան վրայ կ՛ունենան նաեւ նշանակալի բացասական ազդեցութիւն, օրինակ՝ Բնակարանով ապահովման իրաւունքի եւ վտարման կեդրոնը ներկայացունած տուեալներու համաձայն՝ երկու տասնամեակի ընթացքին Ողոմպիական խաղերու պատճառով տունէն տեղափոխուած է աւելի քան երկու միլիոն անձ<ref>Glynn, M. A. (2008). "Configuring the field of play: how hosting the Olympic Games impacts civic community." ''Journal of Management Studies'', 45(6), 1117–1146.</ref>։ 2014-ին Սոչիի Ողոմպիական խաղերը եղած են ամենաթանկը պատմութեան մէջ՝ արժէնալով աւելի քան 50 միլիար [[ԱՄՆ (արեւմտահայերէն)|ԱՄՆ]] տոլար։ Համաձայն Վերակառունման եւ զարգացման եւրոպական դրամատան հաշուէտուութեան, որ թողարկուած է այդ խաղերու ժամանակ, այդ ծախսերը չէն նպաստեր [[Ռուսաստան (արեւմտահայերէն)|Ռուսաստանի]] ազգային տնտեսութեան զարգացման, սակայն կրնան ապագային գործարարներուն գրաւել դէպի Սոչի եւ Կրասնոդարի երկրամասերկիրամաս<ref>{{cite news|url=http://www.ibtimes.com/economic-impact-winter-olympics-not-great-russia-sochi-stands-gain-1554153|title=The Economic Impact Of The Winter Olympics: Not Great For Russia But Sochi Stands To Gain|date=8 February 2014|work=International Business Times|accessdate=10 February 2014}}</ref>։ Սակայն Դեկտեմբեր 2014-ին The Guardian պարբերականը գրած է, թէ Սոչին նման է «քաղաք-ուրուականի» բնութեան գիրկը տարածուած մարզադաշտերով ու արէնաներով, դեռեւս անաւարտ կառոյցներով<ref>{{cite news|url=https://www.theguardian.com/sport/2014/dec/17/sochi-olympics-legacy-city-feels-like-a-ghost-town|title=The Economic Impact Of The Winter Olympics: Not Great For Russia But Sochi Stands To Gain|date=17 December 2014|work=The Guardian}}</ref>։ Անորմէ բացի, առնուազն չորս քաղաք հետ վերցունած են 2022-ի Ձմեռնային ողոմպիական խաղերու հիւրընկալման համար ներկայացրած իրենց յայտերը՝ որպէս պատճառ ներկայացնելով մեծ ծախսերն ու առաջկցութեան բացակայութիւնը<ref>{{cite news|url=http://time.com/3462070/olympics-winter-2022/|title=Why Nobody Wants to Host the 2022 Winter Olympics|date=3 October 2014|work=Time|first=Lisa|last=Abend}}</ref>։ Արդիւնքով խաղերը հիւրընկալելու համար պայքարած են երկու քաղաք՝ [[Ղազախստան (Արեւմտահայերէն)|Ղազախստանի]] մայրաքաղաք Ալմա-Աթան եւ [[Չինաստան (արեւմտահայերէն)|Չինաստանի]] մայրաքաղաք [[Փեքին|Փեքինը]]։ Յուլիս 2016-ին The Guardian պարբերականը նշած է, որ Ողոմպիական խաղերու ապագային սպառնացող մեծագոյն վտանգը այն է, որ շատ քիչ քաղաքներ ցանկութիւն կը յայտնեն հիւրընկալել զանոնք<ref>{{cite news|url=https://www.theguardian.com/sport/2016/jul/27/biggest-threat-future-olympic-games-rio-2016-ioc-thomas-bach-hosts|title=Revealed: the biggest threat to the future of the Olympic Games|date=27 July 2016|work=The Guardian}}</ref>։
 
== Միջազգային ողոմպիական կոմիտէ ==
Տող 138.
 
 
Ողոմպիական շարժման պաշտօնական լեզուներն են [[անգլերէն|անգլերէնն]] ու [[ֆրանսերէն|ֆրանսերէնը]]։ Ողոմպիական խաղերու ժամանակ կ՛օգտագործուի նաեւ հիւրընկալող երկրիերկիրի լեզուն (կամ լեզուները, եթէ տուեալ երկիրը ունի մէկէ աւելի պաշտօնական լեզու, բացի անգլերէնն ու ֆրանսերէնը)։ Իւրաքանչիւր յայտարարութիւն (օրինակ՝ երկրիերկիրի յայտարարումը բացման արարողութեան ժամանակ) կ՛ազդարարուի այդ երեք (կամ աւելի) կամ երկու հիմնական լեզուներով, եթէ հիւրընկալող երկրիերկիրի պաշտօնական լեզուն անգլերէնը կամ ֆրանսերէնն է{{sfn|Olympic Charter|2007|p=53|loc=Rule 24}}։
 
=== Քննադատութիւն ===
Տող 191.
1936-ին [[Պերլին|Պերլինի]] մէջ տեղի ունեցած Ամառնային ողոմպիական խաղերը եղած են առաջինը, որ ցունադրուած են հեռուստատեսութեամբ, բայց միայն տեղի բնակչութեան համար<ref>{{cite web|title=Berlin 1936|publisher=International Olympic Committee|url=http://www.olympic.org/uk/games/past/index_uk.asp?OLGT=1&OLGY=1936|archiveurl=https://web.archive.org/web/20080822100804/http://www.olympic.org/uk/games/past/index_uk.asp?OLGT=1&OLGY=1936|archivedate=22 August 2008|accessdate=31 March 2009}}</ref>։ 1956-ին Ձմեռնային ողոմպիական խաղերը եղած են միջազգային ցունադրութիւն ունեցած առաջին ողոմպիական խաղերը<ref>{{cite web|title=Cortina d'Ampezzo|publisher=International Olympic Committee|url=http://www.olympic.org/uk/games/past/index_uk.asp?OLGT=2&OLGY=1956|archiveurl=https://web.archive.org/web/20080822213008/http://www.olympic.org/uk/games/past/index_uk.asp?OLGT=2&OLGY=1956|archivedate=22 August 2008|accessdate=31 March 2009}}</ref>, իսկ 1960-ի Ձմեռնային ողոմպիական խաղերը եղած են առաջինը, որոնց հեռարձակման իրաւունքը վաճառուած է. CBS հեռուստառատիոցանցը վճարած է 394000 տոլար խաղերը Ամերուկայու ցունադրելու համար{{sfn|Slack|2004|p=192}}, իսկ Եւրոպական հեռարձակողներու միութիւնը յատկացուցած է 660000 տոլար<ref name="television" />։ Յետագայ տարիներու ողոմպիական խաղերը դարձած են Սառ պատերազմի գաղափարական ռազմաճակատներուն մէկը։ Գերտէրութիւնները պայքարած են իրենց քաղաքական գերազանցութիւնը ցունադրելու համար, եւ ՄՕԿ-ը փորձած է օգտուիլ զանգուածային լրատուամիջոցներու չափազանց հետաքրքրութիւնէն{{sfn|Slack|2004|p=192}}։ Հեռարձակման իրաւունքներու վաճառքը ՄՕԿ-ին թոյլ տուած է բարձրացնել ողոմպիական խաղերու մակարդակը, որ իր հերթին գրաւելած է աւելի մեծ հետաքրքրութիւն եւ աւելի շատ գովազդատուներու։ Արդիւնքով ՄՕԿ-ը աւելի մեծ եկամուտ կը ստանայ հեռարձակման իրաւունքներու վաճառքէն{{sfn|Slack|2004|p=192}}։ Օրինակ՝ CBS-ը վճարած է 375 մլն տոլար 1998-ին Նագանոյուջ տեղի ունեցած ողոմպիական խաղերը Ամերուկայու ցունադրելու համար{{sfn|Gershon|2000|p=17}}, իսկ NBC-ը ծախսած է 3,5 մլն տոլար 2000-2012-ականներուն կայացած բոլոր ողոմպիական խաղերը Ամերուկայու ցունադրելու իրաւունքի ձեռքբերման համար<ref name="television" />։
 
Հանդիսատեսի քանակը նոյնպէս մեծացելցած է է 1960-ականներուն մինչեւ 20-րդ դարու վերջը։ Այդ տեղի ունեցած է 1964-ին ուղիղ հեռարձակման եւ 1968-ին գունաւոր հեռուստատեսութեան ստեղծման շնորհիւ<ref>Whannel, G. (1984) The television spectacular in A. Tomlinson & G. Whannel (Eds.), Five-ring circus (pp. 30–43). London: Pluto Press</ref>։ 1968-ին Մեխիկոյու տեղի ունեցած Ամառնային ողոմպիական խաղերու հանդիսատեսներու քանակը ամբողջ աշխարհին մէջ կազմած է 600 մլն, 1984-ին Լոս Անճելըսու կայացած ողոմպիական խաղերուն՝ 900 մլն, իսկ 1992-ին Պարսելոնայու տեղի ունեցած խաղերուն՝ 3,5 միլիարտ<ref>Whannel, G. (1984) The television spectacular in A. Tomlinson & G. Whannel (Eds.), Five-ring circus (pp. 30–43). London: Pluto Press</ref>։ Սակայն 2000-ին [[Սիտնի|Սիտնիի]] մէջ տեղի ունեցած ողոմպիական խաղերու ցունադրումը NBC-ով ունեցած է ամենացած վարկանիշը Ամառնային եւ Ձմեռնային ողոմպիական խաղերու շարքին սկսած 1968-էն<ref>{{cite news|title=World Series TV ratings slump|url=http://www.cbsnews.com/stories/2000/10/27/sports/main244877.shtml|publisher=CBS News|agency=Associated Press|accessdate=4 May 2009 | date=27 October 2000}}</ref>։ ԱԱնոր պատճառ դարձած են երկու գործօններ. մէկը եղած է կաբելային հեռուստաալիքներու հետ աճող մրցակցութիւնը, երկրորդը՝երկիրորդը՝ համացանցը, որ թոյլ կու տայ տեսնել արդիւնքներն ու տեսանիւթերը իրական ժամանակին։ Հեռուստաընկերութիւնները դեռեւս կը գործէին ժապաւէնային եղանակով՝ հետ մնալով զարգացող տեխնոլոգիաներու ժամանակէն<ref>{{cite news|title=All fall down|last=Walters|first=Walters|work=Sports Illustrated|date=2 October 2000|url=http://vault.sportsillustrated.cnn.com/vault/article/magazine/MAG1020472/index.htm|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110429222810/http://vault.sportsillustrated.cnn.com/vault/article/magazine/MAG1020472/index.htm|archivedate=29 April 2011|accessdate=2 April 2009}}</ref>։ Վարկանիշներու անկումը ազդած է նաեւ գովազդի վրայ<ref name="ratings" />։ Ողոմպիական խաղերու հեռարձակման համար կատարուող մեծ ծախսերու, համացանցի կողմէն ճնշման ու կաբելային հեռուստատեսութեան հետ մրցակցութեան պայմաններուն հեռուստաընկերութիւնները պահանջած են ՄՕԿ-էն միջոցներ ձեռնարկել վարկանիշի բարձրացման համար{{sfn|Slack|2004|pp=16–18}}։ Անոր ի պատասխան՝ ՄՕԿ-ը կատարած է շարք մը փոփոխութիւններ ողոմպիական ծրագրին մէջ։ Ամառնային ողոմպիական խաղերու ժամանակ մարմնամարզիկներու մրցումները եօթի փոխարէն սկսած են երկարիլ ինը գիշեր, ինչպէս նաեւ կազմակերպուած է Չեմպիոններու գալայ աւելի մեծ հետաքրքրութիւն գրաւելու համար{{sfn|Slack|2004|p=17}}։ ՄՕԿ-ը ընդլայնած է նաեւ լողի ու ջրացատկի մրցումներու ծրագրերը, որոնք երկուքն ալ մեծ ժողովրդականութիւն են վայելում եւ ունէն մեծաքանակ հեռուստադիտողներ[121]։ Եւ ի վերջոյ ամերուկեան հեռուստատեսային լոբբին եւ մասնաւորապէս NBC-ն կարողացած ենթելադրել, թէ երբ պէտք է տեղի ունենան որոշակի մրցումներ, որպէսզի իրենք կարողանան զզանոնք ուղիղ հեռարձակմամբ ցունադրել Միացեալ Նահանգներու մէջ{{sfn|Cooper-Chen|2005|p=230}}։ Արդիւնքները եղած են հակասական. 2006-ին Ձմեռնային ողոմպիական խաղերու վարկանիշը եղած է էականօրէն աւելի ցածր, քան 2002 թուականի ողոմպիական խաղերունը, սակայն հեռուստադիտողներու թուաքանակի մեծ աճ է նկատուած 2008 թուականի Ամառնային ողոմպիական խաղերու ժամանակ, իսկ 2012-ի Ամառնային ողոմպիական խաղերը դարձած են ամենամեծ դիտումները ունեցած իրադարձութիւնը ԱՄՆ հեռուստատեսութեան ողջ պատմութեան ընթացքին<ref name="ratings" />{{sfn|Woods|2007|p=146}}<ref>{{cite news|title=London Olympics 2012 Ratings: Most Watched Event In TV History|date=13 August 2012|work=The Huffington Post|url=http://www.huffingtonpost.com/2012/08/13/london-olympics-2012-ratings-most-watched-ever_n_1774032.html|accessdate=12 July 2013}}</ref>։ Ողոմպիական ապրանքանիշի վաճառքը եղած է վիճահարոյց։ Փաստարկումը այն է, որ ողոմպիական խաղերը այլեւս չեն տարբերուր այլ առեւտրային մարզական ներկայացումներուն{{sfn|Slack|2004|p=194}}։ Յատկապէս քննադատուած է ՄՕԿ-ի կողմէն շուկայի յագեցումը 1996-ին Ատլանտայու եւ 2000-ին Սիտնիու տեղի ունեցած ողոմպիական խաղերու ժամանակ, երբ քաղաքները լի էին ողոմպիական խաղերուն վերաբերող իրեր առաջարկող ընկերութիւններով ու վաճառականներով{{sfn|Buchanon|Mallon|2006|p=cii}}։ ՄՕԿ-ը նշած է, որ իրենք հաշուի կառնեն այդ՝ ապագային նման երեւույթներ թոյլ չտալու համար{{sfn|Buchanon|Mallon|2006|p=cii}}։ Քննադատութեան մէկ այլ պատճառ դարձած է այն հանգամանքը, որ ողոմպիական խաղերու կազմակերպումը կը ֆինանսաւորուի հիւրընկալող քաղաքի ու երկրիերկիրի կառավարութեան կողմէն, սակայն ՄՕԿ-ը կը վերահսկէ ողոմպիական խորհրդանիշներու օգտագործման իրաւունքներն ու անորմէ ստացուած շահոյթները։ ՄՕԿ-ը որոշակի տոկոսներ կը ստանայ նաեւ հովանաւորներու տրամադրած եւ հեռարձակման համար վճարուած գումարներուն{{sfn|Slack|2004|p=194}}։ Քաղաքները կը շարունակեն պայքարիլ ողոմպիական խաղերը հիւրընկալելու համար, թէեւ ոչ մէկ երաշխիք կայ, որ իրենք կրնան վերադարձնել իրենց ներդրումները{{sfn|Slack|2004|pp=194–195}}։
 
== Խորհրդանիշներ ==
Տող 206.
Ողոմպիական խաղերու մեկնարկէն ամիսներ առաջ Ողոմպիական կրակը կը վառուի Օլիմպիայու արարողութեամբ մը, որ կը յիշեցէ հին յունական ծիսակարգերը։ Կրակը վառողը, որ կը ներկայացնէ քրմուհիին, ջահը կը դնէ արեւի ճառագայթները կեդրոնացնող պարաբոլային հայելիու։ Ապա քրմուհին կը վառէ առաջին ջահակրի ջահը, որմէ ետք ջահակիրները, մէկը միւսին փոխանցելով, կրակը կը հասցնեն այն մարզադաշտ, ուր պէտք է տեղի ունենան Ողոմպիական խաղերը։ Ողոմպիական կրակը կարեւոր դեր կը կատարէ Ողոմպիական խաղերու բացման արարողութեան ժամանակ<ref name="torch" />։ Չնայած կրակը Ողոմպիական խաղերու խորհրդանիշ եղած է 1928-էն, սակայն ջահերով այն փոխանցելու աւանդոյթը ներդրուած է 1936-ի Ամառնային ողոմպիական խաղերու ժամանակ, որ տեղի ունեցած են Երրորդ ռայխին<ref name="olympicsymbols" /><ref>{{cite episode |title=IOC Investigation |series=Real Sports with Bryant Gumbel |network=HBO |date=26 July 2016 |season=22 |number=7 |url=http://www.hbo.com/real-sports-with-bryant-gumbel/episodes/0/232-episode/index.html}}</ref>։
 
Ողոմպիական թալիսմանները, որոնք հիւրընկալող երկրիերկիրի մշակութային ժառանգութիւնը ներկայացնող կենդանիի կամ մարդու կերպարներ են, սկսած են օգտագործուիլ 1968-էն։ Սակայն անոնք Ողոմպիական խաղերու կարեւոր մաս դարձած են 1980-ի Ամառնային ողոմպիական խաղերէն ետք, երբ միջազգային ժողովրդականութիւն ստացած է [[Մոսկուա|Մոսկուայի]] Ողոմպիական խաղերու Միշա արջուկը։ [[Լոնտոն|Լոնտոնի]] Ողոմպիական խաղերու թալիսմանը կոչուած է Վենլօք ի պատիւ Շրոպշիրի Մաչ Վենլօք քաղաքի, որ կը շարունակէ հիւրընկալել Վենլօքի ողոմպիական խաղերը, որոնք Փիեր տը Քուպերտենին ոգեշնչել ստեղծած են Ողոմպիական խաղերը<ref>{{cite web|title=Olympic Summer Games Mascots from Munich 1972 to London 2012|publisher=International Olympic Committee|format=PDF|date=1 January 2013|url=http://www.olympic.org/assets/osc%20section/pdf/qr_3e.pdf|accessdate=13 July 2013}}</ref>։
 
