«Սուրբ Երրորդություն»–ի խմբագրումների տարբերություն

Սուրբ Երրորդություն (խմբագրել)

15:12, 30 Դեկտեմբերի 2018-ի տարբերակ

9751 bytes removed , 3 տարի առաջ

Հետ շրջում, ՀՍՀ Նյութը վերցված է Հայկական Սովետական Հանրագիտարանի համանուն հոդվածից, ՔրիեյթիվՔոմմոնս Նշում Համանման Տարածում

Lancet.lancet

82

edits

13:13, 30 Դեկտեմբերի 2018-ի տարբերակ (խմբագրել) Lancet.lancet (Քննարկում \| ներդրում) No edit summary ← Նախորդ տարբ		15:12, 30 Դեկտեմբերի 2018-ի տարբերակ (խմբագրել) (հետ շրջել) Lancet.lancet (Քննարկում \| ներդրում) (Հետ շրջում, ՀՍՀ Նյութը վերցված է Հայկական Սովետական Հանրագիտարանի համանուն հոդվածից, ՔրիեյթիվՔոմմոնս Նշում Համանման Տարածում) Հաջորդ տարբ →
~~{{անաղբյուր էջ\|{{չեզոքություն}}}}~~ [[Պատկեր:Andrej Rublëv - Holy Trinity - WGA20456.jpg\|150px\|մինի\|աջից\|Անդրեյ Ռուբլյով, Սուրբ Երրորդություն]] '''~~ԻՆՉՊԵՍ Է ԱՌԱՋԱՑԵԼ։~~ Սուրբ երրորդություն''', Աստծու եռամիասնություն, [[Քրիստոնեություն\|քրիստոնեական]] [[Եկեղեցի\|եկեղեցու]] ամենահիմնական [[դավանանք]]ներից, ըստ որի, միակ ~~Աստվածը~~աստվածը գոյություն ունի երեք [[անձ]]ով՝ հայր [[Աստված]], որդի Աստված և Սուրբ հոգի Աստված, և մի [[Բնություն\|բնությամբ]]։ Անձերը տարբերվում են ծագմամբ․ հայրը անծնունդ է, որդին ծնվում է հորից, իսկ [[հոգի]]ն բխում է հորից։ Երրորդության գաղափարը փոխ է առնված [[հեթանոսություն]]ից։ «Սուրբ երրորդություն» տերմինը առաջադրել են [[2]]-րդ [[դար]]ի վերջի [[աստվածաբան]]ները։ Սուրբ երրորդության դավանանքը սահմանվել է [[Նիկիայի Ա տիեզերական ժողով\|Նիկիայի 1-ին]] ([[325]]), հաստատվել [[Կոստանդնուպոլսի Բ տիեզերական ժողով\|Կոստանդնուպոլսի]] 1-ին ([[381]]) տիեզերական ժողովներում և տեղ գտել քրիստոնեության հավատո հանգանակում։ Քրիստոնեական [[եկեղեցի]]ները տարբերվում են [[Սուրբ Հոգի\|Սուրբ հոգու]] մեկնաբանման [[հարց]]ում։ [[11]]-րդ դարի [[Կաթոլիկություն\|~~կաթոլիկական~~կաթոլիկ]]ական եկեղեցին մտցրեց Սուրբ հոգու բխումը «և որդուց» ձևակերպումը, որը արևելյան եկեղեցիները, ինչպես և հայ եկեղեցին, չընդունեցին։ Սսի [[3]]-րդ եկեղեցական ժողովը ([[1251]]), քննելով Սուրբ հոգու վերաբերյալ [[Հռոմ]]ի Իննովկենտիոս 4-րդ պապի առաջադրած դավանաբանական խնդիրները, ընդունել է «հոգին հորից է բխել և որդու միջոցով երևացել» ([[Կիրակոս Գանձակեցի]], Հայոց [[Պատմություն]], [[1982]], էջ [[238]]) ձևակերպումը, որը, ըստ էության, մերժել է որդի աստծուց Սուրբ հոգու բխելը և պահպանել դավանաբանական հարցերում հայ եկեղեցու ինքնուրույնությունը։ Սուրբ երրորդության խիստ իռացիոնալ ըմբռնումը սուր վեճեր է հարուցել քրիստոնեության ներսում։ Այն ռացիոնալիստական դիրքերից ժխտել են հակատրինիտականները ({{lang-lat\|trinitas}} - «երրորդություն»), որոնց ուսմունքը Ռեֆորմացիայի շրջանում վերածնել են հակատրինիտական բողոքականները՝ ունիտականները ({{lang-lat\|unitas}} - «միասնություն»)։ [[Պատկեր:Djurdjevi stupovi-Grobnica01.jpg\|150px\|մինի\|ձախից\|Սուրբ Երրորդություն]]'''ԻՐԱԿԱՆՈՒՄ,''' սակայն, քրիստոնեությունը ձևավորվել ու ավարտուն տեսք է ընդունել մ.թ. 1-ին դարում։ Այստեղ բախվում ենք ակնհայտ հակասության, որովհետև Երրորդության դոգման սահմանվել է 4–րդ դարի վերջին։ Ուստի և՝ ներմուծվել է հետագայում՝ աղավաղելով Քրիստոսի ուսմունքը։ ''««Մեկ Աստված երեք Անձերի մեջ» հասկացությունը մինչև 4–րդ դարի վերջը ձևավորված չի եղել և, ինչ խոսք, ընդունված չի եղել քրիստոնեության մեջ» (New Catholic Encyclopedia, 1967, հատոր 14, էջ 299)։'' ~~''' '''~~{{ՀՍՀ\|հատոր=11\|էջ=202}}▼ Ապա, ուրեմն, ի՞նչ է սովորեցնում Աստվածաշունչը։ «Սուրբ Երրորդություն» բառակապակցությունը ոչ մի տեղ և ոչ մի անգամ չի հանդիպում մատյան Աստվածաշնչում։ Որովհետև բոլորովին այլ է ԱՍՏՎԱԾԱՇՆՉԱՅԻՆ ուսմունքը, ըստ որի՝ Աստված մեկն է։ Անաղարտ այս ուսմունքը կոչվում է՝ Միաստվածություն։ Ահա և սուրբ Գրքի բազմաթիվ վկայություններից մեկը. «Լսիր, ով Իսրայէլ, մեր Եհովայ Աստուածը՝ Եհովան մէկ է» (Երկրորդ Օրինաց, գլ.Զ, 4–րդ խոսք (6։4), Արարատ թարգմանություն)։ Քրիստոսի առաքյալ Պողոսն էլ ոչ մի փոփոխություն չի նշել Աստծո էության մասին, նույնիսկ Հիսուսի երկիր գալուց հետո։ Նա գրեց. «Աստուած մէ՛կ է» (Գաղատացիս գլ. Գ, 20 խոսք (3։20)։ Տեսե՛ք նաև Ա Կորնթացիս, գլ. Ը, 6-րդ խոսք (8։6))։ Աստվածաշունչը հազարավոր անգամներ ներկայացնում է Աստծուն որպես մեկ անձ։ Երբ Աստված խոսում է, ապա միշտ հանդես է գալիս որպես մե՛կ՝ անբաժանելի Անհատ։ Աստվածաշունչը այդ առումով վերին աստիճանի որոշակի է։ Աստված ինքն էլ հայտարարում է. Օրինակ՝ Եսայիա, գլ. ԽԲ, խոսք 8 (42։8)։ Ահավասիկ, Աստված ինքն է պատվիրում՝ չունենալ ուրիշ Աստված. «Ես եմ Եհովան, քո Աստուածը… Բացի ինձանից ուրիշ աստուածներ չ’ունենաս» (Ելից, գլ. Ի, խոսք 2, 3)։ Ելից Ի (20-րդ) գլուխը 10-ը պատվիրանների գլուխն է, իսկ 2 և 3 խոսքերը Առաջին պատվիրանն են ներկայացնում։ Եթե Աստված իսկապես երեք անձ է, ապա ինչո՞ւ են Աստծո կողմից ներշնչված Սուրբ Գրքի բոլոր գրողները նրա մասին խոսում իբրև մեկ անձի։ Ի՞նչ նպատակի դա կարող էր ծառայել, բացի այն, որ կմոլորեցներ ժողովրդին։ Չէ՞ որ, եթե Աստված երեք անձից բաղկացած լիներ, նա Աստվածաշնչի գրողներին այդ մասին լիովին պարզ գրել կտար, որպեսզի դրա վերաբերյալ ոչ մի կասկած չլիներ։ Դրա փոխարեն, Աստվածաշնչի գրողները լիովին պարզ ասում են, որ Աստված մեկ Անձ է՝ միակ, անբաժան մի Էակ, որը հավասարը չունի։ Ահա՛ ևս երկու մեջբերում. «Սա քեզ ցոյց տրուեցաւ, որ գիտենաս թէ Եհովան է Աստուած. չ’կայ մի ուրիշը բացի նորանից» (Երկրորդ Օրինաց, գլ Դ, խոսք 35 (4։35))։ «Որպէսզի երկրի բոլոր ազգերը իմանան, որ Եհովան է Աստուած և ուրիշը չ’կայ» (Գ Թագավորաց, գլ. ը, խոսք 60 (8։60)։ Համաձայն Երրրորդության ուսմունքի՝ Հիսուսը Հորը Հավասար Աստված է, ո՛չ սկիզբ ունի, ո՛չ վերջ։ Սակայն, ըստ Աստվածաշնչի, Հիսուսը Հորը Հավասար Աստված չի։ Ճշտենք Աստվածաշնչո՛վ։ Թուղթ առ ԿՈՂՈՍԱՑԻՍ, գլ.Ա, խոսք 15 (1։15) «Որ աներեւոյթ Աստուծոյ պատկերն է՝ '''ամեն ստեղծուածներից առաջ ծնուած'''»։ Հիսուսը ստեղծվել է Աստծո կողմից։ Այս ճշմարտությունը հաստատում է ինքը՝ Քրիստոսը,՝ հետևյալ վկայությամբ. «Սա է ասում Ամէնը, հաւատարիմ եւ ճշմարիտ Վկան, Աստուծոյ արարածների Սկիզբը» (Հայտնություն, գլ. Գ, խոսք 14 (3։14)։ Այս խոսքերը Հիսուսինն են, որովհետև երկինք համբարձվելուց հետո Նա՛ է թելադրել Հայտնություն գիրքը՝ հրեշտակի միջոցով։ Այս ճշմարտությունը բաց է՝ Հայտնության 1-ին գլխի առաջին խոսքով։ Ի հակադրություն Երրորդություն ուսմունքի, Պողոս առաքյալը հանդես է գալիս հետևյալ վկայությամբ, ինչը մատնանշում է, որ Հիսուսը հավասար չէ իր Հորը՝ Եհովա Աստծուն՝ որպես Աստված։ Ահավասիկ. «Որ Աստուծոյ կերպարանքումը լինելով, յափշտակութիւն չ’համարեց Աստուծուն հաւասար լինել» (Թուղթ առ Փիլիպպեցիս, գլ. Բ, խոսք 6 (2։6)։ Սրանից զատ, Հովհաննեսի ավետարանում ասվում է.« Աստուծուն ոչ ով երբէք չէ տեսել. բայց միածին Որդին, Հօր ծոցումը լինողը, նա պատմեց» (գլ. Ա, խոսք 18 (1։18))։ Այո՛. Աստծուն ոչ ոք երբեք չի տեսել, իսկ Հիսուսին տեսել են հայտնապես։ Համաձայն Երրրորդության ուսմունքի՝ սուրբ հոգին անձ է՝ Աստված՝ Արարիչ Աստծուն հավասար։ Ստուգե՛նք։ Գործեր գրքի Բ գլխի 18-րդ խոսքն (2։18) ասում է. «Եւ կ’լինի յետի օրերումը, ասում է Աստուած, որ իմ Հոգուցը կ’թափեմ ամեն մարմնի վերայ, եւ ձեր որդիները եւ ձեր աղջիկները կ’մարգարէանան»։ Պարզից էլ պարզ է. անձը չի կարող թափվել։ Նաև՝ երբ Գաբրիել հրեշտակը երևաց կույս Մարիամին ու հայտնեց, որ նա որդի է ունենալու, ասաց. «Սուրբ Հոգին կ’գայ քեզ վերայ, եւ Բարձրեալի զօրութիւնը քեզ վերայ կ’հովանաւորէ, վասն որոյ եւ այն ծնուած սուրբն էլ Աստուծոյ Որդի կ’կոչուի» (Ղուկաս, գլ. Ա, խոսք 35 (1։35))։ Փաստորեն, կապ գոյություն ունի սուրբ հոգու և «Բարձրյալի զորության» միջև։ Նման միտք կա նաև Աստվածաշնչի այլ համարներում։ Միքիա մարգարեն գրել է. «Ես լցուած եմ զօրութիւնով՝ Տիրոջ հոգովը» (Միքիա, գլ. Գ, խոսք 8 (3։8))։ Իսկ Հիսուսը խոստացավ իր աշակերտներին. «Դուք զորություն կստանաք, երբ սուրբ հոգին գա ձեզ վրա» (Գործեր 1։8)։ Պողոս առաքյալը նույնպես խոսել է «սուրբ հոգու զորության» մասին (Հռովմայեցիս, գլ. 15, 13 և 19 խոսքեր (15։13, 19))։ Ի՞նչ եզրահանգման կարող ենք գալ։ Սերտ կապ գոյություն ունի սուրբ հոգու և Աստծու զորության միջև։ Սուրբ հոգով Աստված դրսևորում է իր ուժը։ Այլ կերպ ասած՝ սուրբ հոգին Աստծու զորությունն է՝ որը գործի է դրվում արարելու, մարգարեներին խոսք թելադրելու, պաշտպանելու, կառուցելու և այլ նպատակներով։ Հիսուսն ասաց. «Տիրոջ Հոգին ինձ վերայ է» (Ղուկաս, գլ. Դ, խոսք 18 (4։18))։ Իսկ ի՞նչ արեց Հիսուսը «հոգու զորությամբ» (Ղուկաս, գլ. Դ, խոսք 14 (4։14))։ Նա հիվանդներ բուժեց, հանդարտեցրեց մոլեգնած ծովի ալիքները, ընդամենը մի քանի հացով և ձկով կերակրեց հազարավոր մարդկանց, անգամ՝ մահացածների հարություն տվեց։ Հիսուսը սուրբ հոգու ազդեցությամբ չարեց արտասովոր բաներ։ Օրինակ՝ չընկավ գետնին, անհասկանալի բառեր չխոսեց ու իրեն տարօրինակ չպահեց։ Այնինչ այսպիսի անհասկանալի բաներ են կատարվում աղանդավորական որոշ հավաքներում, որտեղ պնդում են, թե իրենք սուրբ հոգով են առաջնորդվում։ ▲''' '''{{ՀՍՀ\|հատոր=11\|էջ=202}} [[Կատեգորիա:Քրիստոնեություն]]