«Էպիլեպսիա»–ի խմբագրումների տարբերություն

Content deleted Content added
Տող 28.
Երբեմն պարցիալ նոպաները վերաճում են գեներալիզացված նոպաների, որոնց ցուցանիշը գիտակցության կորուստն է, ի հակադրություն գիտակցության փոփոխությունների, որոնք առկա են պարզ պարցիալ նոպաների ժամանակ<ref name="Абрамович" />։ Երկրորդային գեներալիզացված նոպաները, որոնց բնորոշ են նշանակալի վեգետատիվ դրսևորումներ, լինում են ցնցումային և առանց ցնցումների։ Գեներալիզացված նոպաների մի տարատեսակը աբսանսներն են։ Աբսանսները կարող են ընթանալ գիտակցության խանգարումով, կլոնիկ, ատոնիկ, տոնիկ բաղադրիչներով, ավտոմատիզմներով և/կամ վեգետատիվ ախտանիշներով։ Գեներալիզացված նոպաների մյուս տեսակներն են՝ միոկլոնիկ, կլոնիկ, տոնիկ, տոնիկ-կլոնիկ և ատոնիկ նոպաները։
 
[[Էպիլեպտիկ կարգավիճակ|էպիլեպտիկ ստատուս]]ը կայուն էպիլեպտիկ վիճակ է, որը բնութագրվում է անընդհատ կրկնվող նոպաներով, որոնք հաջորդում են մեկը մյուսին, ամեն հաջորդ նոպան առաջանում է այն ժամանակ, երբ դեռ պահպանված են նախորդի առաջացրած գիտակցության խանգարումները, և դրանց միջև եղած դադարների ընթացքում հիվանդը չի կարողանում լիովին հասնել իր նորմալ հոգեկան և նյարդաբանական վիճակին<ref name="Абрамович" />:
===Հետնոպայական ախտանիշներ===
Ցնցման ակտիվ ֆազայի ավարտից հետո սովորաբար լինում է վերականգնման շրջան, որի ընթացքում հիվանդը դեռ շփոթված է, բայց գիտակցությունը աստիճանաբար վերականգնվում է։ Հիմնականում տևում է 3-15 րոպե, կարող է լինել ավելի երկարատև՝ մինչև մի քանի ժամ<ref>{{cite book|last=Holmes|first=Thomas R.| name-list-format = vanc |title=Handbook of epilepsy|year=2008|publisher=Lippincott Williams & Wilkins|location=Philadelphia|isbn=978-0-7817-7397-3|page=34|url=https://books.google.am/books?id=gLOv8XZ5u48C&pg=PA34 |edition=4th }}</ref><ref name=Post2010/>։ Այլ հաճախակի հանդիպող ախտանիշներից են հոգնածությունը, գլխացավերը, խոսելու դժվարացումը և ոչ սովորական վարքը<ref name=Post2010>{{cite book| vauthors = Panayiotopoulos CP |title=A clinical guide to epileptic syndromes and their treatment based on the ILAE classifications and practice parameter guidelines |year=2010 |publisher=Springer |location=London |isbn=978-1-84628-644-5 |page=445 |url=https://books.google.am/books?id=yJQQzPTcbYIC&pg=PA445 |edition=Rev. 2nd }}</ref>։ Նոպայից հետո փսիխոզը հանդիպում է 6-10% դեպքերում<ref>{{cite book|title=Advanced therapy in epilepsy|year=2009|publisher=People's Medical Pub. House|location=Shelton, Conn.|isbn=978-1-60795-004-2|page=443|url=https://books.google.am/books?id=4W7UI-FPZmoC&pg=PA443| veditors = Wheless JW }}</ref>։ Առավել հաճախ հիվանդները չեն հիշում այս շրջանը<ref name=Post2010/>։ Լոկալիզացված թուլությունը, հայտնի որպես Թոդդի պարալիզ, տևում է մի քանի վայրկյան, հազվադեպ՝ մի քանի օր<ref name=Larner2010>{{cite book|last=Larner|first=Andrew J.| name-list-format = vanc |title=A dictionary of neurological signs|publisher=Springer|location=New York|isbn=978-1-4419-7095-4|page=348|url=https://books.google.am/books?id=mY-6eweiQm8C&pg=PA348|edition=3rd|year=2010 }}</ref>:
Տող 164.
=== Առաջին օգնություն ===
[[File:Epilepsy Medical Alert Wrist Bracelets 2018.jpg|thumb|upright=1.4|Հատուկ թևնոցներ, որոնք զգուշացնում են, որ տվյալ անհատն ունի էպիլեպսիա և հատուկ դեղորայքի կարիք]]
