Վիքիպեդիա

«Ամազոն»–ի խմբագրումների տարբերություն

Դիտել պատմությունը
← Նախորդ տարբՀաջորդ տարբ →
Content deleted Content added
ՎիզուալԵլատեքստ
Տող 31.
'''Ամազոն''' ({{lang-es|}} և {{lang-pt|Rio Amazonas}}), գետ [[Հարավային Ամերիկա]]յում, աշխարհի ամենամեծ ավազան ունեցող [[գետ]]ն է (7180 կմ²)։ Ըստ որոշ հաշվարկների՝ համարվում է ամենաերկարն աշխարհում<ref name=fao>{{cite web|url=http://www.britannica.com/place/Amazon-River|title=Amazon River|work=Encyclopædia Britannica|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20151006040541/http://www.britannica.com/place/Amazon-River|archivedate=6 October 2015|df=dmy-all}}</ref><ref>{{cite web|url=http://help.nationalgeographic.com/customer/portal/articles/1450060-what-is-the-world-s-longest-river|title=What is the world's longest river|work=National Geographic|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20171006012015/http://help.nationalgeographic.com/customer/portal/articles/1450060-what-is-the-world-s-longest-river|archivedate=6 October 2017|df=dmy-all}}{{refn|The Nile is usually said to be the longest river in the world, with a length of about 6,650 km,and the Amazon the second longest, with a length of at least 6,400 km. In recent decades debate has intensified over the true source and the placement of the mouth, and therefore the length of the Amazon River.{{cite web|last1=Roach|first1=John|title=Amazon Longer Than Nile River, Scientists Say|url=http://news.nationalgeographic.com/news/2007/06/070619-amazon-river.html|publisher=National Geographic|accessdate=4 March 2015}}</ref>:
== Հակիրճ տեղեկատվություն ==
<!--see talk page re most distant source. 15 November 2015--> Շուրջ մեկ դար Ամազոնի ամենահեռավոր ակունքը համարվում էր Ապուրիմաք գետի՝ Նևադո Միսիմոյում գտնվող ակունքը, սակայն 2014 թվականին իրականացված հետազոտությունների արդյունքում պարզվել է, որ ամենահեռավորը Մոնտարո վտակի՝ Պերուում՝ Կորդիլիերա Ռումի Կրուսում գտնվող ակունքն է<ref name="ContosTripcevich">{{cite journal|author1=James Contos|author2=Nicholas Tripcevich|title=Correct placement of the most distant source of the Amazon River in the Mantaro River drainage|journal=Area|date=March 2014|volume=46|issue=1|pages=27–39|doi=10.1111/area.12069}}</ref>: Մոնտարոն ու Ապուրիմաքը միախառնվում են և մի շարք այլ վտակների հետ միասին կազմավորում են Ուկայալի գետը, որն իր հերթին միախառնվում է Մարանյոնին՝ կազմավորելով մի հզոր վտակ, որը բոլոր երկրները, բացի Բրազիլիայից, համարում են Ամազոնի գլխավոր վտակը: Բրազիլացիները գետի այդ հատվածը, մինչև Ռիո Նեգրոյի հետ միախառնվելը, անվանում են [[Solimões]]<ref name=Penn>{{cite book |last= Penn |first= James R. |title= Rivers of the World |year= 2001 |publisher= ABC-CLIO |isbn= 978-1-57607-042-0 |url= https://books.google.com/books?id=koacGt0fhUoC&pg=PA8 |page= 8 |deadurl= no |archiveurl= https://web.archive.org/web/20151015200335/https://books.google.com/books?id=koacGt0fhUoC&pg=PA8 |archivedate= 15 October 2015 |df= dmy-all }}</ref>:
 
Ունենալով վայրկյանում մոտավորապես 209.000 խորանարդ մետր ջրի միջին ծախս՝ Ամազոնն ավելի ջրառատ է, քան երկարության և ջրառատության ցուցանիշներով իրեն հաջորդող յոթ գետերը՝ միասին վերցրած: Նրա կողմից օվկիանոս հասցված ջրի քանակությունը կազմում է միասին վերցրած բոլոր գետերի ընդհանուր ջրահոսքի 20 տոկոսը<ref name="auto">{{cite journal|last1=Moura|first1=Rodrigo L.|last2=Amado-Filho|first2=Gilberto M.|last3=Moraes|first3=Fernando C.|last4=Brasileiro|first4=Poliana S.|last5=Salomon|first5=Paulo S.|last6=Mahiques|first6=Michel M.|last7=Bastos|first7=Alex C.|last8=Almeida|first8=Marcelo G.|last9=Silva|first9=Jomar M.|last10=Araujo|first10=Beatriz F.|last11=Brito|first11=Frederico P.|last12=Rangel|first12=Thiago P.|last13=Oliveira|first13=Braulio C.V.|last14=Bahia|first14=Ricardo G.|last15=Paranhos|first15=Rodolfo P.|last16=Dias|first16=Rodolfo J. S.|last17=Siegle|first17=Eduardo|last18=Figueiredo|first18=Alberto G.|last19=Pereira|first19=Renato C.|last20=Leal|first20=Camellia V.|last21=Hajdu|first21=Eduardo|last22=Asp|first22=Nils E.|last23=Gregoracci|first23=Gustavo B.|last24=Neumann-Leitão|first24=Sigrid|last25=Yager|first25=Patricia L.|last26=Francini-Filho|first26=Ronaldo B.|last27=Fróes|first27=Adriana|last28=Campeão|first28=Mariana|last29=Silva|first29=Bruno S.|last30=Moreira|first30=Ana P.B.|last31=Oliveira|first31=Louisi|last32=Soares|first32=Ana C.|last33=Araujo|first33=Lais|last34=Oliveira|first34=Nara L.|last35=Teixeira|first35=João B.|last36=Valle|first36=Rogerio A.B.|last37=Thompson|first37=Cristiane C.|last38=Rezende|first38=Carlos E.|last39=Thompson|first39=Fabiano L.|title=An extensive reef system at the Amazon River mouth|journal=[[Science Advances]]|date=April 1, 2016|volume=2|issue=4|pages=e1501252|doi=10.1126/sciadv.1501252|url=http://advances.sciencemag.org/content/2/4/e1501252|accessdate=April 23, 2016|language=en|pmc=4846441|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160424174628/http://advances.sciencemag.org/content/2/4/e1501252|archivedate=24 April 2016|df=dmy-all|pmid=27152336}}</ref>: Ամազոնի ավազանը ամենաընդարձակ ջրահավաք ավազանն է աշխարհում և զբաղեցնում է 7.050.000 քառակուսի կիլոմետր մակերեսով տարածք: Այդ տարածքի հենց միայն Բրազիլիայում գտնվող հատվածը ավելի մեծ է, քան ցանկացած մեկ այլ գետի ամբողջ ջրահավաք ավազանի մակերեսը: Ամազոնը Բրազիլիա է մուտք գործում իր ընդհանուր հոսքի ընդամենը մեկ հինգերորդ մասով, բայց արդեն իսկ այդ պահին ավելի ջրառատ է, քան աշխարհի մեկ այլ գետ՝ իր ողջ ջրահոսքով հանդերձ<ref name="sterling">Tom Sterling: ''Der Amazonas''. Time-Life Bücher 1979, 7th German Printing, p. 19.</ref><ref name=smith>{{cite book |last= Smith |first= Nigel J.H. |title= Amazon Sweet Sea: Land, Life, and Water at the River's Mouth |year= 2003 |publisher= University of Texas Press |isbn= 978-0-292-77770-5 |url= https://books.google.com/books?id=SywgnV96puYC&pg=PA1 |pages= 1–2 |deadurl= no |archiveurl= https://web.archive.org/web/20150915123518/https://books.google.com/books?id=SywgnV96puYC&pg=PA1 |archivedate= 15 September 2015 |df= dmy-all }}</ref>:
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/wiki/Ամազոն» էջից