== Արարողութիւններ ==
=== Բացում ===
[[Պատկեր:2012 Summer Olympics opening ceremony (15).jpg|thumb|2012-ի Ամառնային ողոմպիական խաղերու բացման արարողութիւնը Լոնտոնու]]
Ողոմպիական խարտիայի համաձայն՝ Ողոմպիական խաղերու բացման արարողութիւնը պէտք է ներառէ շարք մը տարրեր։ Բացումը տեղի կ՛ունենայ նախքան մրցումներու սկսիլը<ref name="OCFactSheetS" /><ref name="OCFactSheetW" />։ Այդ արարողութիւններու մեծ մասը սկիզբ առած է 1920-ի Անտուերպենի Ողոմպիական խաղերէն<ref name="OCprotocol1" />։ Սովորաբար բացման արարողութիւնը կը սկսի հիւրընկալող երկրիերկիրի դրօշի բարձրացմամբ ու օրհներգի հնչեցմամբ<ref name="OCFactSheetS" /><ref name="OCFactSheetW" />։ Ապա կը ներկայացուին հիւրընկալող երկիրը ներկայացնող երաժշտական, պարային ու թատերական բեմադրութիւններ<ref name="OCprotocol1" />։ Բացման արարողութեան գեղարուեստական մասը ժամանակի ընթացքին դարձած է աւելի մեծամասշտաբ ու բարդ, քանի որ իւրաքանչիւր երկիր կը ձգտի կազմակերպել նախորդէն աւելի յիշարժան միջոցառում։ Փեքինի Ողոմպիական խաղերու բացման արարողութեան համար ծախսուած է 100 մլն տոլար, ընդ որուն՝ այդ գումարի մեծ մասը յատկացուած է գեղարուեստական մասին<ref>{{cite news|url=http://www.cbc.ca/olympics/story/2008/08/07/olympics-ceremonies.html |title=Beijing Dazzles: Chinese History, on Parade as Olympics Begin |publisher=Canadian Broadcasting Centre |date=8 August 2008 |accessdate=9 September 2008 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20080906200510/http://www.cbc.ca/olympics/story/2008/08/07/olympics-ceremonies.html |archivedate=6 September 2008 }}</ref>։ Գեղարուեստական մասէն ետք տեղի կ՛ունենայ մարզիկներու շքերթ ըստ երկիրներու։ Ըստ աւանդութեան՝ առաջինը մարզադաշտ կը մտնէ [[Յունաստան|Յունաստանի]] ողոմպիական խումբը, որմով յարգանքի տուրք կը մատուցուի ողոմպիական խաղերու ստեղծման համար։ Ապա մարզադաշտ կը մտնեն միւս երկիրներու ներկայացուցիչները՝ ըստ այբբենական կարգի (լեզուն կ՛ընտրէ հիւրընկալող երկիրը), իսկ հիւրընկալող երկրիերկիրի խումբը կը ներկայանայ վերջինը։ 2004-ի Ամառնային ողոմպիական խաղերու ժամանակ, որ տեղի ունեցած են Աթէնքու, Յունաստանի դրօշը մարզադաշտ կը բերուի առաջինը, սակայն երկրիերկիրի ողոմպիական խումբը մտած է վերջինը։ Անոր կը հետեւին ելոյթները, որոնցմով պաշտօնապէս կը բացուին խաղերը։ Վերջը մարզադաշտ կը բերուի ջահով կրակը եւ կը փոխանցուի անոր (սովորաբար կ՛ըլլայ տուեալ երկրիերկիրի ամենայաջողակ մարզիկը), որ պէտք է վառէ Ողոմպիական կրակը մարզադաշտին մէջ<ref name="OCFactSheetS" /><ref name="OCFactSheetW" />։
 
=== Փակում ===
[[Պատկեր:Birdsclosing.jpg|thumb|left|Մարզիկները հաւաքուած են մարզադաշտին մէջ 2008-ին Փեքինու կայացած Ամառնային ողոմպիական խաղերու փակման ժամանակ]]
Ողոմպիական խաղերու փակման արարողութիւնը տեղի ունեցած է մարզական բոլոր մրցումներու աւարտէն ետք։ Մարզադաշտ կը մտնեն դրօշակակիրները, որոնց կը հետեւին բոլոր երկիրները ներկայացնող մարզիկները մէկ խումբով՝ առանց բաժանուածու ըստ երկրիերկիրի<ref name="IOCclosingProtocol">{{cite web |title=Closing Ceremony Factsheet|publisher=The International Olympic Committee|date=5 June 2012|url=http://www.olympic.org/Documents/Reference_documents_Factsheets/Closing_Ceremony_of_the_Games.pdf|accessdate=12 August 2012}}</ref>։ Համապատասխան օրհներգի հնչեցման զուգահեռ կը բարձրացուին երեք երկիրներու դրօշներ՝ տուեալ Ողոմպիական խաղերը ընդունած երկրիերկիրի, Յունաստանի, ինչպէս նաեւ այն երկրիերկիրի դրօշը, ուր տեղի ունեցած են յաջորդ Ամառնային կամ Ձմեռնային ողոմպիական խաղերը<ref name="IOCclosingProtocol"/>։ Կազմակերպչական յանձնաժողովի ու ՄՕԿ-ի նախագահները հանդէս կու գան եզրափակիչ ելոյթներով, Ողոմպիական խաղերը պաշտօնապէս կը փակուին եւ կը հանգեցուին Ողոմպիական կրակը<ref>{{cite web|title=Closing Ceremony |publisher=International Olympic Committee |date=31 January 2002 |url=http://multimedia.olympic.org/pdf/en_report_268.pdf |archiveurl=https://www.webcitation.org/5gKmkOYeD?url=http://multimedia.olympic.org/pdf/en_report_268.pdf |archivedate=26 April 2009 |format=PDF |accessdate=27 August 2008 |deadurl=yes |df= }}</ref>։ Ապա տեղի կ՛ունենայ, այսպէս կոչուած, Անտուերպենի արարողութիւնը. տուեալ Ողոմպիական խաղերը հիւրընկալած քաղաքի քաղաքապետը յատուկ Ողոմպիական դրօշը կը փոխանցէ ՄՕԿ նախագահին, որ ալ այն կը յանձնէ այն քաղաքի քաղաքապետին, որ պէտք է ընդունի յաջորդ Ողոմպիական խաղերը<ref>{{cite web |url=http://www.vancouver2010.com/en/news/feature-stories/-/38344/32574/w6rlej/the-olympic-flags-and-emblem.html |title=The Olympic Flags and Emblem |publisher=The Vancouver Organizing Committee for the 2010 Olympic and Paralympic Winter Games|accessdate=10 February 2009}}</ref>։ ԱԱնորմէ ետք յաջորդ Ողոմպիական խաղերը ընդունող երկիրը սովորաբար կը ներկայացուի իր մշակոյթը արտացոլող պարային ու թատերական կարճատեւ ներկայացմամբ<ref name="IOCclosingProtocol"/>։
 
Ըստ աւանդոյթի՝ տղամարդոց մարաթոնեան վազքի (Ամառնային ողոմպիական խաղերու ժամանակ) եւ տղամարդոց մասսայական մեկնարկով 50 քմ դահուկավազքի (Ձմեռնային ողոմպիական խաղերու ժամանակ) մետալներու յանձնումը կը կատարուի փակման արարողութեան ժամանակ եւ կը դառնայ տուեալ Ողոմպիական խաղերու մետալներու յանձնման վերջին արարողութիւնը։
Տող 221.
=== Մետալներու հանձնում ===
[[Պատկեր:CyclingTeamPursuitBeijing2008.jpg|thumb|Մետալներու յանձնման արարողութիւն 2008-ի Ամառնային ողոմպիական խաղերու ժամանակ. բարձրացուած են Դանիայի, Մեծ Բրիտանիայի ու Նոր Զելանտիայի դրօշները (ձախէն աջ)]]
Մետալներու յանձնման արարողութիւնը կը կատարուի ողոմպիական իւրաքանչիւր կատեգորիայի մրցումներու աւարտէն ետք։ Առաջին, երկրորդերկիրորդ եւ երրորդ տեղը գրաւած մարզիկները կամ խումբերը կը կանգնին երեք աստիճաններէն կազմուած պատուոյ հարթակի վրայ, որպէսզի ստանան իրենց մետալները<ref>{{cite web |title= Olympic Games – the Medal Ceremonies |work= Encyclopædia Britannica |registration=yes|url= http://original.britannica.com/eb/article-249556/Olympic-Games |accessdate=29 August 2008}}{{subscription required}}</ref>։ Մետալները կը յանձնէ ՄՕԿ անդամներէն մէկը, որմէ յետոյ կը բարձրացուին այն երեք երկիրներու դրօշները, որոնց կը ներկայացնեն մետալակիրները, եւ կը հնչէ ոսկի մետալի արժանացած մարզիկի երկրիերկիրի օրհներգը<ref name="otraditions" />։ Ողոմպիական խաղերը հիւրընկալող երկրիերկիրի քաղաքացիները՝ որպէս կամաւոր, նոյնպէս կը մասնակցին մետալներու յանձնման արարողութեան. անոնք կ՛օգնեն մետալները ներկայացնող ՄՕԿ անդամին եւ հանդէս կու գան որպէս դրօշակակիր<ref>{{cite news |title= Medal Ceremony Hostess Outfits Revealed |work= China Daily |date= 18 July 2008 |url= http://english.sina.com/china/p/1/2008/0718/172118.html |accessdate=29 August 2008}}</ref>։
 
== Մարզաձեւեր ==
Ողոմպիական խաղերու ծրագիրը կը ներառէ 35 մարզաձեւեր, կատեգորիա եւ 408 մրցութիւն։ Օրինակ՝ Ամառնային ողոմպիական խաղերուն ըմբշամարտէն տեղի կ՛ունենան մրցումներ երկու կատեգորիաներով՝ յունահռոմէական եւ ազատ ոճի։ Անոնցմէ իւրաքանչիւրի շրջանակներուն մէջ տեղի կ՛ունենան տասնչորս մրցութիւններ տղամարդոց եւ չորս մրցութիւններ կանանց համար, որոնք բաժանուած են ըստ քաշային կարգերու<ref>{{cite web|title=Wrestling |publisher=The Beijing Organizing Committee for the Games of the XXIX Olympiad |url=http://en.beijing2008.cn/sports/wrestling/ |accessdate=25 March 2009 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20090226194816/http://en.beijing2008.cn/sports/wrestling/ |archivedate=26 February 2009 |df= }}</ref>։ Ամառնային ողոմպիական խաղերու ծրագիրը կ՛ընդգրկէ 26, ՁմեռայինՁմեռնային ողոմպիական խաղերուն՝ 15 մարզաձեւ<ref name="Sports" />։ Աթլետիկայի, լողի, սուսերամարտի ու գեղարուեստական մարմնամարզութեան մրցումները մշտապէս կ՛ընդգրկուին Ամառնային ողոմպիական խաղերու ծրագրերուն մէջ։ Դահուկավազքը, գեղասահքը, տափօղակով հոքէյը, դահուկային երկամարտը, դահուկացատկը եւ չմշկաւազքը մշտապէս կ՛ընդգրկուին Ձմեռնային ողոմպիական խաղերու ծրագրում՝ սկսած 1924-էն։ Ներկայիս Ողոմպիական խաղերու ծրագրին մէջ ընդգրկուող շարք մը մարզաձեւեր, ինչպիսին են բադմինտօնը, պասքէթպոլը, վոլէյպոլը, նախապէս Ողոմպիական խաղերուն ներառուած են որպէս ցուցադրական մարզաձեւեր, ապա ընդգրկուած հիմնական ծրագրին մէջ։ Շարք մը մարզաձեւեր, ընդհակառակը, ժամանակի ընթացքին դուրս մնացած են ողոմպիական ծրագրէն<ref>{{cite web |url=http://www.olympic.org/uk/sports/past/index_uk.asp |title=Olympic Sports of the Past |publisher=International Olympic Committee |accessdate=10 February 2009}}</ref>։
 
Ողոմպիական մարզաձեւերը կը վերահսկեն միջազգային մարզական դաշնութիւնները, որոնք ճանչցուած են ՄՕԿ-ի կողմէն։ ՄՕԿ-ին մօջ ներկայացուած են 35 դաշնութիւններ{{sfn|Olympic Charter|2007|pp=88–90}}։ Կան մարզաձեւեր, որ ճանչցուած են ՄՕԿ-ի կողմէն, սակայն ներառուած չեն Ողոմպիական ծրագրին մէջ։ Սակայն անոնք կրնան ստանալ Ողոմպիական մարզաձեւի կարգավիճակ ծրագրի վերանայման ժամանակ, որ տեղի կ՛ունենայ ՄՕԿ-ի՝ Ողոմպիական խաղերու յաջորդող առաջին նիստին<ref>{{cite web |url=http://www.olympic.org/uk/organisation/if/index_uk.asp |title=International Sports Federations |publisher=International Olympic Committee |accessdate=8 February 2009}}</ref>{{sfn|Olympic Charter|2007|p=87}}։ Այդ վերանայումներու ժամանակ մարզաձեւերը կրնան ընդգրկուիլ ողոմպիական ծրագրին մէջ կամ դուրս գալ անկէ ՄՕԿ-ի անդամներու երկու երրորդի կողմ քուէարկելու պարագային<ref>{{cite web |url=http://multimedia.olympic.org/pdf/en_report_942.pdf |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110429094118/http://multimedia.olympic.org/pdf/en_report_942.pdf |archivedate=29 April 2011 |title=Factsheet: The sessions |publisher=International Olympic Committee |format=PDF |page=1 |accessdate=8 February 2009}}</ref>։ Կան ՄՕԿ-ի կողմէն ճանչցուած մարզաձեւեր, որոնք երբեք չեն ընդգրկուած ողոմպիական ծրագրին մէջ. անոնց կարգին են շախմատն ու սըրֆինկը<ref name="recognizedsports" />։
Տող 255.
Երեք բողոք յայտարարուած է 1956-ին Մելպուրնու տեղի ունեցող Ամառնային ողոմպիական խաղերու ժամանակ. [[Նիտերլանտ|Նիտերլանտները]], [[Սպանիա|Սպանիան]] եւ [[Զուէներուա|Զուէներուան]] հրաժարած են մասնակցիլ՝ բողոքելով Խորհրդային Միութեան կողմէն Հունգարական յեղափոխութեան ճնշման դէմ, սակայն այդ երկիրներու ձիավարութեան խումբերը մանսակցած են Սթոքհոլմու տեղի ունեցած մրցումներուն։ Քամպոժան, [[Եգիպտոս (արեւմտահայերէն)|Եգիպտոսը]], [[Իրաք (Արեւմտահայերէն)|Իրաքը]] եւ [[Լիբանան (արեւմտահայերէն)|Լիբանանը]] բողոքած են Ողոմպիական խաղերը Սուէզի ճգնաժամի պատճառով, իսկ [[Չինաստան (արեւմտահայերէն)|Չինաստանը]] (Չինաստանի Ժողովրդական Հանրապետութիւն) բողոքած է խաղերը այն պատճառով, որ Թայուանին թուլատրուած է մասնակցիլ որպէս Չինաստանի Հանրապետութիւն<ref name="Boycott 1" />։
 
1972 եւ 1976-ականներուն ափրիկեան բազմաթիւ երկիրներ ՄՕԿ-ին սպառնացած բողոքած են Ողոմպիական խաղերը, եթէ չարգիլուի Հարաւափրիկեան Հանրապետութեան եւ Ռոտէզիայի մասնակցութիւնը այնտեղ տիրող խտրականութեան քաղաքականութեան պատճառով։ [[Ափրիկէ|Ափրիկեան]] երկրներըերկիրները պահանջած են հանել նաեւ Նոր Զելանտայի մասնակցութիւնը, որովհետեւ վերջինիս ռեկպիի ազգային խումբը մեկնած էր Հարաւափրիկեան Հանրապետութիւն։ ՄՕԿ-ը կատարած է առաջին երկու պահանջները, սակայն մերժած է վերջինը՝ պատճառաբանելով, որ ռեկպին ողոմպիական մարզաձեւ չէ<ref name="CBC boycott" />։ Յետագային ափրիկեան 20 երկրներուներկիրներուն միացած են Գայանան ու Իրաքը՝ ձգելով Մոնրէալու տեղի ունեցող Ողոմպիական խաղերը այն բանէն յետոյ, երբ իրենց քանի մը ներկայացուցիչներ արդէն մասնակցած էին մրցումներու<ref name="CBC boycott" /><ref>{{cite journal |url=http://www.la84foundation.org/OlympicInformationCenter/OlympicReview/1976/ore109/ore109h.pdf |title=Africa and the XXIst Olympiad |journal=Olympic Review |issue=109–110 |pages=584–585 |date=November–December 1976 |publisher=International Olympic Committee |format=PDF |accessdate=6 February 2009}}</ref>։
 
Թայուանը հեռացուած է 1976-ի Ողոմպիական խաղերէն [[Քանատա|Քանատայի]] վարչապետ Փիեր Էլիոթ Տրիւտոյի հրամանով։ Տրիւտոյի արարքը լայնօրէն քննադատուած է, եւ Քանատային մեղադրածեն քաղաքական ճնշում գործադրելու մէջ<ref>http://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/02722019109481098?journalCode=rarc20</ref>։ Քանատայի կողմէն կղզիի ճանչցուած չըլլալու պատճառով որոշուած է արգիլել խումբի մասնակցութիւնը, սակայն մարզիկներուն առաջարկուած է սահմանափակուիլ պետական խորհրդանիշներու մասնաւոր օգտագործմամբ<ref>{{cite journal |url=http://www.la84foundation.org/OlympicInformationCenter/OlympicReview/1976/ore107/ore107i.pdf |title=Game playing in Montreal |work=Olympic Review |publisher=International Olympic Committee |pages=461–462 |issue=107–108 |date=October 1976 |format=PDF |accessdate=7 February 2009}}</ref>։ Այնուամէնայնիւ Թայուանը որոշած է բողոքել Ողոմպիական խաղերը եւ չէ մասնակցած մինչեւ 1984-ը, երբ վերադարձած է Չինական Թայպէյ անունով եւ յատուկ դրօշով ու օրհներգով<ref name="corbit" />։
Տող 265.
=== Քաղաքականություն ===
[[Պատկեր:Bundesarchiv Bild 183-G00630, Sommerolympiade, Siegerehrung Weitsprung.jpg|thumb|Ճեսսի Օվենսը պատուոյ հարթակին 1936-ի Ողոմպիական խաղերու ժամանակ]]
Ողոմպիական խաղերը գրեթէ իրենց սկզբնաւորման ժամանակներուն օգտագործուած են որպէս քաղաքական գաղափարախօսութիւններու տարածման հարթակ։ 1936-ի Ողոմպիական խաղերը հիւրընկալելող Նացիստական Գերմանիան ցանկանացած է Նացիոնալ-սոցիալիստական կուսակցութիւնը ներկայացնել որպէս բարեացակամ ու խաղաղասէր, սակայն միաժամանակ խաղերը օգտագործած է արիական ռասայի գերազանցութիւնը ցուցադրելու նպատակով{{sfn|Findling|Pelle|2004|p=107}}։ [[Գերմանիա (արեւմտահայերէն)|Գերմանիան]] եղած է այդ խաղերու ամենայաջողակը այդ Ողոմպիական խաղերուն եւ ամէն ինչ ըրած է, որ ցոյց տայ արիացիներու առաւելութիւնը, սակայն այդ յաջողութիւնը մթագնած են չորս ոսկի մետալ նուաճած աֆրոամերուկացի Ժեսսի Օվենսի եւ ոսկի մետալի արժանացած հունգարացի հրեայ Իպոյյա Չաքի նշանակալէն յաղթանակները{{sfn|Findling|Pelle|2004|pp=111–112}}։ Խորհրդային Միութիւնը չէ մասնակցած Ողոմպիական խաղերուն նախքան 1952-ը։ Սակայն անոր փոխարէն 1928-էն սկսած ԽՍՀՄ-ը կազմակերպած է միջազգային մրցութիւններ, որ կոչուած են Սպարտակիադաներ։ Երկու համաշխարհային պատերազմներու միջեւ ինկած ժամանակաշրջանին՝ 1920-ական եւ 1930-ականներուն, տարբեր երկիրներու, ինչպէս նաեւ Միացեալ Նահանգներու կոմունիստներն ու սոցիալիստները փորձած են իրենց կողմէն «բուրժուական» կոչուած Ողոմպիական խաղերուն հակադրել Բանուորներու ողոմպիական խաղերը<ref name="GSE" />{{sfn|Roche|2000|p=106}}։ 1956-ի Ողոմպիական խաղերուն Խորհրդային Միութիւնը հասած է մեծ յաջողութեան՝ նուաճելով ամենաշատ թիւով մետալները, որ նպաստած է երկրիերկիրի միջազգային հեղինակութեան բարձրացմանը<ref>{{cite journal |url=http://www.la84foundation.org/OlympicInformationCenter/OlympicReview/1974/ore84/ore84k.pdf |title=The USSR and Olympism |journal=Olympic Review |publisher=International Olympic Committee |issue=84 |pages=530–557 |date=October 1974 |format=PDF |accessdate=4 May 2009}}</ref>։
 
Առանձին անհատներ նոյնպէս օգտագործած են Ողոմպիական խաղերը իրենց քաղաքական գաղափարները քարոզելու համար։ 1968-ին Մեխիկոյի մէջ տեղի ունեցող Ամառնային ողոմպիական խաղերու ժամանակ ամերուկացի վազորդներ Թոմի Սմիթը եւ Ճոն Քարլոսը, որ 200 մեթր մրցատարածութիւնով գրաւած էին համապատասխանաբար առաջին եւ երրորդ տեղերը, մետալներու յանձնումէն ետք, երբ հնչած է ԱՄՆ օրհներգը, խոնարհած են գլուխներն ու վեր բարձրացուցած բռունցքները (սեւ ձեռնոցներով)՝ ցուցադրելով «Black Power» (սեւերու հզօրութիւն) յայտնի նշանը՝ անով արտայայտելով իրենց բողոքը Միացեալ Նահանգներու մէջ տիրող ռասիզմի դէմ։ Արծաթէ մետալակիրը՝ աւստրալացի Փիթր Նորմանը, կը կրէր «Օլիպիական նախագիծ յանուն մարդու իրաւունքներու» ([[անգլերէն|անգլ]].՝ Olympic Project for Human Rights, OPHR) նշանը՝ ցոյց տալով իր աջակցութիւնը Սմիթին ու Քարլոսին։ Անոր ի պատասխան՝ ՄՕԿ-ի նախագահ Էյվերու Պրենտէժը Միացեալ Նահանգներու ողոմպիական կոմիտէէն պահանջած է տուն ուղարկել այդ երկու մարզիկներուն կամ պայքարէն հանել թեթեւ ատլետիկայի խումբը ամբողջութեամբ։ Միացեալ Նահանգներու ողոմպիական կոմիտէն ընտրած է առաջինը<ref name="Black Salute" />։ Նոյն Ողոմպիական խաղերու ժամանակ Չեխօսլովակիան ներկայացնող մարմնամարզուհի Վերա Չասլաւսկան արտայայտած է բողոքը ընդդէմ Խորհրդային Միութեան կողմէն իր հայրենիք կատարուած ներխուժման. մարզագերանի վրայ վարժութիւններու համար արծաթէ եւ ազատ վարժութիւններու համար ոսկի (ԽՍՀՄ ներկայացուցիչ Լարիսա Փեթրիքի հետ միասին) մետալներու արժանանալէ ետք Չասլաւսկան ԽՍՀՄ օրհներգի հնչեցման ժամանակ գլուխը թեքած է աջ եւ փոքր խոնարհած։ Հայրենիք վերադառնալէն ետք Վերա Չասլաւսկային Չեխօսլովակիայի կոմունիստական ղեկավարութիւնը արգիլած է դուրս գալ երկրէն։երկիրէն։
 
Ներկայիս [[Իրան (արեւմտահայերէն)|Իրանի]] կառավարութիւնը քայլեր կը ձեռնարկէ իր մարզիկներուն թոյլ չտալու մասնակցիլ որեւէ մրցութեան ընդդէմ [[Իսրայէլ|Իսրայէլի]] մարզիկներու։ Պարսիկ ձիւդոիստ Արաշ Միրեսմաեիլին չէ մասնակցած Իսրայէլը ներկայացնող մարզիկի դէմ մարտին 2004-ին Ամառնային ողոմպիական խաղերու ժամանակ։ Չնայած պաշտօնապէս Արաշ Միրեսմաեիլին որակազրկուած է աւելորդ քաշի պատճառով, սակայն ան Իրանի կառավարութեան կողմէն ստացած է 125,000 տոլարի չափով դրամական պարգեւ, որ կը տրէր Ողոմպիական խաղերուն ոսկի մետալներ նուաճած բոլոր իրանցիներուն։ Միջազգային մակարդակով կը համարուի, որ ան դիտմամբ չէ խուսափած մարտէն, սակայն այդ գումարի ընդունումը կասկածի տեղիք տուած է<ref>{{cite news |title=Iranian Judoka rewarded after snubbing Israeli |agency=Associated Press |publisher=NBC Sports |date=8 September 2004|url=http://nbcsports.msnbc.com/id/5942871/ |accessdate=7 February 2009}}</ref>։
Տող 292.
 
Ողոմպիական ծրագրին մէջ ընդգրկուած միակ մրցութիւնը, որուն կը մասնակցին կանայք ու տղամարդիկ միասին, ձիաւարութիւնն է: 2008-ի տուեալներով՝ աւելի շատ մետալներու հաւաքածոներ խաղարկուած են տղամարդոց, քան թէ կանանց համար: 2012-ի Ամառնային ողոմպիական խաղերու ժամանակ ծրագրին մէջ կանանց բռնցքամարտի աւելացումէն ետք կանայք կրնան մասնակցիլ այն նոյն մրցութիւններուն, ինչպէս տղամարդիկ<ref>[http://news.bbc.co.uk/sport2/hi/olympic_games/8196879.stm "Women's boxing gains Olympic spot"], BBC, 13 August 2009</ref>: Ձմեռնային ողոմպիական խաղերու ժամանակ կանայք չեն կրնապ մասնակցիլ մէկ մարզաձեւի՝ դահուկային երկամարտի մրցութիւններուն: Տղամարդիկ չեն մասնակցիր երկու մարզաձեւերու՝ գեղալողի ու Գեղարուեստական մարմնամարզութեան մրցութիւններուն:
 
=== Գաղութացում ===
Ողոմպիական խաղերը քննադատուած են հիւընկալող երկիրներու ու քաղաքներու գաղութային քաղաքականութեանը սատարելու (իսկ որոշ պարագաներու նաեւ ուժեղացնելու) համար, որ տեղի կ՛ունենայ Ողոմպիական խաղերու հետ կապուած կազմակերպութիւններու կամ ուղղակիօրէն Ողոմպիական խաղերու պաշտօնական մարմիններու կողմէ, ինչպիսին են Միջազգային ողոմպիական կոմիտէն, հիւրընկալող կազմակերպչական կոմիտէները եւ պաշտօնական հովանաւորները։ Քննադատները նշած են, որ Ողոմպիական խաղերու ժամանակ կը ներկայացուին ժողովրդագրական ու գաղութային սխալ տեղեկութիւններ<ref>Definition: "…the process of transforming an object, idea, activity, or service into a commodity by capitalist economies." Beaster-Jones 2013, par. 1.</ref>, ինչպէս նաեւ կ՛օգտագործուին բնիկ ժողովուրդի մշակութային արժէքները, որոնց հողերը գրաւուած են, եւ որոնց համար ստեղծուած են ապրելու վատ պայմաններ։ Նման դէպքեր եղած են 1904-ին Սենթ Լուիսի մէջ (Միսսուրի, [[ԱՄՆ (արեւմտահայերէն)|ԱՄՆ]]) ու 1976-ին [[Մոնրէալ|Մոնրէալի]] մէջ տեղի ունեցած Ամառնային ողոմպիական խաղերուն եւ 1988-ին Քալկարիի մէջ (Ալպերթա, [[Քանատա]]) ու 2010-ին Վանքուվերու մէջ (Բրիտանական Գոլոմպիա, Քանատա) տեղի ունեցած Ձմեռնային ողոմպիական խաղերու ժամանակ։
 
== Քաղաքացիութիւն==
=== ՄՕԿ կանոնները քաղաքացիութեան վերաբերեալ ===
Ողոմպիական խարտիան կը պահանջէ, որ մարզիկը ըլլայ այն երկիրի քաղաքացին, որ կը ներկայացնէ։ Երկքաղաքացիութիւն ունեցող անձեր կրնան ներկայացնել այն երկիրը, որ կը ցանկանան, եթէ նախորդ երկիրը ներկայացնելէ ետք անցած է երեք տարի։ Սակայն ՄՕԿ-ի եւ Միջազգային մարզական միաւորման համաձայնութեամբ այդ ժամկէտը կրնայ կրճատուիլ կամ չեղարկուիլ<ref>[https://stillmed.olympic.org/Documents/olympic_charter_en.pdf "Olympic Charter"] (PDF). Lausanne, Switzerland: International Olympic Committee. July 2011. Retrieved 27 July 2012.</ref>։ Այդ ժամկէտը պահպանելը պարտադիր է այն մարզիկներուն համար, որոնք նախապէս ներկայացուցած են երկիր մը եւ կը ցանկան հանդէս գալ այլ երկիրի դրօշի ներքոյ։ Եթէ մարզիկը ստանայ նոր կամ երկիրորդ քաղաքացիութիւն, ապա ան պարտաւոր չէ սպասել որոշակի ժամանակ եւ կրնայ միանգամէ հանդէս գալ նոր կամ երկիրորդ երկիրի օգտին։ ՄՕԿ-ը սկսած է հետաքրքրուել քաղաքացիութեան հարցերով այն բանէն ետք, երբ առանձին պետութիւններ սկսած են մարզիկներուն տալ քաղաքացիութիւն{{sfn|Shachar|2011|pp=2114–2116}}։
 
=== Քաղաքացիութիւնը փոխելու պատճառներ ===
Մարզիկները երբեմն ձեռք կը բերեն այլ երկիրի քաղաքացիութիւն, որպէսզի կարողանան մասնակցիլ Ողոմպիական խաղերուն այդ երկիրի դրօշի ներքոյ։ Այս յաճախ տեղի կ՛ունենայ այն պատճառով, որ մարզիկներուն կը գրաւեն աւելի լաւ հովանաւորներ կամ մարզուելու աւելի լաւ պայմաններ ունենալու հնարաւորութիւնները այնպիսի երկիրներու մէջ, ինչպիսին է [[ԱՄՆ (արեւմտահայերէն)|ԱՄՆ]]-ը։ Անոր պատճառ կրնայ ըլլալ նաեւ այն, որ մարզիկին չի յաջողուիր որակաւորուիլ իր հայրենի երկիրը ներկայացնելու համար, օրինակ՝ երբ իր երկիրին մէջ արդէն որակաւորուած են ուրիշ մարզիկներ։ 1992-էն մինչեւ 2008-ը նախապէս այլ երկիրի դրօշի ներքոյ Ողոմպիական խաղերուն մասնակցած շուրջ 50 մարզիկներ տեղափոխուած են Միացեալ Նահանգներ՝ նպատակ ունենալով հանդէս գալ ԱՄՆ ողոմպիական խումբի կազմին մէջ<ref name="autogenerated1" />։
 
=== Քաղաքացիութեան փոփոխութիւններ եւ վէճեր ===
Ողոմպիական խաղերուն մասնակցելու համար քաղաքացիութիւնը փոխելու ամենայայտնի դէպքերէն մէկը հարաւափրիկացի վազորդ Զոլա Պատտի դէպքն է, որ տեղափոխուած է Մեծ Բրիտանիա, քանի որ Հարաւափրիկեան Հանրապետութիւնը չէր կրնար մասնակցիլ Ողոմպիական խաղերուն։ Ան իրաւունք ունէր ստանալ բրիտանական քաղաքացիութիւն, քանի որ իր պապը ծնած էր Բրիտանիոյ մէջ, սակայն երկիրի քաղաքացիները կառավարութեան մեղադրած են անոր քաղաքացիութիւն շնորհելու գործընթացը արագացնելու համար<ref>{{cite news|author=Rory Carroll |url=https://www.theguardian.com/sport/2003/feb/24/athletics.rorycarroll |title=What Zola Budd did next |work=The Guardian |date= 24 February 2003 |accessdate=27 November 2011 |location=London}}</ref>։
 
Այլ յայտնի օրինակ է քինիացի վազորդ Պերնարտ Լակատի դէպքը, որ դարձած է Միացեալ Նահանգներու քաղաքացի Մայիս 2004-ին։ Քինիայի Սահմանադրութիւնը կը պահանջէէ, որ անձը հրաժարի այդ երկիրի քաղաքացիութիւնէ այլ երկիրի քաղաքացիութիւն ստանալու պարագային։ Լակատը Քինիայի դրօշի ներքոյ հանդէս եկած է [[Աթէնք|Աթէնքի]] մէջ կայացած 2004-ի Ողոմպիական խաղերուն, չնայած արդէն Միացեալ Նահանգներու քաղաքացի էր։ Ըստ քինիական կողմի՝ Լակատը արդէն Քինիայի քաղաքացի չէր, որ վտանգի տակ կը դնէր անոր նուաճած արծաթէ մետալը։ Լակատը ըսած է, թէ ինքը Միացեալ Նահանգներու քաղաքացիութիւն ստանալու գործընթացը սկսած է 2003-ի վերջը եւ չէր սպասեր, որ քաղաքացիութիւն կը ստանայ նախքան Աթէնքի Ողոմպիական խաղերը<ref>{{cite web|url=http://www.coolrunning.com/engine/3/3_1/lagat-a-runner-without-a-.shtml |title=Lagat a runner without a country |publisher=Cool Running |accessdate=27 November 2011 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120519082947/http://www.coolrunning.com/engine/3/3_1/lagat-a-runner-without-a-.shtml |archivedate=19 May 2012 |df= }}</ref>։
 
Պասքէթպոլուհի Պեքի Համոնը ([[անգլերէն|անգլ]].՝ Becky Hammon) չէ ընդգրկուածՄիացեալ Նահանգներու ողոմպիական խումբին մէջ, սակայն ցանկացած է մասնակցիլ Ողոմպիական խաղերուն, այդ պատճառով ալ տեղափոխուած է [[Ռուսաստան (արեւմտահայերէն)|Ռուսաստան]], ուր ան արդէն խաղցած էր տեղի լիկային մէջ WNBA միջմրցաշրջանի ընթացքին։ Համոնը քննադատութիւններու արժանացած է շարք մը ամերուկացիներէ, ինչպէս նաեւ ԱՄՆ ազգային խումբի մարզիչին կողմէ եւ նոյնիսկ համարուած ոչ հայրենասէր<ref>{{cite web|url=http://sports.espn.go.com/oly/news/story?id=3427182 |title=Olympics opportunity too much for Hammon to pass up – Olympics|publisher=ESPN |date=5 June 2008 |accessdate=27 November 2011}}</ref>։
 
== Ախոյեաններ եւ մետալակիրներ ==
Իւրաքանչիւր մրցումներում առաջին, երկիրորդ եւ երրորդ տեղը գրաւած մարզիկները կը ստանան մետալներ։ Յաղթողները կ՛արժանանան ոսկի մետալներու, որոնք մինչեւ 1912 ամբողջովին եղած են ոսկիէ, անորմէ ետք՝ ոսկէզօծուած արծաթէ, ապա ոսկիի բարակ շերտով պատուած արծաթէ։ Ամէն մէկ ոսկի մետալ պէտք է պարունակէ առնուազն վեց կրամ մաքուր ոսկի<ref name="BeijingOlymp-1" />։ Երկրորդ տեղը զբաղեցուցածները կը ստանան արծաթէ, երրորդ տեղը զբաղեցուցածները՝ պրոնզէ մետալներ։ Այն մարզաձեւերուն մէջ, որոնց մէջ կը գործէ փլէյ օֆֆ համակարգը (առաւելապէս բռնցքամարտին մէջ), երրորդ տեղը որոշելու անհնարինութեան պատճառով կիսաեզրափակիչ պարտուած երկու մարզիկներն ալ կ՛արժանանան պրոնզէ մետալներու։ 1896-ի Օլիմպիական խաղերու ժամանակ մետալները ստացած են միայն առաջին երկու տեղերը զբաղեցուցածները. առաջինները ստացած են արծաթէ, երկիրորդները՝ պրոնզէ մետալներ։ Երեք մետալներ ներառող ներկայիս համակարգը կը գործէ 1904-ի Օլիմպիական խաղերէն սկսած<ref>{{cite web|url=http://www.olympic.org/st-louis-1904-summer-olympics|title=St Louis 1904|publisher=Olympic Games|accessdate=3 July 2012}}</ref>։ 1948-էն չորրորդ, հինգերորդ եւ վեցերորդ տեղերը զբաղեցուցած մարզիկները կը ստանան հաւաստագրեր, որոնք պաշտօնապէս յայտնի են որպէս յաղթանակի վկայականներ։ 1984-էն նման վկայականներ կը տրուին նաեւ եօթերորդ եւ ութերորդ տեղերը զբաղեցնողներուն։ 2004-ին Աթէնքի մէջ տեղի ունեցած Ողոմպիական խաղերուն ժամանակ ոսկիէ, արծաթէ եւ պրոնզէ մետալներու արժանացած մարզիկներուն տրուած են նաեւ դափնեպսակներ<ref>{{cite web |title=The Modern Olympic Games|publisher=The Olympic Museum|url=http://multimedia.olympic.org/pdf/en_report_668.pdf|format=PDF|archiveurl=https://web.archive.org/web/20080906225419/http://multimedia.olympic.org/pdf/en_report_668.pdf|archivedate=6 September 2008|dead-url=yes|accessdate=29 August 2008}}</ref>։ ՄՕԿ-ը չի պահպաներ մետալակիրներու վիճակագրութիւնը, սակայն Ազգային ողոմպիական կոմիտէներու ու զանգուածային լրատուամիջոցներու կողմէ ողոմպիական մետալները կը դիտարկուին որպէս յաջողութեան չափանիշ<ref>{{cite news|last=Munro|first=James|title=Britain may aim for third in 2012|publisher=BBC Sport|date=25 August 2008|url=http://news.bbc.co.uk/sport1/hi/olympics/london_2012/7579901.stm|accessdate=25 August 2008}}</ref>։
 
== Մասնակից երկիրներ ==
=== Ամառնային ողոմպիական խաղերու մասնակիցներ ===
2012-ին [[Լոնտոն|Լոնտոնի]] մէջ տեղի ունեցած Օլիմպիական խաղերուն մասնակցած են ներկայիս գոյութիւն ունեցող բոլոր 204 Ազգային ողոմպիական կոմիտէները, որոնք մասնակցած են Ամառնային ողոմպիական խաղերու առնուազն մէկ մրցման, իսկ [[Աւստրալիա|Աւստրալիայի]], [[Ֆրանսա|Ֆրանսայի]], [[Միացեալ Թագաւորութիւն|Մեծ Բրիտանիան]], [[Յունաստան|Յունաստանը]] եւ [[Զուիցերիա|Զուիցերիան]] մասնակցած են բոլոր Ամառնային ողոմպիական խաղերուն։ [[Միացեալ Նահանգներ|Միացեալ Նահանգները]] բաց թողած է 1980-ին [[Մոսկուա|Մոսկուայի]] մէջ տեղի ունեցած Օլիմպիական խաղերը երկիրի նախագահ Ճիմի Քարթերի բողոքի պատճառով։
 
=== Ձմեռային ողոմպիական խաղերու մասնակիցներ ===
119 Ազգային ողոմպիական կոմիտէներ (ներկայիս 204 Ազգային ողոմպիական կոմիտէներէն 110-ը եւ նախապէս գործած 9 Ազգային ողոմպիական կոմիտէներ) առնուազն մէկ անգամ մասնակցած են Ձմեռնային ողոմպիական խաղերու, իսկ 12 պետութիւններ ([[Աւստրիա]], Իտալիա, Լեհաստան, [[Քանատա]], Հունկարիա, Մեծ Բրիտանիա, Միացեալ Նահանգներ, Նորուեկի, Շուէտ, Զուիցերիա, Ֆինլանտա, Ֆրանսա) մասնակցած են մինչ օրս տեղի ունեցած բոլոր Ձմեռնային ողոմպիական խաղերուն։ Հաշուի առնելով Չեխօսլովաքիայի մասնակցութիւնը՝ Չեխիան եւ Սլովաքիան նոյնպէս մասնակցած են տեղի ունեցած բոլոր Ձմեռնային ողոմպիական խաղերուն։
 
=== Հիւրընկալող երկ րներ եւ քաղաքներ ===
[[Պատկեր:Summer olympics all cities.PNG|thumb|upright=1.35|Ամառնային ողոմպիական խաղերը հիւրընկալած երկիրներու ցանկ. խաղերը մէկ անգամ հիւրընկալած երկիրները նշուած են կանաչով, երկու կամ աւելի անգամ հիւրընկալածները՝ կապոյտով]]
[[Պատկեր:Winter olympics all cities.PNG|thumb|upright=1.35|Ձմեռնային ողոմպիական խաղերը հիւրընկալած երկիրներու ցանկ. խաղերը մէկ անգամ հիւրընկալած երկիրները նշուած են կանաչով, երկու կամ աւելի անգամ հիւրընկալածները՝ կապոյտով]]
Օլիմպիական խաղերու մայրաքաղաքը սովորաբար ընտրւում է միջոցառման անցկացումից եօթ կամ ութ տարի առաջ[223]։ Ընտրութիւնը կազմուած է երկու փուլից, որոնց միջեւ ընկած է երկամեայ ժամանակահատուած։ Օլիմպիական խաղերը հիւրընկալել ցանկացող քաղաքները յայտ են ներկայացնում իրենց երկիրի Ազգային ողոմպիական կոմիտէին. եթէ մէկ երկիրում մէկից աւելի քաղաքներ են յայտ ներկայացնում, ապա Ազգային կոմիտէն սովորաբար անցկացնում է ներքին ընտրութիւն, քանի որ միայն մէկ քաղաքի համար կարելի է յայտ ներկայացնել Միջազգային ողոմպիական կոմիտէն։ Յայտէրի ներկայացման համար նախատեսուած ժամկէտի աւարտից յետոյ սկսւում է առաջին փուլը, որի ընթացքում յայտ ներկայացրած քաղաքները լրացնում են որոշակի հարցաթերթիկ՝ պատասխանելով Օլիմպիական խաղերու կազմակերպմանը վերաբերող մի շարք հարցերու[224]: Դրանով յայտ ներկայցրած քաղաքները պէտք է վստահեցնէն, որ իրենք կհետեւէն Օլիմպիական խարտիային եւ միւս կանոններուն, որ սահմանուած են ՄՕԿ-ի գործադիր կոմիտէի կողմից[223]։ Լրացուած հարցաթերթիկները գնահատւում են մասնագէտներու յատուկ խմբի կողմից, ինչի հիման վրայ պատկերացում է կազմւում երկիրներու ներկայացրած նախագծերու ու խաղերը հիւրընկալելու նրանց հնարաւորութեան վերաբերեալ։ Այդ տեխնիկական գնահատման հիման վրայ ՄՕԿ-ի գործադիր խորհուրդը ընտրում է այն թեկնածուներուն, որոնք անցնում են յաջորդ փուլ[224]։
 
Որպէս թեկնածու ընտրուելուց յետոյ քաղաքները պէտք է աւելի ծաւալուն ու մանրամասն ներկայացնէն իրենց նախագիծը ՄՕԿ-ին։ Դրանցից իւրաքանչիւրը քննարկւում է գնահատող յանձնաժողովի կողմից։ Վերջինս այցելում է թեկնածու քաղաքներ, հարցազրոյցներ ունենում տեղի պետական պաշտօնեաներու հետ, ստուգում այն վայրերը, որտեղ նախատեսւում է անցկացնել միջոցառումները։ Դրանից յետոյ յանձնաժողովը ներկայացնում է իր հաշւէտւութիւնը ՄՕԿ-ի վերջնական որոշումից մէկ ամիս առաջ։ Հարցազրոյցներու փուլում թեկնածու քաղաքը պէտք է նաեւ երաշխաւորի, որ կարող է ֆինանսաւորել Օլիմպիական խաղերու անցկացումը[223]։ Գնահատող յանձնաժողովի աշխատանքի աւարտից յետոյ թեկնածուներու ցանկը ներկայացւում է ՄՕԿ-ի ընդհանուր նիստում, որն անցկացւում է այն երկիրում, որի քաղաքներուց չկայ թեկնածուներու ցանկում։ ՄՕԿ-ի անդամներու քուերակութեամբ որոշւում է այն քաղաքը, որը պէտք է հիւրընկալի Օլիմպիական խաղերը։ Ընտրուելուց յետոյ հիւրընկալ քաղաքի յայտը ներկայացրած կոմիտէն (համապատասխան երկիրի Ազգային ողոմպիական կոմիտէի հետ միասին) ստորագրում է Հիւրընկալող քաղաքի պայմանագիր ՄՕԿ-ի հետ՝ պաշտօնապէս դառնալով Օլիմպիական խաղերն ընդունող քաղաք[223]։
 
