«Մասնակից:Ani Hosyan/Ավազարկղ1»–ի խմբագրումների տարբերություն

'''Սնոուբորդ''', '''Սնոուբորդինգ''' ({{lang-en|Snowboarding}}, {{lang-en|snow}}՝ ձյուն և {{lang-en|board}}՝ տախտակ), ձմեռային օլիմպիական սպորտաձև, որի էությունը ձյունապատ լանջերից ու լեռներից հատուկ հարմարանքով՝ սնոուբորդով դեպի ներքև սահելն է։ Ի սկզբանե այն ձմեռային սպորտաձև էէր, չնայած առանձին էքստրեմալներ այն հարմարեցրել են ամռանը՝ սնոուբորդով սահելով ավազոտ լանջերի վրա ([[սենդբորդինգ]])։

Սնոուբորդի հայտնագործումը վերագրվում է 1960-ականների սկզբին։ [[1965]] թվականին Շերման Պոպենը՝ Մասկիգոն քաղաքից ([[Միչիգան (նահանգ)|Միչիգան]]), մտածեց և դստեր համար պատրաստեց ժամանակակից սնոուբորդի նմանակը՝ անվանելով սնյորֆեր (snurfer - {{lang-en|snow}}՝ «ձյուն» և {{lang-en|surf}}` «սյորֆ»)։ Նա միմյանց սոսնձեց երկու դահուկ։ Իր կառուցվածքով սնյորֆերը շատ նման էր [[սքեյթբորդ]]ին, միայն առանց անիվների։ Սնյորֆերը ամրակներ չուներ, և տախտակի վրա մնալու համար սահողը պետք է բռնվեր եզրին կապված պարանից։ Նաև խորհուրդ էր տրվում սահքի համար օգտագործել չսահող կոշիկներ։ Արդեն 1966 թվականին սկսվեց սնյորֆերի՝ որպես մանկական խաղալիքի արտադրությունը<ref name=" История сноуборда">История сноуборда (рус.). Федерация горнолыжного спорта и сноуборда России. Проверено 21 августа 2014</ref>։

Հաջորդ տարիների ընթացքում այս սպորտաձևն ավելի մեծ ճանաչում գտավստացավ: Դրա կատարելագործման գործում մեր ներդրում ունեցան Դմիտրի Միլովիչը, Ջեյք Բյորթնը («Burton Snowboards» ընկերության հիմնադիր), Թոմ Սիմը («Sims Snowboards» ընկերության հիմնադիր) և Մայք Օլսոնը («Mervin Manufacturing» ընկերության հիմնադիր): ԱՄՆ-ի արևելյան ծովափնյա սյորֆեր Դիմիտրի Միխայլովիչը [[1972]] թվականին հիմնեց սնոուբորդի արտադրության «Winterstick» ընկերությունը, որը արդեն երեք տարի անց հիշատակվեց «Newsweek» ամսագրում: «Winterstick» տախտակները ժառանգել էին սյորֆինգի և դահուկների կառուցողական սկզբունքները<ref name=" История сноуборда" />:

[[1979]] թվականին, Միչիգան նահանգում՝ Գրենդ Ռեփիդս քաղաքից ոչ հեռու, անցկացվեց պատմության մեջ սյորֆինգի աշխարհի առաջին առաջնությունը: Այդ մրցակցությանը մասնակցում էր նաև Ջեյք Օբերտոնը, ով կատարելագործել էր իրը՝սնոուբորդը՝ ավելացնելով ոտքերի համար ամրություններ: Այդպիսի կատարելագործումը բողոք առաջացրեց մյուս մասնակիցների շրջանում, քանի որ նրա կառուցվածքը տարբերվում էր բնօրինակից: Սակայն Փոլ Գրեյվսը՝ այն ժամանակվա լավագույն սպինինգիստը, մյուս մարզիկների հետ միասին կազմակերպիչներին համոզեց թույլատրել նրաննրա մասնակցությունը մրցույթին: Արդյունքում ստեղծվեց առանձին մրցակցությունմրցույթ, որում Բյորթնը հաղթանակ տարավ՝ լինելով միակ մասնակիցը: Ներկայումս այդ առաջնությունը ընդունված է համարել առաջինը սնոուբորդների մրցակցության պատմության մեջ՝ որպես ինքնուրույն ճյուղ<ref name=" История сноуборда" />:

[[1982]] թվականին Սայդ Իքս վայրում (Վուդսթոք քաղաքից ոչ հեռու՝ [[Վերմոնտ]] նահանգ) անցկացվեցին ԱՄՆ-ի [[սլալոմ]]<nowiki/>ի առաջին համազգային մրցումները։ [[1983]] թվականին [[Կալիֆորնիա (նահանգ)|Կալիֆորնիա նահանգի]] Սոդա Սփրինգս քաղաքում տեղի ունեցավ հաֆփայփի աշխարհի առաջին առաջնությունը: Կազմակերպիչներն էին Թոմ Սիմսը և Մայք Չանտրին՝ սնոուբորդի տեղի հրահանգիչը<ref name=" История сноуборда" />:

Սնոուբորդի հանրաճանաչության աճը հանգեցրեց նրա՝դրա՝ որպես ձմեռային սպորտաձևի պաշտոնական ճանաչմանը. [[1985]] թվականին ավստրիական Ցյուրս լեռնադահուկային հանգստավայրում տեղի ունեցավ աշխարհի առաջին գավաթը: Դրանից մեկ տարի առաջ մրցույթի ընդհանուր կանոնների մշակման և կազմակերպման համար ստեղծվել էր Սնոուբորդի միջազգային ասոցիացիան (ISA)<ref name=" История сноуборда" />: 1990-ական թվականների կեսերին [[ՄՕԿ|միջազգային օլիմպիական կոմիտեն]] որպես սնոուբորդի պաշտոնական ղեկավար մարմին ճանաչեց Դահուկային սպորտի միջազգային ֆեդերացիան: Այդ պատճառով 1990-ականների կեսերից սկսած՝ բոլոր խոշոր միջազգային մրցումները սկսեցին անցկացվել Դահուկային սպորտի միջազգային ֆեդերացիայի կանոններով և նրադրա հովանու ներքո<ref>[http://skatefilm.ru/snoubording/istoriya/isf-ili-fis.html ИСФ или ФИС?]</ref>:

Ներկայումս սնոուբորդը, որպես սպորտաձև, ունի իր կայուն տեղը: Սնոուբորդի բնագավառում անցկացվում են բարձր մակարդակի բոլոր մրցությունները.մրցությունները՝ [[Օլիմպիական խաղեր]], Սնոուբորդի աշխարհի առաջնություն, Սնոուբորդի աշխարհի գավաթ, [[eng|X-Games]], US Open և այլն: Այդ խաղերը հեռուստատեսությամբ ցուցադրվում են ամբողջ աշխարհում: ՇատԼեռնադահուկային լեռնադահուկայինշատ հանգստավայրեր ստեղծում են հատուկ սնոուբորդ-այգիներ՝ ձյունե կառույցներ սնոուբորդով (և դահուկներով) հնարային սահքի համար<ref name=" История сноуборда" />:

Գոյություն ունեն սնոուբորդի հետևյալ սպորտային ճյուղերը<ref>В соответствии с правилами ФИС 2014 года.</ref><ref name="FIS Rules">[http://www.fis-ski.com/mm/Document/documentlibrary/Marketing/02/06/25/ADVERTISINGRULES1314_SB_English.pdf ADVERTISING RULES 2013/14 SNOWBOARD]</ref>, որոնց վերաբերյալ անցկացվում են ամենաբարձր մակարդակի մրցություններմրցումներ (Օլիմպիական խաղեր, Սնոուբորդի աշխարհի առաջնություն, Սնոուբորդի աշխարհի գավաթ)․

* զուգահեռ սլալոմ (PSL) - համարվում է 2014 թվականի օլիմպիական խաղերի օլիմպիական ուղղություն, որից հետո՝իսկ 2015 թվականին, գործադիր կոմիտեի որոշմամբ հեռացվեց ցանկից<ref name="olympic0806">[http://olympic.ru/news/news/programma-zimnih-olimpiyskih-igr-uvelichilas-na-tri/ Олимпийский комитет России: Параллельный слалом в сноуборде исключён из программы Олимпийских зимних игр]</ref>,

* զուգահեռ հսկայական սլալոմ (PGS) - օլիմպիական ուղղություն է՝ սկսած 2002 թվականի Ձմեռային խաղերից,

* սնոուբորդ-կրոսս (SBX) - օլիմպիական ուղղություն է՝ սկսած 2006 թվականի Ձմեռային խաղերից ,

* հաֆփայփ (HP) - օլիմպիական ուղղություն է՝ սկսած 1998 թվականի Ձմեռային խաղերից ,

* սլոուփսթայլ (SBS) - օլիմպիական ուղղություն է՝ սկսած 2014 թվականի Ձմեռային խաղերից,

* բիգ-էյր (BA) - ներառվել է 2018 թվականի Ձմեռային օլիմպիական խաղերի ծրագրում<ref name="olympic0806"/>։

Ներկայումս լայն տարածում են գտել ջիբբինգի մրցումները, բայց այս ուղղություներըուղղությունները դեռևս ընդգրկված չէչեն Դահուկային սպորտի միջազգային ֆեդերացիայի (FIS)<ref>[http://www.fis-ski.com/snowboard/ Snowboard - FIS-SKI<!-- Заголовок добавлен ботом -->]</ref> կամ ՌԴ-ի ճանաչված սպորտաձևերի ցանկում<ref>[http://www.minsport.gov.ru/sport/high-sport/priznanie-vidov-spor/ Спорт высших достижений — Министерство спорта Российской Федерации<!-- Заголовок добавлен ботом -->]</ref>, ուստի չունի գնահատման միասնական կանոններ և չափանիշներ:

''Կոշտ սնոուբորդ'' ({{lang-en|alpine}}) - ուղղություն, որի հիմքը սարից տեխնիկական վայրէջքն է․

# կարվինգ՝քարվինգ՝ իր բոլոր տարատեսակներով,

# սահք տարբեր շինությունների օգտագործմամբ՝ աստիճաններ, բազրիք, նստարաններ, պատնեշներ (այն ամենը, ինչի վրայով կարող է սահել սնոուբորդը)<ref>[http://www.need-for-adventures.ru/mountain_adventure/snoubording/slovar_snouborda/friraid_fristail_dzhibbing_i_drugie_vidy_snoubordinga/ Фрирайд, фристайл, джиббинг и другие виды сноубординга]</ref>,

''Ֆրիրայդ'' - սնոուբորդի ուղղություն, որը ենթադրում է ազատ սահք՝ չսահմանափակված պատրաստված զառիվայրերով և այգիներով, առանց խիստ սահմանված երթուղու, նպատակակետի և կանոնների: Գոյություն ունեն կազմակերպություններ, որոնք կազմակերպում են արտագնա մրցակցություններ ֆրիրայդի տարրերով, օրինակ՝ սահք առանց նախօրոք փորձարկված երթուղու:

'''Պարա-սնոուբորդ''' կամ '''հարմարեցված սնոուբորդ''' - սա սնոուբորդի փոփոխված տարբերակն է՝է ֆիզիկական սահմանափակումներ ունեցող մարդկանց համար հարմարեցված կանոններով, հարմարանքներով և տեխնիկական նորմերով, որպեսզի նրանք հնարավորություն ունենան զբաղվելու այս սպորտաձևով՝ ժամանցային և մրցութային մակարդակներում: 2014 թվականին ներառվել է ձմեռային [[Պարալիմպիկպարալիմպիկ խաղեր]]ի ծրագրի մեջ:

Վնասվածքների երկու երրորդը բաժին է ընկնում մարմնի վերին մասին, իսկ մեկ երրորդը՝ ներքին մասին, ինչն էլ տարբերակում է սնոուբորդը լեռնադահուկային սպորտից, որտեղ վնասվածքների երկու երրորդը ընկնում է մարմնի ներքևի մասին: Մարմնի ամենաշատ վնասվող մասը դաստակն է. բոլոր սնոուբորդային վնասվածքների մոտ 40%-ը դաստակի վնասվածքներ են, իսկ սնոուբորդային բոլոր վնասվածքների 24%-ը՝ դաստակի կոտրվածք<ref name="bull555" />։ Ամեն տարի ամբողջ աշխարհում տեղի է ունենում սնոուբորդիստների դաստակների շուրջ 100 000 կոտրվածք<ref>[http://www.abc-of-snowboarding.com/info/wrist-fractures.asp Snowboarding Injuries — Wrist Fractures @ ABC-of-Snowboarding] {{webarchive|url=https://archive.is/20120717130603/http://www.abc-of-snowboarding.com/info/wrist-fractures.asp |date=2012-07-17 }}</ref>։ Այդ պատճառով դաստակների պաշտպանության օգտագործումը խիստ հանձնարարվում է։ Հաճախ դրանք պարտադիր են նորեկների խմբերում, ևքանի որ դրանց օգտագործումը երկու անգամ նվազեցնում է դաստակի վնասվածքի ստացումը<ref>{{cite book |last= Roberts |first= William O. |title=Bull's Handbook of Sports Injuries |publisher= McGraw-Hill Medical|year= 2004 |month= February |isbn= 0071402918|page=556}}</ref>։ Սնոուբորդիստների համար շատ կարևոր է նաև սովորել ճիշտ ընկնել՝ կանգնելու համար չօգտագործելով ուղիղ ձեռքերը, քանի որ 90 աստիճանով ծալված դաստակը մեծացնում է կոտրվածքի հավանականությունը: Դաստակի վնասվածքի կանխարգելման համաևհամար կարևոր է դրա մարզումը: