«Կաթված»–ի խմբագրումների տարբերություն

Content deleted Content added
Տող 313.
=== Ինքնավարում ===
Բավական հաճախ կաթվածը կարող է ազդել մարդու հետագա ինքնուրույն ապրելու կարողության և կյանքի որակի վրա։ Ինքնավարման ծրագրերը կաթված վերապրածների համար հատուկ կազմակերպված դասընթացներ են, որոնք կրթում են այդ անհատներին կաթվածի և դրա բարդությունների մասին, օգնում են ձեռք բերել նոր հմտություններ, որոնք կօգնեն հաղթահարել նոր մարտահրավերները և վերականգնողական պրոցեսի ընթացքում դնել նպատակներ ու հաջողությամբ հասնել դրանց։ Այս դասընթացները հատուկ հարմարեցված են թիրախ լսարանի համար և անց են կացվում մասնագիտացված և վերապատրաստված վարողի՝ սովորաբար հատուկ մասնագետի, երբեմն կաթված վերապրածների կողմից։ 2016 թ. Իրականացված հետազոտությունը ցույց տվեց, որ նման ծրագրերը օգնում են բարելավել կաթված վերապրածների կյանքի որակը, առանց որևէ բացասական ազդեցության։ Նման ծրագրերից հետո հիվանդները իրենց ավելի կարևորված, երջանիկ և բավարարված են զգում<ref name=":0">{{Cite journal|vauthors=Fryer CE, Luker JA, McDonnell MN, Hillier SL|year=2016|title=Self management programmes for quality of life in people with stroke.|journal=Cochrane Database of Systematic Reviews|volume=Art. No.: CD010442|issue= 8|doi=10.1002/14651858.CD010442.pub2|via=Cochrane Database of Systematic Reviews}}</ref>։
== Կանխատեսումներ ==
Անաշխատունակություն առաջանում է կաթվածով պացիենտների 75%-ի մոտ, ինչ բնականաբար բերում է աշխատանքային պարտականությունների կատարման անհնարինության և գործազրկության ավելացման<ref name="Coffey2000">{{cite book |author1=Coffey C. Edward |author2=Cummings Jeffrey L |author3=Starkstein Sergio |author4=Robinson Robert | title=Stroke - the American Psychiatric Press Textbook of Geriatric Neuropsychiatry | year=2000 | edition=Second | pages=601–617 | location=Washington DC | publisher=American Psychiatric Press}}</ref>։ Կաթվածը կարող է ազդել մարդու ֆիզիկական, մտավոր, հոգեկան կարողությունների կամ վերջիններիս զուգակցումների վրա<ref name="Stanford2005">{{cite web|author=Stanford Hospital & Clinics |title=Cardiovascular Diseases: Effects of Stroke |url=http://www.stanfordhospital.com/healthLib/atoz/cardiac/effects.html |accessdate=2005 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20090210050456/http://www.stanfordhospital.com/healthLib/atoz/cardiac/effects.html |archivedate=2009-02-10 |df= }}</ref>։ Վերջնարդյունքը բավականաչափ կապված է վնասված օջախի մեծության, տեղակայման և դրա կողմից իրականացվող/կառավարվող գործընթացի տուժման հետ։
 
Կաթվածի հետևանքով կարող է առաջանալ մկանային թուլություն, անզգայացում, լսողության, խոսքի կամ տեսողության կորուստ, ճանաչողակն և մտավոր անկարողություն, ցավային համախտանիշներ, կամային շարժումների անհնարինություն կամ ոչ կամային շարժումներ, կոմա, մահ։ Հոգեկան կամ էմոցիոնալ խնդիրներ կարող են առաջանալ ինչպես գլխուղեղի որոշակի կենտրոնների վնասման, այնպես էլ առաջացած խնդիրների հետևանքով ծագող սթրեսային իրավիճակի հետևանքով<ref>{{cite book|last1=editors|first1=Tom A. Schweizer, R. Loch Macdonald,|title=The behavioral consequences of stroke|date=2014|publisher=Springer|location=New York, NY [u.a.]|isbn=978-1-4614-7671-9|pages=119–133}}</ref>։
 
Առաջացող խնդիրների բազմազանությունը մեծ հավանականությամբ ազդում է անհատի սոցիալական հարաբերությունների և շփման հնարավորությունների վրա։ Հաճախ սոցիալական շփումների բացակայությունը ինսուլտի հետևանքով առաջացած ֆիզիկական թերությունների նկատմամբ ավելի առաջնային դիրք են գրավում և ավելի շատ են խանգարում անհատի առօրյա կյանքին<ref>{{cite journal|last1=Mackenzie|first1=Catherine|title=Dysarthria in stroke: A narrative review of its description and the outcome of intervention|journal=International Journal of Speech-Language Pathology|date=2011|pages=125–136}}</ref><ref>{{cite book|last1=Ackley|first1=Betty|last2=Ladwig|first2=Gail B.|last3=Kelley|first3=Helen|title=Nursing diagnosis handbook: an evidence-based guide to planning care|date=2010|publisher=Mosby|location=Maryland Heights, MO.|edition=9th}}</ref>։
 
Կաթված վերապրածների 30-50%-ը ունենում են հետկաթվածային դեպրեսիա, որը բնորոշվում է գրգռվածությամբ, քնի խանգարումներով, լեթարգիայով, ցածր ինքնագնահատականով և մեկուսացմամբ<ref name="Senelick1994">{{cite book | author=Senelick Richard C., Rossi, Peter W., Dougherty, Karla | title=Living with Stroke: A Guide for Families | year=1994 | publisher=Contemporary Books, Chicago | isbn=0-8092-2607-3 | oclc=40856888}}</ref>։
 
Էմոցիոնալ անկայունությունը նույնպես կաթվածի հաճախակի հետևանքներից է։ Այն ուղեկցվում է բարձր և ցածր տրամադրությունների կտրուկ անցումներով, առանց որևէ պատճառի առաջացող լացով կամ ծիծաղով, որոնք չեն արտահայտում անհատի իրական էմոցիաները<ref name="Coffey2000" />։ Որոշ դեպքերում մարդիկ ցույց են տալիս իրենց զգացողություններին հակառակ էմոցիաներ, օր.՝ լացում են, երբ ուրախ են 20։ Էմոցիոնալ անկայունություն առաջանում է մոտ 20% դեպքերում։ Առավել հաճախ այն հանդիպում է աջ կիսագնդի վնասումներ ժամանակ<ref>{{Cite journal|last=Leigh|first=Richard|last2=Oishi|first2=Kenichi|last3=Hsu|first3=John|last4=Lindquist|first4=Martin|last5=Gottesman|first5=Rebecca F.|last6=Jarso|first6=Samson|last7=Crainiceanu|first7=Ciprian|last8=Mori|first8=Susumu|last9=Hillis|first9=Argye E.|date=2013-08-01|title=Acute lesions that impair affective empathy|url=http://brain.oxfordjournals.org/content/136/8/2539|journal=Brain|language=en|volume=136|issue=8|pages=2539–2549|doi=10.1093/brain/awt177|issn=0006-8950|pmc=3722353|pmid=23824490|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161129031206/http://brain.oxfordjournals.org/content/136/8/2539|archivedate=2016-11-29|df=}}</ref>։
 
Կաթվածի հետևանքով առաջացող կոգնիտիվ (մտավոր) խանգարումները ներառում են աֆազիա<ref name="Hamilton 2011">{{cite journal |vauthors=Hamilton RH, Chrysikou EG, Coslett B | title = Mechanisms of aphasia recovery after stroke and the role of noninvasive brain stimulation | journal = Brain Lang | volume = 118 | issue = 1–2 | pages = 40–50 | date = July 2011 | pmid = 21459427 | pmc = 3109088 | doi = 10.1016/j.bandl.2011.02.005 | url = }}</ref> (խոսքի դժվարություն), դեմենցիա<ref name="Leys 2005">{{cite journal |vauthors=Leys D, Hénon H, Mackowiak-Cordoliani MA, Pasquier F | title = Poststroke dementia | journal = Lancet Neurol | volume = 4 | issue = 11 | pages = 752–9 | date = November 2005 | pmid = 16239182 | doi = 10.1016/S1474-4422(05)70221-0 | url = }}</ref> (թուլամտություն), ուշադրության<ref name="Coulthard 2006">{{cite journal |vauthors=Coulthard E, Singh-Curry V, Husain M | title = Treatment of attention deficits in neurological disorders | journal = Current Opinion in Neurology | volume = 19 | issue = 6 | pages = 613–8 | date = December 2006 | pmid = 17102702 | doi = 10.1097/01.wco.0000247605.57567.9a | url = }}</ref> և հիշողության<ref name="Lim 2009">{{cite journal |vauthors=Lim C, Alexander MP | title = Stroke and episodic memory disorders | journal = Neuropsychologia | volume = 47 | issue = 14 | pages = 3045–58 | date = December 2009 | pmid = 19666037 | doi = 10.1016/j.neuropsychologia.2009.08.002 | url = }}</ref> խանգարում։ Անհատը երբեմն կարող է չգիտակցել իր մոտ հաշմանդամության առկայությունը (անոզոգնոզիա)։ Կարող է առաջանալ միակողմանի ժխտման համախտանիշ, երբ անհատը ժխտում է (իր համար գոյություն չունի) տարածության և սեփական մարմնի աջ կամ ձախ կողմը։ Առաջացող մտավոր կամ հոգեկան խանգարումները կախված են կաթվածի առաջացման տարիքից, սկզբնական վիճակից, հոգեբուժական անամնեզից, ախտահարման օջախի տեղակայումից<ref>{{cite book|title=Bradley's neurology in clinical practice.|year=2012|publisher=Elsevier/Saunders|location=Philadelphia, PA|isbn=1-4377-0434-4|vauthors=Murray ED, Buttner N, Price BH |volume=1|edition=6th|pages=100–1|veditors=Bradley WG, Daroff RB, Fenichel GM, Jankovic J |chapter=Depression and Psychosis in Neurological Practice}}</ref>։
 
10% դեպքերում, հետկաթվածային շրջանում զարգանում են ցնցումներ՝ առավել հաճախ հենց առաջին շաբաթվա ընթացքում։ Որքան ծանր ընթանում կաթվածը, այնքան մեծ է ցնցումներ հավանականությունը<ref name="Reith1997">{{cite journal |vauthors=Reith J, Jørgensen HS, Nakayama H, Raaschou HO, Olsen TS | title = Seizures in acute stroke: predictors and prognostic significance. The Copenhagen Stroke Study | journal = Stroke | volume = 28 | issue = 8 | pages = 1585–9 | date = August 1997 | pmid = 9259753 | doi = 10.1161/01.STR.28.8.1585 | url = http://stroke.ahajournals.org/cgi/pmidlookup?view=long&pmid=9259753 }}</ref><ref name="Burn1997">{{cite journal |vauthors=Burn J, Dennis M, Bamford J, Sandercock P, Wade D, Warlow C | title = Epileptic seizures after a first stroke: the Oxfordshire Community Stroke Project | journal = BMJ | volume = 315 | issue = 7122 | pages = 1582–7 | date = December 1997 | pmid = 9437276 | pmc = 2127973 | doi = 10.1136/bmj.315.7122.1582 | url = http://bmj.com/cgi/pmidlookup?view=long&pmid=9437276 }}</ref>։
 
== Գրականություն ==
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/wiki/Կաթված» էջից