«Աքեմենյաններ»–ի խմբագրումների տարբերություն
Content deleted Content added
Տող 13.
Կյուրոս Մեծը, Էսսմանի Էնշանի (ներկայիս՝ Խուզեստանի նահանգի Անզան, Իզեհ քաղաքների) թագավորն էր և ֆարս (փարս) ցեղերի սիրելին ու ռազմական առաջնորդը, ում նախնիներից մնացած տիրապետության տարածքը այդ օրերին Դաքայի տոհմի (թագավորական ընտանիքի) թագավորների ենթակայության տակ գտնվող տարածք էր համարվում: Կյուրոսը, ապստամբելով Ասթիագի դեմ և հաղթելով նրան, մ.թ.ա. 549 թ.- ին գրավեց Հեգմաթանեն (Էկբաթան, Համեդան): Բաբելոնյան մի արձանագրության համաձայն՝ Կյուրոսը նաև մարերի արքայի նստավայրի գանձարանները և ողջ պահուստն Անշան տարավ, և, ի վերջո, վերջ դրեց Իրանում մարական տիրապետությանը:
Մարական ողջ տարածքում Կյուրոսի արագ հաղթանակը, տարածքը, որը Համադայի անկումից անմիջապես հետո անցավ Կյուրոսի տիրապետության տակ, մի փաստ էր, որը հարուցեց ժամանակաշրջանի բոլոր թագավորների և տիրակալների մտահոգությունը: Կյուրոսը իր դեմ Լիդիայի, Բաբելոնի և Եգիպտոսի մասնակցությամբ ձևավորման ընթացքում գտնվող միավորմանը դիմակայելու համար ստիպված եղավ պայքարել նրանց հետ:<ref>{{Cite book|title=The Persian Empire elkriver.k12.mn.us "Cyrus the Great Founds an Empire»|last=|first=|publisher=18 October 2014|year=|isbn=|location=|pages=}}</ref> Անմիջապես դրանից հետո Կյուրոսը աննախադեպ արագությամբ կանխեց Լիդիայի թագավոր Կրեսոսի (Կարզուսի) հարձակումն ու առաջխաղացումը, ով փորձում էր շուտափույտ կերպով բռնագրավել Իրանը: Կրեսոսը (Կարզուսի) պատերազմում պարտություն կրեց, և նրա մայրաքաղաք Սարդիսը (Սալդինշ Էսփարդե, Սարդ) մ.թ.ա. 546 թ.-ին ընկավ Կյուրոսի տիրապերության տակ: Կյուրոսի այս հաղթանակի արդյունքում Փոքր Ասիան (ժամանակակից Թուրքիայի տարածքը) ևս միացավ նրա իշխանության տակ գտնվող տարածքներին (մ.թ.ա. 549 թ.): Կյուրոսը, սակայն, մինչև Բաբելոնի հետ բախում ձեռնարկելը և,ըստ երևույթին, որպեսզի խուսափի արշավանքի ժամանակ մարական թագավոր Հովվեխ Շեթրեի հետ պատահած միջադեպի կրկնությունից (երբ մարական թագավորը ցանկացել է պատերազմել Ասորեստանի հետ, ենթարկվել է Սաքքերի հանկարծակի հարձակմանը), մի փոքր արեւելյան շրջաններում իր ուժի ընդլայնմանն ու սահմանների ապահովմանը ձեռնամուխ եղավ:
[[Պատկեր:Standard of Cyrus the Great (White).svg|մինի|Աքեմենյանների դրոշը Կյուրոսի ժամանակ]]
Կյուրոսը, ի վերջո, Տիգրիսն անցնելով՝ սկսեց Բաբելոնի գրոհը և մ.թ.ա. 538 թ.-ին նվաճեց այն գրեթե առանց պատերազմի։ Բաբելոնի նվաճմանը զուգահեռ Կյուրոսի տիրապետության տակ անցան նաև Բաբելոնի թագավոր Նաբոնիդի թագավորության մաս կազմող Ասորեստանի, Սիրիայի և Պաղեստինի տարածքները:<ref>{{Cite book|title=، ایران باستان، .|last=بروسیوس|first=|publisher=|year=|isbn=|location=|pages=25}}</ref>
Տող 20 ⟶ 21՝
Կյուրոսի երիտասարդության ժամանակվա որսընկերն էր հայոց արքա [[Տիգրան Երվանդյան|Տիգրան I Երվանդյանը]]։ <br />
[[Մ.թ.ա. 546]] թ. Կյուրոսը պարտության է մատնում [[Լիդիա]]յի արքա [[Կրեսոս]]ին և տիրում [[Փոքր Ասիա]]յին։ [[Մ.թ.ա. 539]] թ. նա գրավում է [[Բաբելոն]]ը։
Կյուրոս Մեծը սպանվել է [[սկյութներ]]ի դեմ պատերազմներում։ <br />▼
Նրա որդի [[Կամբյուսես II|Կամբյուսեսը]] [[մ.թ.ա. 525]] թ. նվաճում է [[Եգիպտոս]]ը։ Իմանալով, որ Պարսկաստանում խռովություն է բարձրացրել քուրմ [[Գաումատան]] [[(Սմերդիս)]], նա շուտափույթ վերադառնում է Պարսկաստան, բայց ճանապարհին դավադրաբար սպանվում է։ Գահի համար սկսվում է պայքար, որում հաղթում է [[Վշտասպ]]ի որդին ՝ [[Դարեհ I Մեծ|Դարեհը]]։▼
=== Կամբիզ(Կամբյուս II կամ Կամբիզ II - Կամբուջիա II, [[Կամբյուսես II|Կամբյուսես]]) ===
Նրա որդին՝ Կամբիզը (Կամբյուս II կամ Կամբիզ II - Կամբուջիա II), շարունակելով Կյուրոսի այս կարևոր կիսատ թողած գործը, մ.թ.ա. 525 թ.- ին Եգիպտոսն ու Հյուսիսային Աֆրիկայի տարածքում գտնվող Կորնան (Սիրնայիկ) միացրեց Աքեմենյան տերության տարածքներին, ինչով Աքեմենյան արքայության տարածքները ողջ հնագույն աշխարհի համար աննախադեպ համարվող հսկայական չափսերի հասան:<ref>{{Cite web|url=CHRONOLOGY OF IRANIAN HISTORY PART 1|title=|last=|first=|date=|website=iranicaonline.org|publisher=|accessdate=}}</ref>▼
▲Նրա որդին՝ Կամբիզը (Կամբյուս II կամ Կամբիզ II - Կամբուջիա II, [[Կամբյուսես II|Կամբյուսես]]), շարունակելով Կյուրոսի այս կարևոր կիսատ թողած գործը, մ.թ.ա. 525 թ.- ին Եգիպտոսն ու Հյուսիսային Աֆրիկայի տարածքում գտնվող Կորնան (Սիրնայիկ) միացրեց Աքեմենյան տերության տարածքներին, ինչով Աքեմենյան արքայության տարածքները ողջ հնագույն աշխարհի համար աննախադեպ համարվող հսկայական չափսերի հասան:<ref>{{Cite web|url=CHRONOLOGY OF IRANIAN HISTORY PART 1|title=|last=|first=|date=|website=iranicaonline.org|publisher=|accessdate=}}</ref>
▲
Դարեհ I-ը, ով հայտնի է որպես Դարեհ Մեծ (Դարիոս – Դարայավահուշ, Դարյուշ), կարճ ժամանակ անց՝ մ.թ.ա. 521 թ.- ին, ստեղծելով անվտանգություն, կառուցելով հաղորդակցության և կապեր հաստատելու համար անհրաժեշտ ցանցեր, ստեղծելով հարկային համակարգի արդարացի օրենքներ և կանոնակարգեր, այս պետության համար, որը փաստորեն ժառանգել էր Կյուրոսից, կենսունակ և շարունակական համակենտրոնացումը, շարժունությունն ու կայունությունն ապահովեց:<ref>{{Cite book|title=کاخ اختصاصی داریوش|last=علیرضا|first=شاپور شهبازی|publisher=|year=|isbn=|location=|pages=۱۴۶}}</ref>
| |||