«Թարախակույտ»–ի խմբագրումների տարբերություն

Content deleted Content added
No edit summary
Տող 1.
 
{{Տեղեկաքարտ Հիվանդություն և հիվանդագին վիճակներ}}
'''Թարախակույտ (աբսցես),''' մարմնի [[Հյուսվածք|հյուսվածքներումհյուսվածք]]ներում [[Թարախ|թարախիթարախ]]ի կուտակում<ref name="NEJM2014">{{Cite journal|last=Singer|first=Adam J.|last2=Talan|first2=David A.|date=Mar 13, 2014|title=Management of skin abscesses in the era of methicillin-resistant ''Staphylococcus aureus''|url=http://enotes.us/SkinAbscess2014.pdf|dead-url=yes|journal=The New England Journal of Medicine|volume=370|issue=11|pages=1039–47|doi=10.1056/NEJMra1212788|pmid=24620867|archive-url=https://web.archive.org/web/20141030065311/http://enotes.us/SkinAbscess2014.pdf|archive-date=2014-10-30|access-date=2014-09-24}}</ref>: Թարախակույտի նշաններն ու ախտանիշները ներառում են կարմրություն, ցավ, տաքություն և ուռածություն (այտուց)<ref name="NEJM2014" />: Աբսցեսը կարող է թողնել հեղուկով լցված պարկի տպավորություն<ref name="NEJM2014" />: Կարմրության մակերեսը հաճախ դուրս է գալիս այտուցվածության շրջանից<ref name="El2009">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=esPkuOxZajYC&pg=PA12|title=Infectious Diseases of the Skin.|last=Elston|first=Dirk M.|date=2009|publisher=Manson Pub.|isbn=9781840765144|location=London|page=12|archive-url=https://web.archive.org/web/20170906120647/https://books.google.com/books?id=esPkuOxZajYC&pg=PA12|archive-date=2017-09-06|dead-url=no|df=}}</ref>: Կարբունկուլները և [[Ֆուրունկուլ|ֆուրունկուլներըֆուրունկուլ]]ները (թարախաբշտիկներ) թարախակույտի տեսակ են, որոնք հաճախ ներառում են մազարմատները, այն տարբերությամբ, որ կարբունկուլներն ավելի մեծ են<ref name="Rosen2014Chp120">{{Cite book|title=Rosen's emergency medicine : concepts and clinical practice|last=Marx|first=John A. Marx|date=2014|publisher=Elsevier/Saunders|isbn=1455706051|edition=8th|location=Philadelphia, PA|pages=Chapter 120|chapter=Dermatologic Presentations}}</ref>:
 
Որպես կանոն, թարախակույտի պատճառ է հանդիսանում [[Ախտածինախտածին մանրէներ|բակտերիալ վարակը]]<ref name="Cox2007">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=GKVPHoIs8uIC&pg=PA1|title=The encyclopedia of skin and skin disorders|last=Cox|first=Carol Turkington, Jeffrey S. Dover ; medical illustrations, Birck|date=2007|publisher=Facts on File|isbn=9780816075096|edition=3rd|location=New York, NY|page=1|archive-url=https://web.archive.org/web/20170906120647/https://books.google.com/books?id=GKVPHoIs8uIC&pg=PA1|archive-date=2017-09-06|dead-url=no|df=}}</ref>: Հաճախ դրան մասնակցում են տարբեր տեսակի մանրէներ<ref name="El2009">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=esPkuOxZajYC&pg=PA12|title=Infectious Diseases of the Skin.|last=Elston|first=Dirk M.|date=2009|publisher=Manson Pub.|isbn=9781840765144|location=London|page=12|archive-url=https://web.archive.org/web/20170906120647/https://books.google.com/books?id=esPkuOxZajYC&pg=PA12|archive-date=2017-09-06|dead-url=no|df=}}</ref>: ԱՄՆ-ում և շատ այլ երկրներում առավել տարածված հարուցիչը ''մեթիցիլին-կայուն ոսկեգույն ստաֆիլակոկն է''<ref name="NEJM2014">{{Cite journal|last=Singer|first=Adam J.|last2=Talan|first2=David A.|date=Mar 13, 2014|title=Management of skin abscesses in the era of methicillin-resistant ''Staphylococcus aureus''|url=http://enotes.us/SkinAbscess2014.pdf|dead-url=yes|journal=The New England Journal of Medicine|volume=370|issue=11|pages=1039–47|doi=10.1056/NEJMra1212788|pmid=24620867|archive-url=https://web.archive.org/web/20141030065311/http://enotes.us/SkinAbscess2014.pdf|archive-date=2014-10-30|access-date=2014-09-24}}</ref>: Թարախակույտի պատճառ երբեմն կարող են հանդիսանալ նաև [[Մակաբուծությունմակաբուծություն|մակաբույծները]], ինչն առավել տարածված է զարգացող երկրներում<ref name="Rosen2014Chp137" />: Մաշկի թարախակույտի ախտորոշումը սովորաբար հիմնվում է միայն կլինիկական պատկերի (արտաքին տեսքի) վրա և հաստատվում դրա հատումից հետո<ref name="NEJM2014" />: Այն դեպքերում, երբ ախտորոշումը հստակ չէ, կարող է օգտակար լինել [[Ուլտրաձայնուլտրաձայն|ուլտրաձայնային]] հետազոտությունը<ref name="NEJM2014" />: Հետանցքի շուրջ զարգացող աբսցեսների դեպքում [[Համակարգչայինհամակարգչային շերտագրություն|համակարգչային շերտագրությունը]]ը (ՀՇ, ԿՏ) կարող է կարևոր դեր խաղալ ավելի խորանիստ վարակի հայտնաբերման գործում<ref name="Rosen2014Chp137">{{Cite book|title=Rosen's emergency medicine : concepts and clinical practice|last=Marx|first=John A. Marx|date=2014|publisher=Elsevier/Saunders|isbn=1455706051|edition=8th|location=Philadelphia, PA|pages=Chapter 137|chapter=Skin and Soft Tissue Infections}}</ref>:
 
Մաշկի կամ փափուկ հյուսվածքների թարախակույտերի մեծ մասի ստանդարտ բուժումը դրանց հատումն ու դատարկումն է (դրենավորում)<ref name="ACEPfive">{{Citation|last=American College of Emergency Physicians|title=Five Things Physicians and Patients Should Question|url=http://www.choosingwisely.org/doctor-patient-lists/american-college-of-emergency-physicians/|author-link=American College of Emergency Physicians|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140307012443/http://www.choosingwisely.org/doctor-patient-lists/american-college-of-emergency-physicians/|deadurl=no|journal=[[Choosing Wisely]]: an initiative of the [[ABIM Foundation]]|page=|publisher=American College of Emergency Physicians|access-date=January 24, 2014|archivedate=March 7, 2014}}</ref>: Ըստ երևույթին, առկա է նաև որոշակի օգուտ [[Հակաբիոտիկներ|հակաբիոտիկներիհակաբիոտիկներ]]ի կիրառումից<ref>{{Cite journal|last=Vermandere|first=M|last2=Aertgeerts|first2=B|last3=Agoritsas|first3=T|last4=Liu|first4=C|last5=Burgers|first5=J|last6=Merglen|first6=A|last7=Okwen|first7=PM|last8=Lytvyn|first8=L|last9=Chua|first9=S|date=6 February 2018|title=Antibiotics after incision and drainage for uncomplicated skin abscesses: a clinical practice guideline.|journal=BMJ (Clinical research ed.)|volume=360|pages=k243|pmid=29437651}}</ref>: Կան սակավաթիվ տվյալներ, որոնք վկայում են թարախակույտի դրենավորումից հետո առաջացած թարախախորշը չփակելու և պարբերական վիրակապությունների արդյունավետության մասին<ref name="NEJM2014">{{Cite journal|last=Singer|first=Adam J.|last2=Talan|first2=David A.|date=Mar 13, 2014|title=Management of skin abscesses in the era of methicillin-resistant ''Staphylococcus aureus''|url=http://enotes.us/SkinAbscess2014.pdf|dead-url=yes|journal=The New England Journal of Medicine|volume=370|issue=11|pages=1039–47|doi=10.1056/NEJMra1212788|pmid=24620867|archive-url=https://web.archive.org/web/20141030065311/http://enotes.us/SkinAbscess2014.pdf|archive-date=2014-10-30|access-date=2014-09-24}}</ref>: Այդ խորշը բաց թողնելու փոխարեն անմիջապես դրենավորումից հետո փակելը կարող է արագացնել վերքի լավացումն առանց թարախակույտի կրկնման վտանգի բարձրացման<ref name="Singer2011">{{Cite journal|last=Singer|first=Adam J.|last2=Thode|first2=Henry C., Jr|last3=Chale|first3=Stuart|last4=Taira|first4=Breena R.|last5=Lee|first5=Christopher|date=May 2011|title=Primary closure of cutaneous abscesses: a systematic review|url=http://www.emottawa.ca/assets_secure/journal_club/Sept%2011_2_Singer%202011%20Am%20J%20of%20Emerg%20Med%20Primary%20closure%20of%20cutaneous%20abscesses.pdf|dead-url=yes|journal=The American Journal of Emergency Medicine|volume=29|issue=4|pages=361–66|doi=10.1016/j.ajem.2009.10.004|pmid=20825801|archive-url=https://web.archive.org/web/20150722040008/http://www.emottawa.ca/assets_secure/journal_club/Sept%2011_2_Singer%202011%20Am%20J%20of%20Emerg%20Med%20Primary%20closure%20of%20cutaneous%20abscesses.pdf|archive-date=2015-07-22}}</ref>: Թարախի արտածծումը ներարկչով հաճախ բավարար չի լինում<ref name="NEJM2014" />:
 
Մաշկի թարախակույտերը հաճախ են հանդիպում և վերջին տարիներին ավելի տարածված են դարձել<ref name="NEJM2014">{{Cite journal|last=Singer|first=Adam J.|last2=Talan|first2=David A.|date=Mar 13, 2014|title=Management of skin abscesses in the era of methicillin-resistant ''Staphylococcus aureus''|url=http://enotes.us/SkinAbscess2014.pdf|dead-url=yes|journal=The New England Journal of Medicine|volume=370|issue=11|pages=1039–47|doi=10.1056/NEJMra1212788|pmid=24620867|archive-url=https://web.archive.org/web/20141030065311/http://enotes.us/SkinAbscess2014.pdf|archive-date=2014-10-30|access-date=2014-09-24}}</ref>: Ռիսկի գործոններից է թմրամիջոցների ներերակային ընդունումը. նմանատիպ մարդկանց շրջանում թարախակույտով հիվանդացությունը հասնում է 65%-ի<ref name="Langrod2007">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=6LkNShsAw78C&pg=PA373|title=The substance abuse handbook|last=Langrod|first=Pedro Ruiz, Eric C. Strain, John G.|date=2007|publisher=Wolters Kluwer Health/Lippincott Williams & Wilkins|isbn=9780781760454|location=Philadelphia|page=373|archive-url=https://web.archive.org/web/20170906120647/https://books.google.com/books?id=6LkNShsAw78C&pg=PA373|archive-date=2017-09-06|dead-url=no|df=}}</ref>: 2005 թվականին ԱՄՆ-ում 3.,2 միլիոն մարդ դիմել է շտապ օգնության բաժանմունք թարախակույտի կապակցությամբ<ref name="Taira2009">{{Cite journal|last=Taira|first=BR|last2=Singer, AJ|last3=Thode HC, Jr|last4=Lee, CC|date=Mar 2009|title=National epidemiology of cutaneous abscesses: 1996 to 2005.|journal=The American Journal of Emergency Medicine|volume=27|issue=3|pages=289–92|doi=10.1016/j.ajem.2008.02.027|pmid=19328372}}</ref>: Ավստրալիայում 2008 թվականին նույն խնդրով հոսպիտալացվել է շուրջ 13.000 մարդ<ref name="Vas2012">{{Cite journal|last=Vaska|first=VL|last2=Nimmo, GR|last3=Jones, M|last4=Grimwood, K|last5=Paterson, DL|date=Jan 2012|title=Increases in Australian cutaneous abscess hospitalisations: 1999-2008.|journal=[[European Journal of Clinical Microbiology & Infectious Diseases]]|volume=31|issue=1|pages=93–96|doi=10.1007/s10096-011-1281-3|pmid=21553298}}</ref>:
 
== Նշաններ և ախտանիշներ ==
[[Պատկեր:Abszess.jpg|մինի|Թարախակույտ]]
Թարախակույտեր կարող են զարգանալ ցանկացած տեսակի փափուկ հյուսվածքում, բայց առավել հաճախակի՝ մաշկի մակերևույթին (որտեղ դրանք կարող են լինել մակերեսային թարաբշտիկներ ([[Ֆուրունկուլ|ֆուրունկուլներ]]) կամ մաշկի խորանիստ աբսցեսներ), թոքերում, գլխուղեղում, ատամնարմատի շուրջ, երիկամներում և նշիկներում: Գլխավոր բարդությունը թարախակույտի նյութի տարածումն է դեպի հարակից կամ հեռակա հյուսվածքներ, ինչպես նաև հյուսվածքների լայնատարած մեռուկացումը ([[գանգրենա]]):
 
Մաշկի թարախակույտի հիմնական նշաններն ու ախտանիշները համընկնում են [[Բորբոքումբորբոքում|բորբոքման]] դասական 5 նշանների հետ՝ կարմրություն, ջերմություն, այտուց, ցավ և ֆունկցիայի խանգարում: Կարող է զարգանալ նաև մարմնի բարձր ջերմաստիճան ([[տենդ]]) և սարսուռ<ref name="NHS_abscess"/>:
 
Ներքին թարախակույտն ավելի դժվար է ախտորոշել, սակայն նշանները ներառում են ախտահարված շրջանի ցավ, բարձր ջերմաստիճան և ընդհանուր վատ ինքնազգացողություն: Ներքին թարախակույտերը հազվադեպ են ինքնուրույն բուժվում, ուստի նմանատիպ թարախակույտի կասկածի դեպքում անհրաժեշտ է ժամանակին ցուցաբերել բուժօգնություն:
Տող 22.
Թարախակույտի զարգացման ռիսկի գործոններից է թմրանյութերի ներերակային ընդունումը<ref name="Kha2008">{{Cite journal|last=Khalil|first=PN|last2=Huber-Wagner, S|last3=Altheim, S|last4=Bürklein, D|last5=Siebeck, M|last6=Hallfeldt, K|last7=Mutschler, W|last8=Kanz, GG|date=Sep 22, 2008|title=Diagnostic and treatment options for skin and soft tissue abscesses in injecting drug users with consideration of the natural history and concomitant risk factors.|journal=European Journal of Medical Research|volume=13|issue=9|pages=415–24|pmid=18948233}}</ref>: Մեկ այլ հնարավոր ռիսկի գործոն է հանդիսանում միջողնային սկավառակի ճողվածքի կամ ողնաշարային այլ անոմալիայի նախորդող պատմությունը<ref name="Kraeutler2014">{{Cite journal|last=Kraeutler|first=MJ|last2=Bozzay, JD|last3=Walker, MP|last4=John, K|date=Oct 24, 2014|title=Spinal subdural abscess following epidural steroid injection.|journal=J Neurosurg Spine|volume=22|issue=1|pages=90–3|doi=10.3171/2014.9.SPINE14159|pmid=25343407}}</ref>, թեև դա չի ապացուցվել:
 
Թարախակույտերը հարուցվում են [[Ախտածինախտածին մանրէներ|բակտերիալ վարակի]], [[Մակաբույծներ|մակաբույծներիմակաբույծներ]]ի կամ օտարածին նյութերի պատճառով: Առավել հաճախ հանդիպող պատճառը բակտերիալ վարակն է<ref name="Cox2007">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=GKVPHoIs8uIC&pg=PA1|title=The encyclopedia of skin and skin disorders|last=Cox|first=Carol Turkington, Jeffrey S. Dover ; medical illustrations, Birck|date=2007|publisher=Facts on File|isbn=9780816075096|edition=3rd|location=New York, NY|page=1|archive-url=https://web.archive.org/web/20170906120647/https://books.google.com/books?id=GKVPHoIs8uIC&pg=PA1|archive-date=2017-09-06|dead-url=no|df=}}</ref>: Հաճախ դրան մասնակցում են տարբեր տեսակի մանրէներ<ref name="El2009" />: ԱՄՆ-ում և շատ այլ երկրներում առավել տարածված հարուցիչը ''մեթիցիլին-կայուն ոսկեգույն ստաֆիլակոկն է''<ref name="NEJM2014">{{Cite journal|last=Singer|first=Adam J.|last2=Talan|first2=David A.|date=Mar 13, 2014|title=Management of skin abscesses in the era of methicillin-resistant ''Staphylococcus aureus''|url=http://enotes.us/SkinAbscess2014.pdf|dead-url=yes|journal=The New England Journal of Medicine|volume=370|issue=11|pages=1039–47|doi=10.1056/NEJMra1212788|pmid=24620867|archive-url=https://web.archive.org/web/20141030065311/http://enotes.us/SkinAbscess2014.pdf|archive-date=2014-10-30|access-date=2014-09-24}}</ref>: Ողնաշարի ենթակարծրենային (սուբդուրալ) աբսցեսների ամենատարածված հարուցիչը մեթիցիլին-զգայուն ոսկեգույն ստաֆիլակոկն է<ref name="Kraeutler2014">{{Cite journal|last=Kraeutler|first=MJ|last2=Bozzay, JD|last3=Walker, MP|last4=John, K|date=Oct 24, 2014|title=Spinal subdural abscess following epidural steroid injection.|journal=J Neurosurg Spine|volume=22|issue=1|pages=90–3|doi=10.3171/2014.9.SPINE14159|pmid=25343407}}</ref>:
 
Թարախակույտի պատճառ երբեմն կարող են հանդիսանալ նաև [[Մակաբուծություն|մակաբույծները]], ինչն առավել տարածված է զարգացող երկրներում<ref name="Rosen2014Chp137">{{Cite book|title=Rosen's emergency medicine : concepts and clinical practice|last=Marx|first=John A. Marx|date=2014|publisher=Elsevier/Saunders|isbn=1455706051|edition=8th|location=Philadelphia, PA|pages=Chapter 137|chapter=Skin and Soft Tissue Infections}}</ref>: Այդպիսի մակաբույծներից են [[Ռիշտա|ռիշտան]] և ճանճերի թրթուրները<ref name="Rosen2014Chp137" />:
 
=== Հարհետանցքային թարախակույտ ===
Հետանցքի խուղակի վիրահատությունը հարհետանցքային (պերիանալ) թարախակույտը դրենավորելու նպատակով բուժում է խուղակը, նվազեցնում դրա կրկնման (ռեցիդիվի) հավանականությունը և կրկնակի միջամտության անհրաժեշտությունը<ref name="MalikNelson2010">{{Cite journal|last=Malik|first=Ali Irqam|last2=Nelson|first2=Richard L|last3=Tou|first3=Samson|last4=Malik|first4=Ali Irqam|year=2010|title=Incision and drainage of perianal abscess with or without treatment of anal fistula|journal=Reviews|doi=10.1002/14651858.CD006827.pub2}}</ref>: Ոչ մի ապացույց չկա, որ անկղապահությունը թարախակույտի դրենավորման այս վիրահատության հետևանք է<ref name="MalikNelson2010" />:
 
[[Հարհետանցքային թարախակույտ]] կարող է հանդիպել, օրինակ, աղիքային բորբոքային հիվանդությամբ (օրինակ, [[Կրոնիկրոնի հիվանդություն]]) կամ [[Շաքարային դիաբետ|շաքարային դիաբետով]]ով տառապող հիվանդների մոտ: Հաճախ թարախակույտը կարող է սկսվել որպես ներքին վերք, որն առաջացել է խոցոտման, կոշտ կղանքի կամ ոչ բավականաչափ քսանյութի (լյուբրիկանտ) կիրառմամբ թափանցող առարկաների պատճառով: Այս վերքը սովորաբար դառնում է վարակված, որպես ուղիղ աղիքի այս հատվածում կղանքի առկայության հետևանք, և ապա վերածվում է թարախակույտի: Դա հաճախ դրսևորվում է հետանցքի մոտ հյուսվածքային գոյացության տեսքով, որը ժամանակի ընթացքում դառնում է ավելի մեծ ու ավելի ցավոտ: Ինչպես և այլ թարախակույտերը, հարհետանցքային աբսցեսները կարող են պահանջել շտապ վիրահատական միջամտություն, ինչպիսիք են հատումը և վերքի վիրաբուժական մշակումը կամ պունկցիան:<br />
 
=== Կտրվածքային թարախակույտ ===
Տող 35.
 
== Ախտաֆիզիոլոգիա ==
Թարախակույտը հյուսվածքի [[Իմունայինիմունային համակարգ|պաշտպանական ռեակցիա]] է վարակիչ նյութերի տարածումը դեպի մարմնի այլ մասերը կանխելու նպատակով:
 
Օտարածին օրգանիզմները կամ մարմինները սպանում են փափուկ-հյուսվածքային [[Բջիջ|բջիջները]]՝ները՝ հանգեցնելով [[Ցիտոկիններ|ցիտոկիններիցիտոկիններ]]ի արտազատման: Ցիտոկինները հրահրում են [[Բորբոքումբորբոքում|բորբոքային պատասխան]], ինչը տվյալ շրջան է ներգրավում մեծ թվով [[Լեյկոցիտ|լեյկոցիտներլեյկոցիտ]]ներ (արյան սպիտակ գնդիկներ)]] և ուժեղացնում շրջանային արյան հոսքը:
 
Թարախակույտի վերջնական կառույցը թարախակույտի պատը կամ պատիճն է, որը ձևավորվում է հարակից առողջ բջիջների հաշվին, որոնք փորձում են կանխել հարևան կառույցների վարակումը թարախով: Սակայն նման պատիճավորումը հակում ունի կանխելու մանրէների վրա իմունային բջիջների գրոհը, կամ հարուցիչ օրգանիզմին կամ օտար մարմնին հասնելը։
 
<gallery mode="packed" heights="180">
Պատկեր:Blausen 0007 Abscess.png|Թարախակույտի սխեման
Պատկեր:Pyemic abscesses of kidney.jpg|[[Երիկամ|Երիկամի]] պիեմիկ թարախակույտեր
</gallery>
 
== Ախտորոշում ==
[[FileՊատկեր:UOTW_66_-_Ultrasound_of_the_Week_1.webm|մինի|Մաշկի թարախակույտի սոնոգրաֆիկ պատկեր<ref>{{Cite web|url=https://www.ultrasoundoftheweek.com/uotw-66/|title=UOTW #66 - Ultrasound of the Week|date=7 January 2016|website=Ultrasound of the Week|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161102223449/http://www.ultrasoundoftheweek.com/uotw-66/|archivedate=2 November 2016|dead-url=no|accessdate=27 May 2017}}</ref>]]
[[Պատկեր:Ultrasound_image_of_breast_110323101432_1023060.jpg|մինի|Կրծքագեղձի թարախակույտի սոնոգրաֆիկ պատկեր, որն ունի սնկանման մուգ (հիպոէխոգեն) հատվածի տեսք]]
Թարախակույտը թարախի տեղայնացված կուտակում է (թարախային բորբոքային հյուսվածք), որն առաջանում է թարախածին թաղանթով պատված հյուսվածքի, օրգանի կամ հարակից տարածության մեջ զարգացող թարախակալման հետևանքով<ref><div>Robins/8th/68</div></ref>: Շտապ օգնության բաժանմունքում ուլտրաձայնային հետազոտությունը կարող է օգնել ախտորոշման հարցում<ref>{{Cite journal|last=Barbic|first=D|last2=Chenkin|first2=J|last3=Cho|first3=DD|last4=Jelic|first4=T|last5=Scheuermeyer|first5=FX|date=10 January 2017|title=In patients presenting to the emergency department with skin and soft tissue infections what is the diagnostic accuracy of point-of-care ultrasonography for the diagnosis of abscess compared to the current standard of care? A systematic review and meta-analysis.|journal=BMJ Open|volume=7|issue=1|pages=e013688|doi=10.1136/bmjopen-2016-013688|pmc=5253602|pmid=28073795}}</ref>:
Տող 55.
 
=== Թմրամիջոցների ներերակային ընդունում ===
Թմրամիջոցների ներերակային ընդունման պատմությամբ մարդկանց մոտ նախքան բուժումը խորհուրդ է տրվում կատարել [[Ռենտգենյանռենտգենյան ճառագայթներ|ռենտգեն]] հետազոտություն ասեղի կտորների առկայությունը ստուգելու նպատակով<ref name="Kha2008">{{Cite journal|last=Khalil|first=PN|last2=Huber-Wagner, S|last3=Altheim, S|last4=Bürklein, D|last5=Siebeck, M|last6=Hallfeldt, K|last7=Mutschler, W|last8=Kanz, GG|date=Sep 22, 2008|title=Diagnostic and treatment options for skin and soft tissue abscesses in injecting drug users with consideration of the natural history and concomitant risk factors.|journal=European Journal of Medical Research|volume=13|issue=9|pages=415–24|pmid=18948233}}</ref>: Այս մարդկանց մոտ նաև տենդի առկայության դեպքում պետք է դիտարկել [[Էնդոկարդիտէնդոկարդիտ|վարակիչ էնդոկարդիտի]] հարցը<ref name="Kha2008" />:
 
=== Տարբերակիչ ախտորոշում ===
Թարախակույտերը պետք է տարբերակել [[Empyema|էմպիեմաներից]], որոնք թարախի կուտակում են արդեն իսկ գոյություն ոնեցող, և ոչ թե նոր ձևավորված անատոմիական խոռոչում:
 
Գոյություն ունեն նաև այլ վիճակներ, որոնք կարող են առաջացնել նմանատիպ ախտանիշներ, այդ թվում՝ [[ցելյուլիտ]], [[ֆլեգմոնա]], [[Sebaceous cyst|աթերոմա]] և [[մեռուկացնող փակեղաբորբ]]<ref name="Rosen2014Chp137">{{Cite book|title=Rosen's emergency medicine : concepts and clinical practice|last=Marx|first=John A. Marx|date=2014|publisher=Elsevier/Saunders|isbn=1455706051|edition=8th|location=Philadelphia, PA|pages=Chapter 137|chapter=Skin and Soft Tissue Infections}}</ref>: Ցելյուլիտը, որպես կանոն, նույնպես հանդես է գալիս էրիթեմատոզ (կարմրության) ռեակցիայով, բայց չի ուղեկցվում թարախի արտադրությամբ<ref name="Duff2009">{{Cite journal|last=Duff|first=Patrick|year=2009|title=Diagnosis and Management of Postoperative Infection|url=http://www.glowm.com/section_view/heading/Diagnosis%20and%20Management%20of%20Postoperative%20Infection/item/32|dead-url=no|journal=The Global Library of Women's Medicine|doi=10.3843/GLOWM.10032|issn=1756-2228|archive-url=https://web.archive.org/web/20140714154331/http://www.glowm.com/section_view/heading/Diagnosis%20and%20Management%20of%20Postoperative%20Infection/item/32|archive-date=2014-07-14}}</ref>:
 
== Բուժում ==
Մաշկի և փափուկ հյուսվածքների չբարդացած թարախակույտի ստանդարտ բուժումը հատումը և դրենավորումն է<ref name="ACEPfive">{{Citation|last=American College of Emergency Physicians|title=Five Things Physicians and Patients Should Question|url=http://www.choosingwisely.org/doctor-patient-lists/american-college-of-emergency-physicians/|author-link=American College of Emergency Physicians|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140307012443/http://www.choosingwisely.org/doctor-patient-lists/american-college-of-emergency-physicians/|deadurl=no|journal=[[Choosing Wisely]]: an initiative of the [[ABIM Foundation]]|page=|publisher=American College of Emergency Physicians|access-date=January 24, 2014|archivedate=March 7, 2014}}</ref>: Շատ դեպքերում [[Հակաբիոտիկներ|հակաբիոտիկներիհակաբիոտիկներ]]ի կիրառումը որևէ դրական ազդեցություն չի թողնում<ref name="NEJM2014">{{Cite journal|last=Singer|first=Adam J.|last2=Talan|first2=David A.|date=Mar 13, 2014|title=Management of skin abscesses in the era of methicillin-resistant ''Staphylococcus aureus''|url=http://enotes.us/SkinAbscess2014.pdf|dead-url=yes|journal=The New England Journal of Medicine|volume=370|issue=11|pages=1039–47|doi=10.1056/NEJMra1212788|pmid=24620867|archive-url=https://web.archive.org/web/20141030065311/http://enotes.us/SkinAbscess2014.pdf|archive-date=2014-10-30|access-date=2014-09-24}}</ref>: Կան սակավաթիվ տվյալներ, որոնք վկայում են թարախակույտի դրենավորումից հետո առաջացած թարախախորշը չփակելու և պարբերական վիրակապությունների արդյունավետության մասին<ref name="NEJM2014" />:
 
 
=== Կտրվածք և դրենավորում ===
[[Պատկեր:Cleaned_abscess_day_5.jpg|աջից|մինի|Թարախակույտը կտրվածքից և դրենավորումից հինգ օր անց]]
[[Պատկեր:HumeralAbscess.jpg|մինի|Թարախակույտ քերումից (կյուրետաժ) հետո]]
Թարախակույտը պետք է զննել պարզաբանելու համար՝ արդյոք պատճառն օտար մարմինն է, ինչը կարող է պահանջել դրա հեռացում: Եթե պատճառն օտար մարմինը չէ, թարախակույտի կտրվածքն ու դրենավորումը ստանդարտ բուժում է<ref>{{Cite book|title=Surgery: Facts and Figures|last=Green|first=James|last2=Saj Wajed|publisher=Cambridge University Press|year=2000|isbn=1-900151-96-0}}</ref>:
 
Կենսականորեն կարևոր շրջաններում, որտեղ վիրահատական միջամտությունը կապված է մեծ ռիսկի հետ, այն կարող է հետաձգվել կամ կիրառվել որպես վերջին միջոց: Թոքի թարախակույտի դատարկումը կարելի է կատարել հիվանդին տալով այնպիսի դիրք, որը թույլ կտա պարունակությունը հեռացնել [[Շնչառականշնչառական ուղիներ|շնչուղիներով]]: Ջերմ [[Կոմպրես|կոմպրեսներըկոմպրես]]ները և վերջույթի բարձր դիրքը կարող են օգտակար լինել մաշկի թարախակույտի համար:
 
=== Հակաբիոտիկներ ===
Դեպքերի մեծամասնությունում, երբ առկա է մաշկի չբարդացած թարախակույտ, հակաբիոտիկների կիրառման կարիք չի լինում<ref name="ACEPfive">{{Citation|last=American College of Emergency Physicians|title=Five Things Physicians and Patients Should Question|url=http://www.choosingwisely.org/doctor-patient-lists/american-college-of-emergency-physicians/|author-link=American College of Emergency Physicians|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140307012443/http://www.choosingwisely.org/doctor-patient-lists/american-college-of-emergency-physicians/|deadurl=no|journal=[[Choosing Wisely]]: an initiative of the [[ABIM Foundation]]|page=|publisher=American College of Emergency Physicians|access-date=January 24, 2014|archivedate=March 7, 2014}}</ref>: Հակաբիոտիկների կիրառում ի լրումն ստանդարտ կտրվածքի և դրենավորման խորհուրդ է տրվում այն անձանց մոտ, ովքեր ունեն ծանր աստիճանի թարախակույտեր, վարակի բազմաթիվ օջախներ, հիվանդության արագ խորացում, [[ցելյուլիտ]], ամբողջ մարմնով մանրէային վարակի տարածման մասին վկայող ախտանիշներ կամ [[իմունաճնշում]] հարուցող առողջական վիճակ<ref name="NEJM2014">{{Cite journal|last=Singer|first=Adam J.|last2=Talan|first2=David A.|date=Mar 13, 2014|title=Management of skin abscesses in the era of methicillin-resistant ''Staphylococcus aureus''|url=http://enotes.us/SkinAbscess2014.pdf|dead-url=yes|journal=The New England Journal of Medicine|volume=370|issue=11|pages=1039–47|doi=10.1056/NEJMra1212788|pmid=24620867|archive-url=https://web.archive.org/web/20141030065311/http://enotes.us/SkinAbscess2014.pdf|archive-date=2014-10-30|access-date=2014-09-24}}</ref>: Մանկահասակները կամ տարեցները նույնպես կարող է հակաբիոտիկների նշանակման կարիք ունենան<ref name="NEJM2014" />: Եթե թարախակույտը չի լավանում միայն կտրվածքից և դատարկումից հետո, կամ եթե թարախակույտը տեղակայված է մարմնի այնպիսի հատվածում, որը դժվար է դատարկել, ինչպիսիք են դեմքը, ձեռքերը կամ սեռական օրգանները, ապա հնարավոր է կարիք լինի նշանակել հակաբիոտիկներ<ref name="NEJM2014" />:
 
Թարախակույտի այնպիսի դեպքերում, որոնք պահանջում են հակաբիոտիկաբուժում, հիմնական հարուցիչ լինում են ''[[Ոսկեգույն ստաֆիլոկոկ|ոսկեգույն ստաֆիլակոկ]]'' բակտերիաները և նշանակվում են հակաստաֆիլակոկային այնպիսի հակաբիոտիկներ, ինչպիսիք են [[Ֆլուկլոքսացիլին|ֆլուկլոքսացիլինըֆլուկլոքսացիլին]]ը կամ [[Դիկլոքսացիլին|դիկլոքսացիլինըդիկլոքսացիլին]]ը: Ամերիկայի վարակիչ հիվանդությունների միությունը նախազգուշացնում է, որ թարախակույտի դատարկումը բավարար չէ արտահիվանդանոցային [[Մեթիցիլին-կայուն ոսկեգույն ստաֆիլոկոկ|մեթիցիլին-կայուն ոսկեգույն ստաֆիլակոկիստաֆիլակոկ]]ի (ՄԿՈՍ) վերացման համար, և նմանատիպ դեպքերում ավանդական հակաբիոտիկները կարող է անարդյունավետ լինեն<ref name="NEJM2014">{{Cite journal|last=Singer|first=Adam J.|last2=Talan|first2=David A.|date=Mar 13, 2014|title=Management of skin abscesses in the era of methicillin-resistant ''Staphylococcus aureus''|url=http://enotes.us/SkinAbscess2014.pdf|dead-url=yes|journal=The New England Journal of Medicine|volume=370|issue=11|pages=1039–47|doi=10.1056/NEJMra1212788|pmid=24620867|archive-url=https://web.archive.org/web/20141030065311/http://enotes.us/SkinAbscess2014.pdf|archive-date=2014-10-30|access-date=2014-09-24}}</ref>: Արտահիվանդանոցային ՄԿՈՍ-ի նկատմամբ արդյունավետ այլընտրանքային հակաբիոտիկներից են [[Կլինդամիցին|կլինդամիցինըկլինդամիցին]]ը, [[Դոքսիցիկլին|դոքսիցիկլինը]]ը, [[Մինոցիկլին|մինոցիկլինը]]ը և [[Տրիմեթոպրիմ-սուլֆամեթոքսազոլ|տրիմեթոպրիմ-սուլֆամեթոքսազոլը]]ը<ref name="NEJM2014" />: Շտապ օգնության բժիշկների ամերիկյան քոլեջը նախազգուշացնում է, որ ՄԿՈՍ-հարուցված թարախակույտի տիպիկ դեպքերում հակաբիոտիկների նշանակումն ի լրումն ստանդարտ բուժման որևէ օգուտ չի տալիս<ref name="ACEPfive">{{Citation|last=American College of Emergency Physicians|title=Five Things Physicians and Patients Should Question|url=http://www.choosingwisely.org/doctor-patient-lists/american-college-of-emergency-physicians/|author-link=American College of Emergency Physicians|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140307012443/http://www.choosingwisely.org/doctor-patient-lists/american-college-of-emergency-physicians/|deadurl=no|journal=[[Choosing Wisely]]: an initiative of the [[ABIM Foundation]]|page=|publisher=American College of Emergency Physicians|access-date=January 24, 2014|archivedate=March 7, 2014}}</ref>:
 
Եթե խոսքն ավելի շատ գնում է ոչ թե թարախակույտի, այլ [[Ցելյուլիտ|ցելյուլիտի]]ի մասին, ապա պետք է դիտարկել ստրեպտոկոկային հարուցիչների առկայությունը, որոնք դեռևս զգայուն են ավանդական այնպիսի հակաստաֆիլակոկային դեղամիջոցների հանդեպ, ինչպիսիք են դիկլոքսացիլինը կամ ցեֆալեքսինը՝ պենիցիլին-հանդուրժող հիվանդների մոտ:
 
Միայն հակաբիոտիկաբուժումն առանց թարախակույտի վիրահատական դրենավորման հազվադեպ է արդյունավետ լինում, քանի որ հակաբիոտիկները հաճախ հնարավորություն չեն ունենում ներխուժել թարախախորշ և դրանք անարդյունավետ են ցածր [[Ջրածնային ցուցիչ|pH-ի]] պայմաններում:
Տող 100 ⟶ 99՝
 
== Հասարակություն և մշակույթ ==
[[Լատիներեն]] բժշկական [[Աֆորիզմ|աֆորիզմնաֆորիզմ]]ն ասում է. "''[[ubi pus, ibi evacua]]''", ինչը թարգմանաբար նշանակում է. "''որտեղ թարախ, այնտեղ դատարկի'ր''": Սա արևմտյան բժշկության մշակույթի դասական խորհուրդներից է:
 
Հանրային առողջապահության վնասի նվազեցման ռազմավարության շրջանակներում թմրամիջոցներ ներարկվող մարդկանց շրջանում հաճախ իրագործում են [[Ասեղների փոխանակման ծրագիր|ասեղների փոխանակման ծրագրեր]] կամ նրանց տրամադրում են թարախակույտի վարման ուղեցույցներ<ref>{{Cite journal|last=Tomolillo|first=CM|last2=Crothers, LJ|last3=Aberson, CL|date=2007|title=The damage done: a study of injection drug use, injection related abscesses and needle exchange regulation.|journal=Substance Use & Misuse|volume=42|issue=10|pages=1603–11|doi=10.1080/10826080701204763|pmid=17918030}}</ref><ref>{{Cite journal|last=Fink|first=DS|last2=Lindsay, SP|last3=Slymen, DJ|last4=Kral, AH|last5=Bluthenthal, RN|date=May 2013|title=Abscess and self-treatment among injection drug users at four California syringe exchanges and their surrounding communities.|journal=Substance Use & Misuse|volume=48|issue=7|pages=523–31|doi=10.3109/10826084.2013.787094|pmc=4334130|pmid=23581506}}</ref>:
 
=== Ստուգաբանություն ===
[[wikt:թարախակույտԹարախակույտ|ԹարախակույտըԹարախակույտ]]ը համեմատաբար նոր բառ է հայերենում: Լատիներեն անվանումն է աբսցես՝ ''abscessus'' (հեռանալը կամ մեկնելը), այսինքն՝ հյուսվածքների հատվածների միմյանցից հեռացում, որպեսզի տեղ ազատվի դրանց միջև գոյացող թարախանյութի համար<ref><div>Collier's New Encyclopedia, 'Abscess'.</div></ref>:
 
Ենթադրվում է, որ կարբունկուլ (երբեմն հայերեն անվանում են ''[[wikt:կայծուռուցք|կայծուռուցք]]'' կամ ''կայծապտուկ'') բառը ծագել է լատիներեն ''carbunculus'' բառից, որն ի սկզբանե նշանակել է փոքր ածուխ, ածխիկ՝ carbo- ''ածուխ'' կամ ''ածխածին'' բառի փոքրացուցիչ տարբերակը: Համեմատում են նաև [[Նռնաքարեր|նռնաքարի]] հետ, որը լատիներեն կրկին կոչվում է կարբունկուլ<ref><div>[[OED]], "Carbuncle": 1) stone, 3) medical</ref>:
Տող 212 ⟶ 211՝
== Ծանոթագրություն ==
<references group="" responsive=""></references>
{{ծանցանկ}}
 
== Արտաքին հղումներ ==
 
* {{MedlinePlusEncyclopedia|001353|Abscess}}
* {{MedlinePlusEncyclopedia|000863|Skin Abscess}}
Տող 220 ⟶ 219՝
* {{Cite EB1911|wstitle=Abscess|short=x}}
{{Medical condition classification and resources|DiseasesDB=|ICD10=L02|ICD9={{ICD9|682.9}}, {{ICD9|324.1}}|ICDO=|OMIM=|MedlinePlus=001353|eMedicineSubj=|eMedicineTopic=|MeshID=D000038}}
 
[[Կատեգորիա:Վիրաբուժություն]]
[[Կատեգորիա:Վիրաբուժական հիվանդություններ]]
[[Կատեգորիա:Pages with unreviewed translations]]