Վիքիպեդիա

«Ատլանտյան օվկիանոս»–ի խմբագրումների տարբերություն

Դիտել պատմությունը
← Նախորդ տարբՀաջորդ տարբ →
Content deleted Content added
ՎիզուալԵլատեքստ
չ փոխարինվեց: իր մեջ ներառ → ներառ oգտվելով ԱՎԲ
No edit summary
Տող 1.
{{Օվկիանոսներ}}
'''Ատլանտյան օվկիանոս''' ({{lang-lat|Oceanus Atlanticus}}), զբաղեցրած տարածքի մեծությամբ և խորությամբ [[Երկիր]] մոլորակի երկրորդ օվկիանոսն է [[Խաղաղ օվկիանոս]]ից հետո: [[Հյուսիս|Հյուսիսում]]իում գտնվում է [[Գրենլանդիա (կղզի)|Գրենլանդիայի]] և [[Իսլանդիա (կղզի)|Իսլանդիայի]] միջև, [[Եվրոպա]]յի և [[Աֆրիկա]]յի միջև [[արևելք]]ում, [[Հյուսիսային Ամերիկա]]յի և [[Հարավային Ամերիկա]]յի միջև [[արևմուտք]]ում, իսկ [[Անտարկտիդա]]ն օվկիանոսի ծայր [[հարավ]]ում է:
 
Ատլանտյան օվկիանոսի մակերեսը կազմում է 91.66 միլիոն կմ²<ref name="NOAA-how-big">{{Harvnb|NOAA: How big is the Atlantic Ocean?}}</ref><ref name="Atlantic Ocean - Britannica">{{cite web|url=https://www.britannica.com/place/Atlantic-Ocean|title=Atlantic Ocean|publisher=Encyclopædia Britannica|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170215072935/https://www.britannica.com/place/Atlantic-Ocean|archivedate=15 February 2017|accessdate=December 20, 2016|deadurl=no|df=dmy-all}}</ref>, որից մոտավորապես 16 %-ը պատկանում է [[ծով]]երին, [[ծոց]]երին և [[նեղուց]]ներին: Առափնյա ծովերի մակերեսը մեծ չէ և չի գերազանցում ընդհանուր [[աքվատորիա]]յի 1 %-ը: Օվկիանոսի ծավալը կազմում է 329.7 միլիոն կմ³, որը կազմում է [[Համաշխարհային օվկիանոս]]ի ծավալի ավելի քան 25 %-ը: Միջին խորությունը կազմում է 3736 մետր, իսկ առավելագույնը՝ 8742 մետր է<ref name="ETOPO12">{{Harvnb|Eakins|Sharman|2010}}</ref> ([[Պուերտո Ռիկո (փողրակ)|Պուերտո Ռիկո]]): Ատլանտյան օվկիանոսի ջրերի միջին աղիությունը կազմում է 35 ‰: Օվկիանոսն աչքի է ընկնում խիստ կտրատված ափագծերով, որոնց շնորհիվ շատ են ծովերն ու ծոցերը:
Տող 227.
 
== Բնապահպանական հիմնախնդիրներ ==
Ատլանտյան օվկիանոսն անհիշելի ժամանակներից համարվում է ինտենսիվ [[Ձկնորսություն|ձկնորսության]] և [[Որսորդություն|որսորդության]] վայր: Ձկնորսության տեխնոլոգիաների կտրուկ զարգացմումը հանգեցրել է մեծամասշտաբ ձնկորսության, որը վտանգի տակ է դնում շատ ձկնատեսակների: Հարպունային թնդանոթի հայտնաբերումից հետո Հյուսիսային Ատլանտիկայում հսկայական աճ արձանագրվեց [[Կետորսություն|կետորսության]] բնագավառում: [[20-րդ դար]]ի կեսերին այս ջրերում այնքան մեծացավ կետորսության մասշտաբները, որ կետերը անհետացման եզրին հայտնվեցին<ref name="Физическая география материков и океанов217"/>: [[1985]]-ից թվականից [[1986]] թվականների ընթացքում [[Կետերի որսի միջազգային հանձնաժողով]]ը մորատորիում (վճարումի դադարեցում) հայտարարեց: [[2010]] թվականի հունիսին Կետերի որսի միջազգային հանձնաժողովի 62-րդ նիստում [[Ճապոնիա]]յի, [[Իսլանդիա]]յի և [[Դանիա]]յի ճնշմամբ մորատորիումը դադարեցվեց<ref name="Япония, Исландия и Дания продолжат убивать китов">{{cite web|url=http://www.buenolatina.ru/news.php?id=251|title=Япония, Исландия и Дания продолжат убивать китов|publisher=BuenoLatina|archiveurl=https://www.webcitation.org/67yAcuo2l?url=http://www.buenolatina.ru/news.php?id=251|archivedate=2012-05-27|accessdate=2012-05-18}}</ref>:
[[Պատկեր:Deepwater_Horizon_oil_spill_-_May_24,_2010.jpg|մինի|Նավթի շերտ Մեքսիական ծոցի վրա, 2010 թվական, մայիսի 24. տեսքը Տիրեզերքից]]
[[2010]] թվականի [[ապրիլի 20]]-ին [[Deepwater Horizon նավթային պլատֆորմի պայթյուն|«Deepwater Horizon» նավթային պլատֆորմի]], որը պատկանում էր բրիտանական «<nowiki/>[[BP|BP»]] ընկերությանը, պայթյունի հետևանքով [[էկոլոգիական աղետ]] սկսվեց. այն համարվեց երբևէ եղած ամենամեծ բնապահպանական աղետը օվկիանոսում: Վթարի հետևանքով [[Մեքսիկական ծոց|Մեքսիական ծոցի]] ջրեր թափվեցին մոտավորապես 5 միլիոն [[բարել]] հում [[նավթ]], աղտոտվեց 1100 [[մղոն]] երկարությամբ ափագիծը: Կառավարությունները արգելեցին ձկնորսությամբ զբաղվելը Մեքսիական ծոցի տարածքի ավելի քան մեկ երրորդում<ref name="РИА-27-03-2011">{{cite web|url=http://eco.ria.ru/nature/20110327/358233045.html|title=Завершается работа по очистке от нефти побережья Мексиканского залива|date=27 марта 2011 года|work=|publisher=[[РИА Новости]]|archiveurl=https://www.webcitation.org/67yAeXgpa?url=http://eco.ria.ru/nature/20110327/358233045.html|archivedate=2012-05-27|accessdate=2012-05-18|author=|lang=ru}}</ref>: 2010 թվականի [[նոյեմբերի 2]]-ի դրությամբ հավաքվել է 6814 մեռած կենդանիներ, այդ թվում 6104 թռչուն, 609 ծովային կրիա, 100 դելֆին և այլ կաթնասուններ, և 1 երկկենցաղ<ref name="www.restorethegulf.gov">{{cite web|url=http://www.restorethegulf.gov/sites/default/files/documents/pdf/Consolidated%20Wildlife%20Table%20110210.pdf|title=Deepwater Horizon Response Consolidated Fish and Wildlife Collection Report|date=2 ноября 2010 года|work=|publisher=|archiveurl=https://www.webcitation.org/67yAkUJa4?url=http://www.restorethegulf.gov/sites/default/files/documents/pdf/Consolidated%20Wildlife%20Table%20110210.pdf|archivedate=2012-05-27|accessdate=2012-05-18|author=|lang=en}}</ref>: Ըստ [[ԱՄՆ-ի Օվկիանոսների և մթնոլորտի հետազոտությունների ազգային կառավարում|ԱՄՆ-ի Օվկիանոսների և մթնոլորտի հետազոտությունների ազգային կառավարման]] տվյալների 2010-ից թվականից 2011 թվականներին կետանմանների մահացության դեպքը կտրուկ աճել է Մեքսիական ծոցի հյուսիսում՝ համեմաատած 2002-2009 թվականների հետ<ref name="NOAA Fisheries">{{cite web|url=http://www.nmfs.noaa.gov/pr/health/mmume/cetacean_gulfofmexico2010.htm|title=2010-2012 Cetacean Unusual Mortality Event in Northern Gulf of Mexico|date=18 марта 2012 года|work=|publisher=NOAA Fisheries Office of Protected Resources|archiveurl=https://www.webcitation.org/67pZxjWKi?url=http://www.nmfs.noaa.gov/pr/health/mmume/cetacean_gulfofmexico2010.htm|archivedate=2012-05-21|accessdate=2012-05-18|author=|lang=en}}</ref>:
 
 
 
[[Սարգասյան ծով]]ում առաջացել է մեծ աղբաշերտ՝ բաղկացած [[Պլաստմասսա|պլաստիկե]] իրերից և թափոններից: Դրանք այստեղ են հասել օվկիանոսայի հոսանքների շնորհիվ: Այս գոտին դառնում է Համաշխարհային օվկիանոսի ամենամեծ աղբավայրերից մեկը<ref name="Мусорный остров в Тихом Океане">{{cite web|url=(ecologoff.ru/eco-problems/20-musornyj-ostrov-v-tixom-okeane.html)|title=Мусорный остров в Тихом Океане|publisher=ECOlogoFF.Ru|archiveurl=http://www.webcitation.org/659SDbCxY|archivedate=2012-02-02|accessdate=2012-05-18}}</ref>:
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/wiki/Ատլանտյան_օվկիանոս» էջից