«Օրգանական քիմիա»–ի խմբագրումների տարբերություն

Օրգանական կոչվում են այն [[միացություններ]]ը, որոնց բաղադրության մեջ մտնում է [[ածխածին]] տարրը։ Ածխածնի բնական և սինթետիկ միացությունների մեծամասնությունը օրգանական է և դրանք ուսումնասիրում է օրգանական քիմիան։ Ածխածնի պարզագույն միացությունները՝ [[օքսիդներ]]ը, [[ածխաթթու]]ն ու իր [[աղեր]]ը և որոշ այլ միացություններ ընդունված է դասել [[անօրգանական միացություններ]]ին։ին<ref name="J. Clayden, N. Greeves 2012 pp. 1-15">J. Clayden, N. Greeves & S. Warren "Organic Chemistry" (Oxford University Press, 2012), pp. 1-15.</ref>:

Օրգանական միացությունները, ածխածնից բացի, ավելի հաճախ պարունակում են [[ջրածին]],[[թթվածին]],[[ազոտ]], ավելի քիչ՝ [[ծծումբ]], [[ֆոսֆոր]], [[հալոգեններ]] և որոշ [[մետաղ]]ներ (առանձին կամ տարբեր համակցություններով)։<ref>D. M. Kiefer "Organic Chemicals' Mauve Beginning" Chem. Eng. News Archive, 1993, vol.71, pp 22–23. {{DOI|10.1021/cen-v071n032.p022}}</ref>:

Օրգանական քիմիան քիմիայի մեծ և ինքնուրույն բաժին է, որի առարկան հանդիսանում է ածխածնի միացությունների քիմիան և դրանց կառուցվածքը, հատկությունները, ստացման եղանակները, գործնական կիրառման հնարավորությունները։ Գործնականորեն անհնար է որոշակի սահման դնել օրգանական և անօրգանական քիմիաների միջև։միջև<ref name="J. Clayden, N. Greeves 2012 pp. 1-15"/><ref>C. Elschenbroich "Organometallics," 3rd Ed., (Wiley-VCH, 2006).</ref><ref>Robert T. Morrison, Robert N. Boyd, and Robert K. Boyd, ''Organic Chemistry'', 6th edition, Benjamin Cummings, 1992.</ref>:

XIX դ. սկզբին օրգանական քիմիան առանձնացվել է որպես ինքնուրույն գիտություն։ Դրան նպաստել է մեծ քանակությամբ օրգանական նյութերի հայտնաբերումն ու ուսումնասիրումը, հատկապես այնպիսիք, որոնք անջատվել են [[բույսեր]]ից և [[կենդանիներ]]ի օրգանիզմներից։XIXօրգանիզմներից։ XIX դ. առաջին կեսին օրգանական նյութերը առաջին անգամ ստացվել են սինթետիկ եղանակով։եղանակով<ref>Roberts, L. The Telegraph History of Aspirin Retrieved 1 december 2012 from http://www.telegraph.co.uk/health/healthnews/8184625/History-of-aspirin.html</ref>:

Օրգանական նյութերը մեծ դեր են խաղում մարդու կյանքում ու գործնական գործունեությունում։ Նշենք արդյունաբերական կարևորագույն ճյուղերը, որոնք արտադրում են օրգանական նյութեր կամ վերամշակում են օրգանական հումք, կաուչուկի, ռետինի, խեժերի, պլաստմասանների, մանրաթելերի արտադրություն, նավթատեխնիկական, սննդի, դեղագործական, լաքաներկերի արդյունաբերություն և այլն։ Մեր դարում բացառիկ մեծ նշանակություն է ստացել բարձրամոլեկուլային միացությունների՝ պոլիմերների, արտադրությունը։արտադրությունը<ref name=Ullmann>Elmar Steingruber "Indigo and Indigo Colorants" Ullmann's Encyclopedia of Industrial Chemistry 2004, Wiley-VCH, Weinheim. {{DOI| 10.1002/14356007.a14_149.pub2}}</ref>:

Օրգանական քիմիայի զարգացման ընթացքում խոշորագույն իրադարձություն էր անցած դարի 60-ական թվականներին ռուս մեծ գիտնական Ա.Մ. Բուտլերովի կողմից ստեղծված օրգանական միացությունների կառուցվածքի տեսությունը։ Այդ տեսությունը դրեց օրգական քիմիայի գիտական հիմքը և բացատրեց դրա կարևորագույն օրինաչափությունները։ Իր տեսության հիմնադրույթները Ա. Մ. Բուտլերովը շարադրել է 1861 թ. սեպտեմբերի 19-ին Շպեյերում կայացած բնախույզների և բժիշկների միջազգային համագումարում կարդացած «Քիմիական կառուցվածքի տեսության մասին» զեկուցման մեջ։ Հետագայում այն հաջողությամբ զարգացվել է ինչպես իր, այնպես էլ իր աշակերտների կողմից։

Պարզաբանենք այդ դրույթները։ Մինչ Ա. Մ. Բուտլերովը անհնարին է համարվել մոլեկուլի կառուցվածքը՝ այսինքն ատոմների միջև քիմիական կապի կարգը ճանաչելը։ Շատ գիտնականներ նույնիսկ ժխտում էին ատոմների և մոլեկուլների իրական լինելը։ Ա.Մ. Բուտլերովը հերքեց այդ պատկերացումները։ Նա ելնում էր ատոմների և մոլեկուլների իրական գոյության մատերիալիստական և փիլիսոփայական ճիշտ պատկերացումներից, մոլեկուլում ատոմների միջև քիմիական կապերի ճանաչման հնարավորությունից։ Նա ցույց տվեց, որ մոլեկուլների կառուցվածքը կարելի է հաստատել փորձնական ճանապարհով՝ ուսումնասիրելվ նյութերի քիմիական փոխարկումները։ Եվ հակառակը, գիտենալով մոլեկուլների կառուցվածքը, կարելի է դուրս բերել միացության քիմիական հատկությունները։

ինչպիսին են սպեկտրազննությունը, միջուկային մագնիսական ռեզոնանսը, մասս-սպեկտրաչափությունը, դիպոլների էլեկտրական մոմենտների որոշումը, ռենտգենա- և էլեկտրոնագրությունը։ Իզոմերների գոյությունը բխում է օրգանական միացությունների կառուցվածքի տեսության հիմնադրույթներից։ Ա. Մ. Բուտլերովի մեծ հաջողությունը եղել է կառուցվածքի տեսության հիման վրա [[բութան]]ի երկու [[իզոմերներ]]ի կանխագուշակումը ([[ածխաջրածիններ]]ի մոտ, սկսած բութանից, հնարավոր է մոլեկուլներում ատոմների միացման տարբեր կարգ)։1887։ 1887 թ. Ա. Մ. Բուտլերովը սինթեզել է կանխատեսած իզոմերները, որը հանդիսացավ կառուցվածքի տեսության ճշտության փայլուն հաստատումը։ Դա