«Հունարենի այբուբեն»–ի խմբագրումների տարբերություն
Content deleted Content added
Պիտակ՝ Հետ շրջել |
|||
Տող 300.
Արևմտյան հունարենի տարբերակներում Χ գործածվում է {{IPA|/ks/}} և Ψ {{IPA|/kʰ/}}-ի փոխարեն։ Այս տառերի ծագումը վիճելի է։
<div style="float:none;">
Փյունիկյան 3 օրիգինալ տառեր դուրս են եկել կիրառությունից մինչ այբուբենը կընդուներ իր դասական ձևը․ Ϻ (san) տառը, որը մրցակցության մեջ էր Σ (sigma)-ի հետ արտահայտելով /s/ հնչյունը։▼
Ϙ (qoppa) տառը, որ ավելորդ էր /k/ տառի համար, քանի որ կար Κ (kappa)-ն, Ϝ (digamma), որի ձայնային արժեքը /w/ է դուրս է մղվել կամ լեզվի դասական շրջանից առաջ, կամ էլ դրա ընթացքում։ ▼
Հունարենը հիմնականում գրվում է աջից ձախ, ինչպես փյունիկերենը, բայց գրագիրները ազատորեն կարող էին փոփոխել ուղղությունը։ Մի ժամանակ գրային այլընտրանքային ձևերը աջից ձախ և ձախից աջ (կոչվում է [[բուստրոֆեդոն]]) ընդհանուր էին մինչ դասական շրջանը, երբ ընդունվեց ձախից աջ գրությունը։▼
▲{|class="wikitable" style="float:right;"
|-
!colspan="3"|Փյունիկյան
Տող 422 ⟶ 418՝
|
|}
{|class="wikitable" style="float:
|-
!colspan="3"|Փյունիկյան
Տող 429 ⟶ 425՝
|[[File:Phoenician samekh.svg|x12px]]
|samekh
|
|
|Ξ
|xi
Տող 435 ⟶ 433՝
|[[File:Phoenician ayin.svg|x12px]]
|ʿayin
|
|
|Ο
|omicron
Տող 518.
|omega
|
|}</div>
▲Փյունիկյան 3 օրիգինալ տառեր դուրս են եկել կիրառությունից մինչ այբուբենը կընդուներ իր դասական ձևը․ Ϻ (san) տառը, որը մրցակցության մեջ էր Σ (sigma)-ի հետ արտահայտելով /s/ հնչյունը։
▲Ϙ (qoppa) տառը, որ ավելորդ էր /k/ տառի համար, քանի որ կար Κ (kappa)-ն, Ϝ (digamma), որի ձայնային արժեքը /w/ է դուրս է մղվել կամ լեզվի դասական շրջանից առաջ, կամ էլ դրա ընթացքում։
▲Հունարենը հիմնականում գրվում է աջից ձախ, ինչպես փյունիկերենը, բայց գրագիրները ազատորեն կարող էին փոփոխել ուղղությունը։ Մի ժամանակ գրային այլընտրանքային ձևերը աջից ձախ և ձախից աջ (կոչվում է [[բուստրոֆեդոն]]) ընդհանուր էին մինչ դասական շրջանը, երբ ընդունվեց ձախից աջ գրությունը։
=== Հին տարբերակներ ===
[[File:Ancient Greek epichoric alphabets.svg|thumb|right|400px|Distribution of "green", "red" and "blue" alphabet types, after Kirchhoff.]]Սկզբում կային հունարեն այբուբենի բազմաթիվ տեղական (էպիկորիկ) տարբերակներ, որ տարբերվում էին լրացուցիչ ձայնավոր և բաղաձայն սիմվոլների կիրառմամբ կամ չկիրառմամբ և մի շարք այլ առանձնահատկություններով։ Էպիկորիկ այբուբենները ըստ հունարենի շնչեղ բաղաձայնների (/pʰ, kʰ/) և բաղաձայնների խմբերի (/ks, ps/) համար լրացուցիչ բաղաձայնների կիրառական տարբերությունների ընդհանուր առմամբ բաժանվում են 4 հիմնական տիպերի{{sfn|Voutiras|2007|page=270}}։ Այս 4 տիպերը հաճախ պայմանականորեն նշանակվում են «կանաչ», «կարմիր», «բաց կապույտ» և «մուգ կապույտ» գույներով՝ հիմնվելով Ադոլֆ Կիրչոֆի գունային կոդերով կազմած քարտեզի վրա (1867){{sfn|Voutiras|2007|page=270}}։
| |||