Վիքիպեդիա

«Էպիլեպսիա»–ի խմբագրումների տարբերություն

Դիտել պատմությունը
← Նախորդ տարբՀաջորդ տարբ →
Content deleted Content added
ՎիզուալԵլատեքստ
No edit summary
No edit summary
Տող 35.
Էպիլեպսիան կարող է բացասաբար անդրադառնալ հիվանդի սոցիալական և հոգեսոցիալական վիճակի վրա<ref name="National Clinical Guideline 21_28">{{cite book|url=http://www.nice.org.uk/nicemedia/live/13635/57784/57784.pdf|title=The Epilepsies: The diagnosis and management of the epilepsies in adults and children in primary and secondary care|author=National Clinical Guideline Centre|date=January 2012|publisher=National Institute for Health and Clinical Excellence|pages=21–28|archive-url=https://web.archive.org/web/20131216151008/http://www.nice.org.uk/nicemedia/live/13635/57784/57784.pdf|archive-date=16 December 2013|deadurl=no|df=dmy-all}}</ref>։ Այդ անհատները կարող են մեկուսանալ հասարակությունից, իրենց վրա կրում են այդ խարանը ու մերժվում հասարակության կողմից <ref name="National Clinical Guideline 21_28" />։Այս ամենի պատճառով հիվանդություն ունեցող անձինք ավելի վատ են սովորում և հետագայում ավելի ցածր եկամուտներ ունենում<ref name="National Clinical Guideline 21_28" />։ ՈՒսուցման հետ կապված խնդիրները շատ հաճախ են հանդիպում, հատկապես՝ երեխաների մոտ<ref name="National Clinical Guideline 21_28" />։ Ստիգման՝ խարանը, տարածվում է նաև հիվանդի ընտանիքի վրա<ref name="WHO2012">{{cite web|url=http://www.who.int/mediacentre/factsheets/fs999/en/|title=Epilepsy|date=October 2012|series=Fact Sheets|publisher=[[World Health Organization]]|accessdate=24 January 2013}}</ref>։
 
Որոշակի ախտաբանական վիճակներ ավելի հաճախ են հանդիպում էպիլեպսիայով տառապող անձանց մոտ, մասամբ պայմանավորված հիվանդության ախտաֆիզիոլոգիայով։ Այդպիսիք ենեն՝ [[Դեպրեսիա|դեպրեսիան]], [[Տագնապային խանգարում|տագնապը,]] [[Օբսեսիվ-կոմպուլսիվ խանգարում|օբսեսիվ-կոմպուլսիվ խանգարումները]] և [[Միգրեն|միգրենը]]<ref>{{cite journal | vauthors = Kaplan PW | title = Obsessive-compulsive disorder in chronic epilepsy | journal = Epilepsy & Behavior | volume = 22 | issue = 3 | pages = 428–32 | date = November 2011 | pmid = 21889913 | doi = 10.1016/j.yebeh.2011.07.029 }}</ref> <ref>{{cite book|last=Stefan|first=Hermann| name-list-format = vanc |title=Epilepsy Part I: Basic Principles and Diagnosis E-Book: Handbook of Clinical Neurology|year=2012|publisher=Newnes|isbn=978-0-444-53505-4|page=471|url=https://books.google.am/books?id=K-1UqhH2BtoC&pg=PA471|edition=Volume 107 of Handbook of Clinical Neurology}}</ref>։ [[Ուշադրության անբավարարության և գերակտիվության համախտանիշ|Ուշադրության անբավարարության և գերակտիվության համախտանիշը]] (ՈՒԱԳՀ) 3-5 անգամ ավելի հաճախ է հանդիպում էպիլեպսիա ունեցող երեխաների մոտ<ref>{{cite journal | vauthors = Plioplys S, Dunn DW, Caplan R | title = 10-year research update review: psychiatric problems in children with epilepsy | journal = Journal of the American Academy of Child and Adolescent Psychiatry | volume = 46 | issue = 11 | pages = 1389–402 | date = November 2007 | pmid = 18049289 | doi = 10.1097/chi.0b013e31815597fc }}</ref>։ ՈՒԱԳՀ-ը և էպիլեպսիան ունեն զգալի ազդեցություն երեխայի վարքի, ուսուցման և զարգացման վրա։ Էպիլեպսիա ունեցողների մեջ աուտիզմով տառապեղների թիվը ևս բարձր է<ref>{{cite journal | vauthors = Levisohn PM | title = The autism-epilepsy connection | journal = Epilepsia | volume = 48 Suppl 9 | issue = Suppl 9 | pages = 33–5 | year = 2007 | pmid = 18047599 | doi = 10.1111/j.1528-1167.2007.01399.x }}</ref>։
 
== Պատճառներ ==
Էպիլեպսիայի զարգացման գործում կարևորվում է և՛ ժառանգականությունը, և՛ միջավայրի ազդեցությունը ու առավել հաճախ այս երկուսը հանդես են գալիս միասին: Հաստատված ձեռքբերովի պատճառներից են [[Գլխի վնասվածքներ|գլխի վնասվածքները]], [[Կաթված|ինսուլտը]], [[Գլխուղեղի ուռուցքներ|ուռուցքները]] և ուղեղի հետվարակային փոփոխությունները։ 60% դեպքերում պատճառը այդպես էլ չի հաջողվում պարզել<ref name=tnberkovic2006>{{cite journal | journal = Trends in Neurosciences | year = 2006 | volume = 29 | issue = 7 | pages = 391–7 | title = Human epilepsies: interaction of genetic and acquired factors | vauthors = Berkovic SF, Mulley JC, Scheffer IE, Petrou S | pmid = 16769131 | doi=10.1016/j.tins.2006.05.009}}</ref><ref name="National Clinical Guideline 21_28" /><ref name=WHO2012/>։ Էպիլեպսիան, որն առաջացել է գենետիկական, բնածին կամ զարգացման արատների հետևանքով, ավելի հաճախ հանդիպում է երիտասարդների մոտ, իսկ գլխուղեղի ուռուցքները, ինսուլտըինսուլտը՝ առավելապես մեծերի մոտ<ref name="National Clinical Guideline 21_28" />։
 
Էպիլեպտիկ նոպայի պատճառ կարող են լինել նաև այլ առողջական խնդիրներ։ Երբ նոպաները զարգանում են կոնկրետ պատճառով, անմիջականորեն կապված են այդ ախտաբանության, օրինակօրինակ՝ ուռուցքի, վարակի հետ, այս դեպքում խոսում են սուր ախտանշանային էպիլեպտիկ նոպայի մասին, որն ավելի ճիշտ է դասել նոպաներով ընթացող խանգարումների շարքին, քան բուն էպիլեպսիայի<ref name=Thur2011>{{cite journal |vauthors=Thurman DJ, Beghi E, Begley CE, Berg AT, Buchhalter JR, Ding D, Hesdorffer DC, Hauser WA, Kazis L, Kobau R, Kroner B, Labiner D, Liow K, Logroscino G, Medina MT, Newton CR, Parko K, Paschal A, Preux PM, Sander JW, Selassie A, Theodore W, Tomson T, Wiebe S, ((ILAE Commission on Epidemiology)) |title=Standards for epidemiologic studies and surveillance of epilepsy.|journal=Epilepsia|date=September 2011|volume=52 Suppl 7|pages=2–26|pmid=21899536|doi=10.1111/j.1528-1167.2011.03121.x}}</ref><ref name=Nel2012/>։
 
===Ժառանգական===
Ժառանգական պատճառները հայտնաբերվում են դեպքերի մեծամասնությունում։ Էպիլեպսիայի որոշ տեսակներ ունեն մոնոգենային ծագում, բայց ավելի մեծ մասը գեների և շրջակա միջավայրի փոխազդեցության արդյունք են<ref name=Pand2011/>։ Առանձին վերցրած մեկ գենի ախտահարումով առաջացող էպիլեպսիան խիստ հազվադեպ է, նկարագրված են այդպիսի մոտ 200 գեներ<ref>{{cite book|title=Genomics and clinical medicine|year=2008|publisher=Oxford University Press|location=Oxford|isbn=978-0-19-972005-7|page=279|url=https://books.google.am/books?id=BbeWA-gbiiwC&pg=PA279|editor=Dhavendra Kumar|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160521201336/https://books.google.am/books?id=BbeWA-gbiiwC&pg=PA279|archivedate=21 May 2016|df=dmy-all}}</ref>։ Մեծամասամբ դրանք իոնային անցուղիները կոդավորող գեներն են, կամ կապված են [[Ֆերմենտ|ֆերմենտների]], ԳԱԿԹ-ի, G սպիտակուցի հետ<ref name=tnberkovic2006/><ref name=Neuro2012>{{cite book|last=Simon|first=David A. | last2 = Greenberg | first2 = Michael J. | last3 = Aminoff | first3 = Roger P. | name-list-format = vanc |title=Clinical neurology|year=2012|publisher=McGraw-Hill Medical|location=New York|isbn=978-0-07-175905-2|edition=8th|chapter=12}}</ref>։
 
Եթե միաձվանի երկվորյակներից մեկը ունի էպիլեպսիա, ապա 50-60% հավանականությամբ մյուսը ևս կունենա<ref name=Pand2011/>։ Ոչ միաձվանի երկվորյակնեիերկվորյակների մոտ հավանականությունը 15% է<ref name=Pand2011/>։ Ռիսկը ավելի մեծ է գեներալիզացված նոպաների դեպքում։ Եթե երկու երկվորյակներն են ախտահարված, ամենայն հավանականությամբ ունեն նույն էպիլեպտիկ համախտանիշը<ref name=Pand2011/>։ Ընտանիքի մյուս անդամները և այլ մոտ հարազատներն 5 անգամ ավելի հաճախ են ախտահարվում <ref name=Bh2011>{{cite journal | vauthors = Bhalla D, Godet B, Druet-Cabanac M, Preux PM | title = Etiologies of epilepsy: a comprehensive review | journal = Expert Review of Neurotherapeutics | volume = 11 | issue = 6 | pages = 861–76 | date = June 2011 | pmid = 21651333 | doi = 10.1586/ern.11.51 }}</ref>: [[Դաունի համախտանիշ]] ունեցողների 1-10%-ի և [[Անջելմանի համախտանիշ]] ունեցողների 90%-ի մոտ զարգանուզարգանում է էպիլեպսիա<ref name=Bh2011/>։
 
===Ձեռքբերովի===
Էպիլեպսիան կարող է զարգանալ նաև մի շարք այլ պատճառներից, որոնցից են՝ ուռուցքները, ինսուլտները, գլխի վնասվածքները, նախկինում տարած ԿՆՀ-ի վարակները, գենետիկական անոմալիաները և գլխի վնասումը ծննդաբերական ուղիներով անցնելիս<ref name=WHO2012/>։ Գլխուղեղի ուռուցք ունեցողների 30%-ն ունի էպիլեպսիա, ու կազմում է բոլոր էպիլեպսիայով հիվանդների 4%-ը<ref name=Bh2011/>։ Ռիսկը առավելագույնն է քունքային բլթի և դանդաղ պրոգրեսիվող ուռուցքների դեպքում<ref name=Bh2011/>։ Այլ ծավալային գոյացություններ, ինչպիսիք են ուղեղային կավերնոզ մալֆորմացիաները և զարկերակ-երակային մալֆորմացիաները ունեն 40-60% ռիսկ՝ էպիլեպսիայի զարգացման <ref name=Bh2011/>: Ինսուլտ ունեցողների 2-4%-ի մոտ զարգանում է էպիլեպսիա<ref name=Bh2011/><ref name="National Clinical Guideline 21_28" /><ref name=Bh2011/>։ Էպիլեպսիայի դեպքերի 6-20%-ը վերագրում են գլխի վնասվածքներին, հատկապես եթե այն ստացվել է հրազենով<ref name=Bh2011/>։
 
Որոշ փաստեր կապ են գտել էպիլեպսիայի և [[Ցելիակիա|ցելիակիայի]], ինչպես նաև այլ ոչ ցելիակային գլուտենային էնտերոպաթիաների հետ։ Գտնում են, որ կա հատուկ համախտանիշ, որը ներառում է ցելիակիան, էպիլեպսիան և կալցիֆիկատներն ուղեղում<ref name=Grossman2008>{{cite journal | vauthors = Grossman G | title = Neurological complications of coeliac disease: what is the evidence? | journal = Practical Neurology | volume = 8 | issue = 2 | pages = 77–89 | date = April 2008 | pmid = 18344378 | doi = 10.1136/jnnp.2007.139717 }}</ref><ref name=JacksonEaton2012 />։ 2012 թվականին կատարված մի հետազոտություն հայտնաբերել էր, որ էպիլեպսիա ունեցող անձանց 1-6%-ն ունի ցելիակիա, մինչդեռ ընդհանուր պոպուլյացիայում ցելիակիայի տարածվածությունը չի գերազանցում 1%-ը<ref name=JacksonEaton2012>{{cite journal | vauthors = Jackson JR, Eaton WW, Cascella NG, Fasano A, Kelly DL | title = Neurologic and psychiatric manifestations of celiac disease and gluten sensitivity | journal = The Psychiatric Quarterly | volume = 83 | issue = 1 | pages = 91–102 | date = March 2012 | pmid = 21877216 | pmc = 3641836 | doi = 10.1007/s11126-011-9186-y }}</ref>։
 
[[Մենինգիտ|Մենինգիտից]] հետո էպիլեպսիա զարգանալու հավանականությունը 10%-ից քիչ է<ref name=Bh2011/>։ Հերպեսային էնցեֆալիտի ժամանակ էպիլեպտիկ նոպայի հավանականությունը մոտավորապես 50% է, իսկ հիվանդությունից հետո նոպայի զարգացման հավանականությունը 25% է<ref name=Bh2011/><ref>{{cite book|title=The Causes of Epilepsy: Common and Uncommon Causes in Adults and Children|year=2011|publisher=Cambridge University Press|isbn=978-1-139-49578-3 |page=467 |url=https://books.google.am/books?id=BUs-AYMBbC0C&pg=PA467| first=Simon D. | last = Shorvon | name-list-format = vanc }}</ref><ref>{{cite journal | vauthors = Sellner J, Trinka E | title = Seizures and epilepsy in herpes simplex virus encephalitis: current concepts and future directions of pathogenesis and management | journal = Journal of Neurology | volume = 259 | issue = 10 | pages = 2019–30 | date = October 2012 | pmid = 22527234 | doi = 10.1007/s00415-012-6494-6 }}</ref> ։ Հատուկ ուշադրության է արժանի [[Ցիստիցերկոզ|ցիստիցերկոզի]] ուղեղային ձևը՝ նեյրոցիստիցերկոզը, որը մակաբույծի տարածման էնդեմիկ օջախներում էպիլեպսիայի առաջացման առաջատար պատճառն է<ref name=Bh2011/>։ Էպիլեպսիա կարող է զարգանալ ուղեղի այնպիսի վարակային հիվանդություններից հետո, ինչպիսիք են ուղեղային մալարիան և [[Տոքսոպլազմոզ|տոքսոպլազմոզը]]<ref name="Bh2011" />։ Ալկոհոլի քրոնիկական օգտագործումը մեծացնում է էպիլեպսիայի ռիսկը<ref name="Bh2011" />։ Այլ ռիսկի գործոններից են [[Ալցհայմերի հիվանդություն|Ալցհայմերի հիվանդությունը]], [[Ցրված սկլերոզ|ցրված սկլերոզը]], տուբերոսկլերոզը և [[Աուտոիմուն էնցեֆալիտ|աուտոիմուն էնցեֆալիտը]]։ Վակցինացիաները չեն բարձրացնում էպիլեպսիայի առաջացման ռիսկը<ref name="Bh2011" />։ Թերսնուցումը ռիսկի գործոն է զարգացող երկրների համար, բայց անմիջական մեխանիզմը դեռ անհայտ է<ref name="Poor2012" />։ ՈՒղեղի կաթվածով մարդիկ ունեն էպիլեպսիայի ավելի բարձր ռիսկ, և սպաստիկ կվադրիպլեգիայով կամ սպաստիկ հեմիպլեգիայով հիվանդների կեսըկեսն ունեն էպիլեպսիա<ref name="CerebralPalsy1">{{cite journal | vauthors = Hadjipanayis A, Hadjichristodoulou C, Youroukos S | title = Epilepsy in patients with cerebral palsy | journal = Developmental Medicine and Child Neurology | volume = 39 | issue = 10 | pages = 659–63 | date = October 1997 | pmid = 9352726 | doi = 10.1111/j.1469-8749.1997.tb07359.x }}</ref>։
 
== Մեխանիզմ ==
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/wiki/Էպիլեպսիա» էջից