|
Փյունիկյան 3 օրիգինալ տառեր դուրս են եկել կիրառությունից մինչ այբուբենը կընդուներ իր դասական ձևը․ Ϻ (san) տառը, որը մրցակցության մեջ էր Σ (sigma)-ի հետ արտահայտելով /s/ հնչյունը։
Ϙ (qoppa) տառը, որ ավելորդ էր /k/ տառի համար, քանի որ կար Κ (kappa)-ն, Ϝ (digamma), որի ձայնային արժեքը /w/ է դուրս է մղվել կամ լեզվի դասական շրջանից առաջ, կամ էլ դրա ընթացքում։
«Կանաչ» (կամ հարավային) տիպը ամենահինն է և ամենաշատն է նման փյունիկյանին{{sfn|Woodard|2010|pages=26–46}}։ «Կարմիր» (կամ արևմտյան) տիպը ավելի ուշ անցել է արևմուտք և դարձել լատինական այբուբենի նախնին և կրում է հետագա զարգացման որոշ կարևոր բնորոշ առանձնահատկություններ{{sfn|Woodard|2010|pages=26–46}}։ «Կապույտ» (կամ արևելյան) այն տիպն է, որի հիման վրա հետագայում ձևավորվել է հունարենի ստանդարտ այբուբենը{{sfn|Woodard|2010|pages=26–46}}։ [[Աթենք|Աթենքը]] կիրառում էր տեղական «բաց կապույտ» այբուբենի տիպը մինչև մ․թ․ա․ 5-րդ դարի վերջ, որտեղ բացակայում էին Ξ և Ψ տառերը, ինչպես նաև Η և Ω ձայնավոր սիմվոլները {{sfn|Woodard|2010|pages=26–46}}{{sfn|Jeffery|1961|page=66}}։ Հին աթենական այբուբենում {{lang|grc|ΧΣ}} գործածվում էր {{IPA|/ks/}}-ի, իսկ {{lang|grc|ΦΣ}}՝ {{IPA|/ps/}}-ի համար։ {{lang|grc|Ε}} օգտագործվում էր այս 3 {{IPA|/e, eː, ɛː/}} ձայնավորների համար (համընկնելով համապատասխանաբար դասական {{lang|grc|Ε, ΕΙ, Η}} տառերին), {{lang|grc|Ο}} կիրառվում էր {{IPA|/o, oː, ɔː/}}-ի համար (համընկնելով համապատասխանաբար դասական {{lang|grc|Ο, ΟΥ, Ω}} տառերին){{sfn|Jeffery|1961|page=66}}։ he letter {{lang|grc|Η}} (heta) was used for the consonant {{IPA|/h/}}.{{sfn|Jeffery|1961|page=66}} Տեղական տառերի որոշ տարբերակներ նույնպես բնորոշ էին աթենական գրին, դրանցից որոշները կային նաև հարևան («կարմիր») [[Եվբեա|Եվբեայի]] այբուբենում․ {{lang|grc|Λ}} -ի ձևը, որ նման է լատինական L-ին և Σ-ի ձևը, որ նման է լատինական S-ին{{sfn|Jeffery|1961|page=66}}։
Դասական 24 տառ ունեցող այբուբենը, որ այժմ ներկայացնում է հունարենը [[Հոնիա|Հոնիայի]] տեղական այբուբենն{{sfn|Threatte|1980|page=26}}։ Մ․թ․ա․ 5-րդ դարի վերջից այն մեծապես օգտագործում էին աթենացիները{{sfn|Threatte|1980|page=26}}։ Մ․թ․ա․ 403 թվականին Էվկլիդեսի առաջարկով Աթենքի Ժողովը պաշտոնապես հրաժարվեց հին աթենական այբուբենից և ընդունեց հոնիական այբուբենը որպես ժողովրդավարական բարեփոխումների մի մաս՝ Երեսուն բռնակալների տապալումից հետո{{sfn|Threatte|1980|page=26}}{{sfn|Horrocks|2010|page=xiix}}։ Քանի որ հոնիական այբուբենի առաջարկման գաղափարը պատկանում էր Էվկլիդեսին, ստանդարտ 24 տառանոց հունական այբուբենը հայտնի է նաև որպես «Էվկլիդեսյան այբուբեն»{{sfn|Threatte|1980|page=26}}։ Մոտավորապես 30 տարի անց Էվկիդեսյան այբուբենը ընդունվեց նաև [[Հյուսիսային Մակեդոնիայի Հանրապետություն|Մակեդոնիայում]]{{sfn|Panayotou|2007|page=407}}։ Մ․թ․ա․ 4-րդ դարի վերջին այն փոխարինեց տեղական այբուբեններին հունախոս աշխարհում դառնալով ստանդարտ այբուբեն{{sfn|Panayotou|2007|page=407}}։ ▼{|class="noresize wikitable"
