«Սազ»–ի խմբագրումների տարբերություն

Content deleted Content added
No edit summary
No edit summary
Տող 2.
{{Տեղեկաքարտ Երաժշտական գործիք}}
[[Պատկեր:Saz 1.jpg|մինի]]
'''Սազ''', լարային կսմիթային նվագարան։ Տարածված է [[Կովկաս]]ում<ref>{{Cite web|url=https://bigenc.ru/music/text/3527839|title=САЗ • Большая российская энциклопедия - электронная версия|website=bigenc.ru|accessdate=2019-02-05}}</ref>, [[Մերձավոր Արևելք]]ում։ Գոյություն ունեն սազի մենակատարային, անսամբլային մեծ ու փոքր տեսակներ, որոնք համապատասխանաբար, ունեն տարբեր թվով մետաղե լարեր՝ 4-10<ref>{{Cite web|url=http://grenada.al.ru/enciklopedia/saz.htm|title=GRENADA GROUP - Новости|website=grenada.al.ru|accessdate=2019-02-05}}</ref>: Սազը սիրված նվագարան է հատկապես գուսանների ու աշուղների շրջանում, հնագույն ծագում ունի: ԵրաժիշտԸստ երաժիշտ-ֆոլկլորագետ [[Սպիրիդոն Մելիքյանի վկայությամբ՝Մելիքյան]]ի՝ «տնետուն ման եկող աշուղները սազով ու թամբուրով փառաբանում էին իրենց նախնյաց հերոսներին<ref>{{Cite book|title=Հայ ժողովրդական նվագարաններ|last=|first=|publisher=«Կոմիտաս»|year=2008|isbn=978-99941-853-2-0|location=Երևան|pages=}}</ref>: Աշուղական սազը սեփական երգին նվագակցող նվագարան է, որտեղ երգը բնորոշվում է ազատ հանկարծաբանական (իմպրովիզացիոն) ոճով, իսկ սազի նվագակցությունը՝ մեղեդիական զարգացման հարուստ զարդախաղերով: Տանձաձև իրանը ([[Թթենի|թթենուց]] կամ [[Ընկուզենի|ընկուզենուց]]) ծածկված է բարակ կափարիչով, որի վրա կան ձայնադարձիչ անցքեր, կոթին զետեղված են փարդաներ։ Լարերը մետաղյա՝ բաժանված են 3 կամ 4 երկանդամ կամ եռանդամ ունիսոն խմբերի։ Առաջին խումբը մեղեդիական նշանակում ունի, 2-րդը՝ ձայնառության, 3-րդը՝ լրացուցիչ ներդաշնակային, մասամբ էլ մեղեդիական։ Լարվածքը սովորաբար կվարտա-կվինտային է, փարդաների օգնությամբ ստացվող հնչյունաշարը, որպես կանոն, դիատոնիկ։ Նվագում են ոսկրյա կամ եղջյուրյա կնտնտոցով՝ հարվածելով բոլոր լարերին միաժամանակ, ուստի մեղեդին շարունակ ուղեկցվում է ներդաշնակային գունեղ ֆոնով։ Տեմբրը զնգուն է, բայց փափուկ։ [[Հայաստան]]ում սազն առավելապես աշուղական նվագարան է, իր երգեցողությանը սազով է նվագակցել, օրինակ Շիրինը։[[Շիրին]]ը։ [[1925]] թվականին Վ․ Բանին իր Արևելյան սիմֆոնիկ նվագախմբի համար ստեղծել էր սազերի ընտանիք՝ ջուռա, չոնգուր, սազ-բարիտոն և բաս (ներկայումս գործածական չէ)։ Սազերի ունիսոն խումբը կիրառվել է [[Հայկական ժողովրդական երգի-պարի համույթ|Թաթուլ Ալթունյանի ղեկավարած Հայկական ժողովրդական երգի ու պարի պետական անսամբլում]] (մինչև [[1957]] թվականը)։ Սազը հիշատակված է «[[Սասունցի Դավիթ]]» [[էպոս]]ում։
 
Հայկական սազն ունի 10-13 լադ և 6-8 լար<ref>Славянский музыкальный фольклор //Ленинградский государственный институт театра, музыки и кинематографии // «Музыка», 1972 г. — стр. 103(143)<blockquote>У армянского саза 10 - 13 ладов и 6 - 8 струн, также расположенных по группам, но с разным числом хоров в группе, и секундо- во-квартовый строй («зеркальный» по отношению к азербайджанскому сазу)</blockquote></ref>Размеры сазов бывают различными: большой саз состоит обычно из 8-11 струн, средний из 8-9 струн, а маленький из 4-7 струн.<ref>[http://www.musicmuseum.az/ru/index.php?id=0402 Музей Музыкальной Культуры Азербайджана - Саз]</ref>:
 
Սազի ձայնը մաքուր է ու զրնգուն, սակայն մեղմ ու թույլ, ուստիև ժամանակակից անսամբլներում այդ նվագարանը փոխարինվել է առավել հնչեղ քանոնով:
 
== Ծանոթագրություններ ==
{{Անավարտ}}
{{ծանցանկ}}
== Արտաքին հղումներ ==
* [http://www.iranicaonline.org/articles/cogur-the-typical-pyriform-lute-of-the-minstrels-of-azerbaijan Encyclopaedia Iranica. ČOḠŪR.]
{{Հայկական երաժշտական գործիքներ}}
{{Արտաքին հղումներ}}
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/wiki/Սազ» էջից