|
'''Ալեքսանդր Միխայլովիչ Պրոխորով''' ({{lang-ru|Александр Михайлович Прохоров}}, {{ԱԾ}}), ռուս և սովետական ֆիզիկոս, [[քվանտային էլեկտրոնիկա]]յի ստեղծողներից, ակադեմիկոս (1966), [[Նոբելյան մրցանակ]]ի դափնեկիր (1964)։
Ծնվել է [[Ավստրալիա]]յում։ 1939 թ.-ինթվականին ավարտել է [[Պետերբուրգի համալսարան]]ը։ 1946-1982 թթ.-ին աշխատել է ԽՍՀՄ ԳԱ Պ. Լեբեդևի անվան ֆիզիկայի ինստիտուտում (1954 թ.-ից՝ տատանումների լաբարատորիայի վարիչ, 1968 թ.-ից՝թվականից՝ տնօրենի տեղակալ)։ 1982 թ.-ից՝թվականից՝ ԽՍՀՄ ընդհանուր ֆիզիկայի ինստիտուտի տնօրեն, 1959 թ.-իցթվականից Մոսկվայի համալսարանի պրոֆեսոր, 1971 թ.-ից՝թվականից՝ [[Մոսկվայի ֆիզիկատեխնիկական ինստիտուտ]]ի ամբիոնի վարիչ։
Հետազոտությունները նվիրված են քվանտային էլեկտրոնիկային և նրա կիրառություններին, [[ռադիոֆիզիկա]]յի, [[արագացուցիչների ֆիզիկա]]յին, ռադիոսպեկտրադիտմանը, [[լազերային ջերմամիջուկային սինթեզ]]ին, [[ոչ գծային օպտիկա]]յին, պինդ մարմնի ֆիզիկային։
Փորձով ապացուցել է սինխրոտրոնի սանտիմետրային ալիքների ճառագայթման [[կոհերենտ]]ությունը (1951)։
Մշակել է հաճախականության և ժամանակի մոլեկուլային չափանմուշներ, որը 1954 թ.-ինթվականին ([[Նիկոլայ Բասով]]ի հետ միասին), հանգեցրել է [[ամիակ]]ի վրա առաջին մոլեկուլային քվանտային գեներատորի ստեղծմանը։
1955 թ.-ինթվականին Բասովի հետ առաջարկել է սկզբունքային նոր մեթոդ՝ բացասական կլանումով միջավայրի ստեղծմանը, այսպես կոչված՝ երեք մակարդակների մեթոդը։ 1955-1960 թ.-ին աշխատել է [[քվանտային պարամագնիսական ուժեղացուցիչներ]]ի ստեղծման վրա՝ գերբարձր հաճախությունների տիրույթում, հետազոտել է մեծ թվով բյուրեղների հատկությունները, որոնք կիրառություն գտան այդ ուժեղացուցիչներում։ Հատկապես նշանակալից է Պրոխորովի հետազոտությունը քվանտային էլեկտրոնիկայում [[սուտակ]]ների կիրառությամբ ուղղությամբ։
1958 թ.-ինթվականին առաջարկել է, այսպես կոչված, բաց ռեզոնատորը, որը լայն կիրառություն է գտավ լազերային տեխնիկայում։
1959 թ.-ինթվականին Բասովի հետ արժանացել է Լենինյան, իսկ 1964 թ.-ին՝ Բասովի ու [[Չարլզ Հարդ Թաունս]]ի հետ արժանացել է Նոբելյան մրցանակի։
1960 թ.-իցթվականից Պրոխորովն իր հետազոտությունների հիմնական ուղղությունն է դարձրել [[լազեր]]ներում ընթացող երևույթների հետազոտումը, ամենաբազմազան լազերների ստեղծումն ու կիրառությունը։
Աշխատակիցների հետ մշակել է երկքվանտային անցումներով նոր օպտիկական գեներատորների սկզբունքը։
1966 թ.-ինթվականին կառուցել է [[գազադինամիկական լազեր]]։
Լազերային բարձր ջերմաստիճանային պլազմայի ուղղությամբ Պրոխորովի աշխատանքները մեծապես նպաստել են կառավարող պլազմային ջերմամիջուկային սինթեզի բնագավառի ստեղծմանը։
Եղել է ԽՍՀՄ ԳԱ ընդհանուր ֆիզիկայի և աստղագիտության բաժանմունքի ակադեմիկոս-քարտուղար (1973 թ.-իցթվականից), [[ԽՍՀՄ Մեծ հանրագիտարան]]ի գլխավոր խմբագիր։ Ստեղծել է ֆիզիկայի մեծ դպրոց։ Ընտրվել է աշխարհի շատ նշանավոր ակադեմիաների անդամ։
== Աղբյուրներ ==
| 