«Դուդուկ»–ի խմբագրումների տարբերություն
Content deleted Content added
ավելացվեց Կատեգորիա:Մարդկության բանավոր և ոչ նյութական ժառանգության գլուխգործոցներ ՀոթՔաթ գործիքով |
No edit summary |
||
Տող 3.
|երաժիշտներ = Դուդուկահարներ` [[Ջիվան Գասպարյան]], [[Գևորգ Դաբաղյան]], [[Վաչե Շարաֆյան]]
}}
'''Դուդուկ''' կամ '''Ծիրանափող''', հայկական փողային գործիք, որը նաև տարածված է [[Մերձավոր Արևելք]]
== Պատմություն ==
Ըստ որոշ տվյալների դուդուկը գործածվում է [[մ.թ.ա. 1200]] թ-ից, չնայած կան տեսակետներ, որ այն 1,500 տարվա պատմություն
{{Քաղվածք|Այն [դուդուկը] միակ հայկական երաժշտական գործիքն է որ հասել է մինչև մեր օրերը, և հայկականության խորհրդանիշն է։ Դուդուկի գլխավոր առանձնահատկությունը լսողին [[հայերեն]]ի յուրահատկությունների փոխանցումն է։<ref name="Armenianweekly.com">Turpin, Andy. {{cite web|url=http://www.armenianweekly.com/2010/02/12/nothing-sounds-armenian-like-a-duduk/ |title=Nothing Sounds Armenian Like a Duduk: ALMA Lecture |publisher=''The Armenian Weekly'' |date= 2010-02-12 |accessdate= 2010-02-22}}</ref>}}
* 2005 թ. հայկական դուդուկի նվագը ճանաչվել է ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի համաշխարհային ոչ նյութական մշակութային ժառանգության գլուխգործոց<ref name="UNESCO">[http://www.unesco.org/culture/ich/index.php?RL=00092 UNESCO: Հայկական դուդուկը մարդկության բանավոր և ոչ նյութական ժառանգության գլուխգործոց է: (eng.)]</ref>
[[Պատկեր:Duduk mouthpiece.png|մինի|Դուդուկի կրկնակի լեզվակավոր եղեգնյա մունդշտուկը (ղամիշ<ref>[https://www.youtube.com/watch?v=bYoDSVvSTCI&feature=relmfu Գևորգ Դաբաղյանը դուդուկի մասին]</ref>)]]
Տող 15.
Դուդուկը պատրաստվում է [[ծիրան]]ի ծառի փայտից։ Փողի երկարությունը լինում է 28, 33 կամ 40 սմ։
Նվագելու համար վերևի կողմում ունի յոթ կամ ութ անցք, հակառակ կողմում, բութ մատի համար՝ մեկ կամ երկու։ Եղեգից պատրաստված կրկնակի լեզվակն ունի 9-14 սմ երկարություն։ Նվագարանն ունի թավշյա, փափուկ տեմբր և տեխնիկական լայն հնարավորություններ, ինչը թույլ է տալիս կատարել տարաբնույթ բարդ, ծավալուն ստեղծագործություններ, մուղամներ, պարեղանակներ, երգային ժանրի նմուշներ: Դուդուկն այսօր մեծ հետաքրքրություն է առաջացրել աշխարհի մասնագետ երաժիշտների և կոմպոզիտորների շրջանում՝ դուդուկի հայ վարպետների կատարողական բարձր վարպետության շնորհիվ:
Դուդուկի հայ վարպետները բազմաթիվ են՝ Կարապետ Եղոյան, Մարգար Մարգարյան, Լևոն Մադոյան, Վաչե Հովսեփյան, Խաչիկ Խաչատրյան, Ջիվան Գասպարյան, Վլադիմիր Հարությունյան, Սերգեյ Կարապետյան, Սուրեն Գրիգորյան, Մկրտիչ Մալխասյան, Գագիկ Գյուրջյան, Գևորգ Դաբաղյան, Վաչե Շարաֆյան, Նորայր Ժամհարյան, Կամո Սեյրանյան, Գևորգ Կարապետյան, Սարգիս Դավթյան և ուրիշներ:
Թեպետ դուդուկը համարվել է տղամարդու գործիք, սակայն 20-րդ դարի վերջում ի հայտ եկան նաև կին դուդուկահարներ՝ Արմինե Գրիգորյան (ԱՄՆ), Աննա Սարգսյան, Լիլիթ Հովսեփյան:
Երաժիշտ դուդուկահարների մեծ մասը տիրապետում է մի քանի նվագարանի, բացի դուդուկից նաև զուռնա, կլառնետ, շվի, երբեմն՝ սաքսաֆոն:
== Ծանոթագրություններ ==
| |||