!colspan="2"|Phoenician model
|[[File:Phoenician aleph.svg|x12px]]
|[[File:Phoenician beth.svg|x12px]]
|[[File:Phoenician gimel.svg|x12px]]
|[[File:Phoenician daleth.svg|x12px]]
|[[File:Phoenician he.svg|x12px]]
|[[File:Phoenician waw.svg|x12px]]
|[[File:Phoenician zayin.svg|x12px]]
|colspan="2"|[[File:Phoenician heth.svg|x12px]]
|[[File:Phoenician teth.svg|x12px]]
|[[File:Phoenician yodh.svg|x12px]]
|[[File:Phoenician kaph.svg|x12px]]
|[[File:Phoenician lamedh.svg|x12px]]
|[[File:Phoenician mem.svg|x12px]]
|[[File:Phoenician nun.svg|x12px]]
|[[File:Phoenician samekh.svg|x12px]]
|[[File:Phoenician ayin.svg|x12px]]
|[[File:Phoenician pe.svg|x12px]]
|[[File:Phoenician sade.svg|x12px]]
|[[File:Phoenician qoph.svg|x12px]]
|[[File:Phoenician res.svg|x12px]]
|[[File:Phoenician sin.svg|x12px]]
|[[File:Phoenician taw.svg|x12px]]
|-
!style="background-color:#B0FFB0;"|Southern
!style="background-color:#B0FFB0;"|"green"
|rowspan="5" valign="top" style="background-color:#E0FFE0;"|{{GrGl|Alpha 03}}
|rowspan="5" valign="top" style="background-color:#E0FFE0;"|{{GrGl|Beta 16}}
|rowspan="5" valign="top" style="background-color:#E0FFE0;"|{{GrGl|Gamma archaic 1}}
|rowspan="5" valign="top" style="background-color:#E0FFE0;"|{{GrGl|Delta 04}}
|rowspan="5" valign="top" style="background-color:#E0FFE0;"|{{GrGl|Epsilon archaic}}
|rowspan="4" valign="top" style="background-color:#E0FFE0;"|{{GrGl|Digamma oblique}}
|rowspan="5" valign="top" style="background-color:#E0FFE0;"|{{GrGl|Zeta archaic}}
|rowspan="4" valign="top" style="background-color:#E0FFE0;"|{{GrGl|Eta archaic}}
|rowspan="4" valign="top" |—
|rowspan="5" valign="top" style="background-color:#E0FFE0;"|{{GrGl|Theta archaic}}
|rowspan="5" valign="top" style="background-color:#E0FFE0;"|{{GrGl|Iota normal}}
|rowspan="5" valign="top" style="background-color:#E0FFE0;"|{{GrGl|Kappa normal}}
|rowspan="5" valign="top" style="background-color:#E0FFE0;"|{{GrGl|Lambda 09}}
|rowspan="5" valign="top" style="background-color:#E0FFE0;"|{{GrGl|Mu 04}}
|rowspan="5" valign="top" style="background-color:#E0FFE0;"|{{GrGl|Nu 01}}
|rowspan="3" valign="top" |—
|rowspan="5" valign="top" style="background-color:#E0FFE0;"|{{GrGl|Omicron 04}}
|rowspan="5" valign="top" style="background-color:#E0FFE0;"|{{GrGl|Pi archaic}}
|rowspan="4" valign="top" style="background-color:#E0FFE0;"|{{GrGl|San 02}}
|rowspan="4" valign="top" style="background-color:#E0FFE0;"|{{GrGl|Koppa normal}}
|rowspan="5" valign="top" style="background-color:#E0FFE0;"|{{GrGl|Rho pointed}}