Մինչ 2016 թուականը Օլիմպիական խաղերն տեղի ունեցածեն 23 պետութիւններու 44 քաղաքներում, որոնցից միայն ութն են գտնւում Եւրոպայից ու Հիւսիսային Ամերուկայից դուրս։ 1988 թուականին Սեուլում տեղի ունեցած(Հարաւային Կորեայ) Ամառնային ողոմպիական խաղերուց սկսած՝ Օլիմպիական խաղերը չորս անգամ տեղի ունեցածեն Ասիայում եւ Օվկիանիայում, ինչը մեծ առաջընթաց է ժամանակակից Օլիմպիական խաղերու պատմութեան անցած 92 տարիներու համեմատութեամբ։ 2006 թուականին Ռիոյ դէ Ժանեյրոյում տեղի ունեցածՕլիմպիական խաղերը եղած են առաջինը Հարաւային Ամերուկայում։ Աֆրիկայի երկիրներում Օլիմպիական խաղերը երբեք չէն անցկացուել։
 
Միացեալ Նահանգներն Օլիմպիական խաղերը հիւրընկալած է ութ անգամ (չորս անգամ հիւրընկալել Ամառնային ողոմպիական խաղերը, չորս անգամ՝ Ձմեռային), ինչն ամէնաշատն է բոլոր երկիրներու ցանկում։ Մեծ Բրիտանիայի մայրաքաղաք Լոնդոնն Օլիմպիական խաղերն ընդունած է երեք անգամ (բոլորն էլ Ամառային), ինչն աւելի շատ է, քան ցանկացած այլ քաղաք։ Երկու անգամ Ամառնային ողոմպիական խաղերն ընդունած երկիրներն են Գերմանիան, Աւստրալիան, Ֆրանսիան եւ Հունաստանը։ Երկու անգամ Ամառնային ողոմպիական խաղերն ընդունած քաղաքներն են Լոս Անջելեսը, Փարիզն ու Աթենքը։ 2020 թուականի Ամառնային ողոմպիական խաղերու անցկացումից յետոյ Ճապոնիան ու Տոկիոն կհամալրէն այդ ցանկերը։
 
Միացեալ Նահանգներուց բացի Ձմեռային ողոմպիական խաղերը երեք անգամ ընդունած է նաեւ Ֆրանսիան։ Երկու անգամ այդ խաղերը հիւրընկալած են Շուեյցարիան, Աւստրիան, Նորուեգիան, Ճապոնիան, Կանադան եւ Իտալիան։ Քաղաքներու շարքում Ձմեռային ողոմպիական խաղերը երկուական անգամ ընդունած են Լեյք Փլեսիդը, Ինսբրուքը եւ Սանկտ Մորիցը։
 
 
 
 
Օլիմպիական խաղերու մայրաքաղաքը սովորաբար ընտրվում է միջոցառման անցկացումից յոթ կամ ութ տարի առաջ<ref name="bidpro" />։ Ընտրությունը կազմված է երկու փուլից, որոնց միջև ընկած է երկամյա ժամանակահատված։ Օլիմպիական խաղերը հյուրընկալել ցանկացող քաղաքները հայտ են ներկայացնում իրենց երկիրի Ազգային ողոմպիական կոմիտէին. եթե մեկ երկիրում մեկից ավելի քաղաքներ են հայտ ներկայացնում, ապա Ազգային կոմիտէն սովորաբար անցկացնում է ներքին ընտրություն, քանի որ միայն մեկ քաղաքի համար կարելի է հայտ ներկայացնել [[Միջազգային ողոմպիական կոմիտէ]]ն։ Հայտերու ներկայացման համար նախատեսված ժամկետի ավարտից հետո սկսվում է առաջին փուլը, որի ընթացքում հայտ ներկայացրած քաղաքները լրացնում են որոշակի հարցաթերթիկ՝ պատասխանելով Օլիմպիական խաղերու կազմակերպմանը վերաբերող մի շարք հարցերու<ref name="hostcity" />: Դրանով հայտ ներկայցրած քաղաքները պետք է վստահեցնեն, որ իրենք կհետևեն Օլիմպիական խարտիային և մյուս կանոններուն, որ սահմանված են ՄՕԿ-ի գործադիր կոմիտէի կողմից<ref name="bidpro" />։ Լրացված հարցաթերթիկները գնահատվում են մասնագետներու հատուկ խմբի կողմից, ինչի հիման վրա պատկերացում է կազմվում երկիրներու ներկայացրած նախագծերու ու խաղերը հյուրընկալելու նրանց հնարավորության վերաբերյալ։ Այդ տեխնիկական գնահատման հիման վրա ՄՕԿ-ի գործադիր խորհուրդը ընտրում է այն թեկնածուներուն, որոնք անցնում են հաջորդ փուլ<ref name="hostcity" />։
 
Որպես թեկնածու ընտրվելուց հետո քաղաքները պետք է ավելի ծավալուն ու մանրամասն ներկայացնեն իրենց նախագիծը ՄՕԿ-ին։ Դրանցից յուրաքանչյուրը քննարկվում է գնահատող հանձնաժողովի կողմից։ Վերջինս այցելում է թեկնածու քաղաքներ, հարցազրույցներ ունենում տեղի պետական պաշտոնյաներու հետ, ստուգում այն վայրերը, որտեղ նախատեսվում է անցկացնել միջոցառումները։ Դրանից հետո հանձնաժողովը ներկայացնում է իր հաշվետվությունը ՄՕԿ-ի վերջնական որոշումից մեկ ամիս առաջ։ Հարցազրույցներու փուլում թեկնածու քաղաքը պետք է նաև երաշխավորի, որ կարող է ֆինանսավորել Օլիմպիական խաղերու անցկացումը<ref name="bidpro" />։ Գնահատող հանձնաժողովի աշխատանքի ավարտից հետո թեկնածուներու ցանկը ներկայացվում է ՄՕԿ-ի ընդհանուր նիստում, որն անցկացվում է այն երկիրում, որի քաղաքներուց չկա թեկնածուներու ցանկում։ ՄՕԿ-ի անդամներու քվերակությամբ որոշվում է այն քաղաքը, որը պետք է հյուրընկալի Օլիմպիական խաղերը։ Ընտրվելուց հետո հյուրընկալ քաղաքի հայտը ներկայացրած կոմիտէն (համապատասխան երկիրի [[Ազգային ողոմպիական կոմիտէ|Ազգային ողոմպիական կոմիտէի]] հետ միասին) ստորագրում է Հյուրընկալող քաղաքի պայմանագիր ՄՕԿ-ի հետ՝ պաշտոնապես դառնալով Օլիմպիական խաղերն ընդունող քաղաք<ref name="bidpro" />։
 
Մինչ 2016 թվականը Օլիմպիական խաղերն անցկացված են 23 պետություններու 44 քաղաքներում, որոնցից միայն ութն են գտնվում Եվրոպայից ու Հյուսիսային Ամերուկայից դուրս։ 1988 թվականին Սեուլում անցկացված ([[Հարավային Կորեա]]) Ամառնային ողոմպիական խաղերուց սկսած՝ Օլիմպիական խաղերը չորս անգամ անցկացված են Ասիայում և Օվկիանիայում, ինչը մեծ առաջընթաց է ժամանակակից Օլիմպիական խաղերու պատմության անցած 92 տարիներու համեմատությամբ։ 2006 թվականին [[Ռիո դե Ժանեյրո|Ռիո դե Ժանեյրոյում]] անցկացված Օլիմպիական խաղերը եղած են առաջինը [[Հարավային Ամերուկա]]յում։ Աֆրիկայի երկիրներում Օլիմպիական խաղերը երբեք չեն անցկացվել։
 
[[Միացյալ Նահանգներ]]ն Օլիմպիական խաղերը հյուրընկալած է ութ անգամ (չորս անգամ հյուրընկալել Ամառնային ողոմպիական խաղերը, չորս անգամ՝ Ձմեռային), ինչն ամենաշատն է բոլոր երկիրներու ցանկում։ Մեծ Բրիտանիայի մայրաքաղաք [[Լոնդոն]]ն Օլիմպիական խաղերն ընդունած է երեք անգամ (բոլորն էլ Ամառային), ինչն ավելի շատ է, քան ցանկացած այլ քաղաք։ Երկու անգամ Ամառնային ողոմպիական խաղերն ընդունած երկիրներն են [[Գերմանիա]]ն, Ավստրալիան, [[Ֆրանսիա]]ն և Հունաստանը։ Երկու անգամ Ամառնային ողոմպիական խաղերն ընդունած քաղաքներն են [[Լոս Անջելես]]ը, Փարիզն ու Աթենքը։ 2020 թվականի Ամառնային ողոմպիական խաղերու անցկացումից հետո [[Ճապոնիա]]ն ու [[Տոկիո]]ն կհամալրեն այդ ցանկերը։
 
Միացյալ Նահանգներուց բացի Ձմեռային ողոմպիական խաղերը երեք անգամ ընդունած է նաև Ֆրանսիան։ Երկու անգամ այդ խաղերը հյուրընկալած են [[Շվեյցարիա]]ն, Ավստրիան, [[Նորվեգիա]]ն, Ճապոնիան, Կանադան և Իտալիան։ Քաղաքներու շարքում Ձմեռային ողոմպիական խաղերը երկուական անգամ ընդունած են [[Լեյք Փլեսիդ]]ը, Ինսբրուքը և [[Սանկտ Մորից]]ը։
 
 
 
 
=== Ողոմպիական խաղերու անցկացման տարեթիւեր եւ վայրեր ===
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/wiki/Մասնակից:Betty_Kilerjian/Ավազարկղ» էջից