Տոնիկ-կլոնիկ ցնցումների մեջ գտնվող անձանց պետք է շրջել կողքի, որպեսզի կանխել բերանի խոռոչի պարունակության ասպիրացիան դեպի թոքեր<ref>{{Cite journal|last=Michael|first=Glen E.|last2=O'Connor|first2=Robert E.|date=2011-2|title=The diagnosis and management of seizures and status epilepticus in the prehospital setting|url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/21109100|journal=Emergency Medicine Clinics of North America|volume=29|issue=1|pages=29–39|doi=10.1016/j.emc.2010.08.003|issn=1558-0539|pmid=21109100}}</ref>: Խորհուրդ չի տրվում լեզուն մատներով պահել, քանզի դա կարող է առաջացնել փսխում և վնասել պահողի մատները<ref>{{Cite web|url=https://www.ebmedicine.net/topics.php?paction=showTopic&topic_id=77|title=Seizures and Status Epilepticus: Diagnosis and Management in the Emergency Department|website=www.ebmedicine.net|accessdate=2018-06-01}}</ref><ref>{{Cite journal|last=Michael|first=Glen E.|last2=O'Connor|first2=Robert E.|date=2011-2|title=The diagnosis and management of seizures and status epilepticus in the prehospital setting|url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/21109100|journal=Emergency Medicine Clinics of North America|volume=29|issue=1|pages=29–39|doi=10.1016/j.emc.2010.08.003|issn=1558-0539|pmid=21109100}}</ref>: Մինչև նոպայի ավարտը պետք է ձեռնարկել միջոցառումներ ՝ հետագա ինքնավնասումը կանխելու համար:<p xml:lang="grc">Եթե ցնցումային նոպան տևում է հինգ րոպեից ավելի կամ մեկ ժամում կրկնվում է երկու և ավելի անգամ, իսկ ցնցումների միջև եղած ժամանակահատվածում գիտակցությունը չի վերականգնվում, ապա ախտորոշվում է որպես [[էպիլեպտիկ կարգավիճակ|էպիլեպտիկ ստատուս]] (status epilepticus)<ref>{{Cite book|url=https://www.worldcat.org/oclc/680621298|title=Advanced therapy in epilepsy|last=James.|first=Wheless,|date=2009|publisher=People's Medical Pub. House|others=Willmore, James., Brumback, Roger A.|isbn=9781607951247|location=Shelton, CT|oclc=680621298}}</ref><ref>{{Cite book|url=https://www.worldcat.org/oclc/680621298|title=Advanced therapy in epilepsy|last=James.|first=Wheless,|date=2009|publisher=People's Medical Pub. House|others=Willmore, James., Brumback, Roger A.|isbn=9781607951247|location=Shelton, CT|oclc=680621298}}</ref>: Այս վիճակը պահանջում է բժշկական օգնություն, օրինակ՝ նազոֆարինգեալ ինտուբացիա, որի նպատակն է ապահովել օդի նորմալ հոսք դեպի շնչուղիներ<ref>{{Cite web|url=https://www.nice.org.uk/guidance/cg137|title=Epilepsies: diagnosis and management {{!}} Guidance and guidelines {{!}} NICE|website=www.nice.org.uk|language=en-GB|accessdate=2018-06-01}}</ref><ref>{{Cite journal|last=Michael|first=Glen E.|last2=O'Connor|first2=Robert E.|date=2011-2|title=The diagnosis and management of seizures and status epilepticus in the prehospital setting|url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/21109100|journal=Emergency Medicine Clinics of North America|volume=29|issue=1|pages=29–39|doi=10.1016/j.emc.2010.08.003|issn=1558-0539|pmid=21109100}}</ref>: Տնային պայմաններում օգտագործում են Միդազոլամ՝ per os (ներքին ընդունման) կամ Դիազեպամ՝ per rectum (ուղիղ աղիքից)<ref>{{Cite web|url=https://www.nice.org.uk/guidance/cg137|title=Epilepsies: diagnosis and management {{!}} Guidance and guidelines {{!}} NICE|website=www.nice.org.uk|language=en-GB|accessdate=2018-06-01}}</ref>: Հիվանդանոցային պայմաններում նախընտրելի է ներերակային Լորազեպամ: Եթե բենզոդիազեպինների կրկնակի դեղաչափը չի օգնում, խորհորդ է տրվում օգտագործել Ֆենիտոին: Եթե կոնվուլսիվ էպիլեպտիկ կարգավիճակըստատուսը չի ենթարկվում սովորական բուժմանը, այդ հիվանդին տեղափոխում ենք ինտենսիվ թերապիայի բաժանմունք, որտեղ նրան բուժում են ավելի հզոր դեղերով:</p><nowiki/>
 
=== Դեղորայքային բուժում ===
[[File:Anticonvulsants.jpg|thumb|upright=1.4|Հակացնցումային դեղորայք]]
Էպիլեպսիայի բուժման համար կիրառվող դեղերից ամենամեծ խումբը կազմում են հակացնցումային միջոցերը, որոնք նշանակվում են մինչև կյանքի վերջ<ref>{{Cite web|url=https://www.nice.org.uk/guidance/cg137|title=Epilepsies: diagnosis and management {{!}} Guidance and guidelines {{!}} NICE|website=www.nice.org.uk|language=en-GB|accessdate=2018-06-01}}</ref>: Հակացնցումային դեղի ընտրությունը կախված է ցնցումի տեսակից, էպիլեպտիկ կարգավիճակիցստատուսից, կիրառվող այլ դեղորայքից, ուղեկցող հիվանդություններից և հիվանդի տարիքից ու ապրելակերպից: Նախնական բուժումը սկսվում է մեկ դեղորայքով, եթե արդյունավետ չի լինում փոխում են դեղը: Երկու դեղի կիրառումը խորհորդ է տրվում միայն, եթե մեկ դեղով հնարավոր չէ հասնել արդյունքի: Հիվանդների կեսի համար մոնոթերապիան արդյունավետ է, մյուս 13%-ին օգնում է դեղի փոխարինումը, երկու դեղի կիրառումը ևս 4%-ի մոտ է տալիս դրական արդյունք, իսկ մնացած 30%-ը շարունակում է ունանալ ցնցումներ չնայած հակացնցումային միջոցների կիրառմանը<ref>{{Cite book|url=https://www.worldcat.org/oclc/699488884|title=Medical Aspects of Disability : a Handbook for the Rehabilitation Professional|date=2011|publisher=Springer Publishing Company|others=Flanagan, Steven R., Zaretsky, Herbert H., Moroz, Alex.|isbn=9780826127846|edition=4th edition|location=New York|oclc=699488884}}</ref><ref>{{Cite journal|last=Eadie|first=Mervyn J.|date=2012-12|title=Shortcomings in the current treatment of epilepsy|url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/23237349|journal=Expert Review of Neurotherapeutics|volume=12|issue=12|pages=1419–1427|doi=10.1586/ern.12.129|issn=1744-8360|pmid=23237349}}</ref>:
 
Ներկայումս կան բազմաթիվ կիրառվող դեղեր ինչպիսիք են Ֆենիտոինը, Կարբամազեպինը և վալպրոաթթուն: Ոչ ռանդոմիզացված հետազոտությունները պարզել են, որ այս դեղերը հավասարաչափ արդյունավետ են ֆոկալ և գեներալիզացված ցնցումների դեպքում<ref>{{Cite journal|last=KOYAMA|first=Junichiro|date=2007|title=ISSN (International Standard Serial Number), ISSN Network and Japanese National Centre for ISSN|url=http://dx.doi.org/10.1241/johokanri.50.144|journal=Journal of Information Processing and Management|volume=50|issue=3|pages=144–154|doi=10.1241/johokanri.50.144|issn=0021-7298}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://dx.doi.org/10.4016/46352.01|title=Subconjunctival auto-hemotherapy of eye burns in our cases. PMID: 1405409 [PubMed - indexed for MEDLINE]|date=2012-03-17|website=SciVee}}</ref>: Երկար ազդող Կարբամեզեպինը և անմիջապես ազդող կարբամեզեպինը տալիս են համարժեք արդյունք և ունեն համեմատաբար քիչ կողմնակի էֆեկտներ<ref>{{Cite journal|last=Powell|first=Graham|last2=Saunders|first2=Matthew|last3=Rigby|first3=Alexandra|last4=Marson|first4=Anthony G.|date=12 08, 2016|title=Immediate-release versus controlled-release carbamazepine in the treatment of epilepsy|url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/27933615|journal=The Cochrane Database of Systematic Reviews|volume=12|pages=CD007124|doi=10.1002/14651858.CD007124.pub5|issn=1469-493X|pmid=27933615}}</ref>: Միացյալ Թագավորությունում Կարբամեզեպինը և Լամոտրիջինը համարվում են առաջին ընտրության դեղամիջոցներ ֆոկալ ցնցումների դեպքում, իսկ Լևետիրացետամը ու վալպրոաթթուն՝ երկրորդ ընտրության, քանզի ավելի թանկարժեք են, կողմնակի էֆէկտներն էլ ավելի շատ: Աբսանսերի դեպքում խորհուրդ է տրվում Էտոսուքսիմիբ կամ վալպրաթթու: Վալպրոաթթուն մասամբ արդյունավետ է միոկլոնիկ և տոնիկ կամ ատոնիկ ցնցումների ժամանակ: Եթե ցնցումային նոպաները կառավարվում են որոշակի դեղորայքով, ապա կարիք չկա արյան մեջ դեղի մակարդակի մշտական վերահսկման<ref name=":0">{{Cite web|url=https://www.nice.org.uk/guidance/cg137|title=Epilepsies: diagnosis and management {{!}} Guidance and guidelines {{!}} NICE|website=www.nice.org.uk|language=en-GB|accessdate=2018-06-01}}</ref>:
Տող 201.
 
=== Մահացություն ===
Էպիլեպսիայով հիվանդների մահացության ցուցանիշը համեմատաբար բարձր է<ref name="Hit2007">{{cite journal|year=2007|title=Mortality in epilepsy|journal=Epilepsy & Behavior|volume=10|issue=3|pages=363–376|doi=10.1016/j.yebeh.2007.01.005|pmid=17337248|vauthors=Hitiris N, Mohanraj R, Norrie J, Brodie MJ}}</ref>: Այս հանգամանքը կապված է նոպաների պատճառական ցործոնի, էպիլեպտիկ կարգավիճակիստատուսի առկայության, [[Ինքնասպանություն|ինքնասպանության]], վնասվածքների և էպիլեպտիկ հանկարծամահության(sudden unexpected death in epilepsy) հետ<ref name="Hit2007" />: Էպիլեպտիկէպիլեպտիկ կարգավիճակիստատուսի ժամանակ մահվան պատճառը ավելի շատ բարդույթներն են, քան դեղորայքի ընդունման դադարեցումը <ref name="Hit2007" />: Ինքնասպանության ռիսկը, առողջ անձանց համեմատ, էպիլեպսիայով տառապողների մոտ երկուսից վեց անգամ ավելի բարձր է<ref name="Bagary2011">{{cite journal|last=Bagary|first=M|date=April 2011|title=Epilepsy, antiepileptic drugs and suicidality.|journal=Current Opinion in Neurology|volume=24|issue=2|pages=177–82|doi=10.1097/WCO.0b013e328344533e|pmid=21293270}}</ref><ref name="Mula2013">{{cite journal|last=Mula|first=M|author2=Sander, JW|date=August 2013|title=Suicide risk in people with epilepsy taking antiepileptic drugs.|journal=Bipolar Disorders|volume=15|issue=5|pages=622–7|doi=10.1111/bdi.12091|pmid=23755740}}</ref>: Պատճառը անհայտ է<ref name="Bagary2011" />:
 
Էպիլեպտիկ հանկարծամահությունը (SUDEP) գտնում են, որ կապված է տարածուն տոնիկ-կլոնիկ ցնցումների կրկնման հաճախականության հետ և կազմում է էպիլեպսիայով տառապողների մահվան պատճառների 15%-ը<ref name="Ry2013">{{cite journal|last=Ryvlin|first=P|author2=Nashef, L|author3=Tomson, T|date=May 2013|title=Prevention of sudden unexpected death in epilepsy: a realistic goal?|journal=Epilepsia|volume=54 Suppl 2|pages=23–8|doi=10.1111/epi.12180|pmid=23646967}}</ref>: Դեռ պարզ չէ, թե ինչպես կարելի է նվազեցնել այս ցուցանիշը<ref name="Ry2013" />: Մահացության ցուցանիշը ամենաբարձրն է տարեց անձանց շրջանում<ref name="Mosh2009">{{cite book|url=https://books.google.am/books?id=rFFzFzZJtasC&pg=PA28|title=The treatment of epilepsy|publisher=Wiley-Blackwell|year=2009|isbn=978-1-4443-1667-4|editor1-last=Shorvon|editor1-first=Simon|edition=3rd|location=Chichester, UK|page=28|editor2-last=Perucca|editor2-first=Emilio|editor3-last=Engel Jr.|editor3-first=Jerome|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160610155113/https://books.google.am/books?id=rFFzFzZJtasC&pg=PA28|archivedate=10 June 2016|deadurl=no|df=dmy-all}}</ref>: Իդոպաթիկ ծագման էպիլեպսիա ունեցող հիվանդների մոտ մահվան ռիսկը զգալիորեն ավելի ցածր է<ref name="Mosh2009" />:
 
Հետազոտությունները պարզել են, որ Միացյալ Թագավորությունում մահվան դեպքերի 40-60%-ը հնարավոր է կանխել: Զարցացող եկրկներում մահվան հիմնական պատճառը չբուժված էպիլեպսիան է, որն ուղեկցվում է ցնցումներով, վնասվածքներով և հանգեցնում է էպիլեպտիկ կարգավիճակիստատուսի:
 
== Համաճարակաբանություն ==