|rowspan="5" valign="top" style="background-color:#E0FFE0;"|{{GrGl|Sigma normal}}
|rowspan="5" valign="top" style="background-color:#E0FFE0;"|{{GrGl|Tau normal}}
|rowspan="5" valign="top" style="background-color:#E0FFE0;"|{{GrGl|Upsilon normal}}*
|rowspan="1" valign="top" |—
|rowspan="1" valign="top" |—
|rowspan="1" valign="top" |—
|rowspan="3" valign="top" |—
|rowspan="4" valign="top" |—
|-
!rowspan="1" style="background-color:#FFB0B0;"|Western
!style="background-color:#FFB0B0;"|"red"
|rowspan="1" style="background-color:#FFB0B0;"|{{GrGl|Chi normal}}
|rowspan="4" style="background-color:#FFB0B0;"|{{GrGl|Phi archaic}}
|rowspan="1" style="background-color:#FFB0B0;"|{{GrGl|Psi straight}}
|-
!rowspan="2" style="background-color:#D0D0FF;"|Eastern
!style="background-color:#D0D0FF;"|"light blue"
|rowspan="3" |—
|rowspan="3" style="background-color:#D0D0FF;"|{{GrGl|Chi normal}}
|-
!style="background-color:#A0A0FF;"|"dark blue"
|rowspan="2" style="background-color:#A0A0FF;"|{{GrGl|Xi archaic}}
|rowspan="2" style="background-color:#A0A0FF;"|{{GrGl|Psi straight}}
|-
!colspan="2" style="background-color:#A0A0FF;"|Classic Ionian
| —
| —
|style="background-color:#A0A0FF;"|{{GrGl|Eta normal}}
| —
| —
|style="background-color:#A0A0FF;"|{{GrGl|Omega normal}}
|-
!colspan="2"|Modern alphabet
|[[Α]]||[[Β]]||[[Γ]]||[[Δ]]||[[Ε]]||—||[[Ζ]]||—||[[Η]]||[[Θ]]||[[Ι]]||[[Κ]]||[[Λ]]||[[Μ]]||[[Ν]]||[[Ξ]]||[[Ο]]||[[Pi (letter)|Π]]||—||—||[[Ρ]]||[[Σ]]||[[Τ]]||[[Υ]]||—||[[Φ]]||[[Χ]]||[[Ψ]]||[[Ω]]
|-
!colspan="2"|Sound in Ancient Greek
|a||b||g||d||e||w||zd||h||ē||tʰ||i||k||l||m||n||ks||o||p||s||k||r||s||t||u||ks||pʰ||kʰ||ps||ō
|-
|}
<nowiki>*</nowiki>Ուփսիլոնը ծագել է նաև [[waw (letter)|waw]] ([[File:Phoenician waw.svg|x12px]])-ից։
▲Դասական 24 տառ ունեցող այբուբենը, որ այժմ ներկայացնում է հունարենը [[Հոնիա|Հոնիայի]] տեղական այբուբենն{{sfn|Threatte|1980|page=26}}։ Մ․թ․ա․ 5-րդ դարի վերջից այն մեծապես օգտագործում էին աթենացիները{{sfn|Threatte|1980|page=26}}։ Մ․թ․ա․ 403 թվականին Էվկլիդեսի առաջարկով Աթենքի Ժողովը պաշտոնապես հրաժարվեց հին աթենական այբուբենից և ընդունեց հոնիական այբուբենը որպես ժողովրդավարական բարեփոխումների մի մաս՝ Երեսուն բռնակալների տապալումից հետո{{sfn|Threatte|1980|page=26}}{{sfn|Horrocks|2010|page=xiix}}։ Քանի որ հոնիական այբուբենի առաջարկման գաղափարը պատկանում էր Էվկլիդեսին, ստանդարտ 24 տառանոց հունական այբուբենը հայտնի է նաև որպես «Էվկլիդեսյան այբուբեն»{{sfn|Threatte|1980|page=26}}։ Մոտավորապես 30 տարի անց Էվկիդեսյան այբուբենը ընդունվեց նաև [[Հյուսիսային Մակեդոնիայի Հանրապետություն|Մակեդոնիայում]]{{sfn|Panayotou|2007|page=407}}։ Մ․թ․ա․ 4-րդ դարի վերջին այն փոխարինեց տեղական այբուբեններին հունախոս աշխարհում դառնալով ստանդարտ այբուբեն{{sfn|Panayotou|2007|page=407}}։
<br />
| 