«Սուրբ Սոֆիայի տաճար (Ստամբուլ)»–ի խմբագրումների տարբերություն

Content deleted Content added
Տող 273.
[[Պատկեր:Aya Sofya Interior.jpg|mini|մինի|250px|աջից|Գմբեթի քառասուն ճառագայթաձև կամարներն ու լուսամուտները:]]
[[Պատկեր:Hagia sophia.jpg|mini|մինի|450px|ձախից|1-մուտք, 2-Կայսերական դարպասը, 3-լացող սյուն, 4-զոհասեղան (այժմ՝ իսլամական միհրաբ), 5-մինբար (ամբիոն), 6-սուլթանին հատկացված վայրը, 7-Օմֆալոս («աշխարհի կենտրոնը»), 8-[[Պերգամոն]]ից բերված սափորը, a-մկրտության ավազանը՝ բյուզանդական շրջանում և սուլթան [[Մուստաֆա I]]-ի դամբարանը՝ թուրքերի տիրապետության հաստատումից հետո, b-[[Սելիմ II]]-ի մինարեթը:]]
Տաճարի հատակագիծն իրենից ներկայացնում է ձգված ուղղանկյուն (75,6×68,4 մ), որն իր մեջ ընդգրկում է երեք թաղածածկ՝ կենտրոնինը՝ բարձր, կողայինները՝ համեմատաբար ցածր: Այն [[բազիլիկ]] տիպի խաչակենտրոն եկեղեցի է՝ պսակված գմբեթով: Տաճարի հսկայածավալ գմբեթի համակարգը դարձավ իր ժամանակի ճարտարապետական մտքի գլուխգործոցը: Թուրք հետազոտողների տեսակետով, պատերի ամրությունը պայմանավորված է շաղախի հետ հացենու տերևների հյութի օգտագործմամբ<ref>{{cite web|url=http://www.turkishnews.ru/news/2214.html|title=Раскрыта еще одна тайна Святой Софии|accessdate=2010-06-22|archiveurl=http://www.webcitation.org/685XA3Lmf|archivedate=2012-06-01}}</ref>: Կենտրոնի ամենաբարձր կամարի քառակուսի հիմքը առնված է չորս խոշոր սյուների մեջ, որոնք ձևավորում են վիթխարի կամարներ, և ծածկված է 31 մ տրամագծով բավականին հարթ գմբեթով, որի գագաթը հատակից բարձր է 51 մետր<ref name="isk1983">{{книга|автор=Бартенев И. А., Батажкова В. Н.|заглавие=Очерки истории архитектурных стилей|место=М.|издательство=Изобразительное искусство|год=1983|страниц=264|страницы=55}}</ref>: Գմբեթը կազմված է քառասուն ճառագայթաձև կամարներից, որոնց մեջտեղում, ստորին հատվածում բացված են լուսամուտներ (դրանց թիվը ևս քառասուն է): Դրանց շնորհիվ գմբեթի ստորին հատվածում ստեղծվում է լույսի խիտ շերտավոր գոտու տպավորություն<ref>''Захарова А. В.'' [http://actual-art.org/files/sb/07/Zakharova.pdf Логика чуда. Переосмысление классической тектоники в Св. Софии Константинопольской и ее византийских описаниях] // Актуальные проблемы теории и истории искусства: сб. науч. статей. Вып. 7. / Под ред. С. В. Мальцевой, Е. Ю. Станюкович-Денисовой, А. В. Захаровой. СПб.: Изд-во СПбГУ, 2017. С. 205—221.</ref>: Գմբեթի ներքև տարածությունում արևելյան ու արևմտյան կողմերից դեպի կենտրոն են անցնում՝ վերևում կիսագնդաձև երկու հսկայական խորշ: Արևելյան խորշի մեջ իրենց կամարներով բացվում է ևս երեք խորշ, որոնցից մեջտեղինը մյուսներից ավելի խորն է և տաճարի ընդհանուր հատակագծից առանձնանում է իր աղեղնաձև տեսքով: Արևմտյան մեծ խորշի մեջ ևս բացվում է երեք փոքր խորշ, որոնցից մեջտեղինը վերևում չունի կիսագնդի ձև, այլ սովորական կամար է և իր մեջ ամփոփում է երեք դուռ, որոնք տանում են դեպի տաճարին կից արտաքին ու ներքին գավիթնե, որոնց առջև նախկինում գոյություն ուներ սյուներով շրջապատված բակ:
 
Գմբեթի ներքև տարածությունը հյուսիսային ու հարավային կողմերից կապվում է կողային գմբեթների հետ կամարների միջոցով՝ հենված Փոքր Ասիայի ու Եգիպտոսի տաճաներից բերված [[պորֆիր]]ե և [[մալաքիտ]]ե սյուների վրա<ref name="isk19832">{{книга|автор=Бартенев И. А., Батажкова В. Н.|заглавие=Очерки истории архитектурных стилей|место=М.|издательство=Изобразительное искусство|год=1983|страниц=264|страницы=55}}</ref>: Տաճարի ներքին զարդարանքները պահպանվեցին մի քանի դար, որոնք առանձնանում էին յուրահատուկ շքեղությամբ (խճանկարներ ոսկե հատակի վրա, 8 կանաչ հասպիսե սյուներ՝ բերված [[Արտեմիսի տաճարը Եփեսոսում|Եփեսոսի Արտեմիսի տաճարից]]): Տաճարի պատերը ևս ամբողջովին ծածկված էին խճանկարներով (ինչպես թեմատիկ կոմպոզիցիաներով, այնպես էլ զարդանախշերով): Շնորհիվ իր շքեղ ճարտարապետության ու զարդարանքի, ամբողջ պետության գլխավոր սրբավայրը տեսնողի վրա թողնում էր [[Բյուզանդական կայսրություն|Բյուզանդական կայսրության]] ու եկեղեցու հզորության տպավորություն: Դրան նպաստում էին նաև տաճարի հսկայական չափերը՝ նախատեսված իր մեջ առնելու բազմահազար ժողովրդի, ներքին ճոխ հարդարանքը, գունավոր մարմարի ու դեկորատիվ խճանկարների տեսքը, ինչպես նաև ներսում հանդիսավոր կերպով անցկացվող արարողությունները։ Սուրբ Սոֆիայի՝ գմբեթով պսակված [[բազիլիկ]] տաճարում առավել ցայտուն արտահայտված են 6-րդ դարի բյուզանդական մշակույթի առանձնահատկությունները՝ հսկայական ծավալ, շքեղություն և հանդիսավորություն:
Շնորհիվ իր շքեղ ճարտարապետության ու զարդարանքի, ամբողջ պետության գլխավոր սրբավայրը տեսնողի վրա թողնում էր [[Բյուզանդական կայսրություն|Բյուզանդական կայսրության]] ու եկեղեցու հզորության տպավորություն: Դրան նպաստում էին նաև տաճարի հսկայական չափերը՝ նախատեսված իր մեջ առնելու բազմահազար ժողովրդի, ներքին ճոխ հարդարանքը, գունավոր մարմարի ու դեկորատիվ խճանկարների տեսքը, ինչպես նաև ներսում հանդիսավոր կերպով անցկացվող արարողությունները:
Սուրբ Սոֆիայի՝ գմբեթով պսակված [[բազիլիկ]] տաճարում առավել ցայտուն արտահայտված են 6-րդ դարի բյուզանդական մշակույթի առանձնահատկությունները՝ հսկայական ծավալ, շքեղություն և հանդիսավորություն:
 
== Սուրբ Սոֆիայի տաճարը որպես նմուշ ==