«Ամեդեո Ավոգադրո»–ի խմբագրումների տարբերություն

Content deleted Content added
Տող 6.
== Կենսագրություն ==
Կոմս Լորենցո Ռոմանո Ամեդեո Կարլո Ավոգադրոն ծնվել է 1776 թվականի օգոստոսի 9-ին, [[Թուրին|Թուրինում]]՝ Սարդինյան թագավորության [[մայրաքաղաք]]ում: Ամեդեոն ութ երեխաներից երրորդն էր: Երիտասարդ տարիքում հաճախել է [[Երկրաչափություն|երկրաչափության]] և փորձարարական ֆիզիկայի [[դպրոց]]: Այդ ժամանակվա սովորույթի համաձայն մասնագիտությունները և պաշտոները փոխանցվում էին ժառանգաբար, այդ պատճառով Ամեդեոն սկսեց զբաղվել [[Իրավագիտություն|իրավագիտությամբ]]: Քսան տարեկանու ստացել է [[Կանոնական իրավունք|կանոնական իրավունքի]] դոկտորական աստիճան: Քսանհինգ տարեկանում սկսել է ինքնուրույն ուսումնասիրել ֆիզիկամաթեմատիկական գիտություններ: 1803 և 1804 թվականներին նա իր եղբայր՝ Ֆելիչիի հետ երկու աշխատանք է ներկայացրել [[Թուրին]]ի գիտական ակադեմիայի էլեկտրական և էլեկտրամագնիսական երևույթների տեսության վերաբերյալ, ինչի համար 1804 թվականին ընտրվեց այդ ակադեմիայի թղթակից անդամ: Իր առաջին աշխատությունում, որը կոչվում էր «Էլեկտրականության մասին վերլուծական գրառում» նա բացատրել է [[հաղորդիչ]]նորի և [[Մեկուսիչ|մեկուսիչների]] գործելակերպը, մասնավորապես մեկուսիչների բևեռացման երևույթը: Այն գաղափարները, որոնք նա արտահայտել է ավելի ուշ ավելի լիարժեք զարգացում ստացան այլ [[գիտնական]]ների աշխատություններում: 1806 թվականին Ավոգադրոն մտնում է [[Ճեմարան|Թուրինի ճեմարան]] որպես դասախոս: 1809 թվականին տեղափոխվել է [[Վերչելի]] քաղաքի [[լիցեյ]], որպես [[ֆիզիկա]]յի և [[մաթեմատիկա]]յի [[ուսուցիչ]]: 1819 թվականի [[սեպտեմբեր]]ին Ավոգադրոն ընտրվում է Թուրինի Գիսությունների ակադեմիայի անդամ: 1820 թվականին թագավորական հրամանով Ավոգադրոն նշանակվել է Թուրինի [[համալսարան]]ի բարձրագույն ֆիզիկայի նոր [[ամբիոն]]ի [[պրոֆեսոր]]: 1822 թվականին Թուրինի համալսարանը փակվեց, [[ուսանող]]ական անկարգություններից հետո: 1823 թվակաին Ավոգադրոյին տրվել է բարձրագույն ֆիզիկայի պրոֆեցորի պատվավոր կոչում և նշանակվել պետական ծախսերի վերահսկման պալատի ավագ տեսուչ: Չնայած նոր պարտականություններին Ավոգադրոն շարունակում էր զբաղվել գիտական հետազոտություններով: 1832 թվականին համլսարանը կրկին բացել է բարձրձրագույն [[Ամբիոն|ֆիզիկայի ամբիոն]]ը, սակայն այս անգամ այն տրվեց ոչ թե Ավոգադրոյին, այլ 1830 թվականին հայրենիքը լքած հայտնի ֆրանսիացի մաթեմատրկոս [[Օգյուստեն Լուի Կոշի]]ին: Միայն երկու տարի հետո Կոշիի մեկնելուց հոտո Ավոգադրոն կարողացավ զբաղեցնել այդ ամբիոնը, որտեղ էլ աշխատել է մինչև 1850 թվականը: Այդ թվականին նա հեռացել է համլսարանից, ամբիոնը հանձնելով իր աշակերտ Ֆելիչե Կյուին: Համալսարանից հեռանալուց հետո Ավոգադրոն որոշ ժամանակ զբաղեցրել է վերահսկիչ պալատի ավագ տեսուչի պաշտոնը, ինչպես նաև եղել է բարձրագուն վիճակագրական հանձնաժողովի անդամ, նաև եղել է Ազգային կրթության բարձրագույն խորհրդի չափերի և կշիռների հանձնաժողովի [[նախագահ]]: Չնայած պատկառելի տարիքին նա շարունակում էր հրապարակել իր հետազոտությունները Թուրինի Գիտությունների Ազգային ակադեմիայի աշխատություններում: Վերջին աշխատությունը հրապարակվել է նրա [[մահ]]ից երեք տարի առաջ, երբ Ավոգադրոն 77 տարեկան էր: Նա մահացել է 1856 թվականի հուլիսի 9-ին [[Թուրին]]ում և թաղվել է [[Վերչելի]]ի ընտանեկանմ [[դամբարան]]ում:
 
== Գիտական գործունեություն ==
 
Ավոգադրոն սկսեց իր գիտական աշխատանքը էլեկտրական երևույթների ուսումնասիրությամբ: Ավոգադրոն աշխատում է այս թեմայով, հայտնվել մինչև 1846 թվականը: Նա նաեւ մեծ ուշադրություն է դարձրել էլեկտրաքիմիայի բնագավառում հետազոտությունների վրա, փորձելով գտնել էլեկտրական եւ քիմիական երևույթների միջև կապը, ինչը նրան ստիպեց ստեղծել էլեկտրաէքիմիական տեսության մի տեսակ: Այս առնչությամբ նրա հետազոտությունը շփվում էր հայտնի Դիմի և Բերցելիուսի քիմիկոսների հետ: Բայց Ավոգադրոն մտել է ֆիզիկայի պատմություն, որպես մոլեկուլային ֆիզիկայի կարևորագույն օրենքներից մեկի հայտնագործող:
 
1811 թվականին լույս տեսավ Ավոգադրոյի « Ակնարկ մակերեսային մոլեկուլների հարաբերական զանգվածի որոշման մեթոդով, ըստ որի նրանք պատկանում են միացություններին» հոդվծը: Ավոգադրոն ցույց տվեց, որ ոչ միայն չի հակասում Գեյ-Լյուսակի կողմից ձեռք բերված տվյալների հետ, այլ հակառակը, համաձայնում է նրանց հետ, եւ բացում է ատոմային զանգվածների ճշգրիտ որոշումը, մոլեկուլների կազմը եւ տեղի ունեցող քիմիական ռեակցիաների բնույթը:
 
Ավոգադրոյի ժամանակ նրա վարկածը անհնար էր ապացուցել տեսականորեն: Սակայն այս վարկածը պարզ հնարավորություն տվեց փորձնականորեն որոշել գազային միացությունների մոլեկուլների կազմը եւ որոշել դրանց հարաբերական զանգվածը: Փորձը ցույց է տալիս, որ այդ գազերի արդյունքում արտադրվող ջրածնի, թթվածնի եւ ջրի գոլորշու ծավալները կազմում են 2:1:2:
 
Առաջին. ջրածնի եւ թթվածնի մոլեկուլները բաղկացած են երկու ատոմներից (H<sub>2</sub> և O<sub>2</sub>), իսկ ջրածնի մոլեկուլները` երեքից, և հավասարումը կլինի 2Н<sub>2</sub> + О<sub>2</sub> = 2Н<sub>2</sub>О: Սակայն հնարավոր է նաև հետևյալ եզրակացությունը. ջրածնի մոլեկուլները միատոմ են, իսկ թթվածնի և ջրի մոլեկուլները` երկատոմ, հետևաբար ճիշտ է հետևյալ հավասարումը`2Н + О<sub>2</sub> = 2НО, 2:1:2 ծավալային հարաբերությամբ: Առաջին դեպքում, ջրի մեջ ջրածնի եւ թթվածնի զանգվածային հարաբերությունից (1:8) այն հետևեց, որ թթվածնի հարաբերական ատոմային զանգվածը 16 է, իսկ երկրորդինը` 8: Ի դեպ, Գեյ-Լյուսակի աշխատանքը նույնիսկ 50 տարի անց որոշ գիտնականներ պնդել են, որ ջրի բանաձևը ոչ թե Н<sub>2</sub>О է, այլ` НО: Մյուսները կարծում էին, որ ճիշտ բանաձևը Н<sub>2</sub>О<sub>2</sub>: Հետևաբար, մի շարք աղյուսակներում թթվածնի ատոմային զանգվածը ընդունել են 8-ի հավասար:
 
== Տես նաև ==