«Արծաթ»–ի խմբագրումների տարբերություն

Content deleted Content added
No edit summary
No edit summary
Տող 30.
{{Պարբերական համակարգի տարր|align=center|fontsize=100%|number=47}}
 
'''Արծաթ''' ({{lang-lat|Argentum}})՝ քիմիական տարր է, որի նշանն է ''Ag'', տարրերի [[պարբերական համակարգ]]ի 1-ին խմբի [[քիմիական տարր]]։ [[Ազնիվ մետաղներ|Ազնիվ մետաղ]] է, պատկանում է անցումային տարրերի շարքին, կարգաթիվը՝ 47, ատոմական զանգվածը՝107, 868։ Արծաթը d տարր է, նրա ատոմի էլեկտրոնային թաղանթների կառուցվածքն է՝կառուցվածքը՝ 4s<sup>2</sup>4p<sup>6</sup>4d<sup>10</sup>5s<sup>1</sup>։ К, L, М թաղանթները լրացված են։
 
Արծաթը գեղեցիկ, սպիտակ, փափուկ մետաղ է, խտությունը՝ 10, 50 գ/սմ³, հալման ջերմաստիճան 960, 5&nbsp;°C, կարծրությունը՝ 25 կգուժ/մմ², ըստ [[Մոոսի սանդղակ|Մոոսի]]՝ 2, 5։
Տող 89.
Արծաթի հանքաքարի ամենախոշոր հանքավայրերը գտնվում են [[Մեքսիկա]]յում, [[Կանադա]]յում, [[Ավստրալիա]]յում, [[ԱՄՆ]]-ում, [[Ճապոնիա]]յում, [[Ռուսաստան]]ում, [[Գերմանիա]]յում, [[Իսպանիա]]յում, [[Պերու]]ում, [[Չիլի]]ում,
[[Պատկեր:World Silver Production 2011.svg|400px|մինի|ձախից|Արծթի արտդրությունը տարբեր երկրներում (2011 թվական)]]
[[Չինաստան]]ում, [[Լեհաստան]]ում, [[Ղազախստան]]ում, [[Ռումինիա]]յում, [[Շվեդիա]]յում, [[Չեխիա]]յում, [[Սլովակիա]]յում, [[Ավստրիա]]յում, [[Հունգարիա]]յում, Նորվեգիայում<ref>[http://www.proserebro.com/ag/mestorozhdeniya Про серебро " месторождения<!-- Заголовок добавлен ботом -->]</ref>: Ինչպես նաև արծաթի հանքավայրեր կան [[Հայաստան|Հայաստանում]], [[Կիպրոս]]ում և [[Սարդինիա]]ում<ref>[http://www.proserebro.com/istoriya-serebra Про серебро " История серебра<!-- Заголовок добавлен ботом -->]</ref>:
 
== Ստացում ==
Արդյունաբերության մեջ արծաթը ստանում են հիմնականում կապարի և պղնձի կոնցենտրատների վերամշակումից։ Սև պղնձից արծաթը անջատում են էլեկարոլիտային ռաֆինացման ժամանակ։ Սև [[կապար]]ից արծաթն անջատում են [[ցինկ]]ի միջոցով։ Լուծվելով ցինկում՝ այն անջատվում է ցինկի փրփուրի հետ, որից ցինկը հեռացնում են թորելով (1250&nbsp;°C)։
 
Արծաթի վերջնական մաքրումը կատարվում է [[էլեկտրոլիզ]]ով։ Արծաթային հանքանյութերից արծաթը ստանալու համար հանքանյութերը ենթարկում են գրավիտացիոն հարստացման, ապա անջատում են արծաթը ցիանացման եղանակով։ Պիրիտային և այլ թափոննելումթափոններում պարունակվող արծաթը անջատելու համար ենթարկում են քլորացնող բովման և ապա ցիանացման։ Ցիանային լուծույթից արծաթը նստեցնում են ցինկով կամ [[ալյումին]]ով։ Արծաթը անջատում են նաև իոնափոխանակման եղանակով և օրգանական լուծիչներով էքստրակտելով։
 
== Ֆիզիկական հատկություններ ==
Տող 100.
Արծաթը գեղեցիկ, սպիտակափայլ մետաղ է։ Հալման ջերմաստիճանը՝ 960, 5&nbsp;°C, եռմանը՝ 2212&nbsp;°C, [[խտություն]]ը՝ 10503, 4 կգ/մ<sup>3</sup>։ Արծաթը ավելի լավ է հայտնի քան մյուս [[մետաղներ]]ը, անդրադարձնում է լույսը (հատկապես ինֆրակարմիր), հաղորդում է ջերմությունը և էլեկտրականությունը։ Չափազանց պլաստիկ է, արծաթից կարելի է գլանել մինչև 10-8 մմ հաստության փայլաթիթեղ։ Քիմիապես քիչ ակտիվ, միացություններում միարժեք, երբեմն երկարժեք և եռարժեք է։
 
Արծաթը կտրվում է դանակով, 1 գրամը ձգվում է շուրջ 1800 մետր և գլանվում մինչև 0, 00025 մմ հաստությամբ նրբաթիթեղի, փայլեցվում է մինչև հայելափայլի, անդրադարձման գործակիցը 95-97% է, կայուն է [[հիմքեր]]ի, [[օքսիդներ]]ի, [[կոռոզիա]]յի նկատմամբ, բայց լուծվում է խիտ [[Ազոտական թթու|ազոտական թթվում]], [[կալիումի ցիանիդ]]ի լուծույթում, անգամ օդի աննշան ծծմբային գազից սևանում է՝ ծածկվելով արծաթի սուլֆատիսուլֆիդի ¥AgS¤ շերտով։ Արծաթի օրինականացված հարգերն են՝ 800, 830, 875, 925, 960։ Որքան ցածր է արծաթի հարգը, այնքան շուտ է այն սևանում։ Տարեկան հանույթը կազմում է 100000 տ, հիմնական արտահանողներն են [[Մեքսիկա]]ն, [[Կանադա|Կանադան]], [[ԱՄՆ]]-ն։
 
== Քիմիական հատկություններ ==
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/wiki/Արծաթ» էջից