«Էպիլեպսիա»–ի խմբագրումների տարբերություն

Էպիլեպսիայի պատճառը մեծամասամբ հայտնաբերել չի հաջողվում<ref name=WHO2016/>։ [[Գլխուղեղի վնասվածք|Գլխուղեղի վնասվածքը]], [[Կաթված|ինսուլտը]], [[Գլխուղեղի Ուռուցք|ուռուցքը]], ինֆեկցիաները և բնածին անոմալիաները կարող են հանդիսանալ էպիլեպսիայի պատճառ և այս գործընթացը կոչվում է էպիլեպտոգենեզ<ref name="WHO2016" /><ref name="Ham2010" /><ref name="Gol2013" />։ Հայտնի են որոշ գենետիկական մուտացիաներ, որոնք ունեն անմիջական դեր էպիլեպտոգենեզում, բայց հանդիպում է ավելի քիչ դեպքերում<ref name="Longo2012" /><ref name="Pand2011">{{Cite journal | last1 = Pandolfo | first1 = M. | title = Genetics of epilepsy. |journal = Seminars in Neurology | volume = 31 | issue = 5 | pages = 506–18 |date=Nov 2011 | doi = 10.1055/s-0031-1299789 | pmid = 22266888 }}</ref>։ Էպիլեպտիկ նոպան առաջանում է ուղեղի կեղևում հավելյալ կամ աբնորմալ նեյրոնալ ակտիվության պատճառով <ref name="Fisher2005">{{cite journal|vauthors=Fisher R, van Emde Boas W, Blume W, Elger C, Genton P, Lee P, Engel J | title = Epileptic seizures and epilepsy: definitions proposed by the International League Against Epilepsy (ILAE) and the International Bureau for Epilepsy (IBE)| journal = Epilepsia| volume = 46| issue = 4| pages = 470–2| year = 2005| pmid = 15816939| doi = 10.1111/j.0013-9580.2005.66104.x}}</ref>։ Ախտորոշումը, առաջին հերթին կայանում է նման նոպաներով ընթացող վիճակները ժխտելով, օրինակ՝ ալկոհոլային հանման համախտանիշ, [[էլեկտրոլիտային հավասարակշռության խախտում]] <ref name=Longo2012/>։ Տարբերակիչ ախտորոշման համար կարող են անհրաժեշտ լինել որոշ գործիքային և լաբորատոր հետազոտություններ։ Հենց էպիլեպսիայի համար կարևոր է գլխուղեղի էլեկտրոէնցեֆալոգրամման(ԷԷԳ), բայց վերջինիս բացասական արդյունքը չի բացառում հիվանդությունը<ref name=Longo2012>{{cite book |last1=Longo |first1=Dan L | name-list-format = vanc |title=Harrison's principles of internal medicine |year=2012 |publisher=McGraw-Hill |isbn=978-0-07-174887-2 |page=3258 |edition=18th|chapter=369 Seizures and Epilepsy}}</ref>։

Որոշակի ախտաբանական վիճակներ ավելի հաճախ են հանդիպում էպիլեպսիայով տառապող անձանց մոտ, մասամբ պայմանավորված հիվանդության ախտաֆիզիոլոգիայով։ Այդպիսիք են [[Դեպրեսիա|դեպրեսիան]], [[Տագնապային խանգարում|տագնապը,]] [[Օբսեսիվ-կոմպուլսիվ խանգարումներխանգարում|օբսեսիվ-կոմպուլսիվ խանգարումները]] և [[Միգրեն|միգրենը]] <ref>{{cite journal | vauthors = Kaplan PW | title = Obsessive-compulsive disorder in chronic epilepsy | journal = Epilepsy & Behavior | volume = 22 | issue = 3 | pages = 428–32 | date = November 2011 | pmid = 21889913 | doi = 10.1016/j.yebeh.2011.07.029 }}</ref> <ref>{{cite book|last=Stefan|first=Hermann| name-list-format = vanc |title=Epilepsy Part I: Basic Principles and Diagnosis E-Book: Handbook of Clinical Neurology|year=2012|publisher=Newnes|isbn=978-0-444-53505-4|page=471|url=https://books.google.am/books?id=K-1UqhH2BtoC&pg=PA471|edition=Volume 107 of Handbook of Clinical Neurology}}</ref>։ [[Ուշադրության անբավարարության և գերակտիվության համախտանիշ|Ուշադրության անբավարարության և գերակտիվության համախտանիշը]](ՈՒԱԳՀ) 3-5 անգամ ավելի հաճախ է հանդիպում էպիլեպսիա ունեցող երեխաների մոտ <ref>{{cite journal | vauthors = Plioplys S, Dunn DW, Caplan R | title = 10-year research update review: psychiatric problems in children with epilepsy | journal = Journal of the American Academy of Child and Adolescent Psychiatry | volume = 46 | issue = 11 | pages = 1389–402 | date = November 2007 | pmid = 18049289 | doi = 10.1097/chi.0b013e31815597fc }}</ref>։ ՈՒԱԳՀ-ը և էպիլեպսիան ունեն զգալի ազդեցություն երեխայի վարքի, ուսուցման և զարգացման վրա։ Էպիլեպսիա ունեցողների մեջ աուտիզմով տառապեղների թիվը ևս բարձր է<ref>{{cite journal | vauthors = Levisohn PM | title = The autism-epilepsy connection | journal = Epilepsia | volume = 48 Suppl 9 | issue = Suppl 9 | pages = 33–5 | year = 2007 | pmid = 18047599 | doi = 10.1111/j.1528-1167.2007.01399.x }}</ref>։

Ժառանգական պատճառները հայտնաբերվում են դեպքերի մեծամասնությունում։ Էպիլեպսիայի որոշ տեսակներ ունեն մոնոգենային ծագում, բայց ավելի մեծ մասը գեների և շրջակա միջավայրի փոխազդեցության արդյունք են<ref name=Pand2011/>։ Առանձին վերցրած մեկ գենի ախտահարումով առաջացող էպիլեպսիան խիստ հազվադեպ է, նկարագրված են այդպիսի մոտ 200 գեներ<ref>{{cite book|title=Genomics and clinical medicine|year=2008|publisher=Oxford University Press|location=Oxford|isbn=978-0-19-972005-7|page=279|url=https://books.google.am/books?id=BbeWA-gbiiwC&pg=PA279|editor=Dhavendra Kumar|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160521201336/https://books.google.am/books?id=BbeWA-gbiiwC&pg=PA279|archivedate=21 May 2016|df=dmy-all}}</ref>։ Մեծամասամբ դրանք իոնային անցուղիները կոդավորող գեներն են, կամ կապված են [[Ֆերմենտ|ֆերմենտների]], ԳԱԿԹ-ի, [[G սպիտակուց|G սպիտակուցի]] հետ <ref name=tnberkovic2006/><ref name=Neuro2012>{{cite book|last=Simon|first=David A. | last2 = Greenberg | first2 = Michael J. | last3 = Aminoff | first3 = Roger P. | name-list-format = vanc |title=Clinical neurology|year=2012|publisher=McGraw-Hill Medical|location=New York|isbn=978-0-07-175905-2|edition=8th|chapter=12}}</ref>։

Էպիլեպսիան կարող է զարգանալ նաև մի շարք այլ պատճառներից, որոնցից են՝ ուռուցքները, ինսուլտները, գլխի վնասվածքները, նախկինում տարած ԿՆՀ-ի վարակները, գենետիկական անոմալիաները և գլխի վնասումը ծննդաբերական ուղիներով անցնելիս<ref name="National Clinical Guideline 119_129" /><ref name=WHO2012/>։ Գլխուղեղի ուռուցք ունեցողների 30%-ն ունի էպիլեպսիա, ու կազմում է բոլոր էպիլեպսիայով հիվանդների 4%-ը<ref name=Bh2011/>։ Ռիսկը առավելագույնն է քունքային բլթի և դանդաղ պրոգրեսիվող ուռուցքների դեպքում<ref name=Bh2011/>։ Այլ ծավալային գոյացություններ, ինչպիսիք են ուղեղային կավերնոզ մալֆորմացիաները և [[զարկերակ-երակային մալֆորմացիաները]] ունեն 40-60% ռիսկ՝ էպիլեպսիայի զարգացման <ref name=Bh2011/>: Ինսուլտ ունեցողների 2-4%-ի մոտ զարգանում է էպիլեպսիա <ref name=Bh2011/><ref name="National Clinical Guideline 21_28" /><ref name=Bh2011/>։ Էպիլեպսիայի դեպքերի 6-20%-ը վերագրում են գլխի վնասվածքներին, հատկապես եթե այն ստացվել է հրազենով<ref name=Bh2011/>։

Եթե անհատի մոտ վերջին 10 տարում նոպա չի դիտվել՝ վերջին 5 տարում դեղորայք չընդունելու պայմաններում, ապա էպիլեպսիան կարելի է համարել անցողիկ։ Անցողիկ է համարվում է նաև, եթե հատուկ տարիքային խմբին բնորոշ էպիլեպտիկ համախտանիշ է ու ինքնուրույն կամ դեղորայքով կարող է անցնել այդ տարիքից հետո <ref name=Fisher2014/>։ [[Ընդդեմ էպիլեպսիայի միջազգային կազմակերպությունը(The International League Against Epilepsy (ILAE)]]<ref name=Fisher2014/> 2014թ․-ին տվել է էպիլեպսիայի բնորոշումը, ըստ որի, էպիլեպսիան գլխուղեղի ախտահարում է, որի դեպքում կա հակվածություն զարգացնելու էպիլեպտիկ նոպաներ, իսկ վերջիններս ունեն նյարդակենսաբանական, կոգնիտիվ, հոգեբանական և սոցիալական հետևենաքներ։ Էպիլեպսիա աախտորոշումը դրվում է միայն, եթե անամնեզում ունեցել է առնվազն մեկ էպիլեպտիկ նոպա<ref name=Fisher2005 /><ref name=Pana2011>{{cite journal|last=Panayiotopoulos|first=CP|title=The new ILAE report on terminology and concepts for organization of epileptic seizures: a clinician's critical view and contribution.|journal=Epilepsia|date=December 2011|volume=52|issue=12|pages=2155–60|pmid=22004554|doi=10.1111/j.1528-1167.2011.03288.x}}</ref>։

Հատկապես կարևոր է համախտանիշների առանձնացումը երեխաների մոտ, <ref name="Nel20122" /> օրինակ՝ Ռոլանդի մանկական բարորակ էպիլեպսիան, մանկական էպիլեպտիկ աբսանսը, յուվենիլ միոկլոնիկ էպիլեպսիան։<ref name="Nel20122" /> Ծանր համախտանիշները, որոնք ուղեղի տարածուն վնասմամբ և դիսֆունկցիայով են ուղեկցվում, դասվում են էպիլեպտիկ [[Էնցեֆալոպաթիա|էնցեֆալոպաթիաներին]]։էնցեֆալոպաթիաներին։ Օրինակ՝ Լենոքս-Գաստոյի համախտանիշը և [[Վեսթի համախտանիշ|Վեսթի համախտանիշը,]] որոնց դեպքում նոպաները հաճախ են կրկնվում և բուժումը ավելի բարդ է, քանզի կայուն են դեղորայքային բուժման նկատմամբ։<ref name="jcnnordli2012">{{cite journal|date=October 2012|title=Epileptic encephalopathies in infants and children|journal=Journal of Clinical Neurophysiology|volume=29|issue=5|pages=420–4|doi=10.1097/WNP.0b013e31826bd961|pmid=23027099|vauthors=Nordli DR}}</ref> Ժառանգականությունը էպիլեպսիայի առաջացման գործում ունի իր ուրույն դերը, բայց հստակ ապացուցված մեկ գեն, որն ունի էական ազդեցություն չի հայտնաբերվել։ <ref>{{cite journal|display-authors=6|date=August 2012|title=Exome sequencing followed by large-scale genotyping fails to identify single rare variants of large effect in idiopathic generalized epilepsy|journal=American Journal of Human Genetics|volume=91|issue=2|pages=293–302|doi=10.1016/j.ajhg.2012.06.016|pmc=3415540|pmid=22863189|vauthors=Heinzen EL, Depondt C, Cavalleri GL, Ruzzo EK, Walley NM, Need AC, Ge D, He M, Cirulli ET, Zhao Q, Cronin KD, Gumbs CE, Campbell CR, Hong LK, Maia JM, Shianna KV, McCormack M, Radtke RA, O'Conner GD, Mikati MA, Gallentine WB, Husain AM, Sinha SR, Chinthapalli K, Puranam RS, McNamara JO, Ottman R, Sisodiya SM, Delanty N, Goldstein DB}}</ref>։ Ավելի ժամանակակից գենոմային սեքվենավորմամբ հետազոտությունները հայտնաբերվել են որոշ դե նովո գենային մուտացիաներ, որոնք պատասխանատու են էպիլեպտիկ էնցեֆալոպաթիայի զարգացման համար։ Այդպիսի գեներից են [[CHD2]][[SYNGAP1|, SYNGAP1]], [[DNM1]], [[GABBR2]], [[Fatty acid synthase|FASN]] և [[RYR3]]<ref>{{cite journal|author=EuroEPINOMICS-RES Consortium|date=October 2014|title=De novo mutations in synaptic transmission genes including DNM1 cause epileptic encephalopathies|journal=American Journal of Human Genetics|volume=95|issue=4|pages=360–70|doi=10.1016/j.ajhg.2014.08.013|pmc=4185114|pmid=25262651}}</ref> <ref>{{cite journal|display-authors=6|date=July 2013|title=Targeted resequencing in epileptic encephalopathies identifies de novo mutations in CHD2 and SYNGAP1|journal=Nature Genetics|volume=45|issue=7|pages=825–30|doi=10.1038/ng.2646|pmc=3704157|pmid=23708187|vauthors=Carvill GL, Heavin SB, Yendle SC, McMahon JM, O'Roak BJ, Cook J, Khan A, Dorschner MO, Weaver M, Calvert S, Malone S, Wallace G, Stanley T, Bye AM, Bleasel A, Howell KB, Kivity S, Mackay MT, Rodriguez-Casero V, Webster R, Korczyn A, Afawi Z, Zelnick N, Lerman-Sagie T, Lev D, Møller RS, Gill D, Andrade DM, Freeman JL, Sadleir LG, Shendure J, Berkovic SF, Scheffer IE, Mefford HC}}</ref><ref>{{cite journal|display-authors=6|year=2014|title=CHD2 haploinsufficiency is associated with developmental delay, intellectual disability, epilepsy and neurobehavioural problems|journal=Journal of Neurodevelopmental Disorders|volume=6|issue=1|pages=9|doi=10.1186/1866-1955-6-9|pmc=4022362|pmid=24834135|vauthors=Chénier S, Yoon G, Argiropoulos B, Lauzon J, Laframboise R, Ahn JW, Ogilvie CM, Lionel AC, Marshall CR, Vaags AK, Hashemi B, Boisvert K, Mathonnet G, Tihy F, So J, Scherer SW, Lemyre E, Stavropoulos DJ}}</ref><ref>{{cite journal|display-authors=6|date=November 2013|title=De novo loss-of-function mutations in CHD2 cause a fever-sensitive myoclonic epileptic encephalopathy sharing features with Dravet syndrome|journal=American Journal of Human Genetics|volume=93|issue=5|pages=967–75|doi=10.1016/j.ajhg.2013.09.017|pmc=3824114|pmid=24207121|vauthors=Suls A, Jaehn JA, Kecskés A, Weber Y, Weckhuysen S, Craiu DC, Siekierska A, Djémié T, Afrikanova T, Gormley P, von Spiczak S, Kluger G, Iliescu CM, Talvik T, Talvik I, Meral C, Caglayan HS, Giraldez BG, Serratosa J, Lemke JR, Hoffman-Zacharska D, Szczepanik E, Barisic N, Komarek V, Hjalgrim H, Møller RS, Linnankivi T, Dimova P, Striano P, Zara F, Marini C, Guerrini R, Depienne C, Baulac S, Kuhlenbäumer G, Crawford AD, Lehesjoki AE, de Witte PA, Palotie A, Lerche H, Esguerra CV, De Jonghe P, Helbig I}}</ref>։

Նոպային հաջորդող 20րոպեների ընթացքում արյան մեջ [[պրոլակտին|պրոլակտինի]]<nowiki/>ի բարձր մակարդակը հաստատում է նոպայի էպիլեպտիկ ծագումը և ժխտում հոգեբանականը<ref>{{cite journal|last=Luef|first=G|date=October 2010|title=Hormonal alterations following seizures.|journal=Epilepsy & Behavior|volume=19|issue=2|pages=131–3|doi=10.1016/j.yebeh.2010.06.026|pmid=20696621}}</ref><ref name="Ahmad20042">{{cite journal|year=2004|title=Value of serum prolactin in the management of syncope|journal=Emergency Medicine Journal|volume=21|issue=2|pages=e3|doi=10.1136/emj.2003.008870|pmc=1726305|pmid=14988379|vauthors=Ahmad S, Beckett MW}}</ref>: Պրոլակտինը նվազ արդյունավետ է պարցիալ նոպաները ախտորոշելու հարցում <ref name="pmid152561892">{{cite journal|year=2004|title=Serum prolactin levels for differentiation of nonepileptic versus true seizures: limited utility|journal=Epilepsy & Behavior|volume=5|issue=4|pages=517–21|doi=10.1016/j.yebeh.2004.03.004|pmid=15256189|vauthors=Shukla G, Bhatia M, Vivekanandhan S, etal}}</ref>: Պրոլակտինի մակարդակի անփոփոխությունը չի բացառում էպիլեպսիայի առկայությունը և չի տարբերում նոպան [[ուշագնացություն|ուշագնացությունից]]<nowiki/>ից<ref name="Ahmad20042" /><ref name="Chen20052">{{cite journal|year=2005|title=Use of serum prolactin in diagnosing epileptic seizures: report of the Therapeutics and Technology Assessment Subcommittee of the American Academy of Neurology|journal=Neurology|volume=65|issue=5|pages=668–75|doi=10.1212/01.wnl.0000178391.96957.d0|pmid=16157897|vauthors=Chen DK, So YT, Fisher RS}}</ref>: Որպես էպիլեպսիայի ախտորոշման ստանդարտ մեթոդ, այն արդյունավետ չէ:

Էպիլեպսիայի ախտորոշումը կարող է լինել ոչ դյուրին: Մի շարք այլ հիվանդություններ և վիճակներ կարող են դրսևորվել նման ախտանիշերով՝ ուշացնացությունը, թոքերի գերօդափոխումը, [[միգրեն|միգրենը]]<nowiki/>ը, [[նարկոլեպսիա|նարկոլեպսիաը]]<nowiki/>ը, [[Տագնապային խանգարում|տագնապային գրոհներ]]<nowiki/>ը և հոգեբանական ոչ էպիլեպտիկ նոպաները<ref>{{cite journal|last=Brodtkorb|first=E|year=2013|title=Common imitators of epilepsy.|journal=Acta Neurologica Scandinavica|volume=127|issue=196|pages=5–10|doi=10.1111/ane.12043|pmid=23190285}}</ref><ref name="Rosen20102">{{cite book|url=https://books.google.am/books?id=u7TNcpCeqx8C&pg=PA2228|title=Rosen's emergency medicine : concepts and clinical practice|publisher=Mosby/Elsevier|year=2010|isbn=978-0-323-05472-0|editor=John A. Marx|edition=7th|location=Philadelphia|page=2228|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160503160741/https://books.google.am/books?id=u7TNcpCeqx8C&pg=PA2228|archivedate=3 May 2016|deadurl=no|df=dmy-all}}</ref>: Մեծամասամբ ուշագնացությունները ուղեկցվում են կարկամությամբ <ref name="zaidi2">{{cite journal|year=2000|title=Misdiagnosis of epilepsy: many seizure-like attacks have a cardiovascular cause|url=http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0735109700007002|journal=Journal of the American College of Cardiology|volume=36|issue=1|pages=181–4|doi=10.1016/S0735-1097(00)00700-2|pmc=|pmid=10898432|vauthors=Zaidi A, Clough P, Cooper P, Scheepers B, Fitzpatrick AP}}</ref>: Գիշերային ճակատային բաժնի էպիլեպսիաները նախկինում դասել են [[Մղձավանջ|մղձավանջներ]]<nowiki/>ի շարքին, բայց այժմ այն դասակարգվում է որպես էպիլեպտիկ նոպայի հատուկ տեսակ<ref>{{cite journal|year=2011|title=Parasomnias and nocturnal frontal lobe epilepsy (NFLE): lights and shadows - controversial points in the differential diagnosis|url=|journal=Sleep Medicine|volume=12|issue=Suppl2|pages=27–32|doi=10.1016/j.sleep.2011.10.008|pmc=|pmid=22136895|vauthors=Bisulli F, Vignatelli L, Provini F, Leta C, Lugaresi E, Tinuper P}}</ref>: Քայլվածքի խանգարումները, ինչպես օրինակ, պարոքսիզմալ դիսկինեզիաները ևս հաճախ են շփոթվում էպիլեպտիկ նոպայի հետ<ref>{{Cite journal|last1=Zhou|first1=J. Q.|last2=Zhou|first2=L. M.|last3=Fang|first3=Z. Y.|last4=Wang|first4=Q.|last5=Chen|first5=Z. Y.|last6=Yang|first6=L. B.|last7=Chen|first7=S. D.|last8=Cai|first8=X. D.|year=2011|title=Analyzing clinical and electrophysiological characteristics of Paroxysmal Dyskinesia|journal=Journal of Research in Medical Sciences|volume=16|issue=1|pages=110–114|pmc=3063430|pmid=21448393}}</ref>: Վայր ընկնելու դրվագնրի պատճառներց մեկը կարող է լինել նաև ատոնիկ էպիլեպտիկ նոպան<ref name="Rosen20102" />:

Տոնիկ-կլոնիկ ցնցումների մեջ գտնվող անձանց պետք է շրջել կողքի, որպեսզի կանխել բերանի խոռոչի պարունակության ասպիրացիան դեպի թոքեր<ref>{{Cite journal|last=Michael|first=Glen E.|last2=O'Connor|first2=Robert E.|date=2011-2|title=The diagnosis and management of seizures and status epilepticus in the prehospital setting|url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/21109100|journal=Emergency Medicine Clinics of North America|volume=29|issue=1|pages=29–39|doi=10.1016/j.emc.2010.08.003|issn=1558-0539|pmid=21109100}}</ref>: Խորհուրդ չի տրվում լեզուն մատներով պահել, քանզի դա կարող է առաջացնել փսխում և վնասել պահողի մատները<ref>{{Cite web|url=https://www.ebmedicine.net/topics.php?paction=showTopic&topic_id=77|title=Seizures and Status Epilepticus: Diagnosis and Management in the Emergency Department|website=www.ebmedicine.net|accessdate=2018-06-01}}</ref><ref>{{Cite journal|last=Michael|first=Glen E.|last2=O'Connor|first2=Robert E.|date=2011-2|title=The diagnosis and management of seizures and status epilepticus in the prehospital setting|url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/21109100|journal=Emergency Medicine Clinics of North America|volume=29|issue=1|pages=29–39|doi=10.1016/j.emc.2010.08.003|issn=1558-0539|pmid=21109100}}</ref>: Մինչև նոպայի ավարտը պետք է ձեռնարկել միջոցառումներ ՝ հետագա ինքնավնասումը կանխելու համար:<p xml:lang="grc">Եթե ցնցումային նոպան տևում է հինգ րոպեից ավելի կամ մեկ ժամում կրկնվում է երկու և ավելի անգամ, իսկ ցնցումների միջև եղած ժամանակահատվածում գիտակցությունը չի վերականգնվում, ապա ախտորոշվում է որպես [[էպիլեպտիկ կարգավիճակ]] (status epilepticus)<ref>{{Cite book|url=https://www.worldcat.org/oclc/680621298|title=Advanced therapy in epilepsy|last=James.|first=Wheless,|date=2009|publisher=People's Medical Pub. House|others=Willmore, James., Brumback, Roger A.|isbn=9781607951247|location=Shelton, CT|oclc=680621298}}</ref><ref>{{Cite book|url=https://www.worldcat.org/oclc/680621298|title=Advanced therapy in epilepsy|last=James.|first=Wheless,|date=2009|publisher=People's Medical Pub. House|others=Willmore, James., Brumback, Roger A.|isbn=9781607951247|location=Shelton, CT|oclc=680621298}}</ref>: Այս վիճակը պահանջում է բժշկական օգնություն, օրինակ՝ նազոֆարինգեալ ինտուբացիա, որի նպատակն է ապահովել օդի նորմալ հոսք դեպի շնչուղիներ<ref>{{Cite web|url=https://www.nice.org.uk/guidance/cg137|title=Epilepsies: diagnosis and management {{!}} Guidance and guidelines {{!}} NICE|website=www.nice.org.uk|language=en-GB|accessdate=2018-06-01}}</ref><ref>{{Cite journal|last=Michael|first=Glen E.|last2=O'Connor|first2=Robert E.|date=2011-2|title=The diagnosis and management of seizures and status epilepticus in the prehospital setting|url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/21109100|journal=Emergency Medicine Clinics of North America|volume=29|issue=1|pages=29–39|doi=10.1016/j.emc.2010.08.003|issn=1558-0539|pmid=21109100}}</ref>: Տնային պայմաններում օգտագործում են Միդազոլամ՝ per os (ներքին ընդունման) կամ Դիազեպամ՝ per rectum (ուղիղ աղիքից)<ref>{{Cite web|url=https://www.nice.org.uk/guidance/cg137|title=Epilepsies: diagnosis and management {{!}} Guidance and guidelines {{!}} NICE|website=www.nice.org.uk|language=en-GB|accessdate=2018-06-01}}</ref>: Հիվանդանոցային պայմաններում նախընտրելի է ներերակային Լորազեպամ: Եթե [[բենզոդիազեպին]]<nowiki/>ներիբենզոդիազեպինների կրկնակի դեղաչափը չի օգնում, խորհորդ է տրվում օգտագործել Ֆենիտոին: Եթե կոնվուլսիվ էպիլեպտիկ կարգավիճակը չի ենթարկվում սովորական բուժմանը, այդ հիվանդին տեղափոխում ենք ինտենսիվ թերապիայի բաժանմունք, որտեղ նրան բուժում են ավելի հզոր դեղերով:</p><nowiki/>

Դեղի կողմնակի էֆեկտները նկարագրված են 10-90% հիվանդների մոտ: Հիմնականում դրանք դեղաչափ կախյալ են և ընթանում են թեթև<ref name=":1">{{Cite journal|last=Perucca|first=Piero|last2=Gilliam|first2=Frank G.|date=2012-9|title=Adverse effects of antiepileptic drugs|url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/22832500|journal=The Lancet. Neurology|volume=11|issue=9|pages=792–802|doi=10.1016/S1474-4422(12)70153-9|issn=1474-4465|pmid=22832500}}</ref>: Կողմնակի էֆեկտներից են տրամադրության փոփոխությունները, քնկոտությունը և անկանոն քայլվածքը<ref name=":1" />: Որոշ դեղեր ունեն կողմնակի ազդեցություններ, որոնք կախված չեն դեղաչափից, այդպիսիք են [[ցան|ցանը]]<nowiki/>ը, հեպատոտոքսիկությունը կամ [[ոսկրածուծ|ոսկրածուծի]]<nowiki/>ի ընկճումը<ref name=":1" />: Հիվանդների քառորդ մասը այդ պատճառով դադարեցնում է բուժումը: Դեղերի մի մասը համարվում են ֆետոտոքսիկ: Նկարագրված են դեպքեր, երբ բազմաթիվ լայնորեն կիրառվող դեղեր, ինչպիսիք են Վալպրոատը, Ֆենիտոինը, Կարբամազեպինը, Ֆենոբարբիտալը և Գաբապենտինը, պատճառ են հանդիսացել [[բնածին արատներ|բնածին արատների]]<nowiki/>ի<ref>{{Cite journal|last=Weston|first=Jennifer|last2=Bromley|first2=Rebecca|last3=Jackson|first3=Cerian F.|last4=Adab|first4=Naghme|last5=Clayton-Smith|first5=Jill|last6=Greenhalgh|first6=Janette|last7=Hounsome|first7=Juliet|last8=McKay|first8=Andrew J.|last9=Tudur Smith|first9=Catrin|date=11 07, 2016|title=Monotherapy treatment of epilepsy in pregnancy: congenital malformation outcomes in the child|url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/27819746|journal=The Cochrane Database of Systematic Reviews|volume=11|pages=CD010224|doi=10.1002/14651858.CD010224.pub2|issn=1469-493X|pmid=27819746}}</ref>, հատկապես երբ օգտագործվել են հղիության առաջին եռամսյակում<ref>{{Cite journal|last=Kamyar|first=Manijeh|last2=Varner|first2=Michael|date=2013-6|title=Epilepsy in pregnancy|url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/23563876|journal=Clinical Obstetrics and Gynecology|volume=56|issue=2|pages=330–341|doi=10.1097/GRF.0b013e31828f2436|issn=1532-5520|pmid=23563876}}</ref>: Չնայած այս հանգամանքին, եթե հղիներին դեղերը օգնում են՝ բուժումը շարունակվում է, որովհետև չբուժված էպիլեպսիան ավելի է մեծացնում բնածին արատների հավանականությունը, քան այդ դեղերը<ref name=":2">{{Cite journal|last=Weston|first=Jennifer|last2=Bromley|first2=Rebecca|last3=Jackson|first3=Cerian F.|last4=Adab|first4=Naghme|last5=Clayton-Smith|first5=Jill|last6=Greenhalgh|first6=Janette|last7=Hounsome|first7=Juliet|last8=McKay|first8=Andrew J.|last9=Tudur Smith|first9=Catrin|date=11 07, 2016|title=Monotherapy treatment of epilepsy in pregnancy: congenital malformation outcomes in the child|url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/27819746|journal=The Cochrane Database of Systematic Reviews|volume=11|pages=CD010224|doi=10.1002/14651858.CD010224.pub2|issn=1469-493X|pmid=27819746}}</ref>: Հակացնցումային դեղերի մեջ նվազագույն ֆետոտոքսիկություն ունեն Լևէտիրացետամը և Լամոտրիջինը<ref name=":2" />:

Վիրաբուժական մոտեցումը խորհուրդ է տրվում այն էպիլեպսիայով տառապողներին, ում մոտ ցնցումները չեն վերանում կոնսերվատիվ մեթոդներով, երբ փորձել են առնվազն երկու կամ երեք դեղերի կոմբինացիայով բուժում<ref>{{Cite journal|last=Krucoff|first=Max O.|last2=Chan|first2=Alvin Y.|last3=Harward|first3=Stephen C.|last4=Rahimpour|first4=Shervin|last5=Rolston|first5=John D.|last6=Muh|first6=Carrie|last7=Englot|first7=Dario J.|date=12 2017|title=Rates and predictors of success and failure in repeat epilepsy surgery: A meta-analysis and systematic review|url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/28994113|journal=Epilepsia|volume=58|issue=12|pages=2133–2142|doi=10.1111/epi.13920|issn=1528-1167|pmc=PMC5716856|pmid=28994113}}</ref><ref>{{Cite journal|last=Duncan|first=John S.|last2=Sander|first2=Josemir W.|last3=Sisodiya|first3=Sanjay M.|last4=Walker|first4=Matthew C.|date=2006-04-01|title=Adult epilepsy|url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/16581409|journal=Lancet (London, England)|volume=367|issue=9516|pages=1087–1100|doi=10.1016/S0140-6736(06)68477-8|issn=1474-547X|pmid=16581409}}</ref><ref name=":02">{{Cite journal|last=Duncan|first=John S.|date=2007-4|title=Epilepsy surgery|url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/17491501|journal=Clinical Medicine (London, England)|volume=7|issue=2|pages=137–142|issn=1470-2118|pmid=17491501}}</ref>: Վիրահատական բուժման նպատակը ցնցումների լրիվ վերացումն է<ref>{{Cite journal|last=Birbeck|first=Gretchen L.|last2=Hays|first2=Ron D.|last3=Cui|first3=Xinping|last4=Vickrey|first4=Barbara G.|date=2002-5|title=Seizure reduction and quality of life improvements in people with epilepsy|url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/12027916|journal=Epilepsia|volume=43|issue=5|pages=535–538|issn=0013-9580|pmid=12027916}}</ref>, որին հնարավոր է լինում հասնել 60-70% դեպքերում<ref name=":02" />: Հիմնական մոտեցումն է քունքային բլթի հատումով [[հիպոկամպ|հիպոկամպի]]<nowiki/>ի, ուռուցքի և նեոկորտեքսի հեռացումը<ref>{{Cite journal|last=Duncan|first=John S.|date=2007-4|title=Epilepsy surgery|url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/17491501|journal=Clinical Medicine (London, England)|volume=7|issue=2|pages=137–142|issn=1470-2118|pmid=17491501}}</ref>: Որոշ միջամտութուններ, ինչպիսիք են [[Բրտամարմին|բրտամարմն]]<nowiki/>իբրտամարմնի հատումը, իրականացվում են ավելի շատ ցնցումների քանակը նվազեցնելու, քան լրիվ վերացնելու նպատակով:

Այլընտրանքային բժշկության մեթոդներից [[ասեղնաբուժություն|ասեղնաբուժությունը]]<nowiki/>ը<ref>{{Cite journal|last=Cheuk|first=Daniel K. L.|last2=Wong|first2=Virginia|date=2014-05-07|title=Acupuncture for epilepsy|url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/24801225|journal=The Cochrane Database of Systematic Reviews|issue=5|pages=CD005062|doi=10.1002/14651858.CD005062.pub4|issn=1469-493X|pmid=24801225}}</ref>, հոգեբանական միջամտությունները<ref>{{Cite journal|last=Ramaratnam|first=Sridharan|last2=Baker|first2=Gus A.|last3=Goldstein|first3=Laura H.|date=2008-07-16|title=Psychological treatments for epilepsy|url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/18646083|journal=The Cochrane Database of Systematic Reviews|issue=3|pages=CD002029|doi=10.1002/14651858.CD002029.pub3|issn=1469-493X|pmid=18646083}}</ref>, [[վիտամին|վիտամինաթերապիան]]<nowiki/>աթերապիան<ref>{{Cite journal|last=Ranganathan|first=L. N.|last2=Ramaratnam|first2=S.|date=2005-04-18|title=Vitamins for epilepsy|url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/15846704|journal=The Cochrane Database of Systematic Reviews|issue=2|pages=CD004304|doi=10.1002/14651858.CD004304.pub2|issn=1469-493X|pmid=15846704}}</ref> ու [[Յոգա|յոգան]]<ref>{{Cite journal|last=Panebianco|first=Mariangela|last2=Sridharan|first2=Kalpana|last3=Ramaratnam|first3=Sridharan|date=2015-05-02|title=Yoga for epilepsy|url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/25934967|journal=The Cochrane Database of Systematic Reviews|issue=5|pages=CD001524|doi=10.1002/14651858.CD001524.pub2|issn=1469-493X|pmid=25934967}}</ref> չունեն ապացուցված արդյունավետություն էպիլեպսիայի բուժման հարցում: Հետազոտությունները ունեն ցածր ապացուցողական հիմք և չի հաջողվել հանգել որևէ վերջնական եզրակացության<ref>{{Cite journal|last=Brigo|first=Francesco|last2=Igwe|first2=Stanley C.|last3=Del Felice|first3=Alessandra|date=2016-08-11|title=Melatonin as add-on treatment for epilepsy|url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/27513702|journal=The Cochrane Database of Systematic Reviews|issue=8|pages=CD006967|doi=10.1002/14651858.CD006967.pub4|issn=1469-493X|pmid=27513702}}</ref>:

Էպիլեպսիայով հիվանդների մահացության ցուցանիշը համեմատաբար բարձր է<ref name="Hit2007">{{cite journal|year=2007|title=Mortality in epilepsy|journal=Epilepsy & Behavior|volume=10|issue=3|pages=363–376|doi=10.1016/j.yebeh.2007.01.005|pmid=17337248|vauthors=Hitiris N, Mohanraj R, Norrie J, Brodie MJ}}</ref>: Այս հանգամանքը կապված է նոպաների պատճառական ցործոնի, էպիլեպտիկ կարգավիճակի առկայության, [[Ինքնասպանություն|ինքնասպանության]], վնասվածքների և էպիլեպտիկ հանկարծամահության([[sudden unexpected death in epilepsy]]) հետ<ref name="Hit2007" />: Էպիլեպտիկ կարգավիճակի ժամանակ մահվան պատճառը ավելի շատ բարդույթներն են, քան դեղորայքի ընդունման դադարեցումը <ref name="Hit2007" />: Ինքնասպանության ռիսկը, առողջ անձանց համեմատ, էպիլեպսիայով տառապողների մոտ երկուսից վեց անգամ ավելի բարձր է<ref name="Bagary2011">{{cite journal|last=Bagary|first=M|date=April 2011|title=Epilepsy, antiepileptic drugs and suicidality.|journal=Current Opinion in Neurology|volume=24|issue=2|pages=177–82|doi=10.1097/WCO.0b013e328344533e|pmid=21293270}}</ref><ref name="Mula2013">{{cite journal|last=Mula|first=M|author2=Sander, JW|date=August 2013|title=Suicide risk in people with epilepsy taking antiepileptic drugs.|journal=Bipolar Disorders|volume=15|issue=5|pages=622–7|doi=10.1111/bdi.12091|pmid=23755740}}</ref>: Պատճառը անհայտ է<ref name="Bagary2011" />:

Իր տեսակետերով առանձնանում էր [[Հիպոկրատ]]<nowiki/>ը(Մ.թ.ա. հինգերորդ դար), ով չեր ընդունում չար ոգիների և աստվածների տեսությունը: Նա իր հայտնի՝ ''[[Սրբազան հիվանդության մասին տրակտատ|Սրբազան հիվանդության մասին տրակտատում]]'' ՝ ժխտում է այն տարածված կարծիքը, որ էպիլեպսիայի պատճառը գերբնական է, ավելին հիվանդությունը ներկայացնում է որպես բժշկական խնդիր, որի դեպքում ախտահարվում է գլխուղեղը: Նա մեղադրում էր այն մարդկանց, ովքեր շարունակում են մնալ սնահավատ ու պնդել հակառակը: Հիպոկրատը առաջիններից էր, ով խոսեց էպիլեպսիայի ժամանակ ժառանգական գործոնի մասին ու նկարագրեց, որ ինչքան հիվանդությունը փոքր տարիքում է սկսվում, այնքան ելքը անբարենպաստ է: Բացի դրանից Հիպոկրատը տվել է ֆիզիկալ զննմամբ հայտնաբերվող բնորոշ նշանների նկարագիրը և կարևորել նաև հիվանդության ընթացքում մարդկանց սոցիալական հարմարողականության խանգարման հետ կապված խնդիրները. Սրբազան հիվանդության փոխարեն նա նախընտրեց օգտագործել մեծ հիվանդություն (''{{lang-fr|grand mal}}'' ) եզրույթը, վերջինս հետագայում օգտագործվեց տարածուն տոնիկ-կլոնիկ ցնցումային նոպաների նկարագրման համար: Չնայած մեծանուն բժիշկ Հիպոկրատի տեսակետերը ճշմարիտ էին, ժամանակակիցների կողմից նրանք չընդունվեցին: Չար ոգիներին շարունակում էին մեղադրել էպիլեպսիայի առաջացման մեջ մինչև 17րդ դարը:

Խարանը կամ ստիգման շատ տարածված խնդիր է ամբողջ աշխարհում, հատկապես էպիլեպսիայով տառապողների մոտ<ref name="Boer2010">{{cite journal|last=de Boer|first=HM|date=Dec 2010|title=Epilepsy stigma: moving from a global problem to global solutions.|journal=Seizure|volume=19|issue=10|pages=630–6|doi=10.1016/j.seizure.2010.10.017|pmid=21075013}}</ref>: Այն կարող է մարդու վրա ունենալ և՛ տնտեսական, և՛ սոցիալական, և՛ հոգեբանական ազդեցություն<ref name="Boer2010" />: Հնդկաստանում և Չինաստանում թույլատրվում է չեղարկել ամուսնությունը, եթե ամուսիններից մեկը ունի էպիլեպսիա: Որոշ հեռավոր տեղերում ապրող մարդիկ մինչև հիմա հավատում են, որ էպիլեպսիան անեծք է: Աֆրիկայի որոշ հատվածների, ինչպես օրինակ [[Տանզանիա|Տանզանիայի]]<nowiki/>յի և [[Ուգանդա]]<nowiki/>յի բնակիչները էպիլեպսիան կապում են չար ոգիների, կախարդների, թույների հետ և գտնում են, որ փոխանցվում է շփման միջոցով: Միացյալ Թագավորությունում մինչև 1971թվականը էպիլեպսիան օրինական հիմք էր ամուսնությունը չեղարկելու համար: Խարանը կարող է պատճառ հանդիսանալ որոշ էպիլեպսիա ունեցողներին ժխտելու իրենց հիվանդությունը<ref name="Nel2012">{{cite book|title=Epilepsy|last=Neligan|first=A|author2=Hauser, WA|author3=Sander, JW|year=2012|isbn=978-0-444-52898-8|series=Handbook of Clinical Neurology|volume=107|pages=113–33|chapter=The epidemiology of the epilepsies.|doi=10.1016/B978-0-444-52898-8.00006-9|pmid=22938966}}</ref>: