Վիքիպեդիա

«Մասնակից:Ani Hosyan/Ավազարկղ1»–ի խմբագրումների տարբերություն

Դիտել պատմությունը
← Նախորդ տարբՀաջորդ տարբ →
Content deleted Content added
ՎիզուալԵլատեքստ
No edit summary
Ջնջվում է էջի ամբողջ պարունակությունը
Պիտակ՝ Դատարկում
Տող 1.
{{Տեղեկաքարտ Սպորտ}}
'''Սնոուբորդ''', '''Սնոուբորդինգ''' ({{lang-en|Snowboarding}}, {{lang-en|snow}}՝ ձյուն և {{lang-en|board}}՝ տախտակ), ձմեռային օլիմպիական սպորտաձև, որի էությունը ձյունապատ լանջերից ու լեռներից հատուկ հարմարանքով՝ սնոուբորդով դեպի ներքև սահելն է։ Ի սկզբանե այն ձմեռային սպորտաձև էր, չնայած առանձին էքստրեմալներ այն հարմարեցրել են ամռանը՝ սնոուբորդով սահելով ավազոտ լանջերի վրա ([[սենդբորդինգ]])։
 
Քանի որ հաճախ սնոուբորդով սահքը անցկացվում է անպատրաստ լանջերին և մեծ արագությամբ, վնասվածքներից պաշտպանվելու համար օգտագործվում է տարատեսակ հանդերձանք՝ լեռնադահուկային սաղավարտ, հոդերի, ձեռքերի, ոտքերի և մեջքի պաշտպանություն։
 
[[1998]] թվականին [[Նագանո]]յի ձմեռային Օլիմպիական խաղերի ժամանակ սնոուբորդը առաջին անգամ ներառվեց [[Օլիմպիական սպորտաձևեր|օլիմպիական ծրագրի]] մեջ։
 
== Պատմություն ==
Սնոուբորդի հայտնագործումը վերագրվում է 1960-ականների սկզբին։ [[1965]] թվականին Շերման Պոպենը՝ Մասկիգոն քաղաքից ([[Միչիգան (նահանգ)|Միչիգան]]), մտածեց և դստեր համար պատրաստեց ժամանակակից սնոուբորդի նմանակը՝ անվանելով սնյորֆեր (snurfer - {{lang-en|snow}}՝ «ձյուն» և {{lang-en|surf}}` «սյորֆ»)։ Նա միմյանց սոսնձեց երկու դահուկ։ Իր կառուցվածքով սնյորֆերը շատ նման էր [[սքեյթբորդ]]ին, միայն առանց անիվների։ Սնյորֆերը ամրակներ չուներ, և տախտակի վրա մնալու համար սահողը պետք է բռնվեր եզրին կապված պարանից։ Նաև խորհուրդ էր տրվում սահքի համար օգտագործել չսահող կոշիկներ։ Արդեն 1966 թվականին սկսվեց սնյորֆերի՝ որպես մանկական խաղալիքի արտադրությունը<ref name=" История сноуборда">История сноуборда (рус.). Федерация горнолыжного спорта и сноуборда России. Проверено 21 августа 2014</ref>։
 
Հաջորդ տարիների ընթացքում այս սպորտաձևն ավելի մեծ ճանաչում ստացավ: Դրա կատարելագործման գործում մեր ներդրում ունեցան Դմիտրի Միլովիչը, Ջեյք Բյորթնը («Burton Snowboards» ընկերության հիմնադիր), Թոմ Սիմը («Sims Snowboards» ընկերության հիմնադիր) և Մայք Օլսոնը («Mervin Manufacturing» ընկերության հիմնադիր): ԱՄՆ-ի արևելյան ծովափնյա սյորֆեր Դիմիտրի Միխայլովիչը [[1972]] թվականին հիմնեց սնոուբորդի արտադրության «Winterstick» ընկերությունը, որը արդեն երեք տարի անց հիշատակվեց «Newsweek» ամսագրում: «Winterstick» տախտակները ժառանգել էին սյորֆինգի և դահուկների կառուցողական սկզբունքները<ref name=" История сноуборда" />:
 
[[1979]] թվականին Միչիգան նահանգում՝ Գրենդ Ռեփիդս քաղաքից ոչ հեռու, անցկացվեց պատմության մեջ սյորֆինգի աշխարհի առաջին առաջնությունը: Այդ մրցակցությանը մասնակցում էր նաև Ջեյք Օբերտոնը, ով կատարելագործել էր սնոուբորդը՝ ավելացնելով ոտքերի համար ամրություններ: Այդպիսի կատարելագործումը բողոք առաջացրեց մյուս մասնակիցների շրջանում, քանի որ նրա կառուցվածքը տարբերվում էր բնօրինակից: Սակայն Փոլ Գրեյվսը՝ այն ժամանակվա լավագույն սպինինգիստը, մյուս մարզիկների հետ միասին կազմակերպիչներին համոզեց թույլատրել նրա մասնակցությունը մրցույթին: Արդյունքում ստեղծվեց առանձին մրցույթ, որում Բյորթնը հաղթանակ տարավ՝ լինելով միակ մասնակիցը: Ներկայումս այդ առաջնությունը ընդունված է համարել առաջինը սնոուբորդների մրցակցության պատմության մեջ՝ որպես ինքնուրույն ճյուղ<ref name=" История сноуборда" />:
 
[[1982]] թվականին Սայդ Իքս վայրում (Վուդսթոք քաղաքից ոչ հեռու՝ [[Վերմոնտ]] նահանգ) անցկացվեցին ԱՄՆ-ի [[սլալոմ]]<nowiki/>ի առաջին համազգային մրցումները։ [[1983]] թվականին [[Կալիֆորնիա (նահանգ)|Կալիֆորնիա նահանգի]] Սոդա Սփրինգս քաղաքում տեղի ունեցավ հաֆփայփի աշխարհի առաջին առաջնությունը: Կազմակերպիչներն էին Թոմ Սիմսը և Մայք Չանտրին՝ սնոուբորդի տեղի հրահանգիչը<ref name=" История сноуборда" />:
 
Սնոուբորդի հանրաճանաչության աճը հանգեցրեց դրա՝ որպես ձմեռային սպորտաձևի պաշտոնական ճանաչմանը. [[1985]] թվականին ավստրիական Ցյուրս լեռնադահուկային հանգստավայրում տեղի ունեցավ աշխարհի առաջին գավաթը: Դրանից մեկ տարի առաջ մրցույթի ընդհանուր կանոնների մշակման և կազմակերպման համար ստեղծվել էր Սնոուբորդի միջազգային ասոցիացիան (ISA)<ref name=" История сноуборда" />: 1990-ական թվականների կեսերին [[ՄՕԿ|միջազգային օլիմպիական կոմիտեն]] որպես սնոուբորդի պաշտոնական ղեկավար մարմին ճանաչեց Դահուկային սպորտի միջազգային ֆեդերացիան: Այդ պատճառով 1990-ականների կեսերից սկսած՝ բոլոր խոշոր միջազգային մրցումները սկսեցին անցկացվել Դահուկային սպորտի միջազգային ֆեդերացիայի կանոններով և դրա հովանու ներքո<ref>[http://skatefilm.ru/snoubording/istoriya/isf-ili-fis.html ИСФ или ФИС?]</ref>:
 
Ներկայումս սնոուբորդը, որպես սպորտաձև, ունի իր կայուն տեղը: Սնոուբորդի բնագավառում անցկացվում են բարձր մակարդակի բոլոր մրցությունները՝ [[Օլիմպիական խաղեր]], Սնոուբորդի աշխարհի առաջնություն, Սնոուբորդի աշխարհի գավաթ, X-Games, US Open և այլն: Այդ խաղերը հեռուստատեսությամբ ցուցադրվում են ամբողջ աշխարհում: Լեռնադահուկային շատ հանգստավայրեր ստեղծում են հատուկ սնոուբորդ-այգիներ՝ ձյունե կառույցներ սնոուբորդով (և դահուկներով) հնարային սահքի համար<ref name=" История сноуборда" />:
 
== Սպորտային կարգապահություն ==
=== Պաշտոնապես ճանաչված ճյուղեր ===
[[Պատկեր:Snowboard LG FIS World Cup Moscow 2012 006.jpg|մինի|Մարզիկ, 2012 թվականի Աշխարհի գավաթի մոսկովյան փուլ]]
[[Պատկեր:LG Snowboard FIS World Cup (5435317853).jpg|մինի|Սնոուբորդ-կրոս]]
[[Պատկեր:LG Snowboard FIS World Cup (5435936004).jpg|մինի|Հաֆփայփ]]
Գոյություն ունեն սնոուբորդի հետևյալ սպորտային ճյուղերը<ref>В соответствии с правилами ФИС 2014 года.</ref><ref name="FIS Rules">[http://www.fis-ski.com/mm/Document/documentlibrary/Marketing/02/06/25/ADVERTISINGRULES1314_SB_English.pdf ADVERTISING RULES 2013/14 SNOWBOARD]</ref>, որոնց վերաբերյալ անցկացվում են ամենաբարձր մակարդակի մրցումներ (Օլիմպիական խաղեր, Սնոուբորդի աշխարհի առաջնություն, Սնոուբորդի աշխարհի գավաթ)․
* զուգահեռ սլալոմ (PSL) - համարվում է 2014 թվականի օլիմպիական խաղերի օլիմպիական ուղղություն, իսկ 2015 թվականին գործադիր կոմիտեի որոշմամբ հեռացվեց ցանկից<ref name="olympic0806">[http://olympic.ru/news/news/programma-zimnih-olimpiyskih-igr-uvelichilas-na-tri/ Олимпийский комитет России: Параллельный слалом в сноуборде исключён из программы Олимпийских зимних игр]</ref>,
* զուգահեռ հսկայական սլալոմ (PGS) - օլիմպիական ուղղություն է՝ սկսած 2002 թվականի Ձմեռային խաղերից,
* սնոուբորդ-կրոսս (SBX) - օլիմպիական ուղղություն է՝ սկսած 2006 թվականի Ձմեռային խաղերից,
* հաֆփայփ (HP) - օլիմպիական ուղղություն է՝ սկսած 1998 թվականի Ձմեռային խաղերից,
* սլոուփսթայլ (SBS) - օլիմպիական ուղղություն է՝ սկսած 2014 թվականի Ձմեռային խաղերից,
* բիգ-էյր (BA) - ներառվել է 2018 թվականի Ձմեռային օլիմպիական խաղերի ծրագրում<ref name="olympic0806"/>։
 
=== Չճանաչված ճյուղեր ===
[[Պատկեր:LG Snowboard FIS World Cup (5435329477).jpg|thumb|Ջիբբինգ-հնարքները ևս հանդիսանում են սնոուփսթայլի մի մասը]]
Ներկայումս լայն տարածում են գտել ջիբբինգի մրցումները, բայց այս ուղղությունները դեռևս ընդգրկված չեն Դահուկային սպորտի միջազգային ֆեդերացիայի (FIS)<ref>[http://www.fis-ski.com/snowboard/ Snowboard - FIS-SKI<!-- Заголовок добавлен ботом -->]</ref> կամ ՌԴ-ի ճանաչված սպորտաձևերի ցանկում<ref>[http://www.minsport.gov.ru/sport/high-sport/priznanie-vidov-spor/ Спорт высших достижений — Министерство спорта Российской Федерации<!-- Заголовок добавлен ботом -->]</ref>, ուստի չունի գնահատման միասնական կանոններ և չափանիշներ:
 
== Սնոուբորդի ուղղություններ ==
=== Կոշտ սնոուբորդ ===
Կոշտ սնոուբորդ ({{lang-en|alpine}}) - ուղղություն, որի հիմքը սարից տեխնիկական վայրէջքն է․
# քարվինգ՝ իր բոլոր տարատեսակներով,
# մրցավազքային տեխնիկաներ՝ ուղղված լեռնադահուկային շավիղն առավելագույն արագությամբ անցնելուն։
 
Հետևյալ ուղղության տեխնիկաները օգտագործվում են այս ճյուղերում.
* զուգահեռ սլալոմ,
* զուգահեռ հսկայական սլալոմ,
* սնոուբորդ - կրոսս։
 
=== Ֆրիսթայլ ===
Իր մեջ ներառում է տեխնիկաներ՝ ուղղված հետևյալ հնարքների կատարմանը.
# ցատկ հարթակի վրա,
# սահք տարբեր շինությունների օգտագործմամբ՝ աստիճաններ, բազրիք, նստարաններ, պատնեշներ (այն ամենը, ինչի վրայով կարող է սահել սնոուբորդը)<ref>[http://www.need-for-adventures.ru/mountain_adventure/snoubording/slovar_snouborda/friraid_fristail_dzhibbing_i_drugie_vidy_snoubordinga/ Фрирайд, фристайл, джиббинг и другие виды сноубординга]</ref>,
# հնարքների տեխնիկա զառիվայրի մակերևույթին,
# խոչընդոտների հաղթահարում։
 
Ֆրիսթայլի տեխնիկան օգտագործվում է հետևյալ ճյուղերում․
* սնոուբորդ-կրոսս,
* հայփայփ,
* սլոուփսթայլ,
* բիգ-էյր,
* ջիբբինգ։
 
=== Ֆրիրայդ ===
Ֆրիրայդ - սնոուբորդի ուղղություն, որը ենթադրում է ազատ սահք՝ չսահմանափակված պատրաստված զառիվայրերով և այգիներով, առանց խիստ սահմանված երթուղու, նպատակակետի և կանոնների: Գոյություն ունեն կազմակերպություններ, որոնք կազմակերպում են արտագնա մրցակցություններ ֆրիրայդի տարրերով, օրինակ՝ սահք առանց նախօրոք փորձարկված երթուղու:
 
=== Պարա-սնոուբորդ ===
'''Պարա-սնոուբորդ''' կամ '''հարմարեցված սնոուբորդ''' - սա սնոուբորդի փոփոխված տարբերակն է ֆիզիկական սահմանափակումներ ունեցող մարդկանց համար հարմարեցված կանոններով, հարմարանքներով և տեխնիկական նորմերով, որպեսզի նրանք հնարավորություն ունենան զբաղվելու այս սպորտաձևով՝ ժամանցային և մրցութային մակարդակներում: 2014 թվականին ներառվել է ձմեռային [[պարալիմպիկ խաղեր]]ի ծրագրի մեջ:
 
== Անվտանգություն և նախազգուշական միջոցներ ==
Ինչպես և շատ ձմեռային սպորտաձևեր, սնոուբորդը նույնպես պարունակում է ռիսկեր առողջության համար<ref>[http://www.abc-of-snowboarding.com/snowboardingsafety.asp Snowboarding Safety & Guidelines @ ABC-of-Snowboarding] {{webarchive|url=https://archive.is/20120721031516/http://www.abc-of-snowboarding.com/snowboardingsafety.asp |date=2012-07-21 }}</ref>։
 
Վնասվածության մակարդակը կազմում է մեկ օրում հազար մարդու համար չորսից վեցը, ինչը մոտավորապես երկու անգամ ավելի է լեռնադահուկային սպորտի վնասվածության մակարդակից<ref>{{cite book |last= Roberts |first= William O. |title=Bull's Handbook of Sports Injuries |publisher= McGraw-Hill Medical|year= 2004 |month= February |isbn= 0071402918|page=550}}</ref>։ Վնասվածքների մեծ մասը բաժին է ընկնում նորեկներին, հատկապես նրանց, ովքեր նախընտրում են սովորել ինքնուրույն: Բոլոր վնասվածքների քառորդը բաժին է ընկնում այն ռայդերներին, ովքեր առաջին անգամ են կանգնում սնոուբորդի վրա, իսկ բոլոր վնասվածքների կեսը բաժին է ընկնում այն մարդկանց, ովքեր ունեն մեկ տարվանից քիչ սահքի փորձ: Փորձառու ռայդերները հազվադեպ են վնասվում, բայց նրանց ստացած վնասվածքները սովորաբար ավելի ծանր են լինում<ref name="bull555">{{cite book |last= Roberts |first=William O. |title=Bull's Handbook of Sports Injuries |publisher= McGraw-Hill Medical|year= 2004 |month= February |isbn= 0071402918|page=555}}</ref>։
 
Վնասվածքների երկու երրորդը բաժին է ընկնում մարմնի վերին մասին, իսկ մեկ երրորդը՝ ներքին մասին, ինչն էլ տարբերակում է սնոուբորդը լեռնադահուկային սպորտից, որտեղ վնասվածքների երկու երրորդը ընկնում է մարմնի ներքևի մասին: Մարմնի ամենաշատ վնասվող մասը դաստակն է. բոլոր սնոուբորդային վնասվածքների մոտ 40%-ը դաստակի վնասվածքներ են, իսկ սնոուբորդային բոլոր վնասվածքների 24%-ը՝ դաստակի կոտրվածք<ref name="bull555" />։ Ամեն տարի ամբողջ աշխարհում տեղի է ունենում սնոուբորդիստների դաստակների շուրջ 100 000 կոտրվածք<ref>[http://www.abc-of-snowboarding.com/info/wrist-fractures.asp Snowboarding Injuries — Wrist Fractures @ ABC-of-Snowboarding] {{webarchive|url=https://archive.is/20120717130603/http://www.abc-of-snowboarding.com/info/wrist-fractures.asp |date=2012-07-17 }}</ref>։ Այդ պատճառով դաստակների պաշտպանության օգտագործումը խիստ հանձնարարվում է։ Հաճախ դրանք պարտադիր են նորեկների խմբերում, քանի որ դրանց օգտագործումը երկու անգամ նվազեցնում է դաստակի վնասվածքի ստացումը<ref>{{cite book |last= Roberts |first= William O. |title=Bull's Handbook of Sports Injuries |publisher= McGraw-Hill Medical|year= 2004 |month= February |isbn= 0071402918|page=556}}</ref>։ Սնոուբորդիստների համար շատ կարևոր է նաև սովորել ճիշտ ընկնել՝ կանգնելու համար չօգտագործելով ուղիղ ձեռքերը, քանի որ 90 աստիճանով ծալված դաստակը մեծացնում է կոտրվածքի հավանականությունը: Դաստակի վնասվածքի կանխարգելման համար կարևոր է դրա մարզումը:
 
Դահուկորդների համեմատությամբ սնոուբորդիստների մոտ գլխի վնասվածք ստանալու ռիսկը երկուսից վեց անգամ ավելի բարձր է։ Խորհուրդ է տրվում օգտագործել սաղավարտ, ինչպես նաև աչքերի պաշտպանություն (որոնք կարող են վնասվել ինչպես ֆիզիկապես, այնպես էլ ինտենսիվ անդրադարձած ուլտրամանուշակագույն ճառագայթներից)<ref>{{cite book |last1= Peterson |first1= Lars|last2= Renstrom|first2=Per |title=Sports Injuries, Their Prevention and Treatment |publisher= Martin Dunitz|year= 2001 |month= February |isbn= 1853171190|page=464}}</ref><ref>[http://www.ski-school.ru/articles/eye/spectacles.html Выбор горнолыжных очков @ ski-school.ru]</ref>։
 
Ի տարբերություն դահուկային հարմարանքների՝ բոլոր սնոուբորդային հարմարանքները այնպես են նախագծված, որպեսզի չմասնատվեն ընկնելու ժամանակ: Ոտնաթաթերի ֆիքսված դիրքը նվազեցնում է վնասվածքների թիվը, օրինակ՝ ծնկի վնասվածքի տոկոսայնությունը սնոուբորդի վրա 15% է՝ ի տարբերություն դահուկների՝ 45%: Ծնկին բնորոշ է հոդերի վնասվածքը, իսկ կոտրվածքները հազվադեպ են լինում<ref name="bull555"/>։ Սրունքի կոտրվածքները նույնպես հազվադեպ են լինում՝ մոտ 20% պակաս կրունկի և ոտնաթաթի վնասվածքից: Կոճոսկրի կոտրվածք լինում է ավելի հազվադեպ, քան մյուս սպորտաձևերում, և կազմում է սնոուբորդային վնասվածքների 2%-ը<ref name="bull555" />։ Ծնկների պաշտպանության համար օգտագործում են հատուկ պաշտպանություն, որը նաև միավորված է լինում սրունքի պաշտպանության հետ։
 
== Տեսահոլովակ ==
Սնոուբորդինգի դժվարությունն ու առանձնահատկությունն արտացոլվում է դրա մասին որակյալ ֆիլմերի նկարահանման դժվարության մեջ: Գոյություն ունեն մասնագիտացված կինոընկերություններ, որոնք աշխատում են այդ ուղղությամբ.
* Absinthe Films
* Brain Farm
* Isenseven
* Mack Dawg Productions
* Pirate Movie Production
* StereoTactic (Ռուսաստան)
 
=== Ֆիլմեր սնոուբորդի մասին ===
* Սնոուբորդի ակադեմիա<ref>[http://www.imdb.com/title/tt0117676/ Սնոուբորդի ակադեմիա (Video 1996) - IMDb]</ref> (1996)
* Թռիչքի արվեստը 3D<ref>[http://www.imdb.com/title/tt1646967/ Թռիչքի արվեստը 3D (2011) - IMDb]</ref> (2011)
 
== Ծանոթագրություններ ==
{{ծանցանկ}}
 
== Արտաքին հղումներ ==
* [http://www.fgssr.ru ФГССР] - Ռուսաստանի լեռնադահուկային սպորտի և սնոուբորդի ֆեդերացիայի պաշտոնական կայք
* [https://sportsfan.ru/sports-academy/winter-sports/snowboard.html Все о сноуборде]. "Фанат спорта" սպորտային պորտալը՝ սնոուբորդի մասին
* [https://topedia.ru/snowboarding/ Сноубординг] | Պատմություն, սնոուբորդի ընտրություն, սահելու ոճեր
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/wiki/Մասնակից:Ani_Hosyan/Ավազարկղ1» էջից