«Դմիտրի Մենդելեև»–ի խմբագրումների տարբերություն
Content deleted Content added
Տող 533.
Օտարերկրյա գիտնականները Դ. Ի. Մենդելեևի թեկնածուությունը 1905, 1906 և 1907 թվականներին, առաջադրեցին [[Նոբելյան մրցանակ]]ի համար (իսկ հայրենակիցները ոչ մի անգամ): Մրցանակի համար պետք էր, որ հայտնագործույունից անցած չլիներ 30 տարի: Սակայն պարբերական օրենքը իր հիմնարար նշանակությունը ստացավ հենց XX դարասկզբին, իներտ գազերի հայտնագործումից հետո: 1905-ին Դ. Մենդելեևի թեկնածուությունը գերմանացի օրգանական քիմիկոս [[Ադոլֆ Բայներ]]ի հետ հայտնվեց «փոքր ցուցակում», ով էլ դափնեկիր դարձավ: 1906-ին Մենդելեևի թեկնածուությունը ավելի շատ թվով օտարերկրյա գիտնականներ առաջադրեցին: Նոբելեևյան կոմիտեն նրան շնորհեց դափնեկրի լոչում, սակայն [[Շվեդիայի թագավորական գիտությունների ակադեմիա]]ն հրաժարվեց հաստատել այդ որոշումը, որում իր վճռական դերը խաղաց 1903 թվականն էլեկտրոլիտիկ դիսոցման տեսության համար դափնեկիր [[Սվանտե Արենիուս|Սվանտե Արրենիուսը]], որը ինչպես վերը շարադրված է, շփոթմմունք էր տարածված, որ Դ. Մենդելեևը չէր ընդունում այդ տեսությունը, և դրա համար դափնեկիր դարձավ ֆրանսիացի գիտնական [[Անրի Մուասան|Անրի Մուասանը]] [[ֆտոր]]ի հայտնագործման համար:
1907 թվականին առաջարկվեց մրցանակը կիսել իտալացի [[Ստանիսլաբո Կաննիցցարո]]յի և Դ. Մենդելեևի միջև: Սակայն փետրվարի երկուսին գիտնականը մահացավ:<ref>''А. М. Блох.'' [http://vivovoco.astronet.ru/VV/JOURNAL/NATURE/02_02/MENDEL.HTM «Нобелиана» Дмитрия Менделеева. — «Природа» № 2, 2002]</ref>.
Այստեղ իր որոշիչ դերը ունեցավ նաև Դ. Մենդելեևի և Նոբել եղբայների միջև տեղի ունեցախ ընդհարումը (Մենդելեևը Նոբելի համարում էր «չար կամքի» տեր մարդ<ref>https://unotices.com/book.php?id=125141&page=63</ref>), ով օգտվելով նավթարդյունաբերության ճգնաժաից օգտվելով և ձգտելով մենիշխանության Բաքվի նավթագազային շրջանում, այդ նպատակով շահարկում էին այնտեղի պաշարների սպառման լուրերով: Դ. Ի. Մենդելեևը այն ժամանակ իրականացնելով տարբեր շրջանների նավթի բաղադրության վերլուծությունը, մշակեց նրա թորման նոր մեթոդ, որը նպաստում էր, ամենայն հավանականությամբ իր գլխավոր հակախոհի դժգոհությանը, ով իր ծրագրերի իրականացման համար իրագործում էր այլ հնարքներ: Ի միջի այլոց, հենց Դ. Մենդելեևը առաջարկեց նավթատար խողովակների կառուցումը, ինչը 1860-ականներին Նոբել եղբայները հաջողությամբ ի կատար ածեցին, սակայն միևնույն ժամանակ բացասաբար արձագանքեցին այս կերպով Կենտրոնական Ռուսաստան Մենդելեևի առաջարկած ծրագրին, լավ գիտակցելով դրանում պետության շահը և իրենց մենիշխանության վնասը: Դ. Մենդելեևը նավթի (հատկությունների, բաղադրության, թորման և այլ հարցերի) վերաբերյալ մոտ 150 աշխատանք ունի<ref name="let"/><ref name="let"/><ref name="let2"/><ref name="let3"/><ref>''Менделеев Д. И.'' Где строить нефтяные заводы? Приложение к Журналу Русского физико-химического общества. СПб.: Типография В. Демакова, 1881</ref>
== Մենդելեևը լուսանցանշումների պատմության մեջ ==
| |||