«Հնդկական օվկիանոս»–ի խմբագրումների տարբերություն

Content deleted Content added
Տող 112.
 
=== Օվկիանոսի առաջացման և ձևավորման պատմություն ===
[[Յուրայի ժամանակաշրջան|Վաղ յուրայի ժամանակաշրջանում]] [[Գոնդվանա]] գերմեծ մայրցամաքը սկսեց տրոհվել: Դրա հետևանքով առաջանում է [[Աֆրիկա|Աֆրիկան]]՝ [[Արաբական պլատֆորմ]]ի հետ, [[Հնդկական պլատֆորմ]]ը և [[Անտարկտիդա|Անտարկտիդան]] [[Ավստրալիա|Ավստրալիայի]] հետ: Գործընթացը ավարտվեց Յուրյան և [[Կավճի ժամանակաշրջան|կավճե ժամանակաշրջանների]] սահմանագծում (140-ից 130 միլլիոն տարի առաջ), և սկսվեց ստեղծվելձևավորվել ներկայիս Հնդկական օվկիանոսի երտասարդ իջվածքը: Կավճի ժամանակաշրջանում օվկիանոսի հատակը մեծանում էր Հնկական պլատֆորմի դեպի հյուսիս տեղաշարժման և [[Խաղաղ օվկիանոս|Խաղաղ]] ու [[Թետիս]] օվկիանոսների մակերեսների փոքրացման հետևանքով: Այդ նույն ժամանակ ձևավորման հետևանքով առաջացան նոր խութային գոտիներ՝ Արաբական պլատֆորմը պոկվեց Աֆրիկականից և առաջացավ [[Կարմիր ծով]]ը ու [[Ադենի ծոց]]ը: Կայնոզոյի դարաշրջանի սկզբում Հնդկական օվկիանոսի ընդլայնումը Խաղաղ օվկիանոսի ուղղությամբ դադարեց, բայց շարունակվեց Թետիս օվկիանոսի ուղղությամբ: [[Էոցեն]]ի վերջում և [[Օլիգոցեն]]ի սկզբում տեղի է ունեցել Հնդկական և [[Ասիա|Ասիական մայրցամաքների]] բախում<ref name="Дрейф материков и климаты Земли">{{книга|автор =Ушаков С.А., Ясаманов Н.А.|заглавие =Дрейф материков и климаты Земли|место =М.|издательство =Мысль|год =1984|страницы =142—191}}</ref>.:
 
Ներկայումս սալերի տեկտոնական շարժումները շարունակվում են: Այդ շարժումների առանցքն է հանդիսանում [[Աֆրիկա-Անտարկտիդական լեռնաշղթա]]յի, [[Կենտրոնական Հնդկական լեռնաշղթա]]յի և [[Ավստրալա-Անտարկտիդական բարձրացում]]՝ միջին օվկիանոսային խութային գոտում: Ավստրալական սալը շարունակում է շարժումը դեպի հյուսիս տարեկան 5-ից 7 սմ արագությամն: Այդ նույն ուղղությամբ տարեկան 3-ից 6 սմ արագությամբ շարունակում է շարժվել Հնդկական սալը: Արաբական սալը շարժվում է հյուսիսարևելք տարեկան 1-ից 3 սմ արագությամբ: Աֆրիկական սալից շարունակում է առանձնանալ Սոմալիական սալը Արևելաաֆրիկական խությաին գոտիով, որը շարժվում է տարեկան 1-ից 2 սմ արագությամբ հյուսիսարևելյան ուղղությամբ<ref name="Дрейф материков и климаты Земли1">{{книга|автор =Ушаков С.А., Ясаманов Н.А.|заглавие =Дрейф материков и климаты Земли|место =М.|издательство =Мысль|год =1984|страницы =10—15}}</ref>: 2004 թվականի դեկտեմբերի 24-ին Հնդկական օվկիանոսում Սիմյոլուե կղզու մոտ, որը գտնվում է [[Սումատրա|Սումատրա կղզու]] ([[Ինդոնեզիա]]) հյուսիսարևմտյան ափին, տեղի ունեցավ մինչև [[Երկրաշարժ Հնդկական օվկիանոսում (2004)|9,3 մագնիտուտ հզորությամբ երկրաշարժ]]: Երկրաշարժի պատճառ էր հանդիսացել սուբդուկցիայի գոտուց 15 մետր հեռավորության վրա ցամաքային կևեղի մոտավորապես 1200 մետր (մի քանի այլ հաշվարկներով 1600 մետր) տեղաշարժը, որի հետևանքով Հինդուստանյան սալը տեղաշարժվեց դեպի Բիրմայան սալի տակ: Երկրաշարժը առաջացրեց ցունամի, որը բերց ահռելի ավերածություններ և մեծ թվով զոհեր (մինչև 300 000 մարդ)<ref name="Землетрясение в Индийском океане в 2004 году">{{cite web|url=http://cynami.com/cunami-2004-goda.html|title=Землетрясение в Индийском океане в 2004 году. Данные цунами|publisher=Цунами.ком|accessdate=2012-06-20|archiveurl=https://www.webcitation.org/68cdmJrTi?url=http://cynami.com/cunami-2004-goda.html|archivedate=2012-06-22}}</ref>: