«Մասնակից:Ani Khachatryan/Ավազարկղ Ա»–ի խմբագրումների տարբերություն

'''Օբսեսիվ-կոմպուլսիվ խանգարում''' ('''ՕԿԽ'''), հոգեկան հիվանդություն, երբ մարդիկ զգացողություն են ունենում, որ պետք է ինչ-որ բան անընդհատ ստուգել, ժամանակ-առ-ժամանակ կատարել [[Կոմպուլսիվ վարքագիծ|որոշակի գործողություններ]] (այսպես կոչված «արարողակարգեր») կամ ունենում են անընդհատ [[Կպչուն մտքեր|կրկնվող մտքեր]] («օբսեսիաներ»)<ref name=NIH2015 />։ Մարդիկ անկարող են որոշակի ժամանակով կառավարել թե՛ մտքերը, թե՛ գործողությունները<ref name=NIH2015 />։ Կրկնվող գործողությունների մեջ է մտնում [[ձեռքերի լվացում]]ը, առարկաները հաշվելը և դռան փակ լինելը ստուգելը<ref name=NIH2015 />։ Որոշները նաև իրերը դեն նետելու բարդույթ են ունենում<ref name=NIH2015 />։ Այս գործողությունները կարող են հասնել այն աստիճանի, որ սկսեն բացասական ազդել անձի կյանքի վրա<ref name=NIH2015>{{cite web|title=What is Obsessive-Compulsive Disorder (OCD)?|url=http://www.nimh.nih.gov/health/topics/obsessive-compulsive-disorder-ocd/index.shtml|website=U.S. National Institutes of Health (NIH)|author=The National Institute of Mental Health (NIMH)|date=January 2016|accessdate=24 July 2016|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160723194024/http://www.nimh.nih.gov/health/topics/obsessive-compulsive-disorder-ocd/index.shtml|archivedate=23 July 2016|df=dmy-all}}</ref>։ Սա կարող է տևել օրական մեկ ժամից ավելի<ref name=DSM5>{{cite book|title=Diagnostic and statistical manual of mental disorders : DSM-5|date=2013|publisher=American Psychiatric Publishing|location=Washington|isbn=978-0-89042-555-8|pages=237–242|edition=5}}</ref>: Շատ չափահասներ հասկանում են, որ իրենց վարքագիծը իմաստ չունի<ref name=NIH2015 />։ Այս կարգավիճակը ասոցացվում է [[Տիկային խանգարում|տիկերի]], [[տագնապային խանգարում]]ների և [[Ինքնասպանություն|ինքնասպանության]] ռիսկերի բարձր հավանականության հետ<ref name=DSM5 /><ref name=Ang2015>{{cite journal|last1=Angelakis|first1=I|last2=Gooding|first2=P|last3=Tarrier|first3=N|last4=Panagioti|first4=M|title=Suicidality in obsessive compulsive disorder (OCD): A systematic review and meta-analysis.|journal=[[Clinical Psychology Review]]|publisher=[[Pergamon Press]]|location=Oxford, England|date=25 March 2015|volume=39|pages=1–15|pmid=25875222|doi=10.1016/j.cpr.2015.03.002}}</ref>։

 

 

Բուժումը ընդգրկում է [[Հոգեթերապիա|կոնսուլտացիաները]], օրինակ՝ [[կոգնիտիվ-վարքային թերապիա]]ն (ԿՎԹ), երբեմն էլ նշանակվում է [[հակադեպրեսանտներ]], որոնցից է սերոտոնինի օկուպացման սելեկտիվ ինհիբիտորները (ՍՕՍԻ) կամ [[քլոմիպրամին]]ը<ref name=NEJM2014 /><ref name=Ve2014 />։ ՕԿԽ-ի բուժման համար իրականացվող ԿՎԹ-ն ներառում է խնդրի առաջացման պատճառի վրա մեծ ճնշումի գործադրումը, միաժամանակ թույլ չտալով կրկնվող վարքագծի հայտնվելը<ref name=NEJM2014>{{cite journal | author = Grant JE | title = Clinical practice: Obsessive-compulsive disorder. | journal = The New England Journal of Medicine | volume = 371 | issue = 7 | pages = 646–53 | date = 14 August 2014 | pmid = 25119610 | doi = 10.1056/NEJMcp1402176}}</ref>։ Քլոմիպրամինը ավելի մեծ ազդեցություն ունի քան ՍՕՍԻ-ն, սակայն կողմնակի ազդեցությունները շատ են, այդ իսկ պատճառով այն օգտագործվում է որպես օժանդակ դեղամիջոց<ref name=NEJM2014 />։ Ծանր դեպքերում [[ատիպիկ հակափսիխոտիկներ]]ը օգտագործվում են ՍՕՍԻ-ի հետ համատեղ, սակայն մեծանում է նաև դրանց կողմնակի ազդեցությունների ռիսկը<ref name=Ve2014>{{cite journal |last=Veale |first= D|last2= Miles|first2=S |last3=Smallcombe |first3= N|last4=Ghezai |first4=H |last5=Goldacre |first5=B|last6=Hodsoll |first6=J |date=29 November 2014 |title=Atypical antipsychotic augmentation in SSRI treatment refractory obsessive-compulsive disorder: a systematic review and meta-analysis. |journal=BMC Psychiatry|volume= 14|issue= |pages=317 |doi=10.1186/s12888-014-0317-5 |pmid=25432131 |pmc=4262998}}</ref><ref name=Dec2010>{{cite journal |vauthors=Decloedt EH, Stein DJ | title = Current trends in drug treatment of obsessive-compulsive disorder | journal = Neuropsychiatr Dis Treat | volume = 6 | issue = |pages = 233–42 | year = 2010 | pmid = 20520787 | pmc = 2877605 | doi = 10.2147/NDT.S3149}}</ref>։ Առանց բուժման այս իրավիճակը կարող է շարունակվել տասնամյակներ<ref name=DSM5 />։

 

== Ախտանշաններ ==

 

Մինչ նեյրոհոգենական տեսանկյունից ՕԿԽ-ն համարվում է հոմոգեն խանգարում՝ շատ նեյրոհոգեբանական հավանական դեֆիցիտներ կարող են առաջ գալ համակցված խանգարումների ժամանակ։ Այնուամենայնիվ, որոշ ենթատիպեր ասոցացվում են որոշակի գործողությունների կատարման տեխնիկայի բարելավման հետ, օրինակ կտորների տեսակների ճանաչումը (լվացման ենթատիպ) և աշխատանքային տարածական հիշողությունը (օբսեսիվ մտքերի ենթատիպ)։ Ենթախմբերը տարբերվում են նաև նեյրովիզուալիզացիոն արդյունքներով և բուժման նկատմամբ արձագանքով։ Նեյրովիզուալիզացիոն ոսումնասիրությունները այս ոլորտում շատ քիչ են կատարվել և ենթատիպերը այնքան էին իրարից տարբերվում, որ դժվար էր ինչ-որ եզրահանգման գալը։ Մյուս կողմից, ուսումնասիրվել է ենթատիպից կախված բուժումները և պահպանման կամ կուտական ենթատիպը մինիմում կերպով է արձագանքել բուժմանը<ref>{{cite journal|last1=McKay|first1=D|last2=Abramowitz|first2=JS|last3=Calamari|first3=JE|last4=Kyrios|first4=M|last5=Radomsky|first5=A|last6=Sookman|first6=D|last7=Taylor|first7=S|last8=Wilhelm|first8=S|title=A critical evaluation of obsessive-compulsive disorder subtypes: symptoms versus mechanisms.|journal=[[Clinical Psychology Review]]|date=July 2004|volume=24|issue=3|pages=283–313|doi=10.1016/j.cpr.2004.04.003|pmid=15245833}}</ref>։