«Միմար Սինան»–ի խմբագրումների տարբերություն
Content deleted Content added
չ Ռոբոտ․ Տեքստի ավտոմատ փոխարինում (-https://books.google.com/ +https://books.google.am/) |
չ փոխարինվեց: իր մեջ ներառ → ներառ oգտվելով ԱՎԲ |
||
Տող 3.
|պատկեր = Mimar Sinan, architecte de Soliman le Magnifique.jpg
|նկարագրում = Միմար Սինանի դիմանկարը՝ արված մատիտով
|ազգություն = [[Օսմանյան կայսրություն
|ծննդյան օր = 1488/1490
|ծննդավայր = [[Աղըրնաս]], [[Քարամանի նահանգ]], <br />[[Օսմանյան կայսրություն]] <br />այժմ՝ [[Կայսերի նահանգ]]
Տող 10.
}}
'''Միմար Սինան աղա''' ({{lang-ota|معمار سينان}}, «Մեծ ճարտարապետ Սինան աղա», [[Թուրքերեն|ժամանակակից թուրքերեն]]: '''Միմար Սինան''', {{lang-tr|miːˈmaːɾ siˈnan}}, «Ճարտարապետ Սինանտ») (1488/1490 - հուլիս 17, 1588) օսմանյան ճարտարապետ ({{lang-tr|links=no|mimar}}), սուլթան [[Սուլեյման I|Սուլեյման Փառահեղի]], [[Սելիմ II|Սելիմ II-ի]] և [[Մուրադ III|Մուրադ III-ի]] ինժեները: Նա եղել է ավելի քան 300 կառույցների և այլ ժամանակակից շինությունների, ինչպես օրինակ դպրոցների, ինժեները: Նրա աշակերտները ավելի ուշ նախագծելու էին [[Ստամբուլ
Նա քարտաշ-որմնադրի որդի էր, որը ստացել էր տեխնիկական կրթություն և դարձել ռազմական ինժեներ: Նա արագորեն բարձրացել էր մինչև սպայի աստիճանի և ի վերջո դարձել [[
Սինանի գլուխգործոցը [[Էդիրնե
==Վաղ տարիներ ==
[[File:Sinan Caferaga March 2008b.JPG|thumb|180px|[[Ստամբուլ|Սատմբուլում]] Միմար Սինանի կիսանդրին]]
Ժամանակակից կենսագիրներից մեկի՝ [[Մուսթաֆա Սաի Չելեբի
The son of Greek or Armenian Christian parents, Sinan entered his father’s trade as a stone mason and carpenter.</blockquote></ref>, իսկ Իսլամական ճարտարապետության բառարանի համաձայն 1491 թվականին և թուրք պրոֆեսոր և ճարտարապետ Ռեհա Գյունայի համաձայն կա՛մ 1494 և կա՛մ 1499 թվականին)<ref name="Günay">{{cite book|url=https://books.google.am/books?id=OfQjGQAACAAJ&dq=A+guide+to+the+works+of+Sinan+the+Architect+in+Istanbul&hl=en&sa=X&ei=3ZV8T5rqA8PV4QTisvHYDA&ved=0CDEQ6AEwAA|title=A guide to the works of Sinan the architect in Istanbul|last=Günay|first=Reha|publisher=Yapı-Endüstri Merkezi Yayınları|year=2006|isbn=975-8599-77-1|location=Istanbul, Turkey|page=23|authorlink=|accessdate=2012-04-05}}</ref> Հովսեփ անունով: Նա ծնունդով կա՛մ հայ է<ref>{{cite book|title=The cross and the crescent: Christianity and Islam from Muhammad to the Reformation|last=Fletcher|first=Richard|publisher=Penguin|year=2005|isbn=9780670032716|edition=Reprinted.|location=London|page=138|quote=...was Sinan the Old-he lived to be about ninety-an Armenian from Anatolia who had been brought to the capital as one of the 'gathered'.|authorlink=Richard A. Fletcher}}</ref><ref name="SAE">Zaryan, ''Sinan'', Armenian Soviet Encyclopedia, p. 385.</ref><ref>Kouymjian, Dickran. "Armenia from the Fall of the Cilician Kingdom (1375) to the Forced Emigration under Shah Abbas (1604)" in ''The Armenian People From Ancient to Modern Times, Volume II: Foreign Dominion to Statehood: The Fifteenth Century to the Twentieth Century''. [[Richard G. Hovannisian]] (ed.). New York: St. Martin's Press, 1997, p. 13. {{ISBN|0-312-10168-6}}.</ref><ref>{{cite book|title=Byzantine and Romanesque Architecture, Volume 1|last=Jackson|first=Thomas Graham|publisher=Cambridge University Press|year=1913|page=[https://books.google.am/books?id=YjDNAAAAMAAJ&pg=PA143 143]|quote=They are many of them designed by Sinan, who is said to have been an Armenian|authorlink=Thomas Graham Jackson}}</ref><ref name="Alboyajian1937">Alboyajian (1937), vol. 2, pp. 1533-34.</ref><ref>{{cite book|title=Old Fashioned Flowers|last=Sitwell|first=Sacheverell|publisher=Country Life|year=1939|page=74|quote=The architect Sinan, perhaps of Armenian descent, raised mosques and other buildings all over the Turkish Empire.|authorlink=Sacheverell Sitwell}}</ref>, Կապադովկիացի հույն<ref>Talbot, Hamlin ''Architecture Through the Ages''. University of Michigan, p. 208.</ref><ref>Byzantium and the Magyars, Gyula Moravcsik, Samuel R. Rosenbaum p.28.</ref><ref>Kathleen Kuiper. Islamic Art, Literature, and Culture. — The Rosen Publishing Group, 2009 — p. 204 — {{ISBN|9781615300976}}: "The son of Greek Orthodox parents, Sinan entered his father's trade as a stone mason and carpenter." .</ref><ref>Sinan: the grand old master of Ottoman architecture, p. 35, Aptullah Kuran, Institute of Turkish Studies, 1987</ref><ref>Walker, Benjamin and Peter Owen ''Foundations of Islam: the making of a world faith'', 1998, p. 275.</ref><ref name="Goodwin, Godfrey 1971 199">{{cite book|title=A history of Ottoman architecture|author=Goodwin, Godfrey|publisher=Johns Hopkins Press|year=1971|isbn=978-0-8018-1202-6|page=199|quote=He came from the district of Karaman and the Greek lands, but he does not, it is true, specifically call himself a Greek, which, in effect, he no longer was from the moment that he admitted that there was no other God but Allah. Yet after the conquest of Cyprus in 1571, when Selim decided to repopulate the island by transferring Greek families from the Karaman beylik, Sinan intervened on behalf of his family and obtained two orders from the Sultan in council exempting them from deportation. It was Selim I who ordered the first devsirme levy in Anatolia in 1512 and sent Yaya- basis to Karamania and this is probably the year in which Sinan came to Istanbul. Since he was born about 1491, or at the latest in 1492, he was old for a devsirme…}}</ref><ref name="Rogers, J. M. 2006">{{cite book|title=Sinan: Makers of Islamic Civilization.|author=Rogers, J. M.|publisher=I.B.Tauris: Oxford Centre for Islamic Studies|year=2006|isbn=978-1-84511-096-3|page=backcover|quote=(Sinan) He was born in Cappadocia, probably into a Greek Christian family. Drafted into the Janissaries during his adolescence, he rapidly gained promotion and distinction as a military engineer.}}</ref>, ալբանացի<ref name="Cragg">{{cite book|url=https://books.google.am/books?id=pMuxLlWih04C&pg=PA120|title=The Arab Christian: A History in the Middle East|last=Cragg|first=Kenneth|publisher=Westminster John Knox Press|year=1991|isbn=0-664-22182-3|location=|page=120|authorlink=}}</ref><ref>{{cite book|url=https://books.google.am/books?id=Cf26AAAAIAAJ&q=sinan+albanian+origin&dq=sinan+albanian+origin&hl=en&sa=X&ei=i458T9SdJo_R4QSvxLHlDA&ved=0CF0Q6AEwCTgo|title=The Beirut review, Issue 3|last=al-Lubnānī lil-Dirāsāt|first=Markaz|publisher=Lebanese Center for Policy Studies|year=1992|isbn=|location=|page=113|authorlink=|accessdate=2012-04-05}}</ref><ref name="Brown">{{cite book|url=https://books.google.am/books?id=e-VOAAAAYAAJ&q=the+fame+of+the+leading+Ottoman+architect,+Sinan,+having+reached+his+ears,+he+is+reported+to+have+invited+certain+pupils+of+this+Albanian+genius+to+India+to+carry+out+his+architectural+schemes.&dq=the+fame+of+the+leading+Ottoman+architect,+Sinan,+having+reached+his+ears,+he+is+reported+to+have+invited+certain+pupils+of+this+Albanian+genius+to+India+to+carry+out+his+architectural+schemes.&hl=en&sa=X&ei=SyWyT__ZCsjOswb_y4C9Bg&ved=0CDQQ6AEwAA|title=Indian architecture: (The Islamic period)|last=Brown|first=Percy|publisher=Taraporevala Sons|year=1942|isbn=|location=|page=94|quote=… the fame of the leading Ottoman architect, Sinan, having reached his ears, he is reported to have invited certain pupils of this Albanian genius to India to carry out his architectural schemes.|authorlink=}}</ref>, կա՛մ էլ քրիստոնյա թուրք<ref>Akgündüz Ahmed & Öztürk Said, (2011), Ottoman History, Misperfections and Truths, IUR Press (Islamitische Universiteit Rotterdam), Pg.196, [https://books.google.am/books?id=EnT_zhqEe5cC&printsec=frontcover&hl=en&sa=X&redir_esc=y#v=onepage&q&f=false See online]. Quoted from the book: "According to yet another view, Sinan came from a Christian Turkish family, whose father's name was Abdulmennan and his grandfather's Doğan Yusuf."</ref>, ծնվել է Աղըրնաս փոքրիկ քաղաքում՝ [[Փոքր Ասիա
Որոշ գիտնականների կարծիքով սա նշանակում էր, որ նրա ընտանիքը կապադովկիացի հույներ էին, քանի որ տարածաշրջանի ուղղափառ քրիստոնյաները միայն հույներն էին: Բացի այդ նրանցից շատերը հիշատակում էին Սինանի հորը՝ որպես քարտաշ-որմնադիր և ատաղձագործ Քրիստոս ({{lang-el|Χρήστος}}) անունով, որը շատ տարածված հունական անուն էր<ref>Muqarnas, Volume 24 History and Ideology: Architectural Heritage of the lands of Rum, p. 179, Gurlu Necipoglu, Bril, 2007, {{ISBN|978-90-04-16320-1}}</ref><ref>Constantinople, de Byzance à Stamboul, Celâl Esad Arseven, H. Laurens, 1909</ref>: Հերբերը Մյուլլերի կարծիքով, սակայն, «նա կարծես թե հայ էր»<ref>{{cite book|title=The Loom of History|last=Muller|first=Herbert Joseph|publisher=[[New American Library]]|year=1961|page=439|authorlink=Herbert J. Muller}}</ref>: Թաֆթսի համալսարանից Լյուսի տեր Մանուելյանը առաջարկում է այն տեսակետը, որ «կայսերական արխիվներից և այլ փաստաթղթերից կարելի է եզրակացնել, որ նա հայ էր»<ref>{{cite web|url=http://www.sscnet.ucla.edu/history/centers/armenian/source111.html|title=Architects, Craftsmen, Weavers: Armenians and Ottoman Art|work=Abstracts from the International Conference ARMENIAN CONSTANTINOPLE organized by Richard G. Hovannisian, UCLA, May 19–20, 2001|publisher=Social Sciences Division [[University of California, Los Angeles]]|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140712105852/http://www.sscnet.ucla.edu/history/centers/armenian/source111.html|archivedate=12 July 2014|accessdate=13 September 2013|deadurl=yes|df=}}</ref>:
Որոշ գիտնականներ նույնիսկ նշում են, որ նա կարող է և ալբանական ծագում ունենալ<ref name="Cragg" />: Բրիտանացի գիտնական [[Փերսի Բրաուն
Սինանը մեծանում է՝ իր հորը աշխատանքում օգնելով, և այդ ընթացքում զարգանում են շինարարական աշխատանքներում նրա կարողությունները<ref name="SinanBritannica">[http://www.britannica.com/EBchecked/topic/545603/Sinan Encyclopædia Britannica: Sinan (Ottoman architect)]</ref>: Կան երեք կարճ արձանագրություններ (Անանուն տեքստ, Ճարտարապետական գլուխգործոցներ, Ճարտարապետության գիրք) [[Թոփքափը ամրոց|Թոփքափը պալատի]] գրադարանում, որը գրված է Սինանի կողմից իր ընկեր և կենսագիր Մուսթաֆա Սաի Չելեբիին: Այս ձեռագրերում բացահայտում է իր երիտասարդության և ռազմական կարիերայի վերաբերյալ որոշակի մանրամասներ: Նրա հայրը հիշատակվում է «Աբդուլմեննան» (բառացիորեն «Առատաձեռն և ողորմած մեկի ծառա»), անունով, որն օգտագործվում էր օսմանյան շրջանում՝ կոչելու այն ոչ քրիստոնյաների հայրերին, որոնք դարձել էին մուսուլման<ref name="Günay" />:
==Ռազմական գործունեություն==
1512 թվականին Սինանը զորակոչվում է օսմնայան բանակում ծառայության՝ որպես [[դևշիրմե]]<ref name ="GoodwinB199"/><ref name="Kinross214:">Kinross, pp 214–215.</ref>: Նա ուղարկվել է [[Կոստանդնուպոլիս|Կ.Պոլիս]], որպեսզի դառնա [[Ենիչերիներ|ենիչերիական]] բանակի սպա և հենց այդտեղ էլ ընդունել է իսամ<ref name ="GoodwinB199"/>: Նա տարիքով էր և չէր կարող ընդունվել Թոփքափըի պալատում գտնվող [[Էնդերունի դպրոց]]<ref name ="GoodwinB199"/>: Որոշ արձանագրություններում նշվում է, որ նա հավանաբար ծառայել է [[Իբրահիմ փաշա|մեծ վեզիր Փարգալը Իբրահիմ փաշային]]՝ որպես Իբրահիմ փաշա դպրոցում նորեկ: Հավանաբար հենց այդ ժամանակ էլ նրան տրվել է իսլամական Սինան անունը: Նա սկզբնապես սովորում էր [[ատաղձագործություն]] և [[մաթեմատիկա]], սակայն իր մտավոր կարողությունների և ձգտումների շնորհիվ շուտով դառնում է առաջատար մի ճարտարապետի օգնական և ձեռք բերում ճարտարապետին անհրաժեշտ գործնական գիտելիքները<ref name="GoodwinB199" />:
Հաջորդ 6 տարիների ընթացքում նա ծառայում է որպես ենիչերի սպա (''acemioğlan''): Նա հավանաբար մասնակցել է [[Սելիմ I|Սելիմ I-ի]] վերջին արշավանքին՝ դեպի [[Հռոդոս]] համաձայն որոշ աղբյուրների, սակայն երբ սուլթանը մահանում է, այս ծրագիրը չեղարկվում է: Երկու տարի անց նա ականատես դարձավ [[Բելգրադ
Այս արշավանքների ընթացքում նա ցույց է տալիս ճարտարապետի ու ինժեների իր ունակությունները: Երբ օսմանյան բանակը գրավում է [[Կահիրե
Երբ 1539 թվականին [[Չելեբի Լյութֆի փաշա
==Աշխատանքներ==
Ռազմական ինժեներությունը Սինանին տեսական գիտելիքներից զատ տվեց նաև գործնական հմտություններ: Նույնը կարելի է ասել նաև Արևմուտքում [[Վերածնունդ|Վերածննդի]] ճարտարապետներ [[Միքելանջելո
Տարբեր աղբյուրների համաձայն Միմար Սինանը համարվում է առնվազն 374 շինությունների ճարտարապետ, այդ թվում՝ 92 մզկիթներ, 52 փոքր մզկիթներ (''mescit''), 55 կրոնական դպրոցներ (''medrese''), Ղուրանը սերտողների (''darülkurra'') 7 դպրոցներ, 20 դամբարաններ (''türbe''), 17 հանրային խոհանոցներ (''imaret''), 3 հիվանդանոցներ (''darüşşifa''), 6 ջրատարներ, 10 կամուրջներ, 20 քարավանատուն, 36 պալատներ և առանձնատներ, 8 կամարներ և 48 բաղնիքներ<ref>[http://cadde.milliyet.com.tr/2013/12/30/HaberDetay/1656832/iSTANBUL_A_iMZASINI_ATTI A list of the buildings designed by Mimar Sinan]</ref>: Միմար Սինանը շուրջ 50 տարի եղել է արքունի գլխավոր ճարտարապետ՝ աշխատելով ճարտարապետների մի մեծ խմբի հետ:
Միմար Սինանի մասնագիտական զարգացման գործընթացը արտացոլվում է նրա 3 գլխավոր աշխատանքների միջոցով: Սրանցից երկուսը գտնվում են Ստամբուլում՝ Շեհզադե մզկիթը, որը ինքը դեռևս իր աշկերտության շրջանն է համարում, և Սուլեյմանիե մզկիթը, որը արդեն մասնագիտական շրջանն է: Իսկ Էդիրնեում Սելիմիե մզկիթը, որը համարվում է նրա վարպետության շրջանի արդյունքը:
<gallery heights="180" mode="packed" perrow="5" caption="Սինանի հիմնական աշխատանքները">
Տող 51.
</gallery>
Շեհզադե մզկիթը Սինանի ստեղծած խոշոր մզկիթներից առաջինն է: Միհրիմահ սուլթան մզկիթը, որը ավարտին է հասցրել նույն տարում, ունի յուրահատուկ տեսք իր գլխավոր գմբեթով, որը հենվում է երեք կիսագմբեթների վրա: Երբ Սինանը դառնում է 70 տարեկան, ավարտում է Սուլեյմանիե մզկիթը համալիրը: Այս կառույցը տեղակայված է Ստամբուլի բլուրներից մեկի վրա և նայում է դեպի Ոսկե եղջյուր, կոչվում է Սուլեյման Փառահեղի անունով՝ համարվելով ժամանակի խորհրդանշական հուշարձաններից մեկը: Գմբեթի տրամագիծը, որը գերազանցում է 31 մ տրամագիծ ունեցող Սելիմիե մզկիթին, որը Սինանն ավարտել է 80 տարեկանում, համարվում է նրա ձեռքբերումների ամենակնառու օրինակը: Միմար Սինանը գեղարվեստականության գագաթնակետին է հասել Սելիմիե մզկիթի ճարտարապետությամբ, զարդանախշերով և դիզայնով:
Միմար Սինանը իր ճարտարապետական ունակությունները ցուցաբերել է նաև դամբարաններ ստեղծելիս: [[Շեհզադե (մզկիթ)|Շեհզադե Մեհմեդ դամբարանը]] աչքի է ընկնում իր արտաքին զարդարանքներով և կիսագմբեթով: Ռուսթեմ փաշա դամբարանը աչքի է ընկնում իր դասական ոճով: [[Սուլեյմանիե մզկիթ|Սուլեյման Փառահեղի դամբարանը]] հետաքրքիր փորձ է յոթանկյուն կառույցով և հարթ գմբեթով: [[Սելիմիե մզկիթ (Էդիրնե)|Սելիմ II դամբարանը]] ունի քառակուսի հատակագիծ և համարվում է թուրքական դամբարանների ճարտարապետական լավագույն օրինակներից մեկը: Հենց իր՝ Սինանի դամբարանը, որը գտնվում է Սուլեյմանիե համալիրի հյուսիսարևելյան մասում, շատ պարզ կառույց է:
Սինանը մեծ վարպետությամբ միախառնում էր արվեստն ու ֆունկցիոնալիզմը կամուրջներ կառուցելիս: Սրանցից ամենամեծը Բյույուքչեքմեջե կամուրջն է, որը մոտ 635 մետր է: Ուրիշ լավ օրինակներից են Սիլիվրի կամուրջը, Մարիցայի վրա Սվիլենգրադում Հին կամուրջը, Լյուլեբուրգազ գետի վրա Լյուլեբուրգազ (Սոկոլովիչ Մեհմեդ փաշա) կամուրջը, Էրգենե գետի վրա Սինանլը կամուրջը և Դրինա կամուրջը<ref>The Drina Bridge gave its name to the famous novel by the Yugoslav author [[Ivo Andrić]].</ref>:
Մինչ Սինանը կառուցում և զարգացնում էր Ստամբուլի ջրամատակարարման համակարգը, քաղաքում տարբեր հատվածներում կառուցում է կամարակապ ջրատարներ: Ալիբեյ գետի վրա Մաղլովի կամարը, որը 257 մետր երկարություն և 35 մետր բարձրություն ունի, կազմված է կամարների երկու հարկաշարքերից. այն համարվում է այս տեսակի մեջ լավագույն օրինակներից մեկը:
Սինանի գործունեության սկզբում օսմանյան ճարտարապետությունը մեծապես [[Պրագմատիզմ|պրագմատիկ]] էր: Կառույցները հիմնականում նախկին ձևերի կրկնություն էին և հիմնվում էին ամենահասարակ նախագծերի վրա: Դրանք ավելի շատ տարբեր մասերի հավաքածու էին, քան մեկ ամբողջություն: Ճարտարապետը գծագրում էր նախագիծը, իսկ օգնականը գիտեր, թե ինչ պետք է աներ, քանի որ նոր գաղափարներից խուսափում էին: Սինանը ժամանակի ընթացքում փոխում է այս ամենը: Նա փոխակերպում էր արդեն գործող ճարտարապետական ավանդույթները՝ ավելացնելով նորարարական երևույթներ՝ փորձելով հասնել կատարելության:
Տող 64.
[[File:Evlahos Koursoum Mosque.jpg|right|thumb|300px|Թրիկալայում Օսման շահ մզկիթ]]
Այս տարիների ընթացքում նա շարունակել է օսմանյան ճարտարապետության ավանդական ձևերը, բայց աստիճանաբար ուսումնասիրում է նոր երևույթները, քանի որ ռազմական գործունեության ընթացքում հնարավորություն ուներ ուսումնասիրելու [[Եվրոպա
Սինանին ընձեռվեց առաջին հնարավորությունը նախագծելու խոշոր մի կառույց, այն է՝ [[Հալեպ
Նրա առաջին խոշոր գործը՝ որպես արքունի ճարտարապետ, եղել է Հասեկի Հյուրեմ համալիրը՝ կառուցված [[Ռոքսելանա
1541 թվականին Միմար Սինանը սկսում է մեծ ծովակալ Հայրեդդին Բարբարոսսայի դամբարանի (''türbe'') կառուցումը: Այն գտնվում է Ստամբուլի եվրոպական հատվածում՝ [[Բեշիքթաշ (շրջան)|Բեշիքթաշի]] ափին, այն վայրում, որտեղ նրա նավատորմը հավաքվում էր: Որքան էլ տարօրինակ է, ծովակալը ոչ թե այդտեղ է թաղված, այլ Միհրիմահ սուլթան մզկիթի մոտ գտնվող դամբարանում:
Միհրիմահ սուլթանը՝ սուլթան Սուլեյմանի դուստրը և մեծ վեզիր Ռուսթեմ փաշայի կինը, հանձնարարում են Սինանին Ուսքյուդարում կառուցել մզկիթ, որը
Երբ սուլթան Սուլեյմանը վերադառնում է Բալկանյան ևս մեկ արշավանքից, նրան տեղեկացնում են, որ գահաժառանգ Շեհզադե Մեհմեդը մահացել է 22 տարեկան հասակում: 1543 թվականի նոյեմբերին Միհրիմահ սուլթան մզկիթի կառուցման աշխատանքները սկսելուց ոչ շատ անց սուլթանը հրամայում է Սինանի կառուցել նոր մեծ մզկիթ համալիր իր սիրելի որդու հիշատակին: Շեհզադե մզկիթը ավելի մեծ և շքեղ էր լինելու, քան նախորդները: Ճարտարապետ պատմաբանները այս մզկիթը համարում են Սինանի առաջին գլուխգործոցը: Տարվելով մեծ կենտրոնագմբեթ շինություններով՝ Սինանը սկսում է օգտագործել մզկիթների նմանատիպ նախագծերը, ինչպես օրինակ [[Դիարբեքիր
=== 1550-ական թվականների կեսերից մինչև 1570 թվականը. մասնագիտական շրջան ===
Մինչև 1550 թվականը Սուլեյման Փառահեղը իր հզորության գագաթնակետին էր հասել: Իր որդու համար մզկիթ կառուցելուց հետո մտադրվեց կառուցել նաև իր համար կայսերական մզկիթ` կառույց, որը կլիներ ավելի մեծ, քան մյուսները, մի վայրում, որը կլիներ բարձր բլուրի վրա՝ կարծես իշխում էր Ոսկե եղջյուրին: Փողը խնդիր չէր կարող լինել, քանի որ նա մեծ հարստություն էր կուտակել Եվրոպայում և Մերձավոր Արևելքում արշավանքների ժամանակ: Նա Սինանին հրամայում է կառուցել մզկիթ՝ Սուլեյմանիե, որը շրջապատված էր լինելու 4 մեդրեսեներով, խոհանոցով, հիվանդանոցով, օթևանով, բաղնիքով, քարավանատնով և ճանապարհորդների համար հյուրատնով (''tabhane''): Սինանը, որն այդ ժամանակ արդեն գլխավորում էր բավականին մեծ բաժին մեծաթիվ օգնականներով, կարողանում է ավարտին հասցնել սուլթանի առաջադրանքը 7 տարում: Մինչև Սուլեյմանիեն ոչ մի մզկիթ չէր կառուցվել կիսախորանարդ տանիքով: Այս գաղափարը նրա մոտ առաջացել էր [[Սուրբ Սոֆիայի տաճար (Կոստանդնուպոլիս)|Սուրբ Սոֆիայի տաճարի]] ազդեցությամբ: Սինանը հավանաբար ծանոթ է եղել Վերածննդի ճարտարապետ Լեոնե Բատիստա Ալբերտիիին, քանի որ նա ևս ցանկանում էր կառուցել կատարյալ եկեղեցի, որը կարտացոլեր երկրաչափական կատարելությունը ճարտարապետության մեջ: Սակայն ի տարբերություն իր արևմտյան գործընկերների՝ Սինանը ավելի շատ հետաքրքրված էր կառույցի պարզեցմամբ, քան հարստացմամբ: Նա ցանկանում էր կառուցել գմբեթ, որը հենված կլիներ շրջանի վրա, որը որպես երկրաչափական կատարյալ պատկեր՝ [[Աբստրակտ արվեստ|աբստրակտ]] ձևով արտահայտում էր Աստծո կատարելությունը: Սինանը նախընտրում էր նուրբ երկրաչափական համադրություններ՝ օգտագործելով երկուսի բազմապատիկները շինությունների հարաբերակցությունը և համամասնությունը հաշվարկելիս:
Մինչ Սինանը խիստ զբաղված էր Սուլեյմանիե մզկիթի կառուցմամբ, կա՛մ ինքը, կա՛մ էլ նրա ենթակայության տակ գտնվողները գծում էին նախագծեր և զբաղվում բազմաթիվ այլ շինությունների կառուցմամբ: Սինանը 1551 թվականին կառուցում է մզկիթ նաև մեծ վեզիր Փարգալը Իբրահիմ փաշայի համար և Սիլվրիքափըում դամբարան (türbe):
Հաջորդ մեծ վեզիր Ռուսթեմ փաշան ևս մի քանի հանձնարարություններ է տալիս Սինանին: 1550 թվականին նա կառուցում է մի մեծ հյուրանոց (''han'') Ստամբուլի [[Գալաթա]] շրջանում: Շուրջ 10 տարի անց նա ևս մեկ հան է կառուցում [[Էդիրնե
[[File:Eupatoria 04-14 img12 Juma Jami Mosque.jpg|thumb|Ջումա-Ջամի մզկիթ (Հան մզկիթ), [[Եվպատորիա]], [[Ղրիմ]]]]
1553-1555 թվականների ընթացքում Սինանը Բեշիքթաշում կառուցում է Սինան փաշա մզկիթը, որը Էդիրենում Ուչ Շերեֆլի մզկիթի փոքր տարբերակն է, մեծ ծովակալ Սինան փաշայի համար: Սա ևս վկայում է այն մասին, որ Սինանը մանրամասն ուսումնասիրել էր այլ ճարտարապետների աշխատանքները, հատկապես որ նա էր պատասխանատու այս շինությունների վերանորոգման համար: Նա կրկնում էր շինության հին ձևը՝ փորձելով կարգավորել կառուցվածքային որոշակի թերութուններ և կատարել սա իր մտահղացումների համաձայն: 1554 թվականին Սինանն կրկին օգտագործում է Սինան փաշա մզկիթի ձևը մեծ վեզիր Քարա Ահմեդ փաշայի համար Կ.Պոլսում մզկիթ կառուցելիս, որը լինելու էր իր առաջին վեցանկյուն մզկիթը: Օգտագործելով վեցանկյուն նախագծիը Սինանը կարող էր կողային գմբեթները դարձնել կիսագմբեթներ և տեղադրել դրանք անկյուններում 45 աստիճան անկյան տակ: Հավանաբար նրան այս ձևը շատ էր դուր եկել, քանի որ նա այս ձևը կիրառեց նաև այլ մզկիթների կառուցման ժամանակ, ինչպես օրինակ՝ Սոկոլովիչ Մեհմեդ փաշա մզկիթը [[Քադըրգա
[[File:MimarSinan-Detail.jpg|thumb|left|Միմար Սինանը (ձախից) [[Սուլեյման I|Սուլեյման Փառահեղի]] գերեզմանի մոտ, 1566]]
1556 թվականին Սինանը կառուցում է Հասեկի Հյուրեմ համամը՝ փոխարինելով հնադարյան Զևքսիպուսի բաղնիքները, որոնք դեռևս պահպանվել են Սուրբ Սոֆիայի մոտակայքում: Սա ամենագեղեցիկ համաներից մեկն է համարվում:
1559 թվականին նա կառուցում է Քաֆեր աղա մեդրեսեն Սուրբ Սոֆիայի տարածքում: Նույն տարում Սինանը սկսում է կառուցել [[Քանլըքա
1561 թվականին, երբ Ռուսթեմ փաշան մահանում է, Սինանը սկսում է Ռուսթեմ փաշա մզկիթի շինարարությունը, որը պատվիրել էր նրա այրի Միհրիմահ սուլթանը: Այն գտնվում է Սուլեյմանիեի մոտակայքում: Նույն տարում նա կառուցում է նաև դամբարան Ռուսթեմ փաշայի համար Շեհզադե մզկիթի այգում: Այժմ, երբ ամուսինը մահացել էր և նա կուտակել էր բավականին մեծ հարստություն, Միհրիմահ սուլթանը ցանկանում է մզկիթ կառուցել հենց իր համար: Սինանը Էդիրնեքափըում նրա համար կառուցում է Միհրիմահ մզկիթը Կ.Պոլսի 7 բլուրների բարձրության վրա: Թվագրության հետ կապված որոշակի խնդիրներ կան. մինչև վերջերս կարծում էին, որ այն կառուցվել է մոտ 1540 թվականին, իսկ այժմ կարծում են, որ կառուցվել է 1562-1565 թվականների ընթացքում: Սինանը ցանկանում էր, որ այս մզկիթը լինի շքեղ, ուստի օգտագործում էր իր ողջ երևակայությունը. այն ուներ 37 մ բարձրությամբ և 20 մ լայնությամբ գմբեթ, 15 մեծ պատուհաններ և 4 կլոր պատուհաններ: Այս հեղափոխական շինության ոճը այնքան մոտ էր գոթական ոճին, որքան թույլ էր տալիս օսմանյան կառուցվածքը:
1560-1566 թվականների ընթացքում Սինանը Կ.Պոլսում կառուցում է Զալ Մահմուդ փաշա մզկիթը: Բնականաբար Սինանը մշակել և վերահսկել է կառուցման գործընթացը, բայց ոչ մանրամասն, քանի որ նա ու իր օգնականները սկսել էին Էդիրնեում գլուխգործոց Սելիմիե մզկիթի կառուցումը: Ներսից կառույցը ուներ 3 ընդարձակ սրահներ, այս սրահները կարծես թե նախնական փորձ էին Սելիմիե մզկիթում նույն բանը փորձելու համար:
=== 1570 թվականից մինչև կյանքի վերջ. վարպետության շրջան ===
Կյանքի վերջին տարիներին Սինանը փորձարկում է որմնանկարներն ու տարածական ձևերը, որոնք նոր էին դասական օսմանյան ճարտարապետության համար: [[File:Edirne 7333 Nevit.JPG|right|thumb|200px|[[Սելիմիե մզկիթ (Էդիրնե)|Սելիմիե մզկիթը]] կառուցված Սինանի կողմից 1575 թվականին [[Էդիրնե
[[File:Visegrad Drina Bridge 1.jpg|left|thumb|200px|[[Մեհմեդ փաշա Սոկոլովիչ կամուրջը]] կառուցվել է 1577 թվականին Սինանի կողմից և գրանցված է ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ում, [[Վիշեգրադ]], [[Բոսնիա և Հերցոգովինա]].]]
Ըստ Սինանի ինքնակենսագրական գրքի՝ "''Tezkiretü’l Bünyan"''-ի, իր գլուխգործոցը [[Սելիմիե մզկիթ (Էդիրնե)|Սելիմիե մզկիթն]] է [[Էդիրնե
Սինանը նախագծում է նաև [[Դամասկոս
=== Եզրակացություն ===
[[File:Edwin Lord Weeks - The Taj Mahal - Walters 37316.jpg|thumb|right|Միմար Սինանի ճարտարապետական գաղափարները ներառում էին իրենց մեջ հայտնի [[Թաջ Մահալ
Սինանը ճարտարապետ դառնալու ճանապարհին ստիպված էր հաղթահարել գոյություն ունեցող ավանդական ճարտարապետության կապանքները: Ռազմական ինժեներ լինելը Սինանին մեծապես օգնեց, որ ճարտարապետության նայի [[Էմպիրիզմ|փարձառական]] տեսանկյունից և ոչ թե զուտ տեսական: Նա սկսում է փորձարկել միագմբեթ ու բազմագմբեթ շինությունների նախագծումն ու կառուցումը: Նա փորձում էր հասնել «երկրաչափական մաքրության», ռացիոնալության և տարածական ամբողջականության: Սինանը սկսում է գմբեթների տարբեր տեսակների կառուցումը՝ շրջապատելով դրանք կիսագմբեթներով, սյուներով: Նրա գմբեթները և կամարները կոր են, բայց կյանքի հետագա տարիներին կորություններից խուսափում է՝ շրջանը փոխարինելով ուղղակյուն, վեցանկյուն և ութանկյուն ձևերով: Նա, ինչպես նշվեց, փորձում էր հասնել ռացիոնալ ներդաշնակության գմբեթների, կիսագմբեթների, մզկիթների ներսում տարածության միասնականության միջոցով: Սինանի հանճարը հենց դրա մեջ է: Նա նորարարական ձևերով համատեղում էր տարբեր հին ու նոր զարդարանքներ և մոտիվներ:
Երբ մահացավ Սինանը, օսմանյան դասական ճարտարապետությունը իր գագաթնակետին էր հասել: Սինանին հաջորդած ոչ մեկը չեղավ այնքան տաղանդավոր, որ կարողանար բարելավել Սելիմիե մզկիթի ձևավորումը և զարգացնել այն: Նրա աշակերտները հետ գնացին ավելի վաղ շրջանի ձևերին, ինչպիսին էր Շեհզադե մզկիթը: Նորարարությունները հետզհետե սկսեցին վերանալ և սկսեց անկման գործընթաց:
Տող 129.
* Սոկոլովիչ Մեհմեդ փաշա մզկիթը (Ազափքափը)
* Քաֆերաղա մեսդրեսեն
* [[Էդիրնե
* [[Սուլեյմանիե մզկիթ
* Քըլըչ Ալի փաշա մզկիթը
* Մոլլա Չելեբի մզկիթը
Տող 138.
* Միհրիմահ սուլթան մզկիթը Էդիրնեքափըում
* Մեհմեդ փաշա Սոկոլովիչ կամուրջը Վիշեգրադում
* Բանյա Բաշի մզկիթը [[Սոֆիա
* Նիշանջի Մեհմեդ փաշա մզկիթը
* Ռուսթեմ փաշա մզկիթը
Տող 144.
* Քադըրգա Սոքոլլու մզկիթը
* Թրիքալայում Օսման շահ մզկիթը կամ Քուրսում մզկիթը
* Ալ-Թաքյա ալ-Սուլեյմանիյան [[Դամասկոս
* Սուլթան Սելիմ Յավուզ մեդրեսեն
* Միմար Սինան կամուրջը Բյույուքչեքմեջեում
* Թեքքիյե մզկիթը
* Քուսռուվիյահ մզկիթը
* [[Լացի պատ
==Մահ==
[[File:E7 10 000 TL arka yüz.jpg|thumb|right|300px|Միմար Սինանը և նրա գլուխգործոց [[Սելիմիե մզկիթ (Էդիրնե)|Սելիմիե մզկիթը]] 1982-1995 թվականների թուրքական 10.000 լիրա թղթադրամի վրա]]
Միմար Սինանը մահացել է 1588 թվականին և թաղված է Ստամբուլում՝ իր կողմից կառուցված դամբարանում, որը գտնվում է Սուլեյմանիե մզկիթի հյուսիսային հատվածում: Նա թաղված է իր մեծ հովանավորներ սուլթան Սուլեյմանի Փառահեղի և նրա կնոջ՝ Հասեկի Հյուրեմ սուլթանի մոտ:
1935 թվականին նրա մասունքները հանվել են գերեզմանից և ուսումնասիրվել մի խումբ թուրք գիտնականների կողմից: Այդ ժամանակ մեծ տարածում գտած ռասսաների մասին գիտության կողմնակիցները պնդում էին, որ Սինանի գանգի չափերը ցույց են տալիս, որ նա իրականում թուրք է<ref>{{Cite book|title=Atatürk: An Intellectual Biography|last=Hanioğlu|first=M. Şükrü|publisher=Princeton University Press|year=2013|isbn=9780691157948|location=Princeton, NJ|pages=171}}</ref>:
Նրա անունով է կոչվում
* [[Մերկուրի (մոլորակ)|Մերկուրի]] մոլորակի վրա մի [[Հրաբխային խառնարան|խառնարան]],
* թուրքական պետական համալսարաններից մեկը՝ [[Ստամբուլ
Սինանի դիմանկարն է պատկերված 1982-1995 թվականների թուրքական 10.000 [[լիրա]] թղթադրամի վրա և 2001 թվականի 7 500 000 լիրա կոպեկի վրա, ինչպես նաև 6 նամականիշների վրա, 1957 թվականին թողարկված 100 լրիայի վրա ([[Սուլեյմանիե մզկիթ
== Ծանոթագրություն ==
{{Արտաքին հղումներ}}
[[Կատեգորիա:Օսմանյան ճարտարապետներ]]
|