Վիքիպեդիա

«Մետաղ»–ի խմբագրումների տարբերություն

Դիտել պատմությունը
← Նախորդ տարբՀաջորդ տարբ →
Content deleted Content added
ՎիզուալԵլատեքստ
No edit summary
Տող 1.
[[Պատկեր:Gallium1 640x480.jpg|մինի|200px|Գալիումի բյուրեղ]]
'''Մետաղ''' ({{lang-lat|metallum}} բառից, նշանակում է «հանքահոր»)՝ առանձնահատուկ մետաղե հատկություններ տարրերի մի խումբ է, որոնք ունեն բարձր էլեկտրա և ջերմահաղորդականություն, դիմադրության դրական ջերմաստիճանային գործակից, բարձր գեղակերտություն և այլն։ Այսօր բացահայտված է միայն 98 մետաղատեսակ։
 
== Բնության մեջ ==
Մետաղների մեծ մասը հանդիպում է [[բնություն|բնության]] մեջ [[քիմիական միացություն|միացությունների]] և [[հանքաքար]]երի ձևով։ Նրանք կազմում են [[օքսիդ]]ներ, [[սուլֆիդ]]ներ, [[կարբոնատ]]ներ և այլ [[քիմիա]]կան միացություններ։ Մաքուր մետաղների ստացման և հետագա օգտագործման համար անհրաժեշտ է դրանք զատել հանքաքարից և զտել։ Անհրաժեշտության դեպքում կատարվում է մետաղների [[լեգիրացում]] և/կամ այլ մշակում։ Դրա ուսումնասիրությամբ զբաղվում է [[մետալուրգիա]] կոչվող [[գիտություն]]ը: Այն տարբերում է սև ([[երկաթ]]ի հիմքով) և գունավոր (դրանց բաղադրության մեջ չի մտնում երկաթը, շուրջ 70 տարր) մետաղների համաձուլվածքները։ [[Ոսկի]]ն, [[արծաթ]]ը և [[պլատին]]ը դասվում են թանկարժեք (ազնիվ) մետաղների շարքին։ Բացի այդ, փոքր քանակությամբ մետաղներ առկա են նաև [[ծով]]ի [[ջուր|ջրում]], [[բույս]]երում, կենդանի [[օրգանիզմ]]ներում, որոնք կարևոր նշանակություն ունեն օրգանական աշխարհի ձևավորման և գոյատևման գործընթացներում։
 
Հայտնի է, որ մարդու օրգանիզմի 3%-ը կազմված է մետաղներից։մետաղներից<ref>[http://n-t.ru/ri/kk/hm16.htm Յուրի Կուշկին «Մեզ շրջապատող քիմիան»]</ref>: Մեր [[բջիջ]]ներում ամենաշատը առկա են [[կալցիում]]ը ([[ոսկոր]]ներում) և [[նատրիում]]ը, որը [[միջբջջային հեղուկ]]ում և [[ցիտոպլազմա]]յում [[էլեկտրոլիտ]]ի դեր է կատարում։ [[Մագնեզիում]]ը կուտակվում է [[մկանային համակարգ|մկանային]] հյուսվածքներում և [[նյարդային բջիջ]]ներում, [[պղինձ]]ը՝ [[լյարդ]]ում, [[երկաթ]]ը՝ [[արյուն|արյան]] կարմիր գնդիկների մեջ (կարմիր գույնը պայմանավորված է հենց երկաթի առկայությամբ)։
 
== Արդյունահանում ==
Տող 13.
Մետաղները դուրս են բերվում արդյունահանանված հանքաքարերից, որպես կանոն, քիմիական կամ էլեկտրոլիտիկ վերականգնման միջոցով։ Հրամետաղագործության մեջ հրաքարից մետաղի հումքի փոխակերպման համար կիրառվում է բարձր ջերմաստիճանը, հիդրոմետաղագործության մեջ նույն նպատակներով օգտածործվում է [[ջրային քիմիա]]ն: Կիրառված մեթոդը կախված է մետաղի տեսակից և աղտոտվածության տիպից։
 
Երբ մետաղի հանքաքարը հանդիսանում է մետաղի և ոչ մետաղի [[իոնական միացություն]], մաքուր մետաղի դուրսբերման համար այդ սովորաբար ենթարկվում է [[հալեցում|հալեցման]]՝ տաքացում, որն ուղեկցվում է վերականգնմամբ։ Շատ տարածված մետաղներ, ինչպիսին է օրինակ [[երկաթ]]ը, հալեցվում են, կիրառելով [[ածխածին]], որպես վերականգնող։ Մի շարք մետաղներ, ինչպիսիք են [[ալյումին]]ն ու [[նատրիում]]ը, չունեն ոչ մի տնտեսապես արդարացված վերականգնող և արդյունահանվում են [[էլեկտրոլիզ]]ի միջոցով։միջոցով<ref name="losal">{{ref-en}} {{cite web|url=http://periodic.lanl.gov/11.shtml|title=Los Alamos National Laboratory – Sodium|archiveurl=http://www.webcitation.org/69fbIIDQN|archivedate=2012-08-04}}</ref><ref>{{ref-en}} {{cite web|url=http://periodic.lanl.gov/13.shtml|title=Los Alamos National Laboratory – Aluminum|archiveurl=http://www.webcitation.org/69fbIm7Or|archivedate=2012-08-04}}</ref>:
 
[[Սուլֆիդ]]ային հանքաքարերը չեն բարելավվում մինչև մաքուր մետաղի ստացումը, բայց այրվում են օդում՝ օքսիդի վերածման նպատակով։
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/wiki/Մետաղ